Alþýðublaðið - 04.10.1927, Blaðsíða 2

s
A L Þ V Ð u Í5 L A Ðí Ð
jALÞÝÐUBLAÐIÐ [
< kemur út á hverjum virkum riegi. ►
| Afgreiósla i Alpýðuhúsinu við 5
^ Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árci. í
\ tií ki. 7 siðd. »
í St£“ifstofa a siuna stað opin kl. >
Í 91„ — 10* 5 árd. og kl. 8—9 síöd. í
• Simar: 988 (aígreiös an) og 1294 ►
( (skriístoian). jj
j Vérðlag: Askriftaiverö kr. J.50 á {
í manuði. Augiýsingarverðkr.0,15 j
< hver mrn. eindálka. t
' Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan !
‘ (í sama húsi, sömu simar). >
; »

Tóbakseinkasalan enn.
,,Morgunbla'ðið“ eyðir p. 30. f-
nr. nær fjórum dálkum í upp-
,tuggu á marghröktum staðhæfing-
um um tóbakseinkasöluna, sjálf-
isagt i peirri veru, að menn muni
jnú hafa g'.eymt fyrri umræðum
'um pað mál, og sé pass vegna
óhætt að gefa ímyndunaraílinu
svo lítið lausan tauminn. Mál
petta er í rauninni orðið svo
prautrætt, að eigi tel ég pess
þörf að hrekja staðhæfingar „Mg-
bl.“ lið fyrir |ið, heldur læt ég
nægja að skýra frá pví, að út-
reikningar pess eru iangt frá pví
aö vera í samræmi við sannleik-
ann, og parf ekki annað en að
vísa til umræðnanna um málið á
pingi 1925 og reiknjnga tóbaks-
einkasölunnar fyrir árið 1925.
Ýmsar aðrar staðhæfingar, svo
sem sú, að „tóbak hafi farið
Iækkandi erlendis frá ársbyrjun
(1925), en tóbakseinkasalan lækk-
aði ekki verðið fyrr en undir árs-
!ok,“ eru gersamlega rangar. Vill
ekki „Mgbl.“ nefna pær aðal-
tóbakstegundir, sem lækkuðu
verulega fyrri part ársins 1925?
Því mun væntanlega ganga pað
erfiðlega, pví að aðal-tóbaksteg-
undir (og pað nær .eingöngu
danskar tegundir) lækkuðu ekki
fyrr en í- nóvember 1925, enda
lækkaði einltasalan þá verðið um
næstu mánaðamót á eftir, er
jyrsta sending kom með lága
verðinu.
Anna' s tei ég pað c parft.að fara
að dciia frekar á staðhæfingar
„Mgbl.“ pær eru svo marg-
hraktar áður, en skal í ör-
stuttu máli gera grein fyrir kost-
um einkasölu og ókostum sam-
keppnisfyrirkomulags samkvæmt
fenginni reynsiu.
Kostir tóbakseinkasöiu eru eink-
um þessir:
1. Hagkvæma-i jnnkaup. sökum
þess, að hún er, álitin stærri og
trygcari kaupandi.
2. Údýrari rekstur sökum pess,
að öl! verzlunin er á einni hendi.
3. Spaiað rekstursfé lands-
rnanna sökum þcss, að líklega
liggur helmingi m.nna fé að jafn-
a'ði bundið í allri töbaksverzlun-
inni, sé éinkasala.
4. Betri vörur fiuttar inn yfir-
leitt, og fjöibreytni um tagundir
hefir reyrs an sýnt að er nægilag.
5 Ve;. lunarhagncðurinn rennur
í rikissjóð og getur pannig létt
lítið eitt nefskattabyrðina á al-
menningi.
,.Morgunblaðið“ telur, að minna
sé flutt inn af tóbaki, sé einkasala.
Pað eru áreiðan'ega margir menn
í Iandinu, sem myndu ekki telja
pað hvað minsta- kostinn.
Ko s t i r s a mkep p n i sverz 1 unar
verða fáir taldir. Það kynni pá
helzt að verða talinn kostur, að
menn gætu pá fuilnægt óskum
sínum um að fá hvaða tegund sem
væri. Þessu má nær algerLega
fullnægja með einkasöluskipulagi.
Ókostir samkeppniskipulagsins
á tóbaksverzluninni eru hins veg-
ar margir:
1. Tekjutap. ríkissjóðs. Það var
reiknað út um það leyti, sem
einkasalan var afnurnin. að tep
ríkissjóðs mynd.i líklega nema úm
r., milljón árlega, og reyns'an
virðíst æt.'a að benda í pá átt.
2. Ótrúlega mikil útgjöld fyrir
ríkissjóð við aukna tollheimtu,
tollmerkingu o .s .frv.
3. Óhagkvæmari innkaup yfir-
leitt. Ýmsir kaupsýsiumenn ienda
í pví að kaupa inn óheppilegar
tegundir, og hefir oft orðið að
selja sljkar vörur á uppboði (hér
í Rvík a. m. k.) fyrir einhverju
af tollinum.
4. Aivarlegasta tjóniö verður þó
einkum að teíja að liggi í pví,
að það er líklega borið helmingi
meira fé og vinna í per.na verzl-
unarrekstur en pörf er á. Þó skal
þaÖ tekið frain, að þetta verður
að mun miklu minna tjóni v.gna
psss, að eítt firma mun nú hafa
um tvo þriðju hluta allrar tóbaks-
heildverzlunar i iandinu.
Það var af mö'rgum talið
hermdarverk, er tóbakseinkasalan
var afnumin. Þjóðinni þótti par
nokkuð geyst rekið erindi nokk-
urra heildsala í Reykjavík. Það
kann að mega teljast hyggilegt
að rasa ekki of ráð fram um
endui upptöku tóbakseinkasölunn-
ar, búa svo um hnútana, að ekki
verði unt að afnema hana strax
aftur, þótt t. d. þing yrði svo
skipað um 1 2 ár, að pingmeiri-
hluti fengist iyrir því. En pað er
sjálfsagt að taka aítur upp tó-
bakseinkasölu svo fljótt, senvauð-
ið er, og er þess að vænta, að
núve,andi stjórn og komandi ping
hefji undirbúning máls.ns hið
íyi'sta.
Vilanlega er tóbakseinkasala
undir núverandi skipu.'agi engin
pjóðnýting í rauninni, að eins
skynsamleg aðferð til að afla rík-
inu tskna svo, að til senr rninstr-
ar hyrði verði fyrir alnxenning.
Þó fer því eigi að neita, að bar-
áttan um þá stofnun hefir verið
jjg mun ab líkindum verða nokk-
uÖ Ijk og um pjóðnýtt fyrirtæki
væri að ræða, enda ber hún pau
tvö aðaleinkenni þjóðnýtingar, að
fuílkonimi skipulagi er komið á
reksturinn, og samkeppnismenn-
irnir eru sviftjr arðsvoninni.
Sigui'dur Jónasson.
Skólatöskur,
Lausblaðabækur,
Skrifbækur,
Teiknibækur,
Teiknipappír
og léreft
Skólakrít.
Teiknigerðar og ýms
önnur teikniáhöld.
Conklins-lindarpennar og
Mýantar og ýms ódýrari
merkl hentug til skóla-
notkunar.
VÍKINfi-blýantar.
Verzl. Bjern Hrisfjánsson
pappírsbúðm.
Branð frá
Alpýðubrauðgerðinni
fást á Brekkustig 8.
Skólaskör, Leikfimlskór, Göftnskór, Iraniskór og
alls konar skór.
SkéTOrrfaffi B. Sfefáiiss§»OMar9 .
Laiagavegi 22 A.
35 kr. fðt
nokkur sett, enn pá
óseld.
Ottðjón Einarssoa,
Laugavegl 5. Sími 1S96.
hreinlegir menn geta fengið keypt
gott fæði, ódýrt, einnig einstakar
máltiðir, eftir samkomulagi. Uppl.
á
Möimugötu 3A? uppi.
Sími 1862.
iUffiÍ
Sjóðþurðarmálið.
Undan farna daga hefir sjóð-
þurðarmálið verið i rannsókn hjá
lögreglustjóra. Nú hefir dr. Björn
Þórðarson hæstaréttarritari verið
settur setudómari í málinu, og
hefur hann rannsóknina í dag. 1
gær var gjaldkeri Brunabótafé-
lagsins settur í gæzluvarðhald.
Khöfn, FB.f, 3. sept.
Frægur norrænn vísindamaður
látinn.
Frá Stokkhólmi er sjmað: Pró-
fessor Svante Arrhenius er lát-
inn. (Prófessor Svante Arrhenius
var fæddúr árið 1859 og var einn
af frægustu vísindamönnum nú-
tímans. Arið 1903 hlaut hann No-
bels-verðlaunin fyrir efnafræði.
1904 var honum boðin háskóla-
kennarastaða í Berlín, en Svíaí