Tíminn - 08.03.1961, Blaðsíða 8

8
TÍMINN, mlgvlkndaglnn 8. marz 196L
f dag er sjotugur Jón Haf-
liðason, fulltrúi. Jón á einnig
starfsafmæli um þessar mund-
ir, því 45 ár eru liðin frá því
hann tók ti! starfa hjá timbur-
verzluninni Völundi. í tilefni
þessa átti fréttamaður Tímans
tal við hann stundarkorn og
spurði um það helzta er hefur
á dagana drifið.
— Ég er fæddur í Hafnarfirði
cg ólst þar upp til 9 ára aldurs, en
þá fhittist ég vestur á Patreksfjörð
og stundaði þar alla algenga vinnu
í 8 ár, segir Jón Hafliðason. — Þar
vsnn ég hjá Pétri Ólafssyni faktor,
hinum mesta, sómamanni. Hann
stjórnaði þar verzlun og útgerð
fyrir Dani, var eins konar pláss-
kóngur. Þar vann ég á landi og sjó.
Patreksfjörður var þá uppgangs-
pJáss, þar voru 18 kútterar, að-
komufólk margt að sunnan og
flestir höfðu nóg að bíta og brenna.
Það fór þó ekki mikið fyrir pen-
ingunum bá í höndum almúgans,
kaupið var tekið út í reikning hjá
kaupmanninum í alls konar nauð-
synjavöru.
— Og aldrei vöruskortur?
— Það knifði stundum með mat-
inn en það var alltaf nóg af brenni-
vininu, svarar Jón, það sveið mér
cft. Breftnivínstunnurnar stóðu á
stokkum í búðinni, það var hræó- j
dýrt þá. Það var alltaf hægt að fá
á flöskuna. Eg varð snemma alger
bindindismaður og var stundum
látinn gæta þess að verzlunarmenn
irnir færu ekki í tunnuna.
— Var drykkjuskapur • þá al-
mennur?
— Hann var ekki meiri en nú
„Þá fiskuðu togaramir upp við
landsteina og skófu botninn"
Rætt vift Jón HaflitSason, fulltrúa hjá Völundi,
sem á nú 45 ára starfsafmæli hjá fyrirtækinu
á dögum, svarar Jón, og í þann tíð
sá maður aldrei drukkinn kven-
mann, að maður tali um ungling-
ana. Það var tekið til þess þegar
ég var seinna innanbúðar hjá Bryn
jólfi Bjarnasyni í Reykjavík. að
þangað komu að staðaldri tvær eða
þrjár konur, sem fengu brennivín
á flösku.
En snúum okkur aftur að Pat-
reksfirði. Eg var á fyrsta vélknúna
fiskibátinum, sem þar var. Þann
bát áttu Pétur Ólafsson og fleiri.
Það voru gamlir bátar, sem seítar
voru í nýjar vélar. Þá fiskuðu tog-
ararnir upp við landsteina og skófu
botninn. Þeir fengu fljótt veður af
fiskigöngum og voru ekki lengi að
moka því upp. Þá var ekkert að
hafa fyrir bátanna. Því var það, að
sendur var leiðangur norður fyrir
Horn, þrír vélbátar og fylgdi þeim
skonnorta, sem tók við aflanum.
Hann hét .,Patrekur“ báturinn sem
ég var á, 4ra lesta bátur með góða
DAN-vél. Við vorum tvo mánuði í
þessrum túr og gátum aldrej látið
neitt af okkur vita, því að þá voru
ekki samgöngurnar. Við veiddum á
línu og lögðum aflann upp í skonn-
ortuna þar sem hann var verkaður.
Við vorum þrjár vikur við Horn-
vík og öfluðúm rétt vel. Þarna voru
tveir bæir og við komum stundum
í land, einkum um helgar, því að
þá fiskuðum við ekki, heldur vor- \
um um kyrrt eða fórum í land. —
Reldur fannst mér fólkið undarlegt
í háttum og fornt í tali þar vestra.
Ég skrifaði upp orðatiltæki eftir
því sem mér fannst skiítið, en því
er ég nú víst búinn að týna. Þarna j
lágu þrír skipsskrokkar strandaðirj
í fjörunm. Húsakynni virtust mér
allgóð, og fólk lifði af eggjatöku
mestanpart. Hafði kýr og kindur
en heldur /oru karlarnir lélegir við j
sjósókn. Eitt sinn man ég eftir að
við komum í land á sunnudags-
morgni og þá voru þeir að slátra
belju. En skotið geigaði og kýrin
fcljóp öskrandi til fjalls með skotið
í sér. Þetta þóttu okkur ljótu að-
farirnar og ágæt skytta var í okk-
ar hópi sem stökk eftir beljunni og
hitti hana svo að hún lá dauð.
; Flensborgarskóla og síðar
Svo fluttist ég suður, gekk í I unarskólann, starfaði þrjú
Jón Hafliðason
í Verzl-
ár hjá
Milljónafélaginu þangað til það
varð að hætta og réðist síðan til
Völundar 1916. — Þá hafði Sveinn
Sveinsson fyrir skömmu tekið við
fyrirtækinu, sem hafðí verið i
i-.okkram !cröggum. Það var stoínað
upphaflega af nokkrum trésmiðum,
en hafði lánað mikið út og rekstur-
inn ekki gengið vel. Sveinn kom
því á réttan kjöl með sparsemi,
hyggindum og framsýni. Það var
þá stærsta frésmíðafyrirtæki lands-
ins og er enn langstærst. Þá unnu
um 20 manns við smíðar og timbur-
sölu, nú eru þarna um 60—80
manns, fullkominn vélakostur og
nýtízkulegur. húsakostur miklu
meiri. Synir Sveins eiu dugandi
menn og góðir yfirboðarar, koma
r.ilir fram við alla eins og jafn-
i.igja sína.
Áður gekk of.t skrykkjótt, eink-
um á stríðsárunum fyrri, þá feng-
ust ekki kol og vélarnar voru gufu-
knúðar, við urðum að kaupa tunnu-
siafi til að kynda þær. Eitt árið
; fiuttist ekkert timbur til landsins,
j skipunum var sökkt. En nú síðustu
aratugi hefur reksturinn gengið
n eð ágætum og fyrirtækið aukið
við sig vélakosti og húsnæði.
Eg hefi alliaf verið ánægður þar
sem ég hefi unnið, sagði Jón Haf-
fcðason að lokum, og ekki sízt í
Völundi. Og marga góða menn hitt
á lífsleiðinni, lít ánægður yfir far-
irn veg.
Jón Hafliðason er tvíkvæntur.
r'yri*i kona hans var Ingibjörg Þor-
laksdóttir. Hún andaðist 1940 eftir
25 ára sambúð. Þau áttu 4 börn, af
þeim eru 2 iátin. Síðari kona Jóns
er Arnbjörg Stefánsdóttir, henni
fylgdu 4 synir er Jón hefur gengið
í iöður stað.
Grein þessi hefst á því, að ræða
það, með feitu letri, hve templ-
arar séu almennt fjárgírugir, og
að þeim hafi nú tekizt hvort
tveggja, að ná undir sig öllum
völdum í Bindindisfélagi öku-
manna, svo og að sölsa undir sig
tiyggingafélagið Ábyrgð h.f. Á-
fram er haldið í sama dúr, og er
giein þessi svo rætin, svo full af
r. íði um einstaklinga og áminnsta
tiyggingastarfsemi yfirleitt, ' að
undram læfir.
í þessu sambandi viljum við
ur.dirritaðir taka fram eftirfar-
andi:
Það eru ósannindi, að templarar
séu búnir að „sölsa undir sig“
BFÖ. Þeir hafa frá upphafi, sem
eðlilegt er, staðið framarlega í
þeim félagsskap. í aðalstjórn fé-
lagsins eru enn t.d. margir sömu
menn og voru þar í upphafi, svo
sem formaður, ritari og fl. í deild-
arstjórnum félagsins eru og víðast
sömu menn til forsvars, að Reýkja
víkurdeildinni undanskillnmi!, og
voru þar í upphafi.
Það er rangtúlkun og afflutn-
ingur er því er haldið fram í á-
minnstri grein Vikutíðinda, að
framkvæmdastjóri félagsins, sem
ckki er fyriv. læknir, héldur lækn
ír. hafi skki viljað halda deildar-
fund um tryggingamálin. Hann
bað aðeins um nokkurn frest. Það
var þegar er þetta var, búið að
halda tvo íundi, þar sem einmitt
þessi mál höfðu verið mikið rædd,
og spurningum svarað. Aðalstjórn
félagsins, sem hafði unnið að mál-
um þessum af miklu kappi, hafði
ekkert á mótl nýjum fundi, en
bún vildi helzt ekki, \að hann yrði
haldinn fyrr en hægt væri að
skýra frá raunverulegum stað-
t reyndum, og þá einkum því, að
‘ umsóknir um tryggingaleyfin
h.efðu borizt frá Ansvar. Svo var
enn ekki á þessum tíma, en um-
sóknanna von innan skamms, sem
og varð raunin á.
Það er ósatt, að sakir hafi ekki
verið bornar æ Viggó Oddsson á
áminnstum fundi sambandsstjórn-
ai. Samþykkt og undirrituð fund-
urgerð sýnir annað. Hins vegar
munum við undirritaðir ekki ræða
nánar að sinni hlut Viggós Odds-
sonar í þessum málum öllum, þar
eð verið getur, að heimildir Viku-
tíðinda, hann varðandi, séu ekki
beint frá henum komnar, eða þá
rangt með þær farið, sem annað
í greininni. Fari hins vegar svo,
að framhald verði á fréttum um
hlutdeild hans í þessum málum,
munum við líta svo á, að það sé
með fullum vilja hans og vitund.
Skal þá ekl$i standa á okkur að
svara og ieggja fram fullnægjandi
gögn, verði ástæða talin til.
Það er ósatt, er því er haldið
fram í grein Vikutíðinda, að fé-
lagið (Vikutíðindi hljóta hér að
eíga við Reykjavíkurdeildina, því
foimaður félagsins er enn sá sami
og verið hefur frá upphafi) hafi
verið formannslaust um nokkurra
mánaða skeið. Varaformaður tók
strax við embætti deildarformanns
og gegndi því þar til á aðalfundi
deildarinnar í lok febrúar s.l.
Það er líka ósatt, að nýafstað-
inn aðalfundur hafi ekki staðið
nema í hálftíma. Á honum mættu
fiestir sömu menn og áður höfðu
I.elzt látið sjá sig á fundum deild-
arinnar. Ekki kom þar fram nokk-
ur aðfinnsla varðandi framkvæmd
á tryggingamálum, sem aðalstjórn
félagsins hafði verið falið af síð-
asta sambandsþingi að sjá um —
samkvæmt tillögu Viggós Odds-
sonar. Þá er það annar aðalþáttur
níðgreinar Vikutíðinda, scm fjall-
or. eins og blaðið kemst að orði,
um Ábyrgð h.f. „tryggingafélagið
BFÖ“. Þar gengur rógurinn svo
langt, að ekki er vafi, að mjög
er saknæmt. Skulum við athuga
það nokkru nánar.
Það eru hrein ósannindi, að á
nokkrum iundi, sem haldinn hefur
verið í Reykjavíkurdeild BFÖ,
hafi verið skýrt svo frá, að hluta-
íé Ábyrgðir h.f. væii í höndum
fiögurra manna og Stórstúku ís-
lr.nds, og að krafa um slíkt hafi
komið fram frá Ansvar.
Það er einnig ósatt, að Ansvar
fcafi tekið að sér enduitryggingar
fyrir Ábyrgð h.f. Það er Ansvar,
sem tryggir hér. Ábyrgð h.f. er
cnn aðeins umboðsfélag þess fé-
lags.
Það er lika einber tilbúningur,
að stórstúkan eigi 5 hluti BFÖ 15
fciuti og tiu einstaklingar 1000
krór.ur hvei Þetta sem annað í
Bindindisfélag ökumanna og Ábyrg’ð h.f.:
Rógi hnekkt
Svar viíS forsíougrein í Vikutíðindum 3. marz s.l.
grein Vikutíðinda er hreint skrök
og afflutningur.
Það er ósatt, að allir einstak-
fcngshluthafar í Ábyrgð h.f. séu
í stjórn Bindindisfélags öku-
raanna.
Það er líka ósatt, að BFÖ hafi
ekki látið skrá sig fyrir nema 1500
krónum í Ábyrgð h.f.
Þá er hað áburður Vikutíðinda
um að öll skjöl varðandi skrásetn-
ingu Ábyrgðar h.f. hafi horfið.
Hér er svo langt gengið, að öll-
um hlýtur að ofbjóða. Er hér verið
að bera stórkostlega saknæmt at-
Læfi á opinbera starfsmenn, eða
máske innbrct á menn. í stjórn Á-
byrgðar h.f.?
Og svo hugleiðingar blaðsins um
það, sem þarna hafi skeð. Hér er
of langt gengið, eins og raunar
alls staðar í grein þessari, sem
e; öll með þeim endemum, að við
njinnumst vart að hafa séð annáð
eins áður borið fyrir fólk. Enda
greinin öll skrifuð af svo miklu
hatri og íllvilja, að fátítt mun
vera.
Þá teljum við rétt, að hé’r komi
fram, hvernig málum er skipað í
Ábyrgð h.f. Alls staðar í heimin-
um, þar sem sérstakar tryggingar
hafa verið stofnaðar fyrir bind-
ir.dismenn, hafa það, eins og eðli-
legt er, verið bindindissamtökin,
sem hafa haft forgöngu um þau
roál, lagt fé til starfseminnar og
skipað menn í stjórnir. Eða hverj-
fc* skyldu fremur gera það?
Hér á íslandi var auðvitað á-
kveðið að haga þessu á sama hátt
í fullu samráði við Ansvar. V«r
strax frá upphafi ákveðið. að
Bindindisfélag ökumanna skyldi
veiða lang stærsti hlutháfinn, b.e.
ekki einstaklingar úr félagsskapn-
um, heldur félagsheildin sjálf.
Næst flesta hluti, en þó miklu
færri, skyldi Stórstúka íslands
fcafa og þá Ansvar fæsta. Saman-
lagt varð þetta % af öllu hluta-
fénu, sem aðeins var 25 þúsund
krónufc, enda engin þörf fyrir um-
boðsfélagið að ráða yfir meiru
fciutafé, þar eð Ansvra tekur alla
tjónaáhættuna. Tekjur til daglegra
rtkstrarútgjalda eru auðvitað ætl-
aðar Ábyrgð h.f. samkvæmt sér-
stökum samningi.
Eftirstöðvar hlutafjárins voru
því einar 5 þúsund krónur, sem
skiptust í tíu 500 króna hluti.
Kveijum dettur í hug. að hægt sé
að hefja almennt hlutafjárútboð
n>eð tíu hluti? Nei, áreiðanlega
engum manni, sem um málið
hugsar. ' Hefði hins vegar Ábyrgð
fc.f. strax orðið sjálfstætt trygg-
irgafélag, var öðru málj að gegna.
Þá hefði verið nauðsynlegt að j
aíla strax mikils hlutafjár með
aimennu útboði á meðal bindindis-
manna innan lands.
Nú er_bað svo, að íslenzk lög
kveða svo á að hlutafélag verði
ekki ktofnað nema einstaklingar
komi til. Hverjir var þá eðlilegt,
að ættu fyrst Kost á því að ráða
yfir þessum fáu og litlu hlutum.
Var ekki heppilegt, að bað yrðu
e!nmitt þeir menn, sem ötulast
hófðu unnið að framgangi þessa
r áls alls. Að vísu ekki til þess.
að þeir gætu átt hlutina, heldur
n.átt; ætla, að atkvæði þau, sem
lylgdu þessum hlutum, væru í
góðum höndum hjá þessum mönn-
um, að mörgm öðrum ólöstuðum,
varðandi allt, sem snerti hag og
v.ðgang Ábyrgðar h.f. Eða finnst
rrönnum, að þessi atkvæði hefðu
t.d. verið betur komin í höndum
fceimildamanna Vikutíðinda?
Þá er pað allur gróðinn, sem
rægitungur segja, að þessir menn
eigi að hafa af þessum 500 krón-
um sínum. Nú er það svo, að
samkvæmt samningi við Ansvar
er gert ráð fyrir því, að Ábyrgð
b.f. verði' ekki síðar en innan 5
ára að alinnlendu fyrirtæki, og
þá í formi gagnkvæms trygginga-
félags — ^kki hlutafélags. Hefur
þetta alls staðar verið stefna An-
svar, þar rem það hefur byrjað
tryggingastarfsemi, að húin yrði
sem fyrst vunlend, og sums staðar
orðið það strax frá uppháfi. Nú
er það að vísu svo, að við sem
trúum á þessar nýju tryggingar,
erum sannfærðir um, að þær geti
borið sig. Hins vegar mætti það
verða meiri ofsagróðinn, ef 500
krónur yrðu að stórfé á örfáum
árum, enda eigum við, þessir fáu
h.uthafar heldur ekki von á því.
En það að þeir menn hins æg-
ar, sem ötulast hafa gengið fram i
því að afflytja þessa nýju trygg-
ingastarfsemi. virðast einmitt
telja, að hluthafi með einn lítinn
£00 kr. hlut geti átt von á ofsa-
gióða á stuttum tíma, sýnir bezt
að þeir hinir sömu telja tiygging-
ar þessar Jífvænlegar, og þá um
leið sjálfsagðar og nauðsynlegar.
Er. gæti ekki afstaða þessara
nianna einmitt markast af ein-
hverjum annariegum áhugamál
um, einhverju öðiu en því. að
þeir telji okkur þessum fáu og
l'tlu hluthöfum. ofsagróða bú-
inn? .
- Að lokum aðeins þetta: Áminnzl
níð- og rógskrif Vikutíðinda og’ á
burður um óeðlilegar auðgunartil-
raunir einstakra manna o. fl., svo
og beinn atvinnurógur varðandj
hag Ábyrgðar h.f., mun verða at-
hugað nánar fyrir dómstólum
landsins, og þar mun ábyrgðar-
manni Vikutíðinda, Haraldi Teits-
syni, gefinn kostur á að standa
fyrir máli sínu og það má hann
vita, að þar mun mál okkar verða
fekið af fyilstu einbeitni.
Reykjavík, 4. marz 1961.
Ásbjörn Stefánsson.
ritari og framkvæmdastjóri BFÖ.
Benedikt S. Bjarklind ,
stjórnarformaður Ábvrgðar h.f.