Tíminn - 01.08.1961, Page 4

r
Átta þúsund fet yfir sjávar- ’
mál stendur kjarnorkuborg
Bandaríkjanna, Los Alamos í
Nýju-Mexíkó, opin hverjum
sem er, hvenær sem er. Ótrú-
legt en satt. Borgin, þar sem
fyrsta kjarnorkusprengjan
var fundin upp og framleidd.
Borgin, sem allir vissu um, en
enginn vissi, hvað skeði þar.
Borgin, sem allir vissu um,
! en enginn veit of mikið um.
j Síðan ég settist við ritvélina
j síðast, hefur tíminn flogið áfram
; og við einnig. í dag erum við í
j San Francisco og höfum að baki
okkur 4000 mílur á þjóðvegum
Bandaríkjanna. Hver dagur kem-
ur og fer og er óhætt að segja,
að á þessum þremur vikum hefur
enginn þeiri'a verið eins. Hver
dagur hefur sín ævintýri og nýj-
ungar. Við höfum sagt á hverju
kvöldi: „Þetta var bezti dagur-
inn. Engu líkur.“ En næsti dagur
kemur og tekur stöðu gærdags-
ins, þannig að í huga manns
mynda dagarnir eina heild eða
geta verið ævintýri út af fyrir
sig. I
Á meðal svertingja
í Dallas, Texas
í fyrstu greininni minni sagði
ég frá ferð okkar til Fayettville
í Arkansas. Þaðan fórum við til
Dallas í Texas og meðan við
dvöldum þar, bjuggum við hjá
svertingjafjölskyldum í úthverfi
borgarinnar. Þarna búa aðeins
svertingjar, sem hafa góðar tekj-
ur og hafa efni á að búa í ein-
býlishúsum. Enn er aðskilnaður-
inn svo mikill meðal hvítra og
svartra í Texas, að þeir eru al-
gjörlega aðskildir í húsnæðismál-
um. Réttur svarta mannsins er að
vísu betri nú en áður, en þeir
eiga langt í land til jafnréttis.
Maður sá, er hafði með dvöl
okkar að gera í Dallas, var prest-
ur við söfnuðinn í þessu hverfi
borgarinnar og hét Zan W. Holm-
es. Hann var ungur og mjög vel
menntaður af svertingja að vera.
Holmes stofnaði þennan söfnuð
fyrir sex árum og á þeim tíma
hafði hann vaxið frá 30 meðlim-
Dansarar
Kiowa-þjóðf lokknum
skrúSa.
Vináttuför um þver og endilöng Bandaríkin. - Jón H. Magnússon, blaíamatSur:
Á INDfÁNAHÁTÍÐ
T f M I N N, þriðjudaginn 1. ágúst 1961.
þau ekki eins slæm og. sums
staðar á meginlandi Evrópu. Ekki
gátum við talað við fólkið, þar
sem við fundum enga nema
nokkrar gamlar svertingjakelling-
ar, sem vildu ekkert með okkur
hafa og þar að auki er erfitt að
skilja þær, þar sem þær tala
með sérstökum framburði. Það er
mikill munur á framburði hér í
Suðurríkjulnum og í Minnesdta,
þar sem ég er við nám.
Hver fjölskylda lifir í smáskúr
og stundum er fleiri en ein á
sama stað. Hver skúr er eitt her-
bergi og þar er bæði eldað og
sofið. Fólkið hefst mest við úti
við á daginn, þar sem veðrið er
mjög heitt og ekki líft inni. Ekki
sáum við neitt vatnssalerni og
sagði Holmes okkur, að fólkið,
sem byggi þarna, þekkti ekki
þann lúxus, hvað þá baðker eða
steypiböð.
Síðan fór hann með okkur yfir
götuna, þar sem ríkið hefur byggt
hverfi eitt mikið fyrir þetta fólk
og er það eins og annað þar,
sundurskilið eftir litarhætti. Síð-
an þetta hverfi var byggt, hefur
40% af fátækrahverfum Dallas
verið útrýmt og fólkið flutt inn í
þessi sambýlishús. Stærð íbúðar-
innar fer eftir fjölda fjölskyldú-
meðlima. Leigan fer eftir tekjum
fjölskyldunnar og ef tekjur fara
yfir visst mark, verður fjölskyld-
an að finna sér betra húsnæði.
í hverju hverfi er skóli, íþrótta-
_hús og tómstundaheimili fyrir
um upp í rúma 500. Um kvöldið
ætlaði hann að hafa samkomu og
kynna okkur fyriír safnaðarmeð-
limum.
Eftir að Holmes hafði sýnt okk-
ur hluta af borginni, sem er mjög
falleg og að mörgu leyti nýtizku-
leg, fór hann með okkur á eina
dagblaðið þar „Dallas Morning
News“, þar sem við höfðum blaða-
fund. Blaðamanni þeim, er ræddi
við okkur, þótti það nokkuð ó-
vanalegt, að erlendir námsmenn
heims-óttu eitt af svertingjahverf-
um borgarinnar. Eftir viðtalið
ræddum við smástund. við einn af
ritstjórum blaðsins, Lynn Land-
rum, sem er í hópi ihaldssamra
blaðamanna Bandaríkjanna. Hann
Ungur regn-dansarl
er mikill aðdáandi Barry Gold-
waters, sem er fylkisstjóri í Ari-
zona og aðalmaður íhaldssteflnu
þeirrar, sem er að ryðja sér til
rúms hér. Landrum sagði svert-
ingja vera að fá réttindi sín smám
saman og þeir yrðu að hafa í
huga, að fyrir hundrað árum
voru þeir þrælar. Hann sagði, að
þeir yiðu að Vera þolinmóðir, þar
sem þeir fengju jafnrétti í fram-
tiðinni, enn sem komið er, væri
það of snemmt. Landrum reyndi
að útskýra afstöðu sína í þessum
málum betur fyrir okkur. Eftir
því sem við ræddum lengur við
hann kom það betur og betur í
ljós, að hann vildi sem minnst
réttindi gefa svieitingjum í ná-
inni framtíð.
ÖNNUR GREIN
Fimmtíu svertingjar
og fimm hvítir
Um kvöldið mættum við svo á
fundinum i kirkjunni, þar voru
saman komnir rúmlega fimmtíu
safnaðarmeðlimir. Byrjaði sam-
koman með því, að kirkjukórinn
söng nokkra svertingjasálma, sem
eru mjög líflegir og töluvert frá-
biugðnir því, sem við eigum að
venjast á íslandi. Síðan kynnti
séra Holmes okkur fyrir söfnuð-
inum og þar á eftir töluðum við
útlendingarnir um okkar heima-
lönd.
Eg fann það liggja í loftinu, er
ég kom inn, að svertingjunum
fannst koma okkar nokkuð undar-
leg og voru ekki alveg vissir um,
hvað við vildum. En eftir smá-
stund gátum við þó brætt ísinn
og tók fundurinn annan blæ á
sig eftir það. Eftir að við höfðum
gefið þeim smá hugmyndir um
okkur og okkar lönd, gáfum við
þeim kost á að spyrja okkur.
Eftir því sem leið á fundinn,
urðu umræður heitari og heitari,
um leið og þær urðu skemmtilegri
og s'kemmtilegri. Klukkan tíu urð-
um við að hætta, þar sem margir
þurftu að fara heim. Á eftir var
svo kaffi i samkomusal kirkjunn-
ar og þar ræddum við við fólkið
í smáhópum og losnuðum ekki
fyrr en eftir miðnætti.
Eftir þessa kvöldstund meðal
svartra Texasbúa verð ég að segja
að ég lærði margt og fékk betri
Höfðingi sá, er stjórnaði einni af lúðrasveitum Indíánanna.
skilning á baráttumálum þeirra
fyrir jafnrétti og öðrum réttlætis-
málum. Við félagarnir vorum
allir sammála, að þetta hafi verið
ein athyglisverðasta kvöldstund
okkar í þessu landi. Og er þá
mikið sagt. Allt þetta fólk kom
mjög vel iram og var reglulega
fræðandi að ræða við það.
Næsta morgun, sem var 30. júní,
fór séra Holmes með okkur í fá-
tækrahverfi borgarinnar, þar sem
svertingjarnir búa í ógurlegum
hreysum. Það mérkilegasta við fá-
tækrahverfin er, að þau eru að-
skilin, hvítir á einum stað, svartir
á öðrum og Mexíkanar á þriðja
staðnum. Þó að við værum sam-
mála um, hve börmuleg og sóða-
leg þessi, hverfi væru, þá eru
jafnt unga sem gamla. Hverfi
þessi eru til fyrirmyndar og mjög
nýtíz!- ’ í alla staði. Hafinn er
undirbúningur að stækkun hverf-
anna og um leið útrýmingu fá-
tækrahverfanna.
Við kvöddum séra Holmes um
hádegi og allt fólkið, sem hafði
opnað heimili sín fyrir okkur og
sýnt það, að menn geta lifað sam-
an í sátt og samlyndi, án þess að
litarháttur skipti neinu máli. Er
við skildum við fólkið, sem varð
vinir okkar á 24 stundum, sá ég
tár streyma niður andlit kven-
fólksins. Eg verð að viðurkenna,
að þetta var mjög áhrifarík stund
og mér ógleymanleg.
Næst stönzuðum við í Lubbock
í Texas, sem er borg með um 100
þús. ibúa. Þar ætluðum við að
búa hjá manni á sjötugsaldri, sem
aldrei hefur á skólabekk setið, en
lærðii á fullorðinsaldri að lesa.
Hann átti lítið fyrirtæki, sem einu
íFramnald a 13. síðuj.
/