Tíminn - 18.08.1961, Blaðsíða 5

TÍMINN, fðstudaginn 18. ágúst 1961.
5
ir hafa verið lausir eftir dvöl í
typtunarhúsinu, og hingað hafa
dregizt reikunarmenn og hi'akn-
ingsfólk, sem leitað hafa sér bjarg
ar við sjóinn eða komizt á snapir
við konungsverzlunina.
Ibúar Reykjavíkur
eru 302
Landsmenn eru tæplega 38,400,
en í allri Reykjavíkursókn eru 302
sálir. Á því svæði, sem nú verður
kaupstaðailóð, búa 167 menn. Mest
ur virðingarmaður þessa samfélags
er danski kaupmaðurinn, forstjóri
konungsverzlunarinnar, sem nú á
senn að hverfa af sjónarsviðinu,
Christian Sunchenberg. Hann er
kvæntur nítján ára gamalli stúlku,
og á sex börn af fyrra hjónabandi.
Þetta er fjölmennt og viðhafnar-
mikið heimili, því að þar eru þrjár
píur, stofuþernur, ein þeirra
dönsk, og þar að auki er sextán
manns í húsum hans, — undirkaup
maður, assistentar og vinnukindur.
Assistentamir njóta að sjálfsögðu
allmikillar virðingar, og okkur ber
að segja monsjör, þegar við ávörp-
um þó, því að hér er ekki lítils
vert um titla og virðingarmerki.
Einn assistentanna er æðstur, og
hann heitir Rasmus Angel, en und
irassistentarnir eru Hans Scheving
og Runólfur Klemensson frá Kerl-
ingardal. En við skulúm gjalda
varhuga við því að klappa á öxlina
á honum og nefna hann Runka frá
Dal, jafnvel þótt við kunnum að
vera skaftfellsk, því að slíkan
mann á að þéra og nefna monsjör
Clemensen. Undirkaupmaðurinn,
Höyer að- nafni, er auðvitað ekki
neinn smákarl. Hann á dóttur, sem
að vísu er ekfld nema ellefu ára,
Hólavallaskóli, sem var nýreistur sumariS 1786.
að kalla maddömur, en þó ekki
allar. Konur bænda hreppa það
ávarp tæpast, nema til komi alveg
sérstök vegsemd manna þeirra.
Ennþá harðsóttara er fyrir ungu
stúlkurnar að ná jómfrúrtitlinum,
því að hann bera aðeins dætur
kaupmanna og embættismanna og
allra fínustu píur, helzt útlendar.
Yfir baksviði þessa blóma mann
félagsins er öllu dekkra, enda skín
hann þeim mun skærar sem hann
vex í grýttari jarðvegi. Þó er það
býsna breitt svið, sem almúginn
í Reykjavík spennir yfir. Fremstir
í flokki eru bjargálna bændur á
býlunum í grennd við kaupstaðinn,
viðlíka mikils metnir og þeir
klæðagerðarmenn í fabrikkunum,
sem íslenzkir eru og ósigldir, en
þó með sæmilegan orðstír. Síðan
rénar virðingin eftir efnum niður
í kotbændur og þurrabúðarmenn,
þótt stöku húsmaður kunni að
halda til jafns við miðlungsbænd-
ur. í þessari fylkingu era líka
spunakonurnar og núpperskan,
hún Þóra Gísladóttir. Lærlingarn-
ir í fabrikkunum bera höfuð all-
hótt í von um heiður, sem lífið
veiti þeim með árunum. Neðan í
fullkominn rétt til þess að kallast ari fótum á grund með útlenda verzluninni og innréttingunum og
monsjör, þótt vafalaust komi hon- konu að bakhjarli. Krassarinn, ull bera upphefð sína ekki utan á
um betur, að það sé gert. arsortarinn og annar kembaiinn sér. Þessir karlar eru þéttir á
Viðlíkia vafi getur leikið á því, eru allir hnignir á efri ár, svo að velli og þunglamalegir í hreyfing- mannfelagsstigamum stendur svo
hve örlát við eigum að vera á virð ekki tekur að hossa þeim hátt, en um, kannske nokkuð durgslegir, l)orr' þurrabúðarfólksins og vinnu-
ingarmerki við danska beykinn, vefarar fimm eru allir yngri. En en vita eigi að síður, að þeir eiga kindur bænda og iðnaðarmanna.
Hans Lind, og skóarann suður í engum þeirra þurfum við að gera talsvert undir sér meðal almúg- Þó getur sumt af vinnufólki, sem
Melshúsum, Johan Henrik Höyer, hærra undir höfði en meðhjálpara ans. Það eru efnin, sem eru bak- komizt hefur í vist hjá kaupmann
enda þótt báðir séu þeir útlendir í 6veit.
og eigi útl. konur. Og eflaust ylli Tveir stúdentar prýða þetta sam
það þykkju hinna meiri manna, ef félag, báðir sjálfsagðir monsjörar.
við sóuðu miklum titlum á timb- Annár þeirra er fyrrverandi tukt-
ursveininn og múrarasveininn, húsráðsmaður, Guðmundur Vigfús
þrátt fyrir danskt þjóðerni þeirra. son — það gæti verið, að hann
væri ekki alveg allsgáður, ef við
Farfarar Og krassarar sæjum honum bregða fyrir, — en
í innréttingunum eru þó nokkr- hinn Gunnar Sigurðsson, fyrrver-
andi fræðari tukthuslimanna og
nú orðinn tukthúsráðsmaður, síðan
tukthúsmeistarinn, hann Brun sál-
ugi, geispaði golunni, föngunum
til lítillar hryggðar.
Rektorinn er slompaftur
í Hólavállaskóla, sem raunar er
utan hinnar væntanlegu kaupstað-
arlóðar, er von tveggja mikilla
virðingarmanna, Gísla rektors
Thorlaciusar og Páls konrektors
Jakobssonar. Það er bara sá ljóður
á ráði rektors, að því er almanna-
rómurinn hermir, að sjaldan renn-
ur af honum. En það er ekki tek-
ið ýkja hart á því á þessum stað.
Sé svipazt um í býlunum í
grennd við kaupstaðinn, getur
verið, að við hittum fyrir fáeina
monsjöra til viðbótar, þótt þeir
séu fágætir. Þeir eru talsvert frá- ■
brugðrrir monsjörunum í konungs-
Melshús vi3 Reykjavík, grjótgarðarnir settu svip slnn
á staðinn fyrir 175 árum.
hjarl þeirra. Af því tagi eru Þor-
björn gamli ríki í Skildinganesi og
Þorfinnur, sonur hans, hreppstjóri
og meðhjálpari í Seli. En þvílíka
virðingu hafa tæplega fleiri bænd-
ur hér á næstu grösum.
Maddömur og jómfrúr
Konur þeirra manna flestra, er
titlaðir eru monsjörar, eigum við
inum, litið nokkuð á sig, jafnvel
ekki síður en efnalítill bóndi, sem
dólar fram á miðin á kænu sinni.
Neðst allra eru tukthúsfangarn-
ir, örmustu karlar og kerlingar í
húsmennsku, farandlýður, sem
tyllt hefur sér niður á þessum
stað, og hreppsómagarnir, sem.
ekki metast einu sinni á við þokka
legan glæpamann.
Tveir feðger á mussum. Samtímateikning efttr Þorvald Skógalín.
en hana
jómfiú.
eigum við þó að
„Monsjörar“
Sá maður annar en faktor, sem
hæstum heiðri krýnist, er þýzkur,
Frederich Giese, enda „forstand-
ari“ fatorikkanna. Hann hefur samt
mun minna umleikis en kaupmað-
urinn. Konan er á miðjum aldri,
eins og forstandarinn sjálfur, böiTi
in fjögur og vinnumaðurinn að-
eins einn. Og í hæveraku sinni og
lítillæti láta forstandarahjónin sér
nægja eina píu útlenda.
Sér við hlið hefur Giese undir-
forstandara íslenzkan, sem heitir
Guðmundur Jónsson og býr í ein-
um torfbænum í hinni miklu kofa-
hvirfingu í Grjótaþorpi. Hann hef-
ur vitaskuld mannvirðingar nokkr-
ar, en hefur þó tæplega unnið sér
kalla ’ ir menn, sem komizt hafa svo mörg
þrep upp í stiga mannvirðinganna,
að þeir kunna að líta talsvert á sig
innan um grásleppukarla og kota-
lýð. Þetta eru lóskerar, vefarar,
farfarar og krassarar. Einn þeirra
er efalaus monsjör, enda prófasts-
sonur frá Hruna. Það er Jafet 111-
ugason yfirskerari. Yfirskerararn-
ir eru að sönnu þrír, en hinir
tveir, Ole Tomassen og Pétur Bárð
arson, hafa ekki siglt slíkan óska-
byr sem hann. Farfarinn, Þorlák-
ur Cv.ðmundsson, stendur öllu fast
Kvöldvaka eða húslestur i koti við Reykjavík.