Tíminn - 27.01.1960, Blaðsíða 7

ts
f Í'M I N Nf; miðvIkUdaginn 27'. jauuár
VÍ960.

urgrasi
þyðingu íyrir Isiendinga
æti haftlSitt af h,erju
Lítil, sjálvírk graskorn-
verksmiSja.
Athyglisverð skozk aðferð - Vísindamað-
urinn, sem fann hana upp, dvaícii sjö vikur
fiér á landi síðast liðið sumar
Fyrir nokkrum árum gerði
Ekozkur efnaverkfræðingur
nterka uppgötvun, sem líklegt
er, að haft geti mikil áhrif á
buskaparhætti í löndum, þar
sem veðrátta og aðst. leyfa
ekki að suðrænar korntegund-
ir- þroskist. í þessum löndum
er hins vegar auðvelt með
ræktun á goðu grasi og bú-
skaparhættir byggðir á því.
Þannig er þetta á íslandi. Get-"
ur uppgötvun hins skozka vís-
jndamanns því haft mikla þýð-
ingu, einmitt fyrir íslendinga.
Hending réð því, að ís'ienzkur
maður, Ágúst Jónsson rafvirkja-
meistari kj'nntist þessum tilraun-
i;m. Hafði Ágúst lengi haft áhuga
á nýjungum varðandi landbúnað
og varð á sínitm 'tíma fyrstur
manna til að kynna og sannprófa
i.otagildi súgþurrkunar, sem marg-
i; höfðu þá ekki mikla trú á, en
seni nú hefur um árabil reynzt
liændum sannkallað hjálpræði á
þurrkalitlum sumrum. I
Grastegundum breytt í auð-
meltanlegí kjarnféður
Blaðamaður frá Tímanum sneri
sér því til Ágústar og fékk hjá
honum Upplýsingar um nýjungar
þær, sem hinn skozi efnaverkfræð-
. ingur hefur unnið að. Er skemmst
frá því að segja, að honum hefur
tekizt að breyta venjulegum gras-
tegundum í mjög auðmeltanlegt
Éstand og vinna úr grasinu fóður,
sem hægt er að nota til alifugla-
cldis og kjgrnfóðurs handa öðrurn
fcúpeningi.
Þessi skozki vísindamaður, sem )
heitir Tullis, veitti því athvgli,' að )
gæsir átu og meltu gras. Með því )
að rannsaka melLingarvökvá gæs- )
árlega fóðurvörukaup frá útlönd-
um, sem nema mörgum tugum
milljóna króna.
Kartöflugrasið betra en
kartaflan sjáff
Sitt hvað sbennntilegt kom
frani við tilraunir þær, sein
TuHis efnaverkfræffingur gerði
hér á landi. Til tlæmis komst
hann að því. að kartöflugrasið,
sem t l einskis hefur þótt nýtt
iiinUieldur meira protein en
kartaflan sjálf. Væri þannig
hægt að framleiða úr kartöflu-
graSmu mjög næringarmikla
fæðutegund, sem nota inætti til
áæmis í súpur, svipaðar þeiin,
Se--’ i-ov.ntar eru t;I landsins í
pakkamat.
Þaö er u'éni, sem ákveður mat-
Cigildi ju'rtagróðurs. Það er því
áríðandi að hey og slikt fóður só
fengið á þeim tíma, sem trénis-
iíi'nihald þess er sem mtnnst. Trén-
ið minkar matargildið að mun.
Trénið losað úr fengsium
við næringarefnin
Við vinnslu þá, seni hér hefur
verið gerð’ a« umtalsefni hefur
tekizt að finna leið -til að leysa
trér.J upp os pera það meltan-
tFramhaid á 11. siðu)
Öfugmæli
í þessari viku er ráðgert að AI-
þingi hefji aftur starf sitt, sem
það var rekið burtu frá rétt í
þingbyrjun í liaust. Þetta þing
var sem kunnugt er kosið með
því yfirskini að þar réði réttlæti
og lýðræði. Nú væri það loks orð-
inn sannur spegill af þjóðarvilj-
anum. Fyrsta áhugamálið hjá
ráðandi öflum þessa þings var
að vísa þingmönnunum heim til
sín. Síðan hefur hinum 60 al-
þingismönnum verið borgaðar
nálægt 16 þús. krónum á dag í
dagpeninga alla helgidaga sem
aðra daga fyrir að gera ekki
neitt, — auk alls annars kostn-
aðar við Alþmgi. Þessu á svo fólk
að trúa að sé lýðræði, þ. e. vilji
fjöldans. „Séð hef ég köttinu
syngja á bók“!!
Skuldasöfnun
Aimað en „réttlætið“ með
kosningaréttinn, sem kosið skyldi
um s. I. sumar, sagði stjórnarliðið
að væri að snorna á inóti aukinni
skuldasöfnun. Sá b-ikar væri orð-
inn fuliur. En hvar eru efndim-
ar? Áður voru nær eingöngu
tekin úrlend lán tll nauðsynlegra
framkvæmda eins og t. d. raf-
væðingar iandsins o. fl. þ. h. Nú
eru tekin neyzlulán í bezta ár-
ferði t. d. til þess að flytja inu
skemmda ávoxti, glerkýr, lúxus-
bíla o. m. þ. h.
Sparifé
Eitt allra mesta glappaskotið,
sem ráðamenn landsins hafa
gert, síðan formaður fjölmenn-
aíta stjó’.’nmálaflokksins beitti
séf fyrir að auka sem mest dýr-
tíðiiia, er að reita verðgildið úr
sparifé landsnianna. En nicst af
því fé var dregið saman af spar-
sömu vinnandi fólki, sem trúði
því að með ráðdeild sinni og
sparnaði væri það „að leggja gull
i Iófa framtíðarinnar“; Og svo
átti það auðvitað að vera.
arinnar komst hann að því, hvaða
cfnabreyting þurfti að ske til þess
að grasið yrði auðmeltanlegt öðr-
mv skepnum en gæsinni er ekki
hafa..frá náttúrunnar hendi mögu-
leiká tilþess.
Tullis tókst síðan með tilraun-
um að framleiða þetta efni og með
því að hraðþurrka heyið og bröyía
því i mjöl tókst honum að br.eyta
þvL í ástand, sem gerir það mjög
auðmeltanlegt. Síðan er heymjöl-
iiiH aftur breytt í fljótvirkum vél-
um í pillur og kornlaga ástand,
sem gerir það auðvelt til alifugla-
fidis og annarar fóðrunar búpen-
ings, sem nú meltir það á miklu
auðveldari hátt og notameiri.
Þannig hafa mörg hænsnabú í
Skotlandi nú fengið góða reynslu
£í þessari nýju fóðurvöru, þó fram-
lr-iðsla hafi ekki hafizt í stórum stíl
enn, mes'í vegna andstöðu hinna
slóru verzlunarhringa, sem ráða
mestu um kornverzlun í Bretlandi.
Dvaldi í 7 vikur við rann-
sóknir hér
Á síðast liðnu sumri, kom
Tullis vísindamaður hingað til
lands og dvaldlst hér um sjö
vikna skeið á vegum Ágústs
Jónssonar. Safnaði hann þá
mörffitm ^vnishovnuin í«Ie*i7kvá
grastegunda og vann að vísinda-
störfum, sínuin hjá Atvinnudeild
Háskólans. Niðurstöður hans
wrðu nijög athyglisverðar og hafa
leitt í Ijós, að íslenzkt gras er
éinlíár vel faUið. tTl úrvinnslu í
kjarnfóðUi' með hinni skozku að-
ferð. Telur skozki vísindamaður-
inn, að íslendingar gætu alveg
orðið sjálfuni sér nógir um öfiun
kjarnfóðurs og sparað sér þannig
Mikið er búið að ræða
og rita um afdrif hafmeyj
unnar i Tjörnin'ni. Ei'ns og
rétíilegt er. ber að for-
dæirm atferli þeirra, sem
sprengmg'unni' ullu. En
skyldi ú ékki rnega leita
frumorsaka ' verknaðarins
annars staðar en í andúð
á listaverkinu.
Margir voru mjög mót-
falinir þeirri ákvörðun að
ve'ja myndinni stað i Tjörn
inni, --- fannst, að hún ætti'
frekar iiéiina i fjöruborði
eða á. fsjávarkletti, t.d. á
Skarfakldtti,- því að vitan-
lega kemur hafmeyjan úr
djúpinu. Raddir voru og
úppi' 'om það, að borgararn
ir héfðu átt að bera frarn
) þá eindregnu ósk til bæjar
ýfirvaldanna, að háfmeyj-
an vrði fíirtt úr Tjörninni
á annan og betri ,s_tað. En
þá létu nokkrir það álit
sitt í ijós, að tilgangslaust
væri fyrír - borgarana að
bera fram ósk sína í þessu
niáli, frekar en t.tí í Ráð-
húsmálinu. Fámennur .hóp
ur ráðamánna stæði fast
á þvi. að koma áinum sión
armiðum á, framfæri, þótt
'þa'íi gengju i berhögg við
skoðanir sxo aö segja allra
skattþegna Reykjavíkur-
bæjar; Sáyfdi ekki' þetta
sjónannið hafa ráðið all
miklu um afdrií hafmeyj
arinnár, þvi. að þegar yilji
borgaranna er virtur að
vettugi;, þá er alltaf hætta
á því, að. ei'n3takling'ar
gripi til sinna ráða. í þessu
sambandi má minnast nán
ar á Ráðhúsmálið.
Það verður að segja af-
dráttarlaust, að með end-
emum má það heita, að
nokkrum skuli yfirleitt
hafa dottið sú fásinna í
hug. að staðsetja Ráðhús-
ið í TjÖrnina. Hún er ómet
anleg prýði bæjarins, og
það væri óafsakanlegt aö
skerða s'íka bæjarprýði. Og
ekki elnasta það, he dur
og einnig að gera hi'ð virðu
lega hverfi fráman við
væntanlegt ráðhús, þar
sem eru meðal annars Al-
þingishúsi'ð og dqmklrkjan,
að eins konar skuggahverfi.
Þetta væri þó kannske af-
sakanlegt, ef enginn h°ppi
legri staður i bæjarlandinu
vær: finnanlegur. En þ~ð er
nú öðru nær, og hefur ver-
ið marg b?nt á það af ýms
um. Ehdá má sejrj» rv’ð
ful'um sanni, að varla sé
til í öllu bæíarlandinu ö’lu
óhkiegri' staður, þegar aús
er gætt.
En þ'*.ð, sem menn ve’ta
fyrir sér er þetta: Hvernig
i li'fandi ósköpunum má
það vera, að bæjarstjórnin
hafi einhverntíma komið
sér saman um að staðsetja
ráðhús þarna, — bæjar-
stjórnin, sem menn vita
varla ti'l að sé sammála um
neitt?. Hvaö er. hér á
seyði? Það er mái manna,
að varia sé ti í bænum
nokkur maður, að undan-
tekinni bæ.jarstjórninni,
sem ckki fordæm.'r þessa
væntan’sgu framkvæmd.
Og ég verð að segja það,
sem víða fer og við marga
tala, að ég h?f aidrei fund
**in~* pi“»o*ta raann, esm
telur það koma til mála,
að seí-j 'V ráðhúsi'ð i Tiörn-
ina Og ekki vær' óirúlegt,
ef alvara yrði úr því, að
hefja starf þor í þ í argna
miði, að mótmæ'in brytust
út i óæski egum athöfnum.
Vitanlega nrr þ ið skki
nokkurri átt, að re.sa bygg
ingu fyr'r milljónatugi, sem
lag'ðar 'verða á herðsr borg
aranna, á þeim sta-5 sem
þeir eru a.'igjör'.egi andvíg
ir. Ka'la má það hreinustu
ögrim, að . bæjarstjörni'n
skuli voga sér út í sT.kt æv
intýri, oj er þ’ð ö'lrnn ai-
menningi hulin ráðgáta
hverniv bæjarstiórnin ö’I
"gat verið s'-o inm' ega sam
mála, einmi't í b?i raá’i,
sem allur 3lm~nn;ne r er
andvíirur. Þetta ei~kenn!-
lega fyr'rbrygði er borgur
unum hreinasta ráðgá'a.
Ráðamenn ekki'
gieyma hv.í, að f ka ber til
lit ti óska or oÞ'dr.'.ciins
vilja meivih’uta bnrgsr-
anna í lýðfrjálsu landi.
N.V.
t
't
't
't
't
)
)
't
't
't
't
't
't
't
't
't
t
t
t
t
t
t
t
't
t
t
t
't
't
\\
t I
t
't
t
t
t
't
't
't
't
't
't
't
't
't
t
't
't
't
't
't
t ýrnun ervr.,. á
Síðari áiiii hefur örlítið örlaf)
á skilning ihjá stjórniiiálamönn-
unum viðvíkjandi sparifénu, meíS
því að ffera það skattfrjálst. En
uú er helzt að heyra að rífcis-
stjórn aftuihffldsins ætli cnnþá
að ffera herferð tll þess að rýra
spariféð með því að fella gengið
og auka frelsi fjárgróðamann-
auna fú að græða á neyzluvörum
aimenaings.
P.étta við '.iárhaqinn
Auðvitað á a’!t slíkt að gerast
undir því falska yfirskini að þa?)
sé verið að rétta við fjárhaginn.
Þegar mestu eyðsluklærnar
eru að fjölga þingmönnum, ráð-
herrum, borgarstjóruni, skrifstof-
um, gagnslitlum skrifstofulýð og
wrzlunai', nýjustu gerðum lúxus-
bíla handa iúxuskörlum að aka
frítt á kostnað almenninss
— þá er þetta flest eða allt gert í
nafni þess að veriS sé aS rétta
viS fjárhaginn og þjóna réttlæt-
Trúin í varltursum
Ekki er dæmalausí að þessii*
mestu eyðslu- og tildursseggir,
scm hmga mestiun fínheitum
umhverfis sig, komi í neSustóla
og effg; þaðau almenning stíft til
að •■>'>'-:i rg fara ráðdeildarlega
með fjármuni. En allt slíkt hjal
þeirra ver.kar þá venjulega nei-
kvætt á fólk, sem þekkir méð-
fe-ð (Ti’Sa-a nrédkiara á al-
mannafé. „Svndu iné>- trú þína
í verknnum“, er sígTt gamalt
heiiræði þess, ‘•em bezt allra hef-
ur varað við kvenseininni í
mannbivnii.
Geneju rátfherrar, forstjórar,
au’kvfinffar o® aðrir ráðamenn á
iipT n í einföldum og óhrootnum
væri fremut’
farið að taka mark á þeim. Væm
þe-’r í «líku t‘I fyrirmvndar. en
ekki ti! viðvörunar, þá myndt
inargt brevtast til hins hetra í
þjóðlífinu. Kári.