Tíminn - 31.01.1960, Blaðsíða 6

TÍMIN N, sunnudaginn 31- janúar 1968.

Otggfandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur i Edduhúsinu við Llndargötn
Simar: 18 300, 18301, 18302,18303,18305 og
18 308 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 323
Prentsm. Edda hf. Siml eftdr kl. 18: 13 948
I Blekkingin mikla
Síðast liðnir fjórir mánuðir hafa verið lærdómsríkir
fyrir íslenzku þjóðina. Á þeim tíma hafa átt sér stað
nokkrir mjög eftirtektarverðir atburðir. Hversu afleið-
ingaríkir þeir á hinn bóginn verða, er að sjálfsögðu enn
ekki komið í ljós en ekki er ólíklegt að þeir eigi^eftir að
marka dýpri spor og valda margþættari áhrifum en marg-
ur hyggur í dag.'
Til glöggvunar má greina atburðarásina í þrjá þætti.
Verður þá fyrst fyrir kosningabaráttan s. 1. haust. Þótt
hún mótaðist að formi til af kjördæmabreytingunni þá
var inntak hennar afstaða flokkanna til dýrtíðarmál-
anna.
Alþ.fl. háfði farið með stjórn landsins frá því á sól-
hvörfum s. 1. vetur. En þótt ráðherrar flokksins fengju að
sitja í tilheyrandi stólum uppi í stjórnarráði og niðn á
Alþingi, voru þeir eins og fangar í búri. Þeir voru algert
handbendi Sjálfstæðisflokksins og stöi-fuðu á hans
ábyrgð. Fyrstu viðbrögð stjórnarinnar voru að lækka
kaup með lögum, hækka uppbætur og niðurgreiðslur. Og
í kosningunum í haust var kjósendum sagt að með þessum
aðgerðum hefði Alþýðuflokkurinn stöðvað dýrtíðina. Hag-
ur ríkissjóðs og Útflutningssjóðs stæði með meiri blóma
en átt hefði sér stað um langa hríð. Um það væri kosið,
hvort „stöðvunarstefna“ Alþýðuflokksins ætti að gilda
áfram eða að hellt yrði stórfelldara dýrtíðarflóði yfir
þjóðina en áður hefði þekkzt. Þeir, sem vilii áframhald-
andi stöðvun kjósi Alþýðuflokkinn, þeir sem vilja ana á
ný út í fenið kjósi hina. Nákvæmlega það sama sögðu mál-
flytjendur Sjálfstæðisfl. að því undanskildu, að þeir
nefndu sinn flokk i stað Alþýðuflokksins, eins og vonlegt
var. En annars fannst kjósendum litlu skipta um nafnið
því báðir flokkarnir lýstu því vfir, að stefnan væri í meg-
inatriðum ein og hin sama. Alþýðuflokkurinn vann nokk-
urn sigur, því til var slangur af fólki, sem trúði þeim
árcðri flokksins að hann hefði stöðvað flóðið og myndi
verða þeirri stefnu trúr. Þetta er fyrsti þáttur málsins.
Næsti þáttur hófst með þinghaldinu fyrir jólin. Þá
höfðu íhaldið og Alþýðuflokkurinn opinberað trúlofun
sína. Þingið var nánast kallað saman til þess eins að
tryggja í bili fjárhagslegan grundvöll þessa ógiftusamlega
hjúskapar. Síðan skvldi það sent heim. Heimsendingin
dróst að vísu lengur en áformað var í upphafi en tókst þó,
en jafnhliða voru þverbrotnar venjur, sem gilt hafa á
Alþingi íslendinga í áratugi. Afsökunin fyrir því áður
óheyrða framferði var sú, að ríkisstjórnin þyrfti að fá frið
til þess að útbúa nýtt efnahagskerfi handa þjóðinni. Það
gamla væri gatslitið og ónýtt með öllu og nú skyldi „efna
í annan bát og ala upp nýja sauði“. í sambandi við þetta
stutta þinghald tóku menn eftir tveimur ískyggilegum
þverbrestum í ,,stöðvunarstefnu“ stjórnarflokkanna frá
s. 1. hausti. Það hendir stundum stjórnarformann hins
nýja fyrirtækis, Ól. Th„ að sleppa því að hugsa áður en
hann talar. Þess vegna varð honum það á að segja á Varð-
arfundi, að í ríkissjóð og Útflutningssjóð vantaði einar
litlar 250 millj. Menn ráku að vonum upp stór augu. í ann-
an stað þótti það undarleg uppgötvun að þörf væri á nýju
efnahagskerfi úr því að búið var að stöðva dýrtíðina.
Uppgufunin úr áður nefndum sjóðum á einum mánuði
var ofar mannlegum skilningi. Annað hvort hlaut Ólafur
Thors að skrökva eða kratar. Og allir vonuðu að það væri
Ólafur, ekki af því að menn vildu honum illa heldur af
því að menn vilja sjálfum sér vel. En íslendingar eru þrátt
fyrir allt þolinmóðir me’nn. Því þótti rétt að bíða átekía
þar til séður yrði svipurinn á hinu nýja,,efnahagskerfi“.
Það hlaut að verða í anda stöðvunarstefnunnar og þá væri
vel.
Óg nú er fvrsti angi hins nýja efnahagskerfis kominn
í ljós, fjárlögin. Og þar með er hafinn þriðji þátturinn og
er hvergi nærri lokið. En það er skemmst af að segja, að
hin nýju fjárlög eru algert rothögg á allar fyrri staðhæf-
ingar og loforð stjónarflokkanna um stöðvun dýrtíðarinn-
ar. Engum heilskyggnum manni blandast hugur um, að
eins og þau eru úr garði gerð, opna þau allar gáttir fyrir
stórkostlegra dýrtíðarflóði en áður hefúr riðið yfir þessa
þjéð, nema ef vera skvldi sú alda, sem yfir skall á hunda-
dagastjórnartimabili Ólafs Thors 1942.
Hinum stórfenglega blekkingasjónleik, sem stjórnar-
flokkarnir settu á svið s. 1. haust er ao vísu enn ekki lokið.
En kjósendum hefur nú þegar gefist kostur á að sjá
„stöðvunarstefnu“ þeirra i framkvæmd.
Walter Lippmann skrifar um alþjóðamál: ----
Eldflaugum skotið úr kafbát
Bandaríkjamenn hleyptu kafbáti af stokkunum um síísustu áramót, sem
valda mun gjörbyltingu í sjóhernatSi.
NY OLD SJÓFERÐA hófs't
um áramótin — að minnsta
kosti, hvað snertir Bandaríkin.
Nánar tiltekið var þetta 30. des.
s. 1., þegar fáni var dreginn að
hún á U.S.S. „George Washing-
ton“, fyrsta bandaríska kafbátn-
um, sem getur skotið eldflaug-
um úr djúpunum.
Kafbáturinn er á stærð við
meðal tundurspilli og er taep-
lega 130 metrar á lengd og í
orrustuhæfni er hann á við heil
an flota af orrustuskipum og
flugmóðurskipum.
Kafbáíurinn getur skotið eld-
flaugum í allt að 2000 km. fjar-
lægð og þessar eldflaugar eru
nægjanlega sterkar til þess að
leggja i agjöra rúst stórborgir
og iðnaðarhverfi óvinanna.
Einnig er kafbáturinn búinn
tundurskeytum — eiginlega til
sjálfsvarnar. Fallbyssur og vél-
byssur eru engar, því kjarn-
orkukafbátar eru of dýrmætir
til þess. að þeim sé hæít upp á
yfirborðiö í hernaðarátökum.
EFTIR ÞVÍ SEM bandarískir
herfræðingar telja er „George
Washington“ sterkasta orrustu-
skip heimsins' eða ætti að
minnsta kosti að verða það inn-
an skamms, þegar hann hefur
verið búinn Polar-flugskeytum.
Rússar hafa búið nokkra af
stærstu kafbátum sínum með
stuttdrægum flugskeytum, en
að því er menn bezt vita er eng-
in kafbáta þeirra knúinn kjarn-
orku, og kafbátar þeirra verða
að koma upp á yfirborðið til
þess að skjóta flugskeytum sín-
um, en George Washington
skýtur smum flugskeytum úr
djúpunum. Af þessum sökum
er George Washington og syst-
urskip hans ásamt fjórum öðr-
um kafbátum af stærri og full-
komnari gerð sem allir eru í
smíðum, mun öruggari og
skeinuhættari en eldflauga-
stöðvar á landi. Óvinurinn get-
ur haft uppi á eldflaugastöðv-
um á landi, en kafbáturinn
breytir stöðugt stöðu sinni og
það getur verið erfiðara að hafa
uppi á honum en saumnál í
heystakk. Kjarnorkukafbátur
getur dvalið svo mánuðum
skiptir á hafsbotiii og hann
siglir á svo miklu dýpi, að hann
ber engan skugga upp á yfir-
borðið og verður því ekki
greindur úr lofti, eins og aðrir
kafbátar. Þegar hann gerir
árás er hann nokkra metra

U.S.S. „George Washington"
undir vfirborðinu en kafar síð-
an strax niður í öryggi djúp-
anna.
KAFBÁTURINN hefur marga
kosti umfram flugvélamóður-
skip, sem ber atómsprengju-
flugvélar. Hann er ósýnilegur
og eldflaugar hans eru örugg-
ari tæki til þess að skila
sprengjunum á ákveðna staði
heldur en flugvélarnar.
Upphaflega átti George
Washington að verða 252 feta
langt skip af „Skipjack-gerð-
inni“ og kjölurinn að skipinu
var lagður með þetta áform í
huga. En ákvörðunin um að
smíða kjarnorkukafbát, sem
gæti skotið eldflaugum var tek-
in aðeins einum mánuði eftir að
kjölurinn var lagður eða 1. nóv.
1957. Það sem komið var af
skipsskrokknum var skorið í
tvmnnt.
Byggingarlag George Wash-
ington er allklunnalegt vegna
hinnar innbyggðu eldflaugna-
stöðvar og hann er svifaseinn
og lætur ekki eins vel að
stjórn og aðrir kafbátar. Hann
er heldur ekki eins hraðskreið-
ur og bátar af „Skipjack“-gerð.
Hraði þcirra kafbáta hefur ekki
verið gefinn upp, en talið er að
þeir geti farið með yfir 20 sjó-
mílna hraða í kafi.
GEORGE WASIUNGTON er
fyrsti kafbáturinn, sem hefur
tvær áhafnir. Þegar eftir að
hann hefur tekið eldflaugar
sínar um borð heldur hann til
leynilegs varðstaðar á hafs-
botni. Á 60 til 90 daga fresti
kemur hann svo upp á yfirborð-
ið og mætir móðurskipi sínu,
tekur vistir — og skiptir um
áhöfn. Það verður aðeins til
eftirlits og viðgerða, sem kaf-
báturinn mun koma til hafnar.
Hann þarf ekki að fara til
hafnar til þess að taka drykkj-
arvatn. Vatn er framleitt um
borð úr sjó á vísindalegan hátt.
Það þarf heldur ekki að koma
upp á vfirborðið til þess að
byrgja upp með súrefni. Súr-
efni er framleitt um borð með
því að kljúfa vatn í frumefni
sín, vatnsefni og súrefni. Vatns-
efnið er engin þörf fyrir og
því er því dælt úr skipinu.
ÞEGAR SKJÓTA á eldflaug-
unum kemur kafbáturinn upp
undir yfirborðið og vélar eru
stöðvaðar. Rafeindaheili annast
miðun eldflauganna og tekur
fullt tillit bæði til hreyfinga
skipsins og sjávarins. Eldflaug-
unum er skotið með þrýstilofti
og þegar búið er að hleypa af
fyllast eldflaugnahylkin af sjó,
en sjálfvirkt tæki réttir af mis-
vægið, þegar í stað.
t
)
)
)
)
?
)
)
<
t
)
)
)
)
)
>
t
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
r
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
(FramhaJd aT 5. slðuz
fjölda pr. sjúkrarúm og getur þess
að þar S'é tiigreint 200—250 rúm-
metrar pr. sjúkrarúm.
Rétt er að þessar tölur er að
finna í nefndu riti, en þar er átt
við miklu yfirgripsmeiri sjúkra-
hús (Vollanstltenhaus), en á bls.
387 í ritinu er tilfærð talan 174,5
rúmm. pr. sjúkrarúm og er þar átt
við venjulegt sjúkrahús og hefði
því verið réttara að miða við þann
rúmmetrafjölda, þegar fjallað er
um nauðsynlegt rými pr. sjúkra-
rúm.
Hitt er svo annað mál, að engmn
telur' eftir þótt búið sé sem bezt
að allri starfsemi í hinu fyrirhug-
aða sjúkrahúsi, en i því efni verð-
ur að hafa i huga að miða ber við
hlenzka staðháttu og efnahag, en
ekki spenna bogann hærra en
stærstu þjóðir heims gera.
Svo má ekki gleyma hinu að hér
er verið að ráðstafa fé reykvískra
útsvarsgjaldenda og er því vissu-
lega rétt og skylt að benda á það
sem betur mætti fara um ráðstöf-
u.n þess, en í því efni stendur að
núnum dómi aðalatriði máLs þess
óhaggað, að spara mætti tugi
| miiijóna við umræddar bygginga-
framkvæmdir. Einn af þeim liðum
j væri að hætta við turninn, þar sem
I hann er /íú.
I
! í grein minni var á það bent,
að byggingarkostnaður pr .sjúkra-
rúm myndi sennilega fara upp í
hálfa milljón krónur, en miðað við
heilsuverndarstöðina (1430 kr. pr.
rúmmetra, meðan aðrir byggðu
sama magn fyrir 686 kr.) mætti
telja líklegt að byggingarkostnað-
ur pr. sjúkrarúm miðað við að
þau væru öll 300 tekin með í
reikninginn. verði sem sé ekki
undir 550 þús! krónum og er þá
álma fvrir 140 rúm óbyggð. (Ann-
að heimsmet!). Eða ef aíjeins er
talinn sá hluti, sem nú er í smíð-
um, 800 þús. pr. sjúkrarúm, en
heildarbyggingarkostnaður þess
hluta um 130 milljónir. Nú mun
sennilega um 40 milljónum hafa
verið varið til hússins (27 milljón-
ir pr. 31/12 ’58). t
Ein af áslæðunum fyrir þessum
mikla byggingafkostnaði er án efa
sú að arkitektum bæjarins virðist
miklu tamara að nota loftbor eftir
að byggt hefur verið, heldur en
nota strokleöur á meðan húsið er
aðeins á pappírnum.
í grein sinni lætur dr. Sigurður
þess getið, að' ekki ls irétt með far
ið í grcin m.'.nnt cg i lokin segir
hann að undiri'itað’ur hefði átt að
rannsaka málið betur í 'Stað þess
afj flíka tilgátum og sögusögnum.
Hér er um getsakir einar að
ræða. Upplysingar mínar t. d. um
eldhús og matvælageymslu hússins
hef ég frá manni, sem er manna
fróðastur um allt það, er að því
lýtur, og hefur með hvað mestum
ágætum rekið sambærilega stofn-
un (og sjúkrahús er), en maður-
inn heitir Gísli Sigurbjörnsson,
forstjóri Elli- og hjúkrunarheim-
ilisins' Gi'und. Á'tti hann sáeti í
fyrstu undirbúningsnefnd að bæj-
arsjúkrahúsinu og kom þar fram
með ýmsar hollar bendingar — og
ef til vill var það einmitt þess
vegna, að hann var ekki skipaður
í byggingarnefndina, þegar hún
var endurskipulögð.
Við dr. Sigurður erum án efa
sammála um að sjúkrahúsbyg'ging
eigi að' vera stilhrein og laus við
allt tilgangslaust prjál og útflúr,
en hvorugu þes'/u er til að dreifa
með heilsuverndarsríöðina og bæj
arsjúkrahúsið og um það hafa
m.a. greinar mínar snúizt og
verður það ekki hrakið.