Tíminn - 01.04.1962, Blaðsíða 7

— Ctwttrn —
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Egill Bjarnason Ritstjórnarskrifstofur f Edduhúsinu;
afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur 1 Bankastræti 7
Símar: 18300—18305 Auglýsingasími 19523 Afgreiðslusími
12323 Áskriftargj kr 55 á mán innanl. í lausasölu kr. 3 eint
— Prentsmiðjan Edda h.f. —
__ I
Fjörkippur á fjögurra
ára fresti
Þeir, sem hafa fylgzt meS Mbl. og Vísi undanfari'ð,
gætu helzt haldiS, aS alveg nýlega hefSu orSiS stjórnar-
skipti hjá Reykjavíkurbæ. KyrrstöSuflokki, sem lengi
hefSi fariS meS völd, hefSi veriS steypt úr stóli og nýr
umbótasinnaSur og athafnasamur flokkur tekiS viS stjórn-
inni. Þannig lýsa Mbl. og Vísir því, hvernig nú sé veriS
aS vinna aS skipulagsmálum, hafnarmálum, hitaveitu-
málum, vatnsveitumálum og fleiri málefnum bæjarins.
Skipulagsmálin eru nú tekin traustum tökum, segja
blöðin, og gefa þar meS í skyn, aS þaS sé alger nýjung.
Hitavejtuframkvæmdir eru hafnar, segja þau, og árétta
með því, að þar hafi ríkt seinagangur áður. Áætlun hefur
verið gerð um hagkvæma höfn, segja þau, og staðfesta
með því, að hafnarmálin eru nú í ólagi. Síðast, en ekki
sízt er svo verið að ganga frá áætluninni um að fullgera
allar götur bæjarins, segja blöðin og játa með því, að
þau mál séu fjarri því að vera í því lagi, er skyldi.
Það er bersýnilegt á öllu því, sem Mbl. og Vísir segja
nú um stórhuga ráðagerðir og áætlanir hjá Reykjavík, að
þar hefur ríkt sleifarlag og seinagangur fram að þessu.
Allt þetta brambolt nú, stafar hins vegar ekki af því,
að nýir menn eða nýr flokkur sé tekinn við stjórn Reykja-
víkur. Við stýrið sitja sömu mennirnir, sem bera ábyrgð
á því sleifarlagi og seinagangi, er ríkt hefur í málum
bæjarins undanfarna áratugi og nú er játað milli línanna
í Mbl. og Vísi. Það er ekki heldur neitt nýtt, að þeir fái
slíkt áhugakast og Mbl. og Vísir bera nú merki um. Þvert
á móti er það reglulegt, að þeir fái slíkt áhugakast á fjög-
urra ára fresti eða nánara sagt fyrir hverjar bæjarstjórn-
arkosningar. Þá eu birtar áætlanir og ráðagerðir um slík-
ar framkvæmdir og gefnar út bláar bækur um þau efni.
Menn hafa látið truflast af þessum glæstu ráðagerðum og
bláu bókum og bæjarstjórnarmeirihlutinn haldist óbreytt-
ur. Eftir kosningar hefur svo gamla slenið runnið á ráða-
menn bæjarins aftur. Þá hafa þeir gert samþykktir eins
og þær, að fullnaðarvirkjun Elliðaánna væri nægileg fyrir
Reykjavík, þótt andstæðingarnir væru búnir að sýna fram
á það árum saman, að nauðsynlegt væri að hefjast handa
um virkjun Sogsins. Þá hefur höfnin orðið aftur fullnæ'gj-
andi og göturnar ágætar.
Menn eiga áreiðanlega eftir að upplifa hið sama eftir
næstu kosningar. Þegar bæjarstjórnarmeirihlutinn verður
búinn að tfVggja völd sín áfram með þessum aðferðum,
mun aftur sækja í hið gamla horf sleifarlags og sinnu-
jevsis. Hið eina, sem gæti breytt þessu, væri það, að kjós-
endur efldu svo andstöðuna í bæjarstjórninni, að ráða^
menn bæjarins fyndu sig hafa hitann í haldinu og létu
bví ekki kosningamóðinn renna af sér.
Fyrirspurnir til Mbl.
itábl. heldur áfram að ræða um sjónvarpsrekstur varn-
arliðsins. Blaðið reynir að hylja málið í moldreyk, sem það
þyrlar upp með rangfærslúm um bráðabirgðaleyfið, er
veitt var 1955. Tíminn vill að sinni láta það liggja á milli
hiuta, en beina eftirfarandi fyrirspurnum til Mbl.:
Álítur Mbl. það heppilegt, að erlendur aðili ráði yfir
eina sjónvarpinu, sem starfrækt er í landinu? Telur
blaðið það hollt íslenzkum heimilum og íslenzkri menn-
ingu að búa við þær aðstæður? Álítur blaðið það ekki
heppilegt, að þetta sjónvarp sé takmarkað við stöðvar
varnarliðsmanna einna?
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál-
Missa Rússar atkvæðisréttinn
þingi Sameinuðu þjóðanna?
¥er@a sestnilega að velja um þa3 eða að' berga skuld sína
SAMEINUÐU ÞJOÐIRNAR
hafa að undanförnu sætt harðri
gagnrýni nokkiAra gamalla
amerískra stuðningsmanna,
einkum þó öldungadeildarþing-
mannanna Aiken og Jackson.
Gagnrýnina setja þeir fram ein
mitt á þeim tíma, þegar segja
má að Sameinuðu þjóðirnar séu
málefnaiega vel stæðar, en fé-
vana. Þær eru á góðri leið að
settu, mikilvægu marki, en það
virðist ætla að ríða þeim að
fullu fjárhagslega. Þeim virðist
vera í þann veginn að heppnast
hin erfiðasta tilr. þ.e. að koma
á friði í ICongó og hindra á-
rekstra stórveldanna. Þær eru
févana fyrir þær sakir, að hóp-
ur ríkja — fyrst og fremst Sov-
étríkiji — neita að greiða hluta
af kostnaðinum við tilraunina.
Þannig standa málin, þegar
fyrir öldungadeildinni liggur að
ræða og greiða atkvæði um til-
lögu til að bæta úr fjárþurrð-
inni hjá Sameinuðu þjóðunum
fyrir rekstrarfé í bráð, svo að
starfsemi þeirra þurfi ekki að
stöðvast á næsta ári eða svo.
AIKEN öldungadeildarþing-
maður er aðalgagnrýnandinn.
Ekki tjáir að andmæla honum,
þegar hann segir, að „sjúkdóm-
ur Sameinuðu þjóðanna er ekki
'éímSúgiíT fjárskortur. — Þeim
verður ekki bjargað með öðru
en álvarlegri aðgerð, og það
fljótt, aðgerð, sem gerir þeim
kleift að vera raunveruleg,
marghliða stofnun, sem ekki
þarf sí og æ að vera upp á
náð Bandaríkjanna komin“.
Þetta er einmitt ástæðan fyr-
ir því, að valdamenn okkar
settu fram áætlunina um skulda
bréfalánið og vegna þessa er-
um við svo margir meðmæltir
henni. Ekki er sýnileg nein
önnur leið, sem stefni beint áð
því að láta öll meðlimaríki Sam
einuðu þjóðanna greiða sinn
hluta af kostnaðinum við að-
gerðir eins og þær, sem fram
hafa farið í Kongó og Palest-
ínu, og geri endi á þeirri hættu
legu staðreynd, að við greiðum
nú nálega helming kostnaðarins
við þessar! aðgerðir. Þó að við
lánuðum helming fjárins, þá
kæmi ekki nema þriðjungur
endurgreiðslunnar í okkar
hlut.
„Sjúkdómur" Sameinuðu
þjóðanna er aðeins sá, að sum
meðlimarikin neita að greiða
sinn hluta hinnar sérstöku nið-
urjöfnunar, önnur ríki geta
ekki greit.t og enn önnur vilja
en geta ekki og bíða því á-
tekta.
28. FEBRÚAR 1962 áttu Sam-
einuðu þjóðirnar útistandandi
77 milljónir dollara af niður-
iöfnunum vegna kostnaðarins í
Palestínu og Kongó. Helztu
þjóðirnar, sem ógreitt áttu,
voru Sovétríkin og fylgiríki
þeirra i Austur-Evrópu, Frakk-
land, Belgía og Kúba. Skuld
b -a samanlögð nam 56 millj
ónum dollara. Þar af skulduðu
kommúnistaríkin 44 milljónir
dollara og Frakkland og Belgía
um 10 milljónir. Auk þessa átti
þjóðernissinnastjórnin í Kína
ógreiddar um 8 milljónir doll-
ara, ekki af því að hún hafi
U THANT
neitað að greiða, heldur getur
hún það ekki.
Hér er, búið að gera grein
fyrir fjórum fimmtu hlutum
skuldanna. „Sjúkdómur" Sam-
einuðu þjóðanna verður ekki
læknaður með öðru en því, að
neyða eða laða ríkin til þess
að greiða sinn hluta og géra það
öllum kleift. Því betur sem ég
kynni mér þetta vandamál og
gögn þess öll, því sannfærðari
verð ég um, að skuldabréfaleið
in sé einmitt lausnin á málinu,
ef það þá veröur leyst á annað
borð.
EN HVERNIG leysir þá skulda-
bréfaleiðin vandann?
Áætlunin er byggð á þeirri
forsendu, að Alþjóðadómstóll-
inn géfi í sumar þá lögskýringu
— sem samþykkt var með
tveimur þriðju atkvæða á alls-
herjarþinginu að óska eftir, —
að niðurjafnanir greiðslna
vegna aðgerða eins og þeirra,
sem framkvæmdar hafa verið í
Palestínu og Kongó, séu — sam
kvæmt 17. grein stofnskrár —
„útgjöld samtakanna", sem
„meðlimaríkin greiða eftir því
hlutfalli, er allsherjarþingið á-
kveður“.
Rétt er að taka það fram, að
Aiken öldungadeildarþingmað-
ur er einn þeirra, sem ekki ef-
ast um ofannefndan úrskurð AI
þjóðadómstólsins. Verði úr-
skurðurinn á annan veg, þá er
ekki um neina sýnilega leið
að ræða til þess að fá borinn
uppi kostnaðinn við hinar sér-
stöku aðgerðir.
Verði úrskurðurinn sá, sem
vonazt er eftir, þá kemur til
refsiákvæða 19. greinar Sátt-
málans. Meðlimaríki „ber 'ekki
atkvæðisréttur á allsherjarþingi
ef skuld þess við samtökin nem
ur samtals tilskyldum tillögum
þess s.l. tvö ar eða méiru". Við
tgljum þetta þýða — svo fremi
að bókhald Sameinuðu þjóð-
' anna sé rétt. — að Sovétríkin
glati atkvæðisrétti sínum-'árið
1964, ef þau halda áfram að
neita að greiða.
NOKKURS misskilnings heíur
gætt í öldungadeildinni út af
þessu atriði T. d. spurði Keat-
ing öldungadeildarþingmaður
frá New York: „Ef Sovétríkin
ákveða nú, að þau skuli ekki
greiða hluta sinn af niðurjöfn-
i uðum kostnaði vegna hinna sér
stöku aðgerða, tapa þau þá at-
kvæðisrétti fyrri en eftir að
mjög, mjög mörg ár eru liðin,
ef til vill 20 eða 30?“
Aiken öldungadeildanþing-
maður svaraði því til, að grun
ur þingmannsins væri á rökum
reistur. En það er rangt hjá
honum. nema hann geri ráð fyr
ir óhagstæðum úrskurði Al-
þjóðadómstólsins
í júní 1963 munu tjllög Sov-
étríkjanna s.l. tvö ár nema ná-
lega 50 milljónum dollara. Ef
úirskrurður Alþjóðadómstólsins
verður sá, sem gert er ráð fyr-
ir í skuldabréfaáætluninni,
munu þau eiga vangoldnar 46
milljónir dollara og skuldin
má ekki hækka nema um 3,6
milljónir dollara, ef þau eiga
að halda atkvæðisr.étti gínum.
Á næsta ári, 1964 lækka til-
lög Sovétríkjanna fyrir næstlið-
in tvö ár niður í 37 milljónir
dollara. En skuld þeirra nemur
þá 46 milljónum, eða 9 milljón-
um dollara umfram það, sem
þarf til þess að tapa atkvæðis-
rétti, jafnvel þó að þau greiði
sitt fulla tillag samkvæmt fjár-
hagsáætlun. Samkvæmt sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna
hljóta Sovétríkin þá að missa
atkvæðisrétt sinn á allsherjar-
þinginu.
HÉR HEFUR verið lýst þeirri
þvingun, sem felst í skulda-
bréfaáætluninni. En auk þessa
er um siðferðilegt aðhald að
ræða. Sum ríkjanna, sem neita
að greiða, t.d. Frakkland, hafa
haldið því fram, að allsherjar-
þingið hafi engan rétt til að inn
heimta fé til að kosta athafnir
eins og Kongó-aðgerðirnar. Við
verðum að gera ráð fyrir, að
Frakkland greiði sinn hluta
eins og hvert annað löghlýðið
ríki, ef úrskurður Alþjóðadóm-
stólsins verður því í óhag.
Enginn getur ætlazt á um
það, hvað Sovétríkin muni gera.
SÍÐAST en ekki sízt ber að
benda á, að skuldabréfaáætlun-
in gerir öllum meðlimaiúkjum
mögulegt að greiða sinn hluta.
Vextir eru lágir og skuldabréfa
lánið greiðist á löngum tíma.
Að lokum þétta:
Því hefúr verið haldið fram,
að við æltum ekki að lána Sam-
einuðu þjóðunum fé við 2%
vöxtum, meðan ríkisstjórnin
þarf að greiða 4% af því fé,
sent hún tekur að láni. Þessu
er auðsvarað. Við höfum iðu-
lega lánað fé með 2% vöxtum,
þegar okkur hefur virzt þjóðar
hagur krefjast þess.
Við lok annarrar heimsstyrj-
aldarinnar lánuðum við Bretum
4 billjónir dollara með 2% vöxt
um. Láns- o,g leigusamningarnir
gerðu ráð fyrir 2% vöxtum. Lán
samkvæmt Marshall-áætluninni
voru' veitt með 2.5% vöxtum.
Að öllu þessu athuguðu virð
ist aðeins um það að ræða,
hvort það sé æskilegt eða ekki,
að Sameinuðu þjóðirnar haldi
áfram að starfa sem stofnun,
er sé fær um að ráða niðurlög-
um ákveðinnar tegundar ógn-
ana við heimsfriðinn.

T í M I N N, sunnudagur 1. april 1962.