Tíminn - 16.07.1960, Qupperneq 8

8
TÍMINN, Iaugardaginn 16. júlí l£HiO.
„HEFURÐU TEKIÐ EFTIR
LITNUM í MOSANUM"
Stutt spjall vií Sigurí Stefánsson vopn-
firzkan Vestur-ísle'nding, sem gistir Island
eftir 55 ára dvöl vestra
Sigurður Stefánsson
Heim til íslands kom hann
ekki í 55 ár. Þá brá hann sér
flugleiðis alla leið frá Van-
couver til Reykjavíkur og síð-
an til Vopnafjarðar, en þar
hafði hann slitið barnsskónum
fyrir sjö áratugum Við hittum
hann að máli vestur á Nesi um
daginn, en þar dvaldi hann
hjá frænku sinni úr Vopna-
firði.
Það er blátt áfram lygilegt að
Sigurður Stefánss'on skuli vera 75
ára að aldri, eftir útliti og hreyf-
ingum að dæma mætti gizka á að
inaðurinn væri rösklega fimm-
tugur.
Vinnumaður á Hólsfjöllum
Við báðum Sigurð að segja okk-
ur í stuttu máli frá bernsku sinni
í Vopnafirði, ævi sinni vestan hafs
og ferðinni heim.
— Ég er fæddur í Syðri-Vík í
Vopnafirði árið 1885, svarar Sig-
urður, þar var ég þangað til ég var
fjögurra ára gamall. Þá fluttust
foreldrar mínir til Ameríku en
mér var komið fyrir á Egilsstöðum
í Vopnafirði. Þar kynntist ég Bene-
dikt frá Hofteigi, hann var þá ekki
r.ema 7 eða 8 ára. Við vorum góðir
féiagar og lékum saman. Pabbi
hans bjó á jörðinni. Þaðan fór ég
10 ára og var síðan á ýmsum stöð-
um, til að mynda var ég vinnu-
maður á Hólsfjöllum, það var í
Fagradal.
Atvinnuleysi og deyfð
Ég var tvítugur þegar ég fór til
Ameríku, heldur Sigurður áfram,
mér var sent fargjaldið og þess
vegna fór ég. Annars var farið að
draga úr Ameríkuferðunum þá.
— Voru Ameríkuagentarnir ekki
á stjái?
— Jú, það voru beztu menn,
segir Sigurður, hér heima var lítið
uro að vera, atvinnuleysi og deyfð.
Annars höfðu flestir nóg að borða,
búin voru stór og fjöldi á hverjum
bæ. En það var erfitt að heyja,
langt að fara á er-gjar og aðdrættir
erfiðir.
• •
Ornefna og orða-
söfnuníFæreyjum
Norska menntamálaráðið hef-
ur veitt færeyskum fræðimanni,
Mortan Nolsöe, fjárstyrk til að
safna örnefnum og rannsaka út-
ræði á Færeyjum og sögu þeirra.
Ornefni og gamlar venjur í sam
ban við sjósókn Færeyir" falla
nú sem óðast í gleymsku og því
hefur norska menntamálaráðið tek
ið þessa ákvörðun, en rannsókn á
þessu sviði hefur einnig sögulega
þýðingu fyrir Norðmenn.
Þessi styrkveiting ’ jfur fallið
norskum fræðimönnum vel í geð
og búast þeir við að rannsóknn
muni upplýsa margt varðandi göm
ul örnefni vestanfjalls í Noregi.
Nolsöe lauk fyrir skömmu prófi
í þjóðháttafræðum við Oslóarhá-
skóla.
Aldrei til Reykjavíkur
— Fórstu írá Reykjavík?
— Nei, ég hef aldrei komið til
B.eykjavíkur fyrr en nú, svarar
Sigurður, ég sigldi frá Seyðisfirði
ti’ Glasgow og þaðan á Ameríku-
fsri vestur. Eg lenti hjá vanda-
lausum, það var ágætt. Ég fór til
Winnipeg og fékk mér vinnu. Ég
vann mest á búgörðunum. það var
ágætt. Gömlu mennirnir sem
höfðu komið á undan okkur, þeir
áttu erfiða oaga. Þeir strituðu frá
morgni til kvölds, annað hvort var
að duga eða drepast. Samt töldu
þeir ekki eftir sér að fara 6—7
mílur á uxum til að sækja' hver
annan heim.
íslenka og franska
Ég settist að i Vancouver að Iok-
um, annars fór ég víða. Ég kvænt-
íst íslenzkri konu, Hallfríði Sig-
urðardóttur frá Jökuldal. Hún er
dáin Og nú bý ég hjá dóttur
minni. Hún er gift frönskum
n'anni, kaþólskuni. Strákurinn
þeirra talar auðvitað ensku, en ég
kenni honum vísur og kvæði á ís-
lenzku. Og pabb; hans kennir hon-
um frönsku. En yngsta kynslóðin
er komin úr tengslum við ísland.
Það er ekki nema eðlilegt. Börnin
verða kanadísk.
— Og svo komstu heim eftir 55
ar?
— Já, mig hafði langað heim
ailan tímann, segir Sigurður, það
kostaði rúma 500 dali að fara
heim. Þegar ég fór vestur kostaði
það á annað hundrað krónur. En
ég var rúman sólarhring á leiðinni
heim, aftur á móti þrettán daga í
hofi á leið vestur.
Stærri tún
— Hvernig fannst þér að koma
í Vopnafjörð eftir öll þessi ár?
Sigurður svarar ekki spurning-
unni strax. Hann hugsar sig um og
segir síðan:
— Ég vissi að Vopnafjörður var
þarna. Hann var þar þegar ég fór
og ég bjóst ekki við öðru en sjá
l'.ann. En túnin eru stærri og fjár-
húsin líka. Eæjarhúsin eru önnur.
Og fólkið bar mig á höndum sér,
Sigurbjörg trænka mín á Hauks-
stöðum tók á móti mér opnum
örmum. Og allir hafa verið mér
góðir. Ég hafði ekki haft neitt
samband við Benedikt frá Hof-
teigi, hann vissi ekki um ferðir
n.,ínar fyrr en ég gekk inn í her-
bergið hans og heilsaði honum
eftir 55 ár. En hann þekkti mig
strax, þurfti ekki að hugsa sig um.
Ep hann varð hissa, alveg stein-
hissa. Á dauða mínum átti ég von,
sagði Benedikt, hann sagði ekki
meira í bili.
Mér finnst líka gott að hafa
komið heim, segir Sigurður að lok-
irn. mér finnst allt landið fallegt.
Þó það sé ekki nema grjót og
piosi. Hefurðu tekið eftir litunum
í mosanum? Þetta er allt svo fal-
legt. Og ég hafði með mér kvik-
nyndavél og geymi þetta allt á
fdmunni og á það eftir að ég er
kominn aftur til Vancouver.
—J
/
'/
'/
'/
'/
?
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
‘/
/
/
/
'/
'/
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
’/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
INGÓLFUR DAVÍÐSSON
GROÐUR og GARÐAR
Svíar hafa rahnsakað
hættuna af völdum plöntu
lyfja þar í landi árin 1955
—1958. Hafa lyfin á þessu
timabili í Svíþjóð valdið
dauða 5 manna, 400 hús-
dýra og auk þess margra
villifugla og fl. viltra dýra.
Hættuegustu lyfin reynd-
ust ýms lífræn fosfórlyf,
kvikasilfurlyf, natríumklór
at (og rottueitur í búfén-
aði). Korn til útsæðis, sótt
malation á að njóta sín
gegn skordýrum. Munið að
geyma plöntulyfin tryggi
lega, ganga þannig frá
tómum umbúðum að ekki
geti stafað hætta af — og
að hreinsa lyfjadælurnar
vandlega eftir notkun. —
Skrá yfir helztu plöntulyf
og notkun þeirra (sem hér
fást) er birt í Garðyrkju-
ritinu í ár. Skal hér laus-
lega getið nokkurra sveppa
Farið varlega með
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
plöntulyfin
hreinsað með eiturlyfjum,
reyndist og búfé hættulegt.
Aldrinslif og kvikasilfurs
blanda drap mörg hænsni.
Úrdúlatar drápust af inn
fluttu Parattronúðuðu sal_
ati. Paratronsmurðar
flugnaveiðiræmur reynd-
ust einnig hættulegar. Lek
ar Paration o.fl. eiturlyfja
umbúðir ollu líka eitrun.
Kvartað var undan því að
sum illgresiseyðingarlyf
valdi sviðnunarkenndum á
gulrótum, rófum o.fl. nytja
> GIFT
jurtum, er úðunarvökvinn
barst inn í garöa, eða lyfja
leifar sátu eftir í illa hreins
uðum dælum. Kvetur
reynsla Svía til aukinnar
aðgæzlu og varúðar. —
Plöntulyf eru flokkuð eftir
þvl hve hœttuleg þa.u eru.
Eru flokkanir merktar X,
A, B og C, þannig að hættu
legustu lyfin eru í X flokki
en þau meinlausustu mönn
um og búfénaði í C flokki.
Verða lyfin í bœði X og A
flokki að telja.st hœttuleg
eiturlyf. í þeim eiturflokk
um eru t.d. blásýra, systox,
klórpikrin, bladan, Para-
tion, natrium, klórat, niko
tin, blýarsenat, aldrin o.fl.
Þessi lyf mega alls ekki
lenda í munni og hættu-
legt er að anda að sér gufu
af þeim. Sum, t.d. Bladan
geta smitað ihn í gegnum
húðina og mega auðvitaö
ekki komast í sár. Þarf
helzt að nota gúmmí-
hanska og eiturlyfjagrímu
þegar úðað er með þeim.
Þvo sér vandlega með sápu
ef þau lenda á húðinni og
þvo vinnuföt ef vökvinn
lendir á þeim. Ekki má éta
jurtir sem úðaðar eru með
slíkum lyfjum fjrr en 2—4
vikum síðar. Lesið vand-
lega reglur á umbúðum og
farið nákvæmlega eftir
þeim. Ættu aðeins æfðir
menn að fást við notkun
svo eitraðra lyfja. Oft má
bjargast við meinlausari
lyf, t.d. malation, sem ætti
að koma í stað Bladan En
sæmilega hlýtt þarf að
vera þegar úðað er, ef
eyðandi lyfja nýlegra eða /
nýrra. Koma stöðugt ný (
lyf á markaðinn. •
Acticlion eyðir mélsvepp •.
í bráðina, en ver ekki til ;
lengdar. Þarf því helzt að j
úða með öðrum mélsveppa )
lyfjum á eftir. Captan verk /
•ar vel gegn ýmsum svepp /
um og er mikið notað í /
seinni tíð. Mjög ungar jurt /
ir þola þá illa vökvun með (
því, t.d. gúrkur og tómat- (
ar. Karbomiusýrulyfin Dit (
hane M 22, Ferbom, Maneb (
og Zineb .virðast góð lyf -
gegn ýmsum sveppum og p
þola flestar jurtir þau vel.'
Mygluvarnarlyfin gömlu, )
Perenox, Perelon o.fl. kopar )
lyf eru alkunn, og halda /
enn sínu gildi. Þau eru í /
hættuminnsta flokki C, /
eins og fl. sveppalyf. Skor '/
dýraeyðingarlyfin eru að /
jafnaði miklu eitraðri. — (
Þróun þeirra lyfja hefur (
að jafnaði verið sú, að þau (
verða æ áhrifaríkari og öfl (
ugri eyðingarlyf, en því (
miður líka oft hættulegri /
mönnum og búfénaði. '/
Er þá reynt að finna upp (
og framleiða hættuminni (
lyf. Stundiv: reynist nauð (
synlegt að skifta um lyf (
af því að skordýrin verða ■
smám saman ónæm fyrir (
þeim, vegna þess að ónæm )
ustu stofnar dýranna lifa )
af og auka kyn sitt. Af )
sveppum t.d. kartöflu- /
myglu, eru líka til fleiri /
en einn stofn eða afbrigði. /
Hefur oftar en einu sinni /
tekist að framleiða kart- '/
öfluafbrigði, sem um skeið (
voru ónæm fyrir myglu, (
kannske í nokkur ár, en (
sýktust síðan þegar nýir (
stofnar myglunnar bárust '•
á staðinn. Er þetta næsta •
flókið mál. J
5. júli brá til þurrka eftir '/
stööug langvarandi vot- /
viðri um sunnanvert land (
ið. Má búast við mikilli (
kartöflumyglu þegar á sum (
arið líður, ef ekki ganga (
(Framh á 15. síöu.l (