Tíminn - 13.05.1960, Blaðsíða 9

Prd Ruth Thompson, eigin-
kona bandaríska sendiherrans
á íslandi tók vinsamlega til-
mælum mínum um að segja
mér eitthvað af sínum högum.
Hdn er grannvaxin kona og
sporlétt, í vöngunum og um-
liverfis blá augun eru bros-
hrukkur, yfirbragðið rólegt og
tilgerðarlaust. Og siamski
kisinn hennar, með skrítna,
mjóa trýnið og bláu augun, .
sýnir velbóknun sína á gest-
komu með því að skríða upp í
keltu mína og hreiðra þar um
sig.
— Er það eMri rétt, frú Thomp-
son, að þér séuð uppalin í Maine-
fyiki?
. — Jú, éig fæddist þar í sveita-
þorpi og ólst upp í bæ skammt
frá ströndinni, sem er svona helm-
ingi minni en Reykjavík. Það er
margt hér, sem minnir mig á
æskuheimkynni mín — hin vog-
skoma strönd og atvinnuhættir
eru býsna líkir. Þar, eins og hér,
eru fis'kveiðar og landbúnaður
meðal aðal atvinnuveganna. Kart-
cílurækt er stærsta grein landbún-
aðarins, en í fiskveiðum eru hum-
arveiðar arðgæfastar, þó að ýmsar
aðrar fisktegundir séu veiddar, m.
a. sá3d aif ýmsum stærðum.
HéraSslæknir í Maine
Faðir minn er læknir og á yngri
áruim sínum fór hann með vísinda-
leiðangri, sem ætlaði að dvelja tvö
ár á Grænlandi. Það var á tírnum
fyrri heimsstyrjaldarinnar og af
þeim orsökum komust birgðaskip
ekki til leiðangursmanna. Fór þá
faðir minn á hundasleða og kajak
niður vesturströnd Græni. frá að-
setursstað ieiðangursmanna norðan
við Thule og náði í danskt skip,
sem kom við í Reykjavík á leið-
inni til Danmerkur, til að fá
fregnir af gangi styrjaldarinnar.
Síðan sá hann um að leiðangurs-
menn, sem eftir voru, væru sóttir.
Ójá, sennilega hefur hann búið
við mjög svipuð kjör og íslenzku
héraðslæknarnir fyrstu árin sín í
Maine, að minnsta kosti varð hann
að eiga hest, auk mótorhjólsins,
sem hann ferðaðist á á sumrin.
Hanm sagði mér margar sögur af
hestinum sínum, hve vitur hann
var og þrautseigur að brjótast í
gegn um skaflana, þó að þeir tækju
honum í kvið og oft heyrðist mér
að hann og hesturinn myndu til
skiptis hafa örvað hvor annan til
að gefast ekki upp á þeim ferðum!
Nú er faðir minn 81 árs. Fyrir
tíu árum hætti hann læknisstörf-
um og ætlaði að setjast í helgan
stein, en undi ekki iðjuleysinu.
Fór hanm að starfa fyiir Rauða
krossinn og kom upp blóðbanka.
Svo var blóðbankanum lokað,
strjálbýlið er svo mikið, að hann
þótti ekki svara kostnaði. Faðir
n’inn fór að tala um hve víða í
l eiminum væri læknaskortur og
þó að hann væri nú orðinn gamall
og lítils megnugur kynni þó að
vera til sá staður, þar sem
sKárra væri að hafa sig heldur en
engan lækni. Hann fór að lesa aug-
íýsingar í bandaríska læknablað-
inu og sá, að auglýst var eftir
lækni með ævintýraþrá. Hann
svaraði auglýsingunni og í ljós
kom, að héraðið, sem um var að
ræða, var afskekkt fiskimanna-
þorp í Maine og þar starfar hann
er.n á eyju þar sem búa um 500
fiskimenn. Ég hugsa mér, að eyjan
hans föður yðar —■ Hrísey — sé
n.jög svipuð þessu þorpi. A. m. k.
datt mér það í hug þegar ég sá |
til Hríseyjar um daginn ofan af
Vaðlaheiði
Oft
a sjo
— Fóruð þér ekki oft á sjó í
r'sku?
— Segja má, að ég sé að miklu
leyti uppalin á sjó og eftirlætis--
skemmtun okkar hjónanna er að
sigla og fara á skíði. Annars
skemmti ég mér víst við það sama
og aðrar ungar stúlkur, synda,
leika tennis og lesa. Kannske hef
eg lesið meira en vanalegt var um
unglinga, því að ég var einkabarn
og foreldrar mínir áttu gott bóka-
safn. Þegar ég var fjórtán ára, var
ég búin að lesa flestar bækurnar,
sem til voru heima, nema læknis-
fr æðibækurnar.
— Urðuð þér efcki að fara að
heiman til skólanáms' á unglings-
arunum?
— Ég fór í Smith College þegar
ég var 18 ára. Þar las ég þjóðfé-
lagsfræði eftir mikil heilabrot,
langaði líka til að lesa ensku og
enskar bókmenntir, jafnvel að
reyna að skrifa eitthvað. En vin-
kona mín heyrði einu sinni á tal
kennara okkar, sem var að enda
við að lesa ritgerð eftir mig og
hann sagðist vona, að ég fengi
aidrei þá flugu að reyna að gerast
rithöfundur, en óskaði, að ég vildi
bara giftast. Og svo leystist þetta
svo heppilega, að þó að mig lang-
aði til að gera hitt og þetta, þá
langaði mig þó allra mest til að
gitfast Tyler!
— Kynntuzt þið í háskólanum?
— Nei, fjölskylda hans kom í
sumardvöl til Maine og þar kynnt-
umst við, vorum trúlofuð í fimm
ár og giftum okkur árið 1931.
Aidrei setzt neins
staðar aft
— Settust þið þá að í Maine?
— Við höfum aldrei sezt neins
staðar að, þó að við eigum heim-
ili í Hancock í Maine. Þar er svo
likt og hérna á Íslandi. Húsið
stendur fram við sjó og sér til
fjalla handan fja'rðarins. Þau fjöll
eru að vísu ekki eins tilkomumikil
og Esjan, en samt falleg. Eini
munurinn er eiginlega, að þar er
skógur. Nei, eftir að við giftumst,
fórum við til Cherbourg í Frakk-
landi, þar sem við vorum í hálft
Fyrir tilviljun vorum við send1
til Parísar 1937, annars er ekki
venjulegt að sendiráðsstarfsmenn
seu mjög 'engi í sama landi. Þar
bjuggum við utan við borgina á
yndislegum stað. Tveim árum síðar
tórum við heim og rétt áður en
styrjöldin hófst vorum við feið-
búin á ný cil Frakklands. Hálfum
sólarhring áður en skipið átti
að fara, var manninum
mínum ráðlagt að skilja mig og
crenginn eftir vegna þess hve út-
lííið væri ískyggilegt. Þá var líka
Rauða krossintn og vinna sem1
h.iálparstúlka hjá bágstöddum
mæðrum, en sú starfsemi var öll j
unnin sem sjálfboðavinna. Fyrir j
Rauða krossinn vann ég m. a. að
úthlutun mjólkur o. fl. til flótta-
bama. Flest voru börnin frá N-
Frakklandi. Þar sá maður margt j
hræðilegt. En með þessu móti
liafði ég nog að starfa — og svo j
ólum við upp nokkra síamska
kettlinga til gamans!
En þegar Bandamenn hófu land-
göngu sína í Norður-Afríku 1942,
ilál • ' ,..•• ' . ' Éí
Frú Ruth Thompson, me8 siamska köttinn sinn.
fjölgunarvon hjá okkur, svo það
varð úr að ég yrði eftir heima.
Tveim dögum áður en Tyler komst
til Parísar skall stríðið á og hann
var þar þegar borgin var her-
numin.
Dóttir okkar, Mardi, fæddist
1940 og þegar hún var níu mánaða
tók ég þá ákvörðun að fara til
Parísar, en skilja börnin eftir hjá
ioreldrum mínum. Bjóst við að sá
aðskilnaður yrði í mesta lagi í
l-.crnámu Þjóðverjar hinn frjálsa
hiuta Frakklands og þá vorum við
hneppt í hald, ásamt mörgum öðr-
um stjórnarerindrekum. Fyrstu
tvo mánuðina vorum við í Lourdes,
tn þaðan vorum við flutt til Bad-
en-Baden og þar vorum við í haldi
í fjórtán mánuði.
— Var það ekki erfiður tími?
— Erfiðast var tilbreytingar-
leysið og óryggisleysið. Við höfð-
um með okkur mikið af bókum,
j Frú Sigríður Thorlacius ræðir við frú Ruth Thompson, konu \
bandaríska sendiherrans hér, um lífið í Maine og viðburða- ■
ríkan feril í ýmsum löndum Evrópu.
annað ár. Við vorum auðvitað
fpldur efnalítil og höfðum ekki
ráð á að eiga bíl, en við gátum átt
hjólhesta og á þeim ferðuðumst
við víða um skagann sem borgin
stendur á og áttum margar indæl-
ar stundir á þeim helgarferðum.
Frá Cherbouig fórum við til
V/ashington og svo næst til Mars-
eille, en þó að einkennilegt sé, þá
var það meðan við dvöldum þar,
sem við lærðum að.gagni á skíð-
um — í frönsku Ölpunum Við fór-
um oft í gönguferðir um fjöllin
sem liggja að ströndinni. Þau eru
aiveg eins íjöll og hér. nakin og
klettótt, munur aðeins sá að þar
er heitt og þurrt, en hér svalt og
rakt. Og í Marseille fæddist okkur
sonur, sem ber nöfn föður síns og
móðurafa og heitir Tyler Hunt.
I nokkra mánuði, en það fór á aðra
leið.
Hneppt í hald
Jæja, ég fór með skipi til Portu-
gal, en þegar ég kom að frönsku
landamærunum var enginn þar til
að taka á móti mér. Fellibylur
hafði geisað um Spán og Portúgal
og símasambandslaust hafði verið
við Frakkland. Tyler var alveg í
öngum sínum, hafði ekkert frétt
af skipinu í lengri tíma. Svo komst
ég til Parísar og þai vorum við
þangað til snemma árs 1941, er við
vorum send til Vichy.
Þar urðum við að búa í gisti-
húsi og ég ætlaði að ærast af
'ðiuleysi jg söknuði eftir börnun-
í nm, svo ég fór að starfa fyrir
liéldum skóla fyrir bömin og
skipulögðum kennslu í tungumál-
um og fleiri greinum fyrir okkur
sjálf. Við lærðum m. a. spænsku,
>þý2ku, 'rússnesku og frönsku. Við
höfðum ekki kennslubækur handa
krökkunum, svo að við urðum að
benna allt munnlega og fékkst ég
dálítið við það.
Annars er það einkennilegt hve
litið getur orðið úr hálfu öðru ári
í endurminningu manns — líklega
hjálpast þar að, að hugurinn af-
neitar því óþægilega og það
gieymist og svo renna tilbreyting-
arlausir dagar saman fyrir manni
og hverfa.
— Hvenær var ykkur sleppt úr
haldi hjá Þjóðverjum?
Þaí uríu þrjú ár
— Fangaskiptin komust ekki á
fvrr en vorið 1944, en þá vorum
’.lð send heim um Spán og Portú-
gal. Já, þegar ég skildi við börnin
r.ún hafði ég búizt við nokkurra
mánaða viðskilnaði — það urðu
þijú ár og maðurinn minn sá ekki
dóttur okkar fyrr en hún var að
verða fjögurra ára. Auðvitað
þekkti hún okkur ekki, þó að hún
hcfði séð aí okkur myndir og um
ckkur væri talað við hana. Þegar
við komum til Bandaríkjanna
varð Tyler að fara til Washington,
svo ég kom ein heim. Mamma var
roeð börnin á járnbrautarstöðinni.
Sonur minn þekkti mig auðvitað,
en Mardi rétti mér höndina og
rétt aðeins leyfði mér að kyssa sig.
Taktu í hendina á mér, amma,
sagði hún svo, en leyfði mér þó
að taka í hina höndir.a. Rétt eftir
«ð við komum heim kom hún
hlaupandi fram stigagang. Ég
'craup í næst efstu tröppunni og
breiddi faðminn á móti henni. Þá
hlióp hún um hálsinn á mér og
sagði: Ég get elskað þig, mamma.
Iiamingjuríkari stund held ég ekki
að ég hafi'lifað.
— Voruð þið um kyrrt í Banda-
ríkjunum eftir þetta?
— Ónei, nokkrum mánuðum síð-
ar var maðurinn minn sendur til
Norður-Afríku, ég varð eftir og
flutti svo til hans með börnin til
Parísar vorið 1945. Skelfing var
Mardi hrædd við loffvarnaræfing-
arnar — enn verður henni ekki
um sel þegar hún heyrir í sjúkra-
bíl. Annars var börnunum hampað
óskaplega mikið þann tíma. Fáar
bandarískar fjölskyldur höfðu
börn sín hjá sér og allir hermenn-
irnir kepptust um að leika við
þau. Og dögum oftar komu þau
heim með einhvern ungan her-
roann, sem kvaldist af heimþrá.
íau komu með fangið fullt af
gjöfum, sem við svo létum ganga
t,I Rauða krossins, en ekki get ég
þó sagt að þetta dekur spillti þeim.
SaknaSi strí'ðninnar
Til Bandaríkjanna flutfum við
attur 1946 og vorum í Washington
í fjögur ár Þar gátum við fyrst
verulega sameinast sem fjölskylda,
þar höfðum við frið ti! að vera
með börnunum og lifa eðlilegu
fjölskyldulífí Þar og síðar í Kan-
cda vann ég dálítið með kvenskát-
um, var sveitarforingi hjá litlu
tc.punum og hafði af því mikla
.skemmtun. Naumast gefast þakk-
látari verur að starfa fyrir en
börn á Deim aldri þau geta
skemmt sér svo innilega við lítið.
Næst vorum við send til Tékkó-
slóvakíu. Þá urðum við að skilja
son okkar eftir í skóla í Bandaríkj-
unum, en Mardi, sem var tíu ára,
fór auðvitað með okkur. Það var
einmitt þá, er við ókum suður
Evrópu, sem hún stundi þungan
og sagðist sakna broður síns svo
aískaplega mikið. Við spurðum
hana hvað kæmi til — þau
scm alltaf hefðu verið að stríðast
á þegar þau hefðu verið saman í
bílnum. Já, sagði hún, ég vildi ein-
mitt óska að hann væri kominn,
svo hann gæti strítt mér Og þeg-
ar þau hittust aftur og hann var
hinn elskulegi stóri bróðir, þá
kvartaði hún við mig að hann væri
hættur að stríða sér, svo ég ráð-
lagði henni að tilkynna honum að
henni væri það ekki á móti skapi.
Ójá, svona gengur það víst oft á
irilli systkina.
Á eintrjáningi
Árið 1955 fórum við svo til Kan-
ada, til Ottawa, þar sem við vorum
þangað til við fluttum hingað.
(Framhald á 15. síðu)