Tíminn - 06.07.1961, Blaðsíða 5

TÍMINN, finmitudaginn G. júli 1961.
5
Útgetandl: FRAMSÚKNARFLOKKURlNN.
Framlcvæmdastióri: Tómas Arnason Rit-
stjórar: Þórarum Þórarmsson (ábj, Andrés
Kristiánsson, Jón Helgason Fulltríu rit
stjómar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: EgiT Bjaraason — Skrífstofur
i Edduhúsmu — Simar: 18300—18305
Auglýslngasimi: 19523 Afgreiðslusimi:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Rikisstjórnin ber
sökina ein
Skrif MorgunblaSsins svo og annarra stjórnarblaða og
jafnvel ráðherra þess efnis að boða stórfelldar hækkanir
á verðlagi, álögum hins opinbera, sköttum og tollum, og
jafnvel nýjar og víðtækar „viðreisnar“-ráðstafanir og
gengislækkun, vekja nú almenna undrun og andúð
Sjálfur fjármálaráðherrann skrifar enn eina grein í
Vísi í gær og segir, að „nú þegar bylting hafi verið gerS í
kaupgjaldsmálum, verði að endurskoða gengisskráning-
una". Og grein sinni lýkur hann með þessum landsföður-
legu dómsorðum: „Ef gengi krónunnar verður lækkað, þá
bera ábyrgð á þeirri gengislækkun þeir aðilar, sem
hrundu af stað kauphækkuninni miklu".
Að uppkveðnum þessum ráðherradómi ber að sjálf-
sögðu brýna nauðsyn til að gera sér Ijóst, hverjir það
voru, sem hrundu „kauphækkuninni miklu“ af stað. Þarf
raunar ekki í miklar grafgötur til þess að finna þann
sökudólg, og staðreyndir málsins eru ljósar hverjum
manni, og þær eru í stuttu máli þessar:
Ríkisstjórnin rýrði með gerræðisráðstöfunum sínum
lífskjörin á einu ári um 20% eða meira. Launastéttirnar
stóðu fimm mánuði samfleytt í samningaþófi við ríkis-
stjórnina um einhverjar aðgerðir af hálfu stjórnarvalda
til linunar kjaraskerðingunni, með söluskattslækkun,
vaxtalækkun, o. fl. og hétu því að meta hverja slíka ráð-
stöfun sem beina kauphækkun, svo að þannig mætti koma
í veg fyrir hatramar vinnudeilur og verkföll, er skaða
þjóðina alla.
Ríkisstjórnin sat allan þennan tíma sem slagbrandur
í dyrum hverrar hugsanlegrar lausnar. Hún neitaði um
allar lagfæringar, neitaði um allt, sem gæti orðið til lífs-
kjarabóta. Enginn getur vænt samtök launamanna um að
hafa ekki með mikilli biðlund kannað til hlítar viðhorf
ríkisstjórnarinnar í þessu efni, enda var ekki boðað til
verkfalls, fyrr en öll von um úrræði af hálfu ríkisstjórn-
arinnar var þrotin.
Það var því ríkisstjórnin og hún ein, en ekki laun-
þegasamtökin, sem valdi verkfalla- og kauphækkunarleið-
ina í þessari deilu. Það var hún, sem neitaði að fara þær
leiðir, sem fyrst var mælzt til, vitandi það að verkföll og
kauphækkanir hlytu að sigla í kjölfarið. Það var hún, sem
hratt af stað „kauphækkuninni miklu“, og það er hún,
sem í senn mun velja gengislækkun og bera ábyrgð á
henni, ef á það óheillaráð verður brugðið. Og af allri þess-
ari sögu verður það eitt séð, að ríkisstjórnin hafi blátt
áfram viljað að svona færi, viljað skapa sér þessa tylli-
ástæðu til nýrra kreppuráðstafana, nýrra álagna á al-
menning og gengislækkunar. Ásakanir um ábyrgð í þess-
um efnum fara því beina boðleið til föðurhúsanna.
Mbl. segir enn í gær, að tillaga sáttasemjara um 6%
kauphækkun mundi ekki hafa sett efnahagskerfið úr
skorðupi. Hins vegar telur það 10% leiða til geigvænlegra
hækkana. Þetta jafngildir raunar yfirlýsingu um, að kjara-
deiluna hefði verið auðvelt að leysa, — ef stjórnin hefði
vlijað — áður en til verkfalla kom, og þyngist sök ríkis-
stjórnarinnar allmikið við það. Með því að bjóða þá strax
t. d. 6% kauphækkun og 4% eftir ár, eins og tillaga sátta-
semjara var, og einnig nokkrar hliðarráðstafanir, sem
voru á valdi ríkisstjórnarinnar, svo sem vaxtalækkun og
lækkun söluskatts o. fl. hefði án efa verið unnt að ná
samkomulagi og þeim kjarabótum, sem nú hefur verið
samið um. Og að útreikningi ríkisstiórnarinnar sjálfrar
hefði þetta ekki raskað efnahagskerfinu.
En ríkisstjórnin var ófáanleg til að fara þessa leið.
Þetta er mergurinn málsins, augljós og óumdeilan-
legur.
Walter lippmann ritar um albjóðamál:
| Berlínar-deilan er hættuleg, en
idyrnar til lausnar eru ekki lokaðar
<
<
<
<
<
(
<
<
<
)
<
<
<
(
<
t
)
)
>
)
)
)
)
<
<
<
t
)
)
)
)
<
t
t
)
)
t
)
)
)
)
)
/
t
t
)
)
)
)
)
)
)
)
)
t
)
)
)
)
)
t
)
t
t
)
/
/
t
)
)
)
/
)
)
)
*
)
/
/
/
Frá því er Vínarfundinum
lauk hafa ríkin beggja vegna
járntjaldsiíis gefið út margar
yfiriýsingar vegna Berlinar.
Efni þessara yfirlýsinga er um
margt athygli'svert, en þó eru
yfiriýsingarnar ekki síður
meridlegar fyrir það, sem ekki
kemur fram í þeim.
Báðir aðilar hafa undirstrik-
*rð atriði þau, sem þeir telja
skipta höíuðimáli og sem þau
munu berjast fyrir fram í rauð-
an dauðann og aldrei gefast
upp. Vesturveldin hafa lýst
yfir svo ekki verður um villst,
að þau muni berjast fyrir
frelsi Vestur-Berlinar og aldrei
gefast upp í þeirri baráttu. Þau
munu einnig berjast fyrir ó-
hindruðum samgöngum til
borgarinnar. Sovétstjórnin hef-
ur skorinort lýst yfir, að hún
muni gera sérstakan friðar-
samning við Austur-Þýzkaland
og muni heimta vissar iögleg-
ar aðgerðir að sínu áliti í fram
haldi af því. En hins vegar
hafa Vesturveldin ekki neitað
að ræða um tryggingu frelsis
Vestur-Berlínar. Á sama hátt
hefur Sovétstjórnin ekki lýst
því yfir, að hún muni veita
austur-þýzku stjórninni stuðn-
ing tii þess að einangra eðá
ernema Vestur-Berlín.
Fram til þessa hafa því báð-
ir aðilar verið ákveðnir en
gætnir. Þeir hafa lýst yfir, að
ekki verði hvikað frá megin-
sjónarmiðum, en um leið hef-
ur dyrum samkomulagsins
ekki verið lokað. Þessum dyr-
um væri lokað, ef Krustjoff
lýsti yfir því, að Vesturveldin
yrðu útilokuð frá Berlín, eða
ef Vesturveldin tilkynntu, að
þau myndu ekki ræða framtíð
og stöðu Berlínar. En þessum
þýðingarmestu dyrum hefur
ekki verið lokað. Það virðist
og vera ástæðan til þeirra orða
Willy Brandt á dögunum, að
ástandið væri hættulegt en þó
hvergi nærri svo sem sutnir
héldu.
Það hefur alltaf verið grund-
vallarsjónarmið Bandaríkjanna,
að Berlínarvandamálið gæti
því aðeins orðið leyst endan-
lega, að Vestur- og Aust.ur-
Þýzkaland sameinuðust og
Berlín yrði þá höfuðborg sam-
einaðs Þýzkalands. Ef þessi
lausn yrði uppi á tening-num
væri auðvitað ekki lengur um
að ræða nein vandamái hvað
viðkemur samgöngum við borg
ina. Allar samgöngur, hvort
heidur eftir skipaskurðum.
þjóðvegum eða í lofti væru
nefnilega innan eins Þýzka-
lands. Það væru heldur engin
vandamái viðkomandi freisi
íbúa Berlínar. Þeir myndu all-
ir njóta sama réttar og aðrir
íbúar Þýzkalands.
En því miður virðist engin
sú breyting hafa orðið, að sam
einað Þýzkaland sé á næstu
grösum. Landið hef.ur nú ver-
ið skipt í 15 ár og á þeim tíma
hefur það sjónarmið skapazt
beggja vegna járntjaldsins, að
hagur geti verið í því að við-
halda þessari skiptingu. T
fyrsta lagi ber hér að nefna
Sovétríkin 02 fylgiríki þeirra
einkum Tékkóslóvakíu og Pól
land, sem líta sameinað Þýzka
la-nd með 80 milljónir íbúa
með bandarísk vopn og í banda
lagi við Bandaríkin, sem geig
BrandenborgarhllðiS í Berlín — aðaldyrnar á járntjaldinu milli aust.
urs og vesturs. Lokast þær eða opnast til fulls?
vænlega hættu. En löndin aust
an tjalds eru ekki ein um
þessa skoðun. Sannleikurinn er
sá, að bæði Frakkland og Bret-
land hafa ákveðið að standa
gegn sameiningu Þýzkalands.
Það er hluti af óyfiriýstri
stefnu þeirra. Hugmyndin um
sameinaða Evrópu byggir eina
höfuðundirstöðu sína á því, að
Vestur-Þýzkaland eitt skuli
tengjast Vestur-Evrópu. Með
þessu vilja menn draga úr
hættu þeirri, sem kann að
stafa af sjáifstæðu, sameinuðu
Þýzkalandi, sem væri að auki
vel vopnum búið og enn til
alls líklegt.
Það liggja því tvær ástæður
til þess, að hin margþekkta
bandaríska lausn á Berlínar-
málinu getur tæplega náð
fram að ganga. í fyrsta lagi
andstaða Sovétríkjanna gegn
sameinuðu Þýzkalandi og í
öðru lagi hinn óopinberi stuðn
ingur, sem Sovétstjórnin hef-
ur í þessu máli í nær öllum
löndum Vestur-Evrópu, þ.á.m.
aflmargra íbúa sjálfs Vestur-
Þýzkalands.
Þannig stendur þá Berlínar-
vandamálið í dag. Þeir eru
margir, sem segja, að það
væri ekkert vandamái, ef
Krustjoff hefði ekki með
heift sinni og^ alveg að óþörfu
skapað það. Ég he!d, að þeir.
sem þannig hugsa, hafi ekki
fyllilega skilið vandamálið.
Enda þótt lcommúnistar geti
illa sætt sig við óbreytt ástand
í Berlí-n — njósnir, áróður og
flóttamannastraum — þá skyld
um við hafa hugfast, að einnig
höfum við ástæðu tiT að hafa
okkar áhyggjur af ástandinu.
Þessu til vitnis mun ég leiða
sendiherra V-Þýzkalands í
Washington, Dr. Wilhelm
Grewe, og taka upp úr opin-
berri skýrslu hans um Genfar-
ráðstefnuna 1959.
Eftir að hafa leitt rök að
því, að engin málamiðlun sé
möguleg, segir dr. Grewe: Við
getum sagt, að í mesta lagi sé
aðeins einn aðgengilegur mögu
leiki og hann er þegjandi sam
komulag um að láta annan að-
iiann vita, að ástandið í Berlín
sé óumbreytanlegt annars veg-
ar (þetta yrði staðfest með á-
framhaldandi nærveru her-
sveita Vesturveldanna) og einn
ig óumbreytanlegt á Sovétsvæð
inu hins vegar (þetta yrði stað
fest með áframhaldandi setu
stjórnar Ulbrichts). Þetta þýð-
ir í rauninni það eitt, að við-
halda því ástandi, sem nú er
og sem svo margir segja, að
við skuium stefna að .
Ep hvað hefur svo þýzki
ambassadorinn um þetta ástand
að segja: „Ef Vesturveldin sam
þykkja þetta, væri hér eigi að
heldur um raunverulega mála
miðlun að ræða, heldur upp-
haf að uppgjöf. Vestur-Berlín
verður ekki haldið lengi, ef
íbúar borgarinnar hafa komizt
á þá skoðun, að Vesturveldin
séu í rau-.inni samþykk skipt
ingu Þýzkalands“.
Með þessum síðustu orðum
er komið að kjarna málsins.
Þýzki ambassadorinn segir, að
Vestur-Berlín verði ekki varin
ti.1 lengdar, ef íbúamir fái það
á tilfinninguna, að Vesturveld
in séu samþykk skiptingu
Þýzkalands. Hvers vegna verð-
ur ekki hægt að halda stöðu
borgarinnar undir þessum
kringumstæðum? Ef til, vill er
það vegna þess, aö margir Ber
línarbúar myndu flytjast ti‘1
Vestur-Þýzkalands og enn aðr
ir til Austur-Þýzkalands. Slík
skipting Þýzkalands er hug-
sjón Krútsjoffs. Þýzki ambassa
dorinn kann að hafa rétt fyrir
sér. Ef við getum ekkert ann-
að gert en reyna að horfast á-
kveðið í augu við núverandi
ástand má telja nær víst, að
'svartsýni ambassadorsins verði
sönn í raun.
En það er engin knýjandi
'í'.-amhaio a 13 sihu