Tíminn - 21.06.1962, Qupperneq 6

MINNING:
Séra Lárus Arnórsson
Eg mun eitt sinn hafa látið þau
orð falla í ádeilugrein á séra Lár-
us vin minn á Miklabæ, — en við
áttum þá í einhverjum útistöð-
um, — að eigi mundi ég annan
fremur kjósa en hann til að mæla
eftir mig dauðan — og bæti síðan
við: „Kemur þar til vinátta forn
og ný, 'sem hingað til hefur stað-
izt allar greinar, sem og hitt, að
við leiðarlok er honum frábærlega
vel lagið að fara svo nærfærnum
höndum um feril manna, kosti
jafnt sem bresti, að til samúðar
horfir og næmari skilnings."
Nú er útséð um að Lárus mæli
eftir mig. Hann varð á undan yf-
ir móðuna miklu. En það á hann
að mér, að ég láti hann ekki liggja
alls kostar óbættan hjá garði.
Séra Lárus Arnórsson varð bráð
kvaddur fimmtudag 5. apríl sl„
tæpra 67 ára gamall. Fæddur var
hann að Hesti í Borgarfirði 29.
apríl 1895. Stóðu að honum merk-
ar ættir. Voru foreldrar hans séra
Arnór Jóhannes Þorláksson, sið-
ast prests að Undirfelli, Stefáns-
sonar á Sólheimum í Blönduhlíð
— og kona hans Guðrún Elísabet
Jónsdóttir Stefánssonar, prófasts
í Stafholti, Þorvaldssonar prests og
sálmaskálds í Holti, Böðvarssonar.
Móðir Guðrúnar Elísabetar var
Marta Stephensen, systir séra
Stefáns sterka á Mosfelli og þeirra
systkina, en amma hennar, kona
séra Stefáns í Stafholti, var Ingi-
björg Jónsdóttir, móðursystir séra
Arnórs á Hesti. Bræður séra Arn-
órs voru sumir þjóðkunnir gáfu-
menn, svo sem séra Jón á Tjörn
á Vatnsnesi, Þorlákur hreppstjóri
í Vesturhópshólum, Þórarinn list-
málari o. fl, Séra Arnór á Hesti
„var atorkumaður, frábær hesta-
maður, vel gefinn, hagmæltur"
CP. E. ÓL), rómaður kennimaður
og söngmaður og séra Þorlákur,
faðir hans, „góður klerkur og val-
menni (P. E. Ól.).
Tíu voru börn þeirra prestshjón-
anna á Hesti, sjö synir og dætur
þrjár, og komust öll til fullorðins-
ára. Var séra Lárus hinn 6. í röð-
inni. Fór hann ungur í fóstur til
prófastshjónanna á Staðarhrauni,
sr. Stefáns Jónssonar og Jóhönnu
Magnúsdóttur, en séra Stefán vav
móðurbróðir hans. Með þeim hjón-
um ólst og upp yngsta systir séra
Lárusar, Guðrún EMsabet, kona
Páls prófasts Þorleifssonar á
Skinnastað.
Séra Lárus lauk stúdentsprófi
1915, guðfræðiprófi 1919. Vígður
sama ár áðstoðarprestur til séra
Björns Jónssonar, prófasts að
Miklabæ í Blönduhlíð. Fékk veit-
ingu fyrir Miklabæ 1921, er séra
Björn lét af embætti, og var þar
prestur og bóndi til dauðadags, á
fimmta tug ára. Mun hann hafa
átt að baki lengstan embættisferil
allra presta, þeirra er nú starfa
innan íslenzkrar kirkju. Auk
Miklabæjarprestkalls (Miklabæjar
Flugumýrar- og Silfrastaðasóknar)
þjónaði séra Lárus árum saman
Rípursókn, Glaumbæjar-, Víðimýr-
ar-, Goðdala- og Ábæjarsóknum, en
að sjálfsögðu ekki öllum samtím-
is.
Hinn 30. júní 1923 kvæntist séra
Lárus Guðrúnu Björnsdóttur próf-
asts á Miklabæ og konu hans Guð-
finnu Jensdóttur. Lifir hún mann
sinn ásamt þrem sonum þeirra
hjóna; fjórða drenginn misstu þau
ungan. Son átti og séra Lárus með
mágkonu sinni, Jensínu, Ragnar
Fjalar. Vakti tilkoma þess góða
drengs umtal nokkurt og úlfaþyt
á sínum tíma, sem oft vill verða
meðal „syndlausra“, er „syndug-
ir“ hrasa. En furðu skjótt féll það
umtal niður. Tveir eru þeir syn-
ir séra Lárusar prestar, séra Stef-
án á Núpi í Dýrafirði vestur og
Miklabæ
séra Ragnar Fjalar á Siglufirði.
Halldór býr á Miklabæ, en Björu
yngstur þeirra bræðra, dvelur
mefl móður sinni í Reykjavík.
Séra Lárus Arnórsson var sér-
stæður persónuleiki og undarlega
saman settur. Hann var skarpgáf-
aður, hafði óbilandi sjálfstraust,
enda metnaðargjarn nokkuð, taldi
sig manna bezt vit á flestum hlut-
um — og hafði líka á mörgu skyn
— fór aldrei troðnar slóðir. Um
hann léku. stormar æði oft, enga
stund lifði hann í logni. Hann var
djarfhuga, framgjarn og framsæk-
inn, en ekki alltaf framsýnn að
sama skapi — og reiknaði stund-
um skakkt, þessi hárglöggi reikn-
ingsmaður. Gestrisinn var hann
með afbrigðum, höfðingi sjálfur og
höfðingjadjarfur, en lítillátur og
ljúfur við þá, er minna áttu und-
ir sér. Og það vei.t ég til víss, að
ýmsir þeirra. sem umkomulitlifc
eru kallaðir, áttu engan að ein-
lægara og trúrra vini en séra Lár-
us. Hann var einstakur greiðamað-
ur, vildi öllum gott gera, mikill
mannkostamaður — haldinn aug-
ljós-um brestum. Hjartað var úr
gulli, höfuðið — hugsunin —
margslungin þáttum mikilla vits-
muna og vangæzlu.
Séra Lárus Arnórsson var and-
ans maður. En ekki var hann all-
ur í andanum. Hann lét sér ekk-
in honum kær. En það ætla ég, að
einn mest hafi honum þótt koma
til Einars Ben., enda varð honum
tíðvitnað í skáldskap Einars og
kunni með að fara. „Aðgát skal
höfð í nærveru sálar". Þessari ein-
földu ljóðlínu umii hann öðrum
fremur — og verður víst auðskil-
ið hverjum þeim, sem þekkti
manninn til nokkurrar hlítar.
Þetta fer ef til vill að verða
lengra en svo, að nokkur nenni að
lesa. Þó er ósagt margt, jafnvel
flest, það er ég helzt vildi sagt
hafa um séra Lárus á Miklabæ.
En að vísu skiptir það ekki öllu
máli. Hann var maður lítils vaxt-
ar á velli, en þó svo mikill fyrir-
ferðar í vitund samferðamanna, að
um hann skópust þjóðsögur þeg-
ar í lifanda lífi. Og hvað sem öll-
um eftirmælum líður, þá verður
raunin jafnan sú, að „hið mikla
geymir minningin, en mylsna og
smælkið þver“, eins og Fornólfur
kvað.
Séra Lárus á Miklabæ var ekki
borinn Ska#firðingur, þótt hann
ætti hingað ættir að rekja á aðra
hönd. En hingað í Skagafjörð kom
hann í broddi lífs, fullur eldmóðs
og áhuga á öllu, er til heilla horfði.
andlegra og efnalegra. Orlög og
atvik, eigin víti og annarra, ollu
því, að hann átti gegn ýmislegum
andviðrum að sækja. En í Blöndu-
Þeir vita betur
ert mannlegt óviðkomandi. Hann; batt hann rætur, sem eigi
hugsaði og talaði mikið um bún-i kru^u- Hann unni heitum huga
aðarmál, um atvinnumál, um sveit-! eitlnni sinni fögru, sonum henn-
armálefni og ótal margt fleira. En | ur °® n®trum- Hann unni íslenzkri
skoðaíiir hans og málflutningur i nændastett og bar í brjósti ríkan
féll ekki ávallt öðrum í geð, enda 1 metna® \rlr hennar hönd And-
fór hann oftast eigin götur og ekki i stæðinga atti hann oft, innan sveit-
trútt um, að ósjaldan lægju þær|ar °S utan, aldrei óvini. Það var
leiðir þversumi: npkku^K-.pat by{i„.£?•}*!??<. mikl1 ÞurÍ3 eigi
á vmsu oltið um samkomulas við ao n°ggva a jarðdjupár rætur og
á ýmsu oltið um samkomulag við! ao IluiáSva a jaroajupar rærur og
sveitungana. Og ^|íKv^;^tta,^j h^a ^ Rfand^ lífs úf . faðmi
þess, að aldrei bar undir hann þau' “londtihlrðar.
mannaráð né málefni, er hann ^era Lárus á Miklabæ er horf-
taldi sig kjörinn til að fara með.: lnn Qkkur sjónum, samferðamönn-
En það ætla ég sannast mála, að íum> um siun(i- Hann hefur lokið
öll hafi sóknarbörn hans og sveit-
ungar borið til hans hlýjan hug og
raunar óskoraða góðvild, er inn
kom að hjartarótum. Sást það og
gerla við útför hans, sem bæði var
virðuleg og ein hin allra fjölmenn-
asta, sem hér hefur gerð verið,
hvílík ítök hann átti. Og víst er
tómlegra og eins og annarlegur
blær yfir Blönduhlíð, þegar séra
Lárus er horfinn sjónum, svo sam-
gróinn þeirri sveit, sem hann var.
Séra Lárus var einlægur trú-|
maður, sannfærður spíritisti, við
sýnn og frjálslyndur guðfræðing-
ur, enda lærisveinn og heitur dá-
andi próf. Haralds Níelssonar.
Hann var óefað meðal snjöllustu
ræðumanna sinna stéttarbræðra.
Voru ræður hans margar hverjar
frábærar'að allri gerð — byggingu, i
efni og orðfæri. Og engan hef ég j
vitað honum snjallari að velja eink
unnarorð fyrir útfararræðum.
Fræðsla ungmenna fór honum á-
gætlega úr hendi, enda barnavin-
ur einlægur sem og allra smæl-
ingja. Utan kirkjp var séra Lárus
skemmtilegur ræðumaður, gaman-
samur og fyndinn, harðskeytinn, ef
því var að skipta, og hæfði oftast
í mark. Var og hvort tveggja, að
hann var málglaður og hafði líka
oftast eitthvað til mála að leggja.
Man ég vel, að á tveggja daga kaup
félagsfundi flutti hann eitt sinn 22
ræður — og leiddist engum!
Séra Lárus átti mikið bókasafn
og gott. Ekki sökkti hann sér þó
niður í lestur bóka. Hann var allt-
af í einhverjum önnum En skiln-
ingurinn var skarpur. athyglisgáf-
an glögg. Því var hann furðu skjót
ur að finna kjarnann, þótt eigi
kæmi til samfelldur lestur. Sá það
og á, því að víða var hann heima.
Séra Lárus var mikill vinur
söngs og ljóða. Mörg voru skáld-
þeim áfanga, sem við öll stefnum
að. Við þau áfangaskil skýtur upp
í huga mér einum mesta uppáhalds
sálmi séra Lárusar. Þar er þetta
erindi:
Ó, hér er hark og stríð
og hávær glaumur,
en þar er þögn svo blíð
sem þögull draumur.
Þar er svo hljótt, að hverfur
tímans niður;
Guðs hjarta heyrist slá,
í hjarta mínu þá
en fró og friður.
Eg og fjÖlskylda mín vottum frú
Guðrúnu og bræðrunum einlæga
samúð.
14. maí 1962
Gísli Magnússon
VerðSækkun
CONTINENTAL
Super Titan Nylon
900 x 20 — 14 strigalaga
verð kr 6 571 00
' \
Gúmmívinnustofan h.f.
Skiphotti 25. Reykjavík.
Sími 18955
II
II.
Hversu oft sem þaS er end-
urtekið í blöðum, að kaupfé-
lagsstjórar landsins, forstjóri
og framkvæmdastjórar Sam-
bandsins, ásamt stjóm þess og
öSrum samvínnuleiStogum, séu
bjóðhættulegir óhappamenn,
vita allir sæmilegir borgarar bet
uir. Þeir vita, að þegar sam-
vinnumenn áttu þátt í lausn
verkfallanna í fyrra, voru þeir
að vinna nauSsynjaverk, sem
allir vitibornir menn sáu síðar,
að horfði til heilla eins og
komið var. Samvinnumenn
báSu ekki um Ieyfi til aukinn
ar álagningar, vegna kauphækk
ana. Þeir óskuðu ekki eftir að
mega selja iðnaðarvörur dýr-
ara. Þeir báðu svo sannarlega
ekki um gengisfellingu. Megin
þorri landsmanna sá, að löng
og harkaleg verkföll voru fjarri
öllu viti. Þeir sáu líka, að
launakjör verkafólks voru óviS
unandi, eims og dýrtíð hafði
vaxiS og kaupmáttur launanna
þorrið.
Allir vita, aS fyrir fáum vik
um horfSi til sömu átaka um
kaupgjaldsmál og áttu sér stað
í fyrra. Sagan endurtók sig.
Fyrst var samiS fyrir norðan
og hættunni afstýrt. SíSan
komu aðrir í vellagða sIóS. —
Þáttur samvinnumanna í þeirri
lausn var ekki mótaður af
kjarkleysi, heldur hugrekki og
vilja til þess að firra vandræð-
um.
Hinij- fjölmöpgu íbúar höfuð-
borgarinnar sjá og skilja bet-
ur og betur, aS á sama tíma
og kaupfélagsfólkið f landinu
fær endurgreiðslu frá Samband
inu fyrir árið 1962 að upphæS
13,9 milljónir króna, er ekkert
vit í því, aS standa utan viS
þessi samtök svo mjög sem
raun ber vitni. Hvernig sem
reynt verður að hræða höfuS-
borgarbúa á hinu fræga merki
Sambands íslenzkra samvinnu-
félaga, mun það engin áhrif
hafa. Mikill fjöldi fólksins í
höfuðborginni hlýtrur fyrr en
seinna, aS beina viSskiptum
sínum til siamvinnufélagia og
efla með því samtökin sjálf og
notfæra sér, eins og svo marg
ir aSrir, yfirburSi samvinnu-
stefnunnar í erfiðri lífsbaráttu.
Þeir sem óska þess heldur,
halda áfram aS verzla við hina
fjölmennu og vel metnu kaup-
mannastétt.
Allar sögur um vonda menn
og góða í sambandi viS IeiS-
toga samvinnumanna, hafa eng
in áhrif. Lífið er ekki svo ein-
falt, að mennimir deilist eins
og sauSir og hafrar í húskrær
stjórnarvaldanna. Slíkar sögur
lienta börnum á vissum aldri.
Heilbrigð skynsemi og dóm-
greind fullorSins fólks, gefur
auga leiS til að velja og hafna,
og kjósa aS lokum þær aðferðir,
sem gera lífið betra og farsælla.
ÞaS er líka meS öllu óhugsandi,
ag þeir sem mecf stjórnarvöldin
fara á hverjum tíma, óski eftir
hinni gömlu, einföldu en bama
legu og röngu skilgreiningu
stjómmálaskrifara á vondum
samvinnumönnum og góðum
andstæðingum þeirra.
PHJ.
Keflavík - Nágrenni
Fjölbreytt úrval af
Vinnufatnaði
Regn- og sjófatnaði
Há og lág stígvél
Veiðarfæri
Útgerðarvörur
V E I Ð I V E R H. F.
Hverfisgötu 79
Sími 1441
BIFVELAVIRKI
Bifvélavirki, eða maður vanur vélaviðgerðum,
óskast. Umsækjendur leggi nöfn sín og heimilis-
fang á afgreiðslu blaðsins fyrir 26. júní n.k.,
merkt ,,Vélar“.
HLIÐARDALSSKOLI
Sumargistihúsið tekur til
starfa um mánaðamótin
Finnsk baðstofa, nudd
og Ijósböð
Fyrsta flokks þjónusta
g Hringið í síma 02 og biðjið
; um Hlíðardalsskóla.
Daglegar ferðir frá BSÍ.
6
T í M I N N, fimmtudagur 21. júní 1962.