Tíminn - 27.04.1960, Side 13

T1MI N N, mWvLkud^ginn 27. aprfl 1960.
13
Matsvehw* og veitingaþjónaskólinn
Almenn sýning
á borðskreytingu og köldum réttum, vegna sveins-
prófa í matreiðslu og framreiðslu, verður haldin
í húsakynnum skólans, kl. 3—4 í dag.
Skólastjórinn.
V»V*X.»‘V»V*V*V»>.*V*V*V»V«V*V»V*V»‘V*V»'\.‘V«V»V*'N.«'V*V*V«V»V»V'
Kennsla
í þýzku, ensku, frönsku,
sænsku. dönsku, bókfærslu
og reikningi.
Munið vorprófin — Pantið
tíma í tlma.
Harry Vilhelmsson
Kjartansgötu 5. Sími 18128
TILKYNNING
um áburðarafgreiðslu í Gufunesi.
Áburður verður afgreiddur, frá og með mánudeg-
inum 2. maí 1960 og þar til öðruvísi verður ákveð-
ið, eins og hér segir:
Alla virka daga kl. 7.30 f. h. — 6.30 e. h.
Laugardaga kl. 7.30 f. h. — 3.00 e. h.
Athugið að nú er Kjarni aðeins afgreiddur í Gufu-
nesi.
Gerið svo vel að geyma auglýsinguna.
ÁBURÐARVERKSMIÐJAN H.F.
Athyglisverð rödd
(Framhald af 8. síðu).
vinna að lausn þess í friði, án
spi'liandi áhrifa utan að frá.
Þessi urnsögn hinna hámennt-
uðu hjóna frá S.-Afrífcu, stingur
mjög í stúf við annað, sem flutt
hefur verið í vit almennings hér
norðurfrá undanfarið. Og. þeir,
sem kynnzt hafa í S.-Afríku af
eigin raun, hljóta að fagna yfir
því að ein sanngjörn rödd heyrist
þó í garð afkomenda Búanna, sem
margir eru mjög vel menntaðir og
menningarilegir menn, þótt máske
einlhverjum lögreglustjóra þeirra
eða öðrum hafi orðið á að fara
óvarlega og hrottalega að í bar-
áittu við hálftryiltan viliilýð.
V. G.
Tilboð
óskast í vöruskemmu á horni Skeiðarvogs og Sól-
heima (áður bifreiðaverkstæði lögreglu). Skemman
selst til niðurrifs og brottflutnmgs nú þegar. Nán-
ari upplýsingar í skrifstofu minni, Skúlatúni 2.
Tilboðum sé skilað fyrir kl. 10 föstudaginn 29.
apríl n. k.
Bæjarverkfræðingurinn í Reykjavík.
Rostock — Kaupmannahöfn — Reykjayík
M.s. Arnarfell
lestar í Rostock hinn 15. maí og í Kaupmannahöfn
16. maí n. k.
Skipadeild S.Í.S.
ir yppta öxlum og láta það
eiga sig
Önnur aðferð er sú, að
höfundurinn notar annað
hvort mjög unga persónu
eða heimska, sem athugar
hætti fullorðins fólks með
augum sakleysingjans. Fóst
urbörn, þetta átta til tólf
ára gömul, eru vinsæl verk-
færi nýlistamanna, og stund
um verða úr þessu góð lista
verk, aftur á móti tekst
stundum svo til að einfeldn
in verkar broslega, eins og
embættismaður klæddi sig
í barnaföt og talaði tæpi-
tungu.
Það er einkennandi fyrir
skáldsagnapersónur hinnar
nýju listar, að þær hafa ekk
ert samband við athafnalíf
þjóðfélgsins. Þær hvorki sá
né uppskera, byggja hús né
grafa verðmæti úr jörðu,
ekkert kaupa þær né selja,
engan hlut lagfæra þær —
ekki einu sinni bílbeygluna
sína, hvorki lækna þær né
hjúkra, engu stjórna þær
né heldur skipta þær sér
af löggjöf og réttarfari. í
fáum orðum sagt: þær til-
heyra engu sérstöku. Þær
hafa því fátt sameiginlegt
meö venjulegum almenn-
ingi í Bandaríkjunuip, því
þar fyrirhittir maður varla
þann einstakling, aö hann
sé ekki virkur og áhuga-
fullur félagi í einhverjum
samtökum, fyrir kirkjuna
sína, fyrir skólann, fyrir
stéttarfélagið, fyrir ríkis-
stjómina eða föðurlandið,
eða einhver samtök, sem
vinna að mannúðarmálum
eða þjóðfélagsheill, sem allt
of langt mál yrði upp að
telja. Og þó að skrifstofan
— The office — sé sá staður
sem hvað flestir Bandarikja
menn eru tengdir í daglegu
starfi, þá hafa sögupersón
ur nýju listarinnar með ein
hverjum hætti alveg slopp-
ið fram hjá slíkum stofnun-
um, að minnsta kosti á því
tímabili, sem sagan nær yfir,
En hvað eru þær þá? Ein-
hverja stöðu hljóta þær að
skipa? Jú að vísu, það er
til dæmis ekki svo fátítt að
þær séu kennarar, en aldrei
kemur það fyrir að lesand-
inn fái að fylgja þeim inn
í kennslustofu. Sumar eru
líka húsmæður, sem aldrei
elda mat eða vinna heimilis
verk Og nokkrar eru ein-
hvers konar bissnesmenn,
sem reyndar eru hættir að
höndla eða þeir eru í fríi,
eða þá þetta eru bara auka
persónur, til dæmis faðir
söguhetjunnar. En aðalrækt
ina leggja nýlistamennirnir
við stúdenta af báðum kynj
um, unga listamenn og rit-
höfunda, alls konar náunga
á ferðalagi, fráskildar mæð
ur eða ekkjur, stráklinga á
gelgjuskeiði, vændiskonur,
sérvitra afa, kerlingar sem
komnar eru i bælið fyrir
fullt og allt, og ónáttúr-
lega gáfaðar smátelpur. —
Einkennilepa margt af þessu
fólki lifir á arfi, og ábarandi
mikill hluti þess eru börn og
unglingar og gamalt fólk,
það er að segja fólk sem ekki
hefur enn náð eða er komið
yfir venjulegan starfsaldur.
Konurnar í þessum sögum
— allt niður j smátelpur —
eru að jafnaði miklu sterk
ari skapgerðarpersónur en
karlmennirnir, sem flestir
mega fremur teljast fórnar
dýr en söguhetjur.
í staðinn fyrir pólitísk eða
þjóöfélagsleg söguefni,
fjalla nýlistamenn um
einkalífið. Eg hitti nokkra
þeirra að máli í sumar og
3purði þá um hvað næsta
bók þeirra ætti að snúast.
Þeir svöruðu þessu ekki
mjög ákveðið, en sögðust
gera ráð -fyrir að hún yrði
bara um fólk, — um persónu
leg vandamál fólks. Það er
mikið um lýsingar á ungum
stúlkum, sem eru á flótta
undan raunveruleikanum,
um drykkjufýsnina, um kyn
ferðisleg vandamál gelgju-
skeiðsins, eða þá að trúuð
sál er látin lenda í klóm
trúleysingja, og svo eru það
ungir og viðkvæmir lista-
menn sem fara í hundana
vegna kvenmanns, sem
heimtar of mikið af þeim
sjálfri sér til handa. Það er
ekki mikið um heppið fólk
í sögum nýlistamanna-, og
þar sem það stingur þó upp
kollinum, þá reynist það
vera heldur leiðinlegt í við
kynningu og njóta lítillar
samúðar skapara síns. En
eldgamalt fólk er oft með-
höndlað snilldarlega, og er
ekki annað að sjá en við-
horf rnargra nýlistamanna
sé það, að fortíðin hafi verið
miklu betri en nútíminn.
Að byggnigu eru skáldsög
ur nýlistamanna yfirleitt af
bragðsvel gerðar, fastar í
formi, jafnvægar, útreiknað
ar. Svo virðist sem höfund
arnir hafi núkvæmlega vit-
að hvað þeir ætluðu sér og
strax í fyrstu setningu verið
búnir að ákveða hvemig sú
síðasta skyldi verða. Þetta
eru að mörgu leyti heppileg
vinnubrögð i skáldsagnagerð
og vænleg til að ná ákveðn-
um áhrifum, og margir rit
höfundar vinna á þennan
hátt. En fleiri eru til, og því
er ekki að neita að sum af-
burðaskáld fara öðru vísi að.
Þau skáka fram persónum
sínum, etja þeim út í vanda
tilverunnar og láta þær sið
an skapa söguna. Það er
sagt að rithöfundurinn
Laurence Stern hafi ein-
hverjuTSinni sagt:
„Eg skrifa sjálfur fyrstu
setninguna, en læt guð ráða
þeirri næstu“. Dickens og
fleiri af hinum frægu rithöf
undum Victoríutímabilsins
byrjuðu að gefa út skáldsög
ur sínar áður en þeir voru
búnir að ljúka þeim og áður
en þeir vissu hvernig þær
myndu enda. Skáldsögur
sem skrifaðar eru með slíkri
aðferð eru margar lieldur
illa byggðar og flæðandi og
margt í þeim, sem hefði
mátt missa sig, en þess í
stað verður skáldlegur auð
ur þeirra oft mikill, persón
urnar gæddar miklu lífi og
fjölbreytni, vekja undrun
og aðdáun. Með hinni að-
ferðinni, þar sem allt er fyr
iijfram útreiknað og þaul-'
hugsað getur formið orðið
svo fullkomið og þétt að lít
ið svigrúm verði fyrir lif-
andi persónusköpun, að allt
verði kaldhamrað, eins og
vandlega unninn, en dauður
smíðisgripur. En að sjálf-
sögðu er ákjósanlegast að
í sérhverju skáldverki sam-
ræmist form og innihald svo
vel, að hvorugt verði frá
öðru greint.
Frásagnarstíll nýlista-
manna er yfirleitt einfald-
ur, hreinn og beinn, gegn-
sær, rökréttur, laus við til-
gerð. Aðalpersónan er til
dæmis oft, látin nota sams
konar mál og þess háttar
persóna mundi nota í dag-
legu lífi í hópi félaga sinna.
Það er því ekki neinum
vanda bundið fyrir venju-
legan lesanda að skilja
hverja setningu út af fyrií
sig, hitt getur aftur á mótl
reynzt örðugra — að átta
sig á táknmáli skáldsins,
hvað fyrir því vaki með
sögu sinni, hvaða tilgangi
þa-ð þjóni.
Ég tek það aftur fram, að
í þessari grein er ekki leitazt
við að lýsa nútímaskáld-
sagnagerð Bandaríkja-
manna í heild, heldur að-
eins þeim þætti hennar, sem
þeir sjálfir nefna: „The New
Fiction“. Nýja listin er að
sjálfsögðu þess virði að
henni sér gaumur gefinn,
en hitt mun ekki fara milli
mála að veigamestu skáld-
verk síðari ára þar vestra
eru ekki samin eftir henn-
ar forskrift.
Guðmundur Oanielsson