Tíminn - 09.03.1962, Qupperneq 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón I-Ielgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulitrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs
ingastjóri: Egill Bjarnason Ritstjórnarskrifstofur í Edduhúsinu.
afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur í Bankastræti 7
Símar: 18300—18305 Auglýsirigasími 19523 Afgreiðslusími
12323. Áskriftargj kr 55 á mán innanl. í lausasölu kr. 3 emt
— Prentsmiðjan Edda h.f. —
Hættulegt fordæmi
í stiórnarskrá íslands er greiniiega kveðið svo að orði,
að ríkisstjórnin megi ekki taka lán, er skuldbinda ríkið,
nema hún hafi til þess lagaheimild.
Að sjálfsögðu hefur þess verið vandlega gætt að brjóta
ekki gegn þessu ákvæði.
Nú hefur það þó gerzt, að ríkisstjórnin heíur ótvírætt
sniðgengið þetta ákvæði. í tilefni af fyrirspurn frá Ey-
steini Jónssyni um ríkislántökur á árinu 1961, upplýsti
fjármálaráðherra á Alþingi í fyrradag, að tekið hefði verið
10 millj. kr. lán vegna Keflavíkurvegar, en engin laga-
heimild er fyrir þessari lántöku.
Stjórnin telur sér það sennilega hér til réttlætingar,
að Alþingi myndi einróma hafa veitt henni slíka heimild,
ef hún hefði farið fram á slíkt. Það má líka telja nokkurn
veginn víst.
Þetta er þó í rauninni ekki nein afsökun. Með því að
taka þetta lán, án lagaheimildar, er stjórnin búin að skapa
fordæmi, sem hún eða þær stjórnir, sem síðar koma, geta
notfært sér, þegar öðruvísi stendur á, t. d. til að taka
lán, sem ósamkomulag er um.
Hvernig, sem á þetta er litið, verður því ekki neitað,
að hér hefur stjórnarskráin verið sniðgengin og með því
skapað fordæmi, sem reynzt getur háskasamlegt síðar.
Úr því, sem komið er, getur stjórnin helzt bætt úr
þessu með því að leita samþykkis þingsins fyrir þessari
ráðstöfun sinni, þótt seint sé. Þótt slíkt fullnægi að vísu
ekki alveg bókstaf stjórnarskrárinnar, er þó útilokað með
þvi, að hér sé skapað fordæmi á þann veg, að Alþingi
komi hvergi nálægt slíkum málum.
Þess ber að vænta, að ríkisstjórnin velji þessa leið,
og sýni með því, að ekki hafi verið ætlun hennar að skapa
hér fordæmi, sem er andstætt stjórnarskránni og gæti
reynzt hið hættulegasta í framtíðinni.
„Níð, um Reykjavík“
Morgunblaðið heldur áfram þeim áróðri, að það sé
sama og níð um Reykvíkinga, ef það er eitthvað gagnrýnt,
sem miður fer í stjórn Reykjavíkurbæjar.
Hér í blaðinu var nýlega sýnt fram á, að gatnagerðin
í bænum væri í ófremdarástandi, bærinn ætti ekkert ráð-
hús, ekkert heildarskipulag væri til af bænum og höfnin
hefði lengi verið of lítil og ófullnægjandi, án þess að haf-
izt hefði verið handa til að bæta úr því.
Mbl. reynir ekki hið minnsta til þess að hnekkja þess-
ari gagnrýni. En það er samt ekki af baki dottið. Það
dregur fram stærsta letur sitt og lætur það æpa dag
eftir dag á útsíðum sínum, að Tíminn sé með þessari
gagnrýni að níða Reykjavík og Reykvíkinga!
Það er bersýnilegt, að peð þessum hætti ætlar Sjálf-
stæðisflokkurinn að heyja' bæjarstjórnarkosningarnar.
sem framundan eru. Það á ekki að svara gagnrýni þeirri,
sem fram kemur. Það á bara að hrópa nógu hátt og kæfa
þannig allt annað niður, að þeir, sem eitthvað séu að
gagnrýna bæjarstjórnarmeirihlutann, séu að níða Reykia-
vík og Reykvíkinga!
Svipaða aðferð reyndi Nixon hinn ameríski í seinuslu
forsetakosningum i Bandaríkjunum. Hann svaraði því. er
Kennedy var að gagnrýna stjórn Eisenhowers, að með
því væri hann að gera lítið úr Bandaríkjunum og ófrægja
þau út á við i þágu kommúnista. Þannig átti alveg að
kveða gagnrýni Kennedys í kútinn. Bandaríkiamenn létu
hins vegar ekki blekkjast af þessum áróðri Nixons og
Reykvíkingar ættu enn síður að láta blekkjast af hliðstæð
um áróðri Mbl.
iæða Jéns Skaffasonar í éfvarpsumræðunum um slánvarpsmálið
Herra forseti. Góðir áheyr-
endur.
Hæstv. utanríkisráðh. hélt því
fram hér áðan, að íslenzikum
ráðamönnum hafi verið um það
kunnugt, áður en sjónvarpsleyf
ið var veitt 1955, að ekki væri
* hægt ag hindra að það sæist í
nærsveitum vallai'ins. Mér er
kunnugt um, að í bréfi yfir-
manns varnarliðsins frá 24. ág
1954 til utanríkisráðh. var það
fullyrt, að engir tæknilegir erfið
leikar væru á því að fyrir-
byggja, að sjónvarp vallarins
sæist í nærsveitum Keflavíkur-
flugvallar og voru þar sérstak-
lega tilnefnd sem dæmi Kefla-
víkurkaupstaður og Grindavík.
Þá hélt hæstv. utanrrh. því
fram, að meginástæðan fyrir
því, að leyft var ag fimmfalda
sendiorku Keflavíkursjónvarps-
ins sé sú, að endurnýja hafi
þurft sjónvarpstækin og ekki
hafi verið hægt ag fá keypt
minni tæki en 250 watta, sem
þó hafi ekki, að hans sögn,
meiri sendikraft en 50 watta,
7 ára gömlu tækin höfðu. Mér
virðist því vera hér dæmi um
tæknilega afturför í gerð sjón-
varpstækja að ræða. enda þótt
almenningur hafi til þessa trú-
ag því, að framfarir í gerð
þeirra væru mjög stórstígar á
öllum sviðum.
Hv. 3. þingm. Reykn. (MM).
tókst hér áðan ag verja mestöll
um ræðutíma sínum, án þess
að koma inn á það umræðuefni
sem er hér á dagskrá. Flutti
hann eina af þessum ofstækis
fullu andkommúnistaræðum, sem
höfða frekar til tilfinninga en
greindar hv. hluslenda. Eg tel
slíkan ræðuflutning móðgun við
hlustendur á íslandi.
Sú tillaga til þál., sem hér er
til umræðu, felur í sér tvö efnis
atriði. Hið fyrra er um aftur-
köllun á sjónvarpsleyfi Banda
ríkjahers á íslandi, hig síðara
er hógvær viljayfirlýsing flm.
um að ríkisútvarpið haldi áfram
athugunum á möguleikum á
rekstri íslenzks sjónvarps, þótt
ræða hv. 1. flm. hér áðan virt-
ist benda eindregið til þess, að
hann væri andvígur innlendu
sjónvarpi. Eg mun hér á eftir
víkja að báðum þessum atriðum
eftir því, sem tíminn leyfir
Sjónvarpsleyfið 1955
Á árunum 1954 og 1955, þeg
ar sámstjórn Framsóknarmanna
og Sjálfstæðismanna fór með
völd í landinu, var sú stefna upp
tekin af íslenzkum stjórnvöld
um, ag heppilegast og eðlilegast
væri að araga úr ónauðsynleg-
um samskiptum landsmanna og
varnarliðsmanna. Var sú stefna
í samræmi við afstöðu flestra
þjóða og þá ekki sízt fámennra
þjóða. sem af illri nauðsyn
þurftu að heimila dvöl fjöl-
menns, erlends herliðs í lönd
um sínum um tíma. Vig þessar
aðstæður og eftir að settar
höfðu verið strangar reglur um
bæjarleyfi hermanna af Kefla-
víkurflugvelli. báru foringjar
varnarliðsins fram óskir um að
islenzk stjórnvöld veittu Ieyfi
til. þess ag reisa og reka sjón
varpsstöð á Keflavíkurflugvelli
í þeim tilgangi að búa betur að
varnarliðsmönnum gefa þeim
kost á fræðslu og skemmtiefm
á dvalarsvæðum sínum.
Á þessum árum sótti varnar
liðig ítrekað um þetta sjón
JÓN SKAFTASON
varpsleyfi og kom það víða fram
í umsóknum þessum, að það
hugðist eingöngu reisa litla
sjónvarpsstöð til afnota fyrir
sína memi, enda var leyfisveit-
ingin, þegar hún loks var af
greidd 1955, bundin því megin-
skilyrði. Þannig fór á þessum
tíma saman skilningur forsvars-
manna varnarliðsins og íslenzkra
st.jórnvalda á því, hvers eðlis
Keflavíkursjónvarpið ætti að
vera og hvaða tilgangi það ætti
að þjóna
Mvia leyfið
Á sl. vori gerðist hins vegar
það, að forustumenn varnarliðs-
ins sóttu um leyfi' utanrrh. til
þess að fimmfalda sendikraft
Keflavíkursjónvarpsins, og gera
því þannig mögulegt að ná til
alls þéttbýlissvæðisins við Faxa
flóa, þótt á ófullkominn hótt
væri. Utanrrh., Guðmundur í
Guðmundsson. veitti þetta leyfi
skömmu síðar. Með þessari leyf
isveitingu er hið svonefnda sión
varpsmál sveigt inn á allt aðrar
brautir en það var árið 1955
Forustumönnum varnarliðsins
virðist ekki lengur nægja, að
Keflavíkursjónvarpið nái til
samningssvæða hersins einna.
eins og áður var, af hverju, sem
sú afstöðubreyting kann að
st.afa og íslenzk stjómvöld virð
ast nú geta sætt sig við, að eina
sjónvarpið, sem Vekið er í land
inu, nái til meginþorra þjóðar
innar, enda þótt íslendingar ráði
engu um rekstur þess og efnis
val.
Þessa stefnubreytingu tel ég
varhugaverða Eg hef ávallt lit
ið þannig á. að dvöl erlends
varnarliðs hér á landi helgaðist
af því einu, að hún væri nauð
synleg, til þess að forða frá öðru
verra og enn þungbærara hlut-
skipti. Eg trúi því a.m.k. þar til
ég verg með rökum sannfærður
um annað. að samstaða lýðræðis
þjóða, m. a. á sviði sameiginlegra
varna sé nauðsynleg forsend;
þess, að knýja megi árásaröflin
til samninga um allsherjaraf-
vopnun undir ströngu. alþjóð
legu eftirliti og þannig tryggja
haldgóðan frið í heiminum. sem
íslendingar eiga ekki minna
undir en aðrir Dvöl erlends her
liðs hér hefur verið og á ein
ungis að vera í þessu skyni og
ekki vara degi lengur en slíkt
verður talið nauðsynlegt af
dómbærum mönnurn. Að ætla
erlendu herliði að ráða yfir
sterkri sjónvarpsstöð í landinu,
er nái til meginþorra landsfólks-
ins,- er bæði rangt og getur ver
ið stórhættulegt. Sjónvarpið er
langöflugasta áróðurstækið, sem
þekkist og þeir, sem því ráða,
hafa aðstöðu til þess að s-kapa
almenningsálit, sem getur verið
bæði rangt og skaðlegt.
íslesizkf sjénvarp
Það, sem íslendingar eiga að
gera í sjónvarpsmálum, er, að
hefja ftú þegar undirbúning að
því ag reisa innlenda sjónvarps
stöð, sem þeir ráði sjálfir re'kstr
inum á. Þetta er vel framkvæm-
anlegt og sýna þær athuganir,
sem Ríkisútvarpið hefur látið
gera í þessum málum, það ljós-
lega. Samkvæmt u.pplýsingum,
sem ég hef aflað mér, hefur yf-
irverkfræðingur European Broad
casting Comp. og Eurevovision,
Belgíumaðurinn C. Hansen, at-
hivgað aðstæður ti.l sjónvarps-
reksturs hér á landi. Hann hef-
ur komizt að þeirri niðurstöðu,
að vel sé framkvæmanlegt að
reka sjálfstætt sjónvarp á fs-
landi þrátt fyrir mannfæðina.
Sjónvarpsstöð, sem byggð yrði í
Reykjavík, mundi geta nág til
á annað hundrag þúsund manna.
Sárfræðingurinn telur, að sam
'3/æipt reynslu annarra þjóða
megi ætla, að eftir fimm ár
verði sjónvarpsnotendur það
margir hér á landi. að þeir á-
samt auglýsihgatekjum sjón-
varpsins gæfu um 10 milljónir
króna árlega í tekjur fyrir sjón
varpið, en það telur hann, að
myndi nægja til þess að starf-
rækja hér sjónvarpsstöð í tvær
og hálfa til þrjár klukkustundir
á dag. Stult en góð sjónvarps-
dagskrá er líka æskilegri en
löng og léleg.
Ag þessu eigum við að keppa
sem allra fyrst, og veruleg út-
breiðsla á Vallarsjónvarpinu
mundi að mínu viti lorvelda og
seinka því, að hér kæmist upp
innlent sjónvarp, þar sem það
mundi veikja fjárhagslegan rekst
ursgrundvöll þess og gera því
samkeppnina fyrstu og erfið-
ustu árin mjög erfiða Auk þessa
ætti íslenzkt sjónvarp að geta
boðið upp á skemmtilegra. menn
ingarlegra og fróðlegra sjón-
varpsefni og meira við . hæfi
þjóðarinnar heldur en Vallar-
sjónvarpig undir stjórn útlend-
inga getur gert. með eigin sjón
varpssendingum og með því að
velja hlig bezta sjónvarpsefni frá
öðrum þjóðum. eftir ag geim-
sjónvarpið er orðið að veru-
leika og útbreitt. en. fróðir
menn telja. að bað verði eftir
örfá. ár.
^Wes: Hréun
Menn deila hér á íslandi sem
annars staðar um gildi sjón-
varps og sýnist einum hvítt það
sem annar telur svart Menn
ættu ekki að eyða mjög miklum
tíma í slíkar deilur Þær eru
ófrjóar. því að það er augljóst
að sjónvarpið verður almenn-
ingseign hérlendis sem erlend-
is, fyrr en siðar Hitt skiptir
meiru, að á skynsamlegan og
raunhæfan hátt sé bvriað á und
irbúningi að innreig sjónvarps
(Framh S 13 sfðu.
T í MIN N, föstudaginn 9. marz 1963
1