Tíminn - 26.01.1961, Qupperneq 11

'TjÍMINN, fimmtudaginn 26. janúar 1961.
11

ÞJÓNAR
DROTTINS
RógbréfamáE á Eeikfjölunum
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ frumsýnir í
kvöld ieikritið Þjónar drott-
ins eftir norska rithöfundinn og
blaðamanninn Axel Kielland.
Við sknturnst þar inn bakdyra-
niegin á mánudagskvöldið og hlust
uðum á yfirferð tveggja þátta,
komum fyrst að tjaldabaki
og spurðum eftir leikstjór-
anum, Gunnari Eyjólfssyni,
en æfingin var þá í þann
veginn að hefjast og Gunnar hafði
tekið sér sæti á áhorfendabekk
þaðan sem hann fylgdist með æf-
ingum mi'lli þess sem hann stökk-
ur upp á sviðið og gefur leikurun-
um vísbendmgar, lætur þá endur-
taka orð og hreyfingar.
Að tjaldabaki liggur nokkur óró
í loftinu einsog jafnan á þeim stað
í leikhúsinu þegar nýtt verk er
tekið til lokaæfingar; hvíslarinn
hafði tekið sér sæfi í horninu
hægra megin sviðs, leikaramir tví
stigu, það heyrðist marra 1 hjóla-
verki hátt í turni leikhússins og
tjöldin sveifluðust frá Við skund-
uðum framá gang og niðurí salinn.
Hann var þá hálfsetinn fólki.
VIÐ sjáum verðandi biskupsfrú
sitjandi í stofu á tali við son
son sinn nýkominn heim. Hún er
reyndar þegar orðin biskupsfrú,
því í kirkjunni nær heimili þeirra
er verið að vígja mann hennar
biskup. En frúin hefur ekki farið
t'..' að hlýða á vígsluna og ekki held
ur sonurinn eða dóttirin, sem einm
ig er viðstödd. Frúin hefur sagt
skilið við kirkjuna, segir hún, en
senurinn segir móður sinni að hún
hefð sjálf átt að vera biskup. Til
þess hefði aðeins þuift lagabreyt-
ir.gu. Frúin er guðfræðingur. En
semsagt: hún sneri sér frá kirkj-
unni, tók afstöðu sína til hennar
til endurskoðunar, komst að raun
um að hún væri rotið fyiirtæki,
gjörðist fríþenkjari, en hélt á-
fram að elska guð. — Fríþenkjari,
þetta orð, sem var notað sem
skammaryrði um hættulegt fólk.
Það lét nú í hennar eyrum sem hið
fegursta orð og táknaði sálrænt
balsam.
SVO heyrist í kirkjuklukkun-
um. Mæðginin líta útum
giuggann. Biskupsvígslunni er lok-
ið. Hinn vígði kemur út úr kirkj-
unni, ryður sér braut gegnum
fiöldann, gengur einn. Nei, ekki
aieinn. Með honum er einkaritari
hans, tryggðatröllið. Þau koma
irn. Fátt um kveðjur. Lí’tilsháttar j
hamingjuósk frá syninum, og fað-J
irinn spyr hvort hann meini það, I
sc-m hann segir. Það veit sonur- \
inn ekki.
SVO koma gestirnif og biskups-
hjónin þurfa að hafa fata-
Kepplnautur biskups (Rúrik Haraldsson) ber það upp á biskupinn (Val Gíslason) að hafa skrifað rógbréf til
að spilla fyrir biskupskjöri sinu og dreift því út tíl sóknarnefnda og safnaðarfulltrúa. Dóttir biskups og unnusta
keppinautar hans (Helga Löve) hlýðir á.
Hvíslarinn, Þorbjörg Björnsdóttir, hefur tekið sér sæti í horninu hægra
megin við sviðið.
s-kipti. Síðasti gesturinn kemur
bakdyramegin og gengur rakleitt
i stofuna. Það er keppinautur hins
nýorðna biskups um embætti, Sav-
onarola kalla þau hann, full'trúi
helvítiskenningarinnar og svarinn
andstæðingur biskups, sem vill
ekki heyra að helvíti sé til. — En
dóttir biskups er heitbundin þess-
um manni. Hann gerir boð fyrir
biskup. Erindi hans þolir enga bið
og biskup afsakar sig við gest-
ina. Þessi maður flytur honum þau
tíðindi að hann hafi stolið em-
bættinu frá sér, keppinautin-
um. Biskup heldur að þetta sé að-
eins broddur afbríðiseminnar, reyn
ir að sefa komumann og segist
bera virðingu fyr'ir honum, vill
jafnvel fá hann fyrir tengdason.
Þá dregur komumaður bréf úr
pússi sínu, rógmseli um hann sjálf-
an, fjölritað og sent safnaðarfall-
trúum og öðrum kirkjunnar mönn-
um í þessu biskupsdæmi, eitt ein-i
tak af þessu' bréfi. Það er skoðun j
komumanns að biskup hafi ritað i
þetta bréf og dreift því.
TjÁ kallar biskup á einkaritaraj
* sinn og lætur hann skrifa nið,
ur það sem xeppinautur hans hef-
ui fram að bera og spyr hann síð-
art aftur hvort honum sé virkilega
alvara, hvort hann ætli sér kann-
ski að snúa sér til lögreglunnar? í
— Keppinautur hans hefur þegar
snúið sér til lögreglunnar.
Og dóttir biskups, sem hefur
hiustað á komumanh bera þetta á
fóður sinn gemgur út með komu-
manni, unnusta sínum.
Það er barið að dyrum. Einkarit-
arinn fer fram að opna. Annar,
maður, sem á erindi við biskup.
Það er lögregluþjónn.
'T'JALDIÐ lokast og opnast aft-i
ur og við sjáum biskup og
e:nkaritara hans í skrifstofu kirkj-
unnar. Enn er barið að dyrum og
í þetta sinn er það lögreglustjór-
inn og rannsóknarlögreglumaður,
sem á erindi við biskup. Lögreglu-
stjórinn slangrar um gólfið, tekur
sér sæti og stendur upp á
víxl, kæruleysislegur maður.
Trúir hann virkilega þess-
um áburöi? spyr biskup.
Hefur hann gert sér grein
fyrir hvað þess konar deilur innan
kirkjunnar muni skaða kirkjuna?
— En það hefur bara svo sára-
Ltla þýðingu hverju lögreglustjór-
inn trúir. Hann er opinber em-
bættismaður að gegna skyldum sín
um. Auk þess er málið ekki lengur
ir.nan kirkjunmar, því dómsmála-
ráðherrann hefur falið honum að
rannsaka það."
Rannsóknarlögreglumaðurinn
tekur til starfa. Hann fer fram að
athuga ritvélarnar, sem biskup hef
ur til afnota, kemur inn og lýsir
yfir að bréfið hafi ekki verið skrif
að á neina þeirra, sem eru til síað-
ar á skrifstofunni, — því máttum
við líka alltaf búast við, segir
liann.
4 KÆRANDINN í þessu máli;
hafði lýst því yfir við bisk- j
up, að í einu hefði honum yfir-j
sézt: Það er nefnilega hægt að
þekkja einkenm ritvéla ekki síður!
en skrift með penna. — Á biskup- í
inn nokkra aðra ritvél? spyr iög-j
roglustjóri. Jú, raunar. Biskup áj
litla ferðantvél. Mega þeir líta á
liana? Það er sjálfsagt. Biskup fer
að leyta, en ritvélin er horfin.
Rannsóknarlögreglumaðurinn
tckur fingraför biskups, og ermdi j
þeirra lögreglustjórans er lokið.1
Þeir kveðja, en lögreglustjórinn
kemur inn aftur. Hann hneigir sig
og segir: — í yðar sporum mundi;
ég tala við xögfræðing, góðan lög-
f’-æðing.
TTÖFUNDUR leikritsins, Axel
“ Kielland, er sonarsonur rit-
höfundarins Alexanders Kielland
— af þeirri ætt, sem margir lista-
menn eru í Noregi, meðal annarra
Oiav Kielland, sem hefur stjórnað
Suifóníuhljómsvei'tinni hér en
hann er broðursonur Axels. Hann
gerðist ungur blaðamaður við Dag-
biadet í Osló, en flúði til Sviþjóð-
ai á stríðárunum undam ofsóknum
Þjóðverja. Hann tók virkan þátt
i andspyrnuhreyfingunni og skrif-
aði meðal annars tvö leikrit um
irnrás Þjóðverja í Noreg. Flutm-
ingur á öðru þeirra var bannaður
í Svíþjóð á stríðsárunum af ótta
við þýzka herveldið. Hann hefur
jafnan stundað blaðamennsku jafn
hliða öðrum ritstörfum, er eimkum
kunnur sem sakamálafréttaritari
og hefur skrifað um mörg umtöluð
réttarhöld, meðal annarra Helland-
er-málið, sem var ádöfinnj í Sví-
þjóð fyrir nokkrum árum. Á þess-
um réttarhöldum byggir Kielland
þetta leikrit.
F'INSOG flestum er kunnugt
^ var biskupinn í Uppsölum,
Hellander að nafni, sakaður um að
hafa skrifað rógbréf um keppinaut
sinn til biskupsembættis og dæmd
ur. Að margra áliti var bessi mað-
ur hafður fyrir rangri sök og telja
þeir að með dóminum yfir Hel-
lander hafi verið framinn réttar-
farslegur glæpur. Nú fréttist að
þetta mál verði ef til vill tekið
upp að nýju.
Þessi réttarhöld eru þó aðeins
uppistaða í leiknum, en höfundur
fiéttar kirkjudeilum í Noregi inn
i leikinn, og kemur fram með eig-
in lausn á málinu, sem ekki verður
rædd hér.
Leikritið náði miklum vinsæld-
um í Noregi og var sýnt 68 smn-
um í National Teatiet í Osló fyrsta
veturinn, 1955. Síðan var það fiutt
í flestum leikhúsum landsins og á
h:num Noröurlöndunum, einkum í
Svíþjóð.
TTLUTVERKIN eru þrettán og
■*■■*• verður hér getið þeirra
veigames'tu. Valur Gíslason leikur
biskupinh, Rúrik Haraldsson keppi
naut hans, Anna Guðmundsdóttir
biskupsfiúna, Herdís Þorvaldsdótt-
ir einkaritara biskups, Ævar Kvar-
an, Róbert Arnfinnsson og Harald-
ur Björnsson réttarins þjóna og
Klemenz Jónsson og Gestur Páls-
son aðalvitnin. Erlingur Gíslason
leikur son biskups, Lárus Pálsson
lögreglustjórann. Sérá Sveinn Vík-
ingur þýddi leikinn Gunnar
Bjarnason gerði leiktjöld, og leik-
stjóri er, eins og fyrr segir, Gunn-
ar Eyjólfsson.
Eftir ýmusm sólarmerkjum að
dæma má gera ráð fyrir að bessi
leikur hljóti góða aðsókn hér, en
því á reynslan eftir að skera úr.
B. Ó.