Tíminn - 08.07.1961, Blaðsíða 14

14
T 1 MIN N, laugardaginn 8. júlí 1961.
I.
Sumum mönnum er þann
veg farið, að Það er mikið um
þá talað. Óskar Gunnarsson
var eínn þeirra manna. Stórt
hérað ræddi um fátt annað
meira en Óskar, og aftur og
aftur var hann getraun fjöld-
ans. Og löngu eftir að hann
var allur, voru þættir úr lífs-
sögu hans raktir og ræddir.
Verður nú saga hans sögð
hér í fáum dráttum, eins og
ég veit hana bezt.
Það mun hafa verið árið
1858, sem Óskar skaut upp
kollinum í sveitinni, þá tutt-
ugu ára garnall. Ásmundur
ríki, hreppstjórinn á Sjónar-
hóli, kom með Óskar úr
skreiðarferð undan Jökli, og
gerðist hann vinnumaður á
Sjónarhóli. Þá hefst saga
hans.
Hvað olli þangaðkomu hans
vissi enginn. Það var að
sönnu engin nýlunda, að Ás-
mundur veldi hjú. Hann
hafði jafnan úrvalsliði á að
skipa ,enda fór allt saman á
Sjónarhóli: reglusemi, starf-
semi, kaupgreiðsla viss og
viðurgerningur. Það var mik-
ils krafizt af hverjum ein-
um, enda stóð bú Ásmund-
ar með miklum blóma. Hann
var talinn rikasti bóndi lands
ins.
Því var að vísu fleygt, að
Óskar hefði verið í tygjum
við danska hefðarkonu í
Ólafsvík og það ráðið vistferl-
um hans. En sögumaðurinn
var umrenningur, sem illt var
að treysta.
Óskari er þannig lýst:
Hann var meðalmaður í
hærra lagi, fallega vaxinn,
með ljósjarpt hár, blá, skír
augu, bjartur yfirlitum, rétt-
nefjaður, munnfríður, hægur
í framgöngu, orðvar, dálítið
glettinn, jafnvel launstríðinn
ef því var að skipta, hafði
fastmótaða skapgerð, xeidd-
ist sjaldan, en var þá hvass-
yrtur og meinyrtur. Hann
þótti góður verkmaður,
flaustraði engu af og vannst
ágætlega. Hann var snyrti-
menni og hagur vel. Var sagt,
að allt léki í höndunum á
honum. Undireins fyrsta
sumarið var talað nm hann
sem mikinn heyskaparmann.
Var slátturinn rómaður mjög
og eins þótti hann hnellinn
bindingarmaður. Og þá gekk
hann í augun á kvenfólkinu.
Engin sótti þó jafn fast á og
þjónustustúlkan. Ásrún hét
hún Hallsdóttir. Hún hafðii
verið á Sjónarhóli frá barn-|
æsku, tekin af sveitinni.
Hafði hjónunum á Sjónar-j
hóli farizt vel við hana ogi
taldi hún sig fósturdóttur j
þeirra. Ásrún var nú, er sagaj
hennar hefst, 35 ára. og
þurfti því til skarar að skríða,
ef hún átti að ná sér i eigin-
mann. Og eiginmann hafði
hún í huga. Því hafði verið
spáð fyrir henni, að cigin-
þekkja þarfir hans og hlynna
að þeim á öllum sviðum. Og
fólki kom saman um, að
þetta fyrsta sumar Óskars
á Sjónarhóli h^fði Ásrún
fríkkað til stórra muna. Ás-
mundur ríki á Sjónarhóli átti
vandað fiskiskip í næstu ver-
stöð. Það var átta manna far.
Þangað var Óskar og annar
vinnumaður Ásmundar send-
ir um haustið til útróðrar.
BJARNI ÚR FIRÐI:
ÁST I MEINUM
maðurinn kæmi úr vestrinu.
Og undir eins við fyrstu sýn
taldi hún Óskar kjörsvein-
inn. Ásrún var tæpast meðal
kvenmaður á hæð, en þrek-
in var hún og samanrekin
víkingur til allra verka og á-
gætlega verki farin. — Það
verður enginn svikinn, sem
fær Ásrúnar, sagði húsbóndi
hennar. — Hún er hnellin
kvenmaður.
Ásrún var jafnan í bandi
með Óskari, og af þjónustu-
brögðum hennar var ekki að
spyrja, föt hans báru af á
heimilinu, alltaf tandur-
hreinn. Þetta kunni hann að
meta, en að öðru leyti var
honum lítið um Ásrúnu gefið.
Ekki duldist honum hugur
hennar, svo opinská var hún.!
En hann lét sem ekkert væri,
og hún var eina hjúið á heim-
ilinu, sem hann skopaðist að.
Ásrún lét köpuryrði hans
ekkert á sig fá. Og vinnukon-
urnar, sem skemmtu sér við
það, hve róður hennar var
erfiður, fengu sitt hjá henni
og vel útilátið. Hún sagði, að
þeim þýddi ekki að glepja
fyrir Óskari. Hann skyldi
verða sinn, hvað sem það
kostaði, enda lét hún í það
skína, að hann væri þegar
bundinn henni. Þau hefðu
haft nánári samskipti en
venjuleg hjú. Hún kvaðst
Hélzt vertíðin fram á jóla-
föstu. Fiskur var misjafn, en
alltaf var róið hvern dag, sem j
veður leyfði. Óskari dvaldist
íengur í veripu, en hinum
vinnumanninum, var hann
kjörinn til að leggja seinustu.
hönd á verkið, ganga frá öllu, j
eins og það vaT orðað. Hann
kom heim siðla nætur, all-
mikið drukkinn. Ásrún reisj
úr rekkju til þess að þiónusta)
hann. Bjó hún um hann í
gestastofunni, kvaðst hún
hafa gert það vegna þess, hve j
drukkinn hann varf og hvíld-
arþurfi. En gárungarnir
sögðu, að annað hefði fýrir
henni vakað, enda hlotið sin
laun.
Þessi saga flaug um byggð-
ina og bjuggust menn senn
við stærri tíðindum. En er
veturinn leið og ekkert gerð-
ist, sem lífgaði söguþáttinn,
fyrndist hann smám saman.
En það var ekki öll nótt úti
enn. Þegar leið á sumarið tók
Ásrún að þykkna undir belti.
Og þá losnað'i um málbeinið
að nýju, getgátur, spár og
margvíslegar bollaleggingar
undu þræði sína misk/unar-
laust, svo að varla tókst
nokkru hugskoti að verjast
netjagerðinni, þó að viljinn
væri reiðubúinn.
Um haustið fór Óskar öðru
sinni til verstöðvar héraðsins,
en áður en úthaldinu lauk,
lagðist Ásrún á sæng og ól
sveinbarn, mikið og frítt.
Tveim dögum síðar gerðist
allt í senn. Ásmundur sendi
unglingspilt með tve til reið-
ar í verið með bréf til óskars
og gerði presti orð, að koma
næsta dag og skíra sveininn.
Þá vildu menn ekki draga
ungbarnaskírn neitt, sem
talizt gæti. Óskar átti að
koma þá um kvöldið, eða
snemma næsta dag, en hvor-
ugt varð. Prestur kom eins og
um var beðið, en barnsföður-
inn vantaði. Hafði sængur-
konan lýst Óskar föður barns
ins. Það þóttust hjúin sjá. að
Ásmundi líkaði illa drátur sá,
er varð á komu Óskars. Sendi-
sveinninn kom ekki heldur,
og var hann þó með skýlaus
fyrirmæli húsbóndans um
það ,að koma tafarlaust, ef
Óskar sinnti ekki heimkvaðn-
ingunni. Óskar hlaut því að
ætla sér að koma. En honum
dvaldist. Þegar komið var
rökkur og ekkert bólaði á
Óskari, var heimafólk allt
kvatt til baðstofu. Prestur var
þar fyrir hempuklæddnr.
Spurði hann í heyranda
hljóði sængurkonuna um
barnsföðurinn.
'— Óskar Gunanrsson, svar
aði hún hiklaust, og það svo
hátt að heyrast mátti um alla
baðstofuna, sem þó var all-
stór.
Prestur spurði, hvort allir
hefðu heyrt svar móðurinn-
ar. Nokkrir játuðu, en fleiri
þögðu. Hreppstjóranum
fannst dauft yfir svarinu og
kallaði fram hvert og eitt af
hjúum sínum og lét þau
nefna bamsföðurinn og svara
því um leið, að þau hefðu
heyrt það af vörum móður-
innar, er hún svaraði presf/n-
um. Þegar þessari vitnaleiðslu
var lokið, hófst sjálf skírnar-
athöfnin. Húsfreyjan á Sjón-
arhóli, Ásdís, kona hreppstjór
ans, hélt barnihu undir
skírn. Og hlaut^ sveinninn
nafn föður síns: Óskar.
Eftir skírnina var setzt að
kaffidrykkju með víntári út
í fyrir þá, sem það vildu.
Þá skrifaði presturinn bréf
konu sinni, þar sem hann
tjáði henni, að hann gisti að
Sjónarhóli um nóttina, og
kæmi því aðeins heim næsta
dag, að barnsfaðirinn hefði
komið áður. Var einn af
vinnumönnum Ásmundar
sendur með bréfið, Óskar kom
um nóttina.
Hvað þeir hafa ætlazt fyrir,
prestur og hreppstjóri. ef
Óskar hefði komið heim, veit
enginn, en margs var til getið.
Ekki var Óskar fyrr kom-
inn heim, en hann var kvadd-
ur á fund húsbónda síns og
prestsins, frammi í gesta-
stofu. Var mælt, að' honum
hefði brugðið við þá kvaðn-
ingu, en var þó stilltur vel.
Ér ekki að orðlengja það. að
prestur og hreppstjóri lögðu
fast að Óskari að eiga Ás-
rúnu. Fyst og fremst sjálfs
síns vegna; vegna heimilis-
ins að Siónarhóli, vegna
menningarlifs sveitarinnar,
og síðan en ekki sizt vegna
kristilegs velsæmis,
Presturinn hafði orðlð. Ás-
rún væri kvenval, heilbrigð
í bezta lagi, forkur til allrar
vinnu, þrifin, nýtin, hagsýn,
ráðdeildarsöm og útsjónar-
góð. Það væri allt of langt
gengið hjá honum, ef hann
hyrfi nú frá. Slíkt framferði
væri óverjandi. Og barnið
hans, fallegur drengur, hefði
hlotið nafn hans. Það sýndi
allt í senn: ást móðurinnar
til hans, bæn um það, að
hann sýndi barninu föðurleg&
umhyggju og lelðsögn
bernsku- og æskuárin, föður-
lega umönnun og ástúð. sem
aðeins væri unnt að veita í
hjónabandi. Hjónabandið
væri eitt þess megnugt að
veita barninu fvllst.a jafn-
UTVARPID
Laugardagur 8, júlí:
8.00 Morgunútvarp. ,
8.30 Frétir. iTJý
10.10 Veðurfregnir.
12.00 Hádegisútvarp.
12.55 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir).
14.30, í umferðinni ( Gestur Þor-
gtrímsson).
14.40 Laugardagslögin.
15.00 og 16.00 Fréttir.
16.30 Veðurfregnir.
18.30 Tónleikar.
18.55 Tiikynningar.
19.20 Veðurfregnir.
19.30 Fréttir.
20.00 Leikrit: „Það stendur hvergi í
bókinni", gamanleikur eftir
Arthur Watkyn. Þýðandi:
María Thorsteinsson. Leik-
stjóri Indriði Waage. Leikend-
ur: Anna Guðmundsdóttir, Jó
hann Pálsson, Brllngur Gísla-
son, Þorsteinn Ö. Stephensen,
Valur Gíslason, Rúrik Haralds-
son, Jón Aðils og Gestur Páls-
son.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Danslög.
24.00 Dagskrárlok.
FIRIKUR
VÍÐFFÖRLI
Hvíti
hrafninn
132
Eiríkur og vörðurinn náðu dyrun-
um nokkurn veginn samtímis.
Vörðurinn stökk fram með spjót
sitt, en Eiríkur skaut sér til hliðar
og greip spjótið. Við það missti
maðurinn jafnvægið. En á emðan
voru fleiri hermenn komnir á ve't-
vang, og orrustan var þegar hafin.
Kálfur rak upp skaðræðisöskur og
barðist um ákaflega, en Axi gætti
fanganna og Erwin reyndi að opna
klefadyrnar. Þótt allt hefði farið
eftir áætlun Eiríks til þessa, var
hann ekki vis sum. að leikslokin
yrðu jafn góð og byrjunin. Hinir
frelsuðu hermenn voru vopnlausir,
og það var auðvelt fyrir lítinn
hóp að verja dyrnar að turninum,
Með því að nota hvíta hrafninn
sem gísl, hefði Mor'kar átt auðvelt
með að binda endi á baráttu
þeirra. — Reyndu að ná valdi
yfir tröppunum, Kálfur, það er
einasta von okkar, hrópaði hann.
Þeir Kálfur hlupu upp tröppurnar
up íturninn, en þegar þeir voru
að ryðja sér braut þangað, kom
maður hlaupandi frá Morakri ....