Tíminn - 09.03.1962, Side 14

ww——BrosaHWcaBBW^Ba5aíllWE8SBSroii!88SaeHLaBlt!*.,a!K;^a!SBf.sí?SE)KaMœMEl3HniK!á3BB18BlHB
Fyrrí hluti: UnJanhaU, eftir
Arthur Bryant Heimildir eru
(Liðsforinginn, sem Brooke
hafði talað við í höfuðstöðvum
. herdeildarinnar, hafði sagt, að
einu belgísku hermennirnir, sem
sæjust, sætu inni á kaffihúsum
og hefðu algerlega gefizt upp við
að berjast, meðan aðalherinn bel
gíski hörfaði norður á bóginn
undan sóknarþunga óvinanna. Ekk
ert hindraði nú menn von Bocks
lengur í að ryðjast í gegnum
skarðið, er myndazt hafði milli
Gheluwe og Lys, yfir gamla Ypres
vígvöllinn og sameinast þýzku
skriðdrekahersveitunum hinum
megin við Cassel og Hazebrouck.
í Ijósi þessarar hættu við að
verða umkringdir, hafði Dill, sem
kominn var frá Englandi til aðal
stöðva Garts, símað til forsætis-
ráðherrans þá um morguninn og
lýst því yfir, að engin sókn banda
manna suður á bóginn til að brjót
ast út úr sjálfheldunni, gæti orð
ið annað meira en vanmáttug til-
raun.
Vegna hinna endurteknu viðvar
ana Brookes um, hvað gerast
myndi, ef ekki væru tafarlaust
gerðar ráðstafanir til að hörfa
með vinstri fylkingarnar til strand
ar, komst Gart nú að þeirri nið-
urstöðu, að hann gæti ekki leng-
ur hlýtt fyrirmælum frönsku yf-
irherstjórnarinnar eða sinna eig-
in yfirboðara. Hann breytti því á
eigin ábyrgg gagnstætt þeirri skip-
un að halda sókninni áfram og
flutti aðra herdeildina, sem taka
átti þátt í sókninni, norður á
vígstöðvar Brookes til að verja
skarðið milli brezku og belgísku
herjanna. Þes'si hugprúði, hrein-
skilni og heiðarlegi maður, sem
um nokkurt skeið hafði gert sér
það Ijóst, að eina vonin til að
bjarga herjum sínum, var sú að
hörfa tafarlaust til einu hafnar-
borgarinnar, sem þeim var eftir
skilin, hafði ákveðið að leggja
allt í sölurnar og þar með sinn
eigin heiður, til að halda leiðinni
til Dunkirke opinni og nota hana
til undanhalds, meðan enn var til
þess tími og tækifæri.
Hvort brezka leiðangursliðið
gæti hins vegar farið þessa fjör.u
tíu—fimmtíu mílur eftir mjóum
gangi, sem ekki var nema fimm-
tán mílur á breidd, með fjölmenn
ar þýzkar hers'veitir á báðar hend
ur, og veginn, sem fara varð eft
ir, undir látlausum loftárásum og
yfirfullan af flóttafólki og ann-
arri umferð, var undir því kom-
ir, hvort 2. herfylkið gæti sam-
tímis haldið árásarherjunum að
austan í skefjum og f'lutt vinstri
fylkingarhlið sína nógu langt
fram til að hindra óvinina í að
ryðjast í gegnum skarðið milli
hennar og sjávar. Um ástandið
þetta kvöld skrifaði Brooke:
„Ástandið var mjög tvísýnt.
Herfylki mitt var 'farið yfir hiná
framlengdu víglínu, frá Halluin
í gegnum Tourcoing og floubaix.
Búast mátti á hverri stundu við
árás Þjóðverja á Ypres-Camines
línuna, en þar hafði ég aðeins
eitt fótgönguliðsfylki og eina vél-
byssuherdeiid til varnar. Og til
að gera aðstöðuna enn verri, þá
var aðeins hægt að draga 3. og 4.
herdeildirnar til baka, til styrkt-
ar þessari víglínu, sem nú var í
mestri hættu, eftir hinum krók-
óttu leiðum umhverfis og í gegn
um Armentteres ... Ailir vegir
voru yfirfullir af_ flóttamönnum
og tvístruðum fröns'kum herflokk
um frá Valenciennes-svæðinu. Eg
man að ég hugsaði alvarlega um
það næstu tvo daga að eyðileggja
dagbókina mína, þar eð ég vildi
ekki að hún lenti í hendur Þjóð-
verja, en slíkt virtist mjög líkleg-
ur möguleiki.
Um daginn hafði ég flutt deild-
arstöðvar herfylkis míns frá Ar-
mentieres til Lomme í vesturjaðri
Lille. Eg mátti þakka hamingj-
unni fyrir að hafa gert það, eins
og sjá má á síðustu orðunum í
dagbók minni þennan dag:
„Armentieres hefur orðið fyrir
miklum sprengjuárásum og við
megum fagna því að vera farnir
þaðan. Helmingur húsanna í. borg
inni er hruninn. Þ.á.m. vitfirringa
hælið og vistmenn þess flakka nú
um landið.“
Vitfirringarnir lausir ... Það
kórónaðí nú allt annað. Slys og
hörmungar hvarvetna, flótta-
menn og agalausir, örvæntingar-
fulli.r franskir hermenn og nú
ofan á allt annað. vitfirringar í
brúnum yaðmáUfi’t.um standandí
á vegabrúnu.num glottandi tó*n
lega hver til annars með froðu vcl!
andi úr munnvikjunum og sultar-
dropa á nefi. Hefði skynjun
manns ekki þá þegar verið farin
að dofna af öllu því böli, óham-
ingju og dauða, sem hvarvetna
blasti við, þá hefði ástandið verið
óbærilegt.
Þessa síðustu örlagariku daga f
Frakklandi var ég kominn á það
stig, þegar móttökuhæfni heilans
hefur dofnað vegna síenduirtek-
inna áfalla. Það er forsjálni nátt
úrunnar að þannig skuli þessu far
ið, því að annars væri fleira vit-
firrt fólk í þessum heimi
Bezta ráðið gegn slíku böli er
starfsemi hugar og líkama, að
hugsa og vinna og berjast allar
tuttugu og fjórar klukkustundir
sólarhringsins, örvænta aldrei,
leyfa sjálfum sér aldrei að hugsa
sem svo, að engin lausn sé mögu
leg; gefa aldrei gaum að stöðug-
um orðrómi, sem er ag mestu
leyti tilhæfulaus, heldur einbeita
sinni orku og allri sinni getu að
einu og aðeins einu takmarki —
að bjarga þvi sem bjargað verður.
Eg stóg nú andspænis því merki
lega viðfangsefni að bjarga vinstri
fylkingararmi okkar. Eg hafði að
lokum t.ryggt mér 5. herdeildina
og gefið henni fyrirmæli um að
halda áfram til - Ypres-Camines
línunnar þá um nóttina. Es hafði
7
sagt Franklyn, sem stjórnaði her
deildinni, ag hann yrði að taka
að sér stjórn 34. fótgönguliðsfylk
isi.ns og vélbyssu-herdeildarinnar
sem þar væri fyrir á vígstöðvun-
um. Nú vissi ég eftir lestur her-
teknu skipananna þýzku, að fyrir-
hugaðri árás Þjóðverja á Lille
vígstöðvarnar myndi verða beint
áð 3. og 4. herdeildum mínum og
hvað sem öðru leið, þá veittu vam
irnar sem við höfðum reist um
veturinn, meg skurðum og gadda
vírsflækjum. þessum vígstöðvum
aukinn mótstöðumátt.
26 maí. Eg vaknaði snemma
þennan dag, er átti eftir að verða
einn erfiðasti dagurinn í lífi
mínu, þegar starfið krafðist stöð
ugrar athygli manns og óskiptrar
orku Eg héit ásamt Ronnie Stany
fart.h tii deildárstöðva 5. herdeild
arinnar í Ploegsteert Wood. Leið
okkar lá í gegnum Armentieres,
sem orðið hafþi fyrir miklum loft
árásum og var nú auk þess full
af hvers konar trantaralýð Er
við komum til deildarstöðva
Franklyns var okkur heilsað með
enn þéttara sprengjuregni og við
kúrðum í firnm mínútur niðri á
skurðbotni og biðum þess að
sprengjuflugvélarnar, er sveim-
uðu lágt fyrir ofan okkur, færu.
Skammt frá Zillebeke rákumst
við á nokkra franska hermenn er
reyndust. vig frekari eftirgrennsl
an, vera úr 1. frönsku herdeild-
inni, sem þeir sögðu að væri nú
í Valenciennes Eg spurði þá því
næst úr hvaða hluta herdeiidar-
innar þeir væru, og sögðust þeir
vera úr póstþjónustunni. Þetta
gefur nokkra hugmynd um þá
ringulreið, er var hvarvetna rfkj-
andi. Eg sagði þeim, að ef þeir
héldu lcyrru fyrir, yrðu þeir inn
an skamms teknir til fanga og
ráðlagði þeim að fresta ekki und-
anhaldinu.
Belgíska hermenn gat ég enga
fundið. Einu merkin um varnar-
viðbúnag var hrúga af járnbraut
arvögnum, sem sett hafði verið á
brautarteinana milli Ypres og
Zonnebeke og átti sennilega að
tefja framrás þýzku skriðdrek-
„Veigamesta sönnunin er sú
ag vopnið, sem varð Follett
að bana, er í íbúð Forbes. Það
er ég viss um.“
Við getum fljótlega gengið
úr skugga um það.“
Forbes var nú að rakna við.
Hann stundi við og veltist um
gólfið.
West kom aftur með byss
una. „Hún er ekki skrásett,"
sagði hann.
Hann rétti forstjóranum
byssuna, og Harmon opnaði
hana til að sjá, hvort hún
væri hlaðin. Það var athyglis
vert, hve kunnuglega forstjór
inn handlék skotvopn. Hann
lokaði byssunhi aftur og lagði
hana í vasa sinn.
Eg vissi, að hún var hlaðin.
„Lúter,“ mælti hann. „Þið
Leigh farið með mér heim til
Forbes, undir eins og hann
getur staðið á fótunum. Skrif
ið hjá yður númerið á riffli
Folletts, og takiíð það með
yður,“
Forbes settist nú upp. And
lit hans var afmyndað af
bræði. Síðan stóð hann
á fætur með hægð, starði
grimmdarlega á mig og sagði
„Þetta skal verða þér dýr-
keypt spaug, Leigh.“ Hann
fálmaði eftir byssuhylkinu.
„Hún er farin, Forbes,“
sagði herra Harmon. „Herra
Leigh var að saka yður
um morð á Follett og um
morðtilraunir við hann sjálf
an. Við óskum ag gera hús-
rannsókn heima hjá yður.“
„Hvað eruð þér að segja?“
ístrubelgurinn var undur ró-
legur, er hann leit á húsbónba
sinn. „Þetta er hreinasta brjál
semi.“
West var tilbúinn svo að
við gengum allir út ag vagni
herra Harmons. Hann settist
sjálfur undir stýri og Forbes
við hlið hans. Enginn sagði
orð á leiðinni. Forbes strauk
sér um auman kjálkann og
ég glotti við tönn.
Óttasleginn svertingjapilt-
ur opnaði útidyrnar þegar
við komum. Reinó rak hann
burt og við gengum inn.
„Forbes,“ mælti Harmon og
leit hvasst á hann. „Vig höf
um ástæðu til að halda, að
riffill Folletts sé hérna í hús
inu. Ef þér hafíð Winchester
Special riffil númer 32 undir
höndum, vil ég biðja yður að
sýna okkur hann.“
„Já, meðan ég man, það var
líka skrítið," svaraði Forbes
og gerði sér upp bros. „Þegar
ég var á ferð hér á plantekr
unni í gær, tók ég eftir inn-
fæddum manni, sem bar með
sér riffil. Hann reyndi að fela
sig, en ég náði samt í hann.
Það var Winchester riffill,
sem hann var með, en númer
ið var hann búinn að sverfa
af. Eg ætlaði mér aö skila hon
um hingag á aðalskrifstofuna
í morgun. En allt þetta uppi-
| Carl Shannon: 34
ÖRLAGA! 5POR

stand, sem varð þegar fang
elsið var sprengt upp, .varð
þess valdandi, að ég stein-
gleymdi því.“
„Hefur númerið verið sorf
ið af?“ spurði ég til þess að
fá skýr ummæli um þetta at
riði.
„Já,“ svaraði Reinó, svo
sem i vingjarnlegu spaugi.
„Við skulum líta á hann,“
sagði herra Harmon.
Við gengum að skápnum á
eftir Reinó. Hann tók lykil
úr jakkavasa 1 öðrum skápn
um og opnaði hinn með hon-
um. Herra Harmon gekk til
og tók riffilinn fram.
„Það hefur ekki verið sorf
ið af þessum númerið,"
sagði hann og sýndi Forbes
byssuna. Hann vissi ekki,
hvaðan á sig stóð veðrið.
„Hvaöa númer var á riffli Fol
letts, Lúter?“
West las númerið upp af
seðlinum, sem hann hélt á.
„Það stendur heima,“ sagði
herra Harmon. Mér varg litið
á Reinó. Hann var orðinn föl
ur sem nár.
„Þetta er riffill Folletts,"
hélt Harmon áfram og sneri
séf að Reinó.
„Hafi Follett verið myrtur
meg þessum riffli og Leigh
særður með honum, þá lítur
svei mér ekki vel út fyrir yður
Auk þess væri mér kært að
vita hvers vegna þér gangið
með skammbyssu, sem ekki
er skrásett. Og hvernig ætlið
þér að útskýra þau ósannindi,
að númerið hafi verið sorfið
burt---------.“
„Lofið mér að sjá riffilinn,"
sagði Reinó.
Áður en ég vissi af því,
hafði hann hrifsað riffilinn
úr höndum herra Harmons,
og á næsta augnarbliki
heyrði ég hljóð sem ég kannað
ist vel við. Það er þegar skot
hylki var rennt fram i hlaup
ið.
„Hendur upp og yfir að
veggnum,“ öskraði hann. „Hel
vítis svínið þitt, Leigh. Loks
ins skaltu fá fyrir ferðina.“
Við réttum upp hendurnar,
allir í einu.
„Eg held ag þér farið ekki
vel út úr þessu, Forbes,“
mælti herra Harmon. „Fram
kvæmdarstjórinn okkar er
enginn heimskingi.“
„Eg á hægt með að komast
undan, þegar ég er búinn að
ganga frá ykkur,“ sagði For-
bes og miðaði byssunni á
okkur. „Það er ekki svo langt
yfir á franskt yfirráðasvæði."
Allt í einu lék meinfýsið glott
um andlit hans. „Eða kannski
þag væri betra, að búa tll
aðra sprengingu hér. — Þið
springið í þúsund tætlur og ég
get orðið forstjóri plantekr-
unnar enn. Ónei, Leigh, þú
sleppur ekki í fjórða skiptið."
Svo kallaði hann „Múmú.“
Svertingjakonan kom fram
úr svefnherberginu.
Það breiddist ánægjubros
yfir andlit hennar, þegar hún
sá okkur alla standa þarna
með uppréttar hendur.
„Taktu vig byssunni, og ef
einhver þeirra hreyfir sig
minnstu vitund, þá skýtur þú
hann.“
Nú vissi ég hvað gera skyldi
Eg sá þegar, að Múmú var
óvön að fara með skotvopn
af því, hvernig hún tók við
byssunni og hvernig hún hélt
T í MIN N , föstudaginn 9. marz 1962
14