Tíminn - 21.03.1962, Blaðsíða 8

I svo stórri verstöð sem
hM»l!n er, hlýtur að vera mikil-
vægt, (3 gott og vel búið
frysti:>»Á sé til staðar til að
vinna afla bátanna, sem á land
bers'/, og fólk, er kann til
veKca, Ég spyrst því fyrir um
þrá hér í Höfn fIjótlega eftir
ko//nu mina, hver muni vera
fyrirsvarsmaður frystihússi
itaíSarins. Er mér þá tjáð, að
Kciijffélag Austur-Skaftfell-
inga, KASK, reki frystihúsið
og Irystihússtjóri sé Óskar
Guðnason, og ætti ég að snúa
mér til hiiins, ef mig fýsti að
frétta eiffhvað af högum þess.
Það rifjast upp ílyrir mér, þegar
ég geng niður kambinn að hijfn-
inni, þar sem frystihúsið eir, að
nokkrum dögum áður en *Vg fór
hingað austur, hafði ég verið að
fletta bókinni Öldin okkar og rek-
izt á skemmtilega frétt frá árinu
1932. f frétt þessari er skýrt frá
því hinn 1. nóvember, að daginn
áður hafi komið til Reykjavíkur
bíll alla leið austan úr Homafirði
og með honum 10 manns. Var hér
um vörubíl að ræða, sem bar ein-
kennismerkið S.F.-9. Bílstjóri og
eigandi var Óskar Guðnason í
Höfn. Þrátt fyrir margt jökulvatna
og illfærra sanda á þessari leið,
gekk ferðin slysalaust. Þess var
jafnframt getið, að þetta væri í
fyrsta sinnn, sem þessi leið væxi
farin á bfl. Eg hafði staldrað við
frásögnina í bókinni og ákveðið
með sjálfum mér að hitta að máli
þennan frækna bflstjóra, ef tæki-
færi gæfist, því að ekki væri ó-
sennilegt, að hann gæti sagt frá
ýmsu fleiru.
Þeirri hugsun lýstur niður í
huga minn, þegar ég geng inn um
dyr frystihússins, að ef til vill sé
frystihússtjórinn sami maður og
bílstjórinn í frásögn Aidarinnar.
Eg fæ þó ekki tíma til að íhuga
þetta frekar, því að í sama bili
rekst ég á góðvin ’minn, búandi
hér í Höfn, svo að tækifærið er
notað til að spyrja hann um mál-
ið. Hann segir, að þetta sé rétt at-
hugað. Hann bætir við, að Óskar
njóti einnig þess heiðurs að vera
einn fyrsti maður, sem fæðzt hafi
í Höfn. Faðir háns, Guðni Jónsson,
þefði árið 1907 flutzt til Hafnar og
reist sér íbúðarhús. Hefði þá að-
eins eitt íbúðarhús verið hér fyrir.
Óskar Guðnason, frystihússtjóra,
finn ég á skrifstofu hans, inn af
pökkunarsalnum. Skrifstofan er,
þannig gerð, að unnt er að sjá
allt, sem fram fer í pökkunarsaln-
um úr henni, þar sem aðeins er
glerveggur á milli.
f fyrstu ræðum við Óskar suður-
ferð ihans 1932 og ýmis atvik í sam-
bandi við hana, en síðan segir
hann mér í stuttu máli helztu
þætti í sögu Hafnar, frá því að
byggð hófst hér að ráði.
Eftir að hafa hlýtt á skemmti-
lega og fróðlega frásögn af upp-
byggingu og atvinnuháttum stað-
arins af munni þess manns, sem
lifað hefur flesta atburðina sjálf-
ur o’g séð með eigin augum kaup-
túnið vaxa frá því að hér stóðu
áðeins tvö hús frammi á kambin-
um í velbyggðan stað með hundr-
uðum íbúa, spyr ég hann eftir,
hvenær fyrst hafi verið farið að
ræða um byggingu frystihúss í
Höfn og rekstur þess.
— Það mun hafa verið á fund-
um kaupfélagsins, þegar á árinu
1937, að farið var að hreyfa því, að
reisa þyrfti hús fyrir kjötfrystingu,
flökunarvélar okkar nú, af Baad-
en gerð.
Við höfum nú vandaða og góða
geymslu fyrir um 12000 kassa af
fiski við 24—26° C, en vantar til-
finnanlega mun stærri geymslur
og er það eitt höfuðvandamál okk-
ar í dag. Árið 1960 varð metár í
framleiðslu og voru þá frystir um
40 þúsund kassar og má af því sjá,
hversu brýn skjót úrlausn geymslu
vandans ,er. Framleiðsla ársins
1961 varð heldur minni en ársins
áður. Þá voru einnig frystir 560
kassar af humar. Framleiðsla húss-
ins er xun 500 kassar af þorskflök-
um í 8x7 umbúðum en helmingi
minni, ef unnin er ýsa, og er þá
miðað við 10 stunda vinnu. Við höf
Óskar GuSnason, frystihússtjórl, athugar flökin á voginni.
er og vinna þær við pökkun og
flökun. Auk frystihússins höfum
við einnig söltun og vinna þar um
40 manns í góðum skemmum með
afkastamikla flökunarvél.
Öll vinna er greidd eftir tíma-
kaupstaxta enn ]rá, en athuga
þyrfti vel, hvort ákvæðisvinna
hæfði í einhverjum greinum. Eg
teldi þó eðlilegt, að launaskalinn
væri að nokkru leyti á valdi verk-
stjórans, bseði í frystihúsum og á
öðrum vinnustöðum, svo að unnt
yrði að greiða fólki, sem vinnur
mikið og vel eftir afköstum, en aðr
ir fengju svo lágmarkslaun. Með
slíku fyrirkomulagi tel ég, að betri
og jafnari vinna fáist og menn
yrðu ánægðari með laun sín og
vinnu. Eg þarf þó alls ekki að
kvarta yfir, að illa sé unnið hér
hjá okkur, síður en svo. En á öll-
um vinnustöðum eru oftast ein-
nema með því að valda misklíð og
óánægju.
— Héðan hafa róið dragnótabát-
er, er ekki svo?
— Jú, 5 dragnótabátar og 2
liumarbátar reru héðan tvö síðustu
ár og öfluðu sæmilega vel. Vinnsla
afla þeirra skapaði mikla atvinnu
í bænum allt fram í september.
Vinnsla humarsins hófst eftir að
dragnótabátiar hættu veiðum og
stóð allan október og nóvember.
Er mikil atvinnujöfnun að þessari
vinnslu, því að unnt er að geyma
humarinn og vinna, þegar aðstaða
er til.
Árið 1957 fengum við ameríska
skelísvél, af York gerð, sem fram-
leiðir um 16 tonn af ís á sólar-
hring. Þessi ísvél er ómissandi
tæki eftir að sumarveiðar með
dragnót hófust, enda sækja bát-
arnir aðallega á mið vestur við
Um 40 þús. kassar fryst-
ír a
tt
metárinu 1960
U
segir Óskar. — Það dróst þó fram
til ársins 1943, að framkvæmdir
hæfust. Unnið var síðan að fram-
kvæmdum árin 1944 og 1945 og
það ár, 1945, hófst kjötfrysting.
Var svo allt fram til ársins 1952,
að einungis var fryst kjöt í húsinu,
en 5. febrúar það ár var hafin fisk
vinnsla og frysting. Gerðar höfðu
verið miklar endurbætur á húsinu
og það stækkað í þessu skyni. Má
því með sanni segja, að þú komir
rétt á 10 ára afmælinu, svo að ekki
ætti ég að taka þér verr fyrir það.
í fyrstu eftir að fiskfrysing hófst
voru aðeins tvö frystitæki í húsinu,
en þeim var fljótlega fjölgað. Á
síðasta ári var 4 nýjum tækjum
bætt við og eru þá í húsinu 10
tæki í allt, en hafa tæplega undan.
Segja má, að aðstaða til fisk-
vinnslu sé góð í húsinu, sem er í
meðallagi stórt, miðað við önnur
frystihús. Afkastageta hússins er
oftast nægileg fyrir þann afla, sem
bátarnir koma með að landi. Þó
vantar til dæmis vélasamstæðu til
flökunar á smáfiski, þvl enh þá
verðum við að handflaka nokkurt
magn af fiski, sem er of smár fyrir
y
Stúlkur að vinnu ( frystihúsi KASK i Höfn í HornafirSi,
Rætt við Óskar Guðnason, frystihússtjóra
í Höfn í Hornafirði, um fiskvinnsluna þar.
um unnið bæði fyrir Evrópu- og
Ameríkumarkað. Mest þó í um 1
lbs. kassa, sem kallast neytenda-
umbúðir (einnig 5 Ibs. kassamir).
Ef unnið er í stærri umbúðir, fer
fiskurinn í verksmiðjur erlendis
til meðhöndlunar.
— En hvemig farið' þið með úr
ganginn?
— Já, það er rétt. Við höfum
litla, en góða beinamjölsverk-
smiðju hér austan við frystihúsið
sambyggða. Er hún mjög þægileg,
því að ,allur úrgangurinn úr hús-
inu fer eftir færibandi til verk-
smiðjunnar og kemur þar manns-
ihöndin hvergi nærri. Getur hún
unnið um 2Va—3 smálestir á dag.
— Hvernig takið þið við fiskin-
um?
— Enn þá fáum við allan fisk
í húsið innan í farinn og gera það
sjómennirnir sjálfir. Það, sem veld
ur hér mestum erfiðleikum er það,
að ekkert aðgerðarhús er til og
aðstaðan því næsta óhæf, ekki sízt
á vetrúm í misjöfnum veðrum. Er
því oft kalsamt fyrir sjómennina
að gera að á vetmm. Eg tel tvi-
mælalaust, að næsta verkefni, sem
ráðizt yrði í, ætti að vera að reisa
aðgerðarfiús. Það mikla nauðsyn
tel ég á að reisa aðgerðarhús að
hefja ætti framkvæmdir eins fljótt
og auðið væri. Hvort við tækjum
þá við fiskinum óslægðufn eða sjó-
mennimir slægðu hann sjálfir,
skal ég láta ósagt, en aðgerðarhús-
ið vantar.
— Hve margt' fólk starfar við
vinnsluna, og hvemig er vinnu
háttað?
— í fullri vinnslu starfa milli
70 og 80 manns í frystihúsinu fyr-
ir utan þá, sem vinna í beinamjöls-
verksmiðjunni. Afx þessum fjölda
eru allt að 40 stúlkur, þegar mest
hverjir, sem vinna betur og meira
en aðrir og væri réttlátt, að þeir
bæru meira úr býtum en hinir.
Meðan ekki er heimild til þessa í
samningum verkalýðsfélaganna án
þess um leið sé gengið á hlut ann-
arra, þá verður þetta ekki gert
Hrollaugseyjar og Ingólfshöfða.
Helzta fisktegundin hefur verið
ýsa. Hina auknu fiskigengd, sem
kemur fram í afla dragnótabátanna
má tvímælalaust þakka útfærslu
landhelginnar 1958, því að í lang-
an tíma áður hafði ekki verið slík
veiði á þeim slóðum.
— Hvað eru margir bátar, sem
þið takið fisk af?
— Nú leggja upp hjá okkur 8
bátar af línu, auk 3 handfærabáta.
„Stundum bar útfall-
ið bátinn út aftur“
Spjallað við Tryggva Sigurjónsson, form.
á vélskipinu Ólafi Tryggvasyni í Höfn.
Mér verður gengið eftir við
ræður mínar við Óskar Guðna
son, frystihússtjóra KASK í
Höfn niður á bryggjur. Á leið
minni verð ég fyrir því happi
að sjá á götu annan aflasæl-
asta formanninn hér, Tryggva
Sigurjónsson, skipstjóra á
m.b. Ólafi Tryggvasyni, S.F.
60.
Augljóslega er hann á nokkuð
hraðri ferð, enda kernur í ljós, að
hann hyggst róa í dag, að stuttri
stundu liðinni. Hann gefur sér þó
tíma til að líta inn i verzlun kaup-
félagsins, KASK, um leið og hann
gengur hjá. Eg næ honum loks
þar inni í verzluninni, og við göng
um niður á bryggjur saman og að
skipi hans. A meðan nota ég tím-
ann til þess að spyrja Tryggva um
sjósókn héðan frá Hornsíirði í
vetur.
Tryggvi fræðir mig á því, að
fádæma ótíð og gæftaleysi hafi
verið það, sem af er vertíð, og það
svo, að aldrei hafi gefið oftar en
tvisvar í röð. Afli hafði verið sæmi
legur, þó mestmegnis ýsa, er sára-
lítið af þorski Hann hafði fengið
í allt um 280 skippund í 17 sjó-
ferðum. Það hafi orðíð að sækja
langt, allt vestur undir Ingólfs-
höfða og jafnvel vestar. A því
svæði höfðu Vestmannaeyjabátar
orðið fyrir veiðarfæratjóni af
hálfu togara, en hann var í það
sinn nokkuð austar og því slopp-
ið.
Eg spyr þá Tryggva í framhaldi
þessa um það, hvort hann hafi
a
TvÍMIN-N, miðvikuilagiim Í\. marzv!962