Tíminn - 08.12.1962, Blaðsíða 9

Helgi Haraldsson, Hrafnkelsstöðum:
1. nóv. s.l. birtist stutt sam
tal við mig í dagblaðinu Tím-
anum. Eg hefi nokkuð góðar
heimildir fyrir því, að þetta
samtal hafi farið eitthvað ó-
þægilega í taugarnar á Sjálf-
stæðismönnum. Mér datt það
raunar í hug, að mér yrði eitt
hvað svarað, en af því að ég
éttaðist það ekki svo mjög hef
ég sofið alveg rólega síðan við
tallð birtist.
Þag er því ekki vonum fyrr að
Gunnar í Seljatungu stígur upp á
kassann í Morgunblaðinu til þess
að vitna um ágæti þessarar við-
rinisstjórnar, sem nú situr ag völd-
um, viðreisnarstjórnar vildi ég
sagt hafa.
Eg reikna með, að þessi grein
eigi að vera svar við viðtalinu
við mig í Tímanum. En hún er
þá eins og abstraktmálverk nú-
tímans, sem enginn veit einu sinni
hvernig eiga að snúa, hvað þá
heldur að menn skilji nokkuð í
þeim.
Eg bar viðtal mitt í Tímanum
saman við þetta listaverk Gunn-
ars orði til orðs, og gat ekki fund
ið eitt einjsta atriði í við'talinu,
Isem var tekig til meðferðar eða
hrakið.
1 Það er vægast sagt óskemmti-
legt að eigá orðastað við menn
sém þannig rita. Það minnir helzt
á beyrnarlausa karlinn, sem fór
Óf í skóg aö höggva við, og kerl-
ingín hans lagði honum orð í munn
ef-Tiann fengi heimsókn. Svo þeg-
ar menn komu til hans í skóginn
{■og sögðu:“ „Heill og sæll, karl,“
iþá sagði' karlinn: „Axaskaft handa
syni mínum.“ Gunnar í Seljatungu
«*r svo sem ekki einn um þessi
vnnnubrögð, því þau eru rauði
þráðurinn í öllum skrifum Morg-
unblaðsins, síðan viðreisnarstjórn-
ins tók við völdum. Eg hef nú
fylgzt með blaðaskrifum nokkra
áratugi, og aldrei þekkt önnur
eims vinnubrögð og hjá þeim blöð
um, sem eru í fyrirsvari fyrir rík-
isstjórnina. Það kemur aldrei fyr-
ir að þau svari ádeilu nema með
útíirsnúningum og skætingi og
veriEa svo í kringum sig axarskaft-
inu, Það er nákvæmlega sama
hvaða mál er rætt, þá er inntak-
ið alltaf vinstri-stjórnin. Sjálfstæg
ismernn eru meira að segja búnir
að d|repa Stalín af sér. Rússar eru
hættír að kenna honum allt sem
miðiir fer. Líklega finnst þeim
ekki isjálfum að þetta séu að verða
allkátleg vinnubrögð. Sjálfsagt
getur’sengum dottið í hug að taka
þetta ■ þannig, að það verði að
gera 'vinstri stjórnina svo voða-
lega isem hægt er, til þess að
stjórnfn, sem nú er, verði þolan-
legri. .Annars ætla ég ekkert að
mæla ibót vinstri stjórninni, hún
var eltki til viðræðu í viðtalinu
við mig. Svo er ekkert ánægju-
legt ag fást við þetta axarskaft
þeirra Sjálfstæðismanna og sízt
þegar sleggjuhausinn af Gunnari
í Seljaltungu er kominn á það. —
Hann iná hafa meiri járnhausinn,
að hann skuli þora að berja hon-
um jafn miskunnarlaust við stein-
inn, eins og hann gerir í grein
sinni.
Það <er þá bezt að hverfa þar að,
sem minnzt er á mig í greininni.
Þar sejgir svo! Hclgi á Hrafnkels-
stöðum' hefir nýlega látið Tímann
hafa efltir sér viðtal sem um margt
þó ekki væri nema fyrir öfgarnar
cg vitlfeysurnar, var hið skemmti-
legasta aflestrar. Eg þakka hrós-
ið, sem náttúrulega er óverðskuld-
að. Eg hefi r.ú enga löngun til þess
ða gera það að blaðamáli hvor okk-
ar Gunnar í Seljatungu sé vit-
lausari. Það er bezt að lesendurn-
ir dæmi um það hver getur sagt
skemmtilegri vitieysu. En svona
érökstudda vitleysu setti ég hvergi
fram í viðtalinu. Eg skora nú á
Gunnar að hrekja staðleysurnar
og vitleysurnar í viðtalinu, þegar
hann kemur næst fram á ritvöll-
inn í Mogganum, því það getur
hann verið viss u'm, að enginn tek-
ur þetta fyrir fullgild rök. Svo
kemur Gunnar með nokkrar spurn
ingar til min um það, hvort ég
vogi mér að bera saman kjör
manna fyrr og nú. Mér hefur nú
aldrei dottig það í hug, hvað þá
sagt, að engar framfarir hafi orð-
ið hér á landi á þessari öld, því
það er margt líkast ævintýri, sem
áunnizt hefur. Það er því gremju-
legt og jafnvel meira en tárum
taki, ag svo óviturlega sé stjórnað
í þessu landi, að framfarirnar
séu meira og minna eyðilagðar, og
jafnvel orðnar bændum hálfgerð
hermdargjöf. Þá erum við nú komn
ir að því, sem er þungamiðjan í
deilu okkar Gunnars, og hann hef
ur víst ætlað að deila á mig fyrir,
en fórst það svo óhönduglega að
enginn getur skilið hann.
Eg sagði í Tímanum að viðreisn
in hefði grafið giunninn undan
framtíg landbúnaðarins. Þetta er
ég tilbúinn að standa við sem!
mína skoðun og rökræða við hvern •
sem er, í Jjósi þeirra staðreynda, i
sem fyrir hendi eru í dag. Bændur
landsins geta svo skipzt í flokka
með og móti, en þeir mega ekki
gera það eftir því í hvaða stjórn-
málaflokki þeir eru. Til þess að
gera svo Gunnari vini mínum í
Seljatungu hægara fyrir, þegar
við fáum að sjá hans ferkantaða
höfuð bera við himin í Mogganum
næst, og hann viti hvað hann á að
skrifa um, en komi ekki með aðra
eins hrærikollu og gerði núna.
Hann á að segja alþjóð, svo að all-
ir fái skilið, hveraig eignalaus
maður á að fara að' því að taka jörð
í sveit til kaups eða ábúðar með
allri áhöfn og véiakosti og standa
undir vöxtum. Sömuleiðis hvar
hann á að fá peninga ty þess. Þetta
skora ég á hann að géra, ef hann
vill heita hugar síns ráðandi. Það
ætti ag vera auðvelt eftir allt gum-
ið um viðreisnina, og það er til
mikils að vinna.
Gunnar verður einn mesti mað-
ur sinnar samtíðar og vinsæll með
afbrigðum, ef honum tekst þetta,
því ég þekki marga unga menn,
sem langar til þess að vera í sveit,
en sjá engan möguleika til þess,
ems og málum er komið nú.
Eg skal svo bæta því við, að
verði þetta vel af hendi leyst, skal
ég sjá til þess að borin verði fram
tillaga um það á fundi Búnaðar-
öambands Suðurlands í vor, að
gera Gunnar í Seljatungu að heið-
ursfélaga. Nú þori ég að segja,
að það steínlíður yfir Gunnar af
ofurmagni heimskunnar hjá Fram-
sóknarmanninum. Eg ætla nú ekki
að kasta þessari bombu skýring-
arlaust, því það gæti valdið mis-
skilningi. Fyrst tek ég það fram
að maðurinn eigi lítig til, eins og
flestir ungir menn eiga nú á dög-
um, alveg eins og átti sér stað
um aldamótakynslóðina. Hinu verð
ur ekki neitað að ungur maður
hefur talsverða möguleika til þess
að afla sér fjármuna, ef síldveið-
ar ganga eins og síðastliðið ár, sem
enginn veit neitt um, en svo for-
sjálir menn finnast, að þeir safna
sér fé til þess að koma fyrir sig
íótunum, sem ég ætla ekki að
neita ag geti verið. Þá er ég alveg
viss um nitt, að þeir hafa þá líka
þau hyggindi að leggja ekki fé sitt
í jafn hæpió fyrirtæki og búskap
ur er orðinn þessi síðustu ár
fyrir frábæran klaufaskap og
heimsku valdhafanna í þessu landi.
Það er alveg vonlaust að bera
það í borg fyrir hugsandi menn
að þessar 180 þúsund hræður í
landinu afli ekki nóg til þess að
öllum gæti liðig vel. Það er því
hreint sjálf skaparvíti hvernig kom
ið er. Þau halda víst lengi velli
orðin úr Konungsskuggsjá þessi:
HELGI HARALDSSON
,,Þá er sú óáran verst, ef óáran
kemur í fólkið sjálft sem landið
byggir.“ Hitt er svo sjálfsagt að
viðurkenna, sem betur fer, að marg
ir miðaldra bændur hafa búið svo
vel um sig áður en ósköpin dundu
yfir og hafa svo viðráðanleg-lána-
kjör, að þeim er ekki hætta bú-
in, en þeir eldast eins og aðrir.
En nú vil ég spyrja, hvað halda
þessir menn ag þeir fengju mikið
brot af því sem þeir hafa lagt í
bætur á jörðinni, ef þeir yrðu
einhverra hluta vegna að selja.
Allir vita að það yrði lítið brot
og oftast ekki hægt að selja. Þar
með hefur viðreisnin náð því
marki meðal ananrs að gera eigur
bændastéttarinnar að litlu sem
engu. Því það er sama hvað það
er, sem er óseljanlegt, það er
einskis virði. Það er hárrétt sem
ungur bóndi lét hafa eftir sér í
blaðaviðtali nýlega. Hann sagði að
viðreisnin væri búin að koma öll-
um bændum landsins í skulda-
fangelsi. Þetta er líklegast stytzta
og sannasta setning sem um þetta
hefur verið sögð. Þetta er ljót
mynd og ég vildi óska ag þetta
væri tóm þvermóðska úr okkur
Framsóknarmönnum eins og Gunn
ar í Seljatungú og hans nótar halda
fram. En svo er ekki. Þetta sjá
Sjálfstæðismenn líka, þó ag sorg-
lega fáir hafi þann manndóm til
að bera að standa við það opinber.
lega.
Hvað segja menn um Svein bónda
á Egilsstöðum, mesta bónda á Aust
urlandi, sem Sjálfstæðisflokkurinn
porði ekki að senda á þing fyrir
sítt litla líf, þvi þeir héldu að
hann myndi teymast illa. Eða Her-
móð í Árnesi, fréttaritara Morgun
ldaðsins, sem fær nú ekki birtar
greinar eftir sig í blaðinu. Þessir
bóðir menn eru í fararbroddi, hver
í sínu héraði, til þess að reyna að
retta hlut bænda. Fyrir þessum
mönnum ættu allir bændur lands-
ins að beygja höfuðin í lotningu
og Gunnar í Seljatungu líka. Menn
geta nú sagt að þetta sé í öðrum
landsfjórðuugi, hins vegar sé eng
ín kreppa i Flóanum. Þag er því
bezt ag bregða sér þangað.
í blaðinu Þjóðólfi, sem gefið er
út á Selfossi, var sagt frá fundi
sem bændur úr niðursveitum Ár-
ressýslu héldu 8. nóv. að Selfossi
og frekar finnst manni ag bændur
þar hafi verið svartsýnir á fram-
tíðina og ástandið. Nú er bezt að
leiða Sjálfstæðismenn fram á svið-
ið og heyra þeirra bjargráð, því til
allrar hamingju fyrir Flóann eru
bar fleiri vitrir Sjálfstæðismenn
en Gunnar i Seljatungu. Eftir fram
söguræðu Arnórs Sigurjónssonar
steig fyrstur í pontuna Runólfur
bóndi í Ölvisholti, Sjálfstæðismað-
ur fram í fingurgóma og bull-
mælskasti Sjálfstæðismaður í öll-
um Flóa. Hann lagð'i til það bjarg
ráð, að bændur ættu ag keppa að
því að hafa 40 kýr og hafa vinnu-
mann, í stag þess að vera elnir
með 20 kýr. Þá reis upp annar enn
þá vitrari Sjálfstæðismaður, Pétur
í Austurkoti, því þag á við um
Sjálfstæðismenn eins og segir í
danskri sögn um Molbúana, að
einn er vitrari en annar. Pétur
var vondaufur um stækkun bú-
anna, því hvar er hægt að fá fólk?
Til þess ag fá það verður að borga
betur en vsrkamanatexta, jafnvel
hálfgerðan nýlendutexta, ef fólk
er þá á annað borð laust. Víst
minnir þetta ekkert á nema, sem
hafa selt sig í fylleríi og verða
að standa við það ófullir.
Þá kom upp sá þriðji, ekki veit
ég hverjum flokki hann fylgir,
en hann sneri nú á alla hina sem
vonlegt var, enda kominn af þing
eyskum skáldaaðli í ættir fram,
Sigurður Björgvinsson á Neista-
stöðum. Ekki leizt honum á fram
leiðsluna, því að hún færi öll
til þess að lækka vöruna og lenti
nær óskipt í vasa neytenda. Sig-
urður talaði í dæmisögum til þess
að hjálpa skilningi þeirra er á
hlýddu, eins og meistarinn mikli
fyrir nærri 2000 árum. Honum
fórust orð á þessa leið: „Bændur
eru eins og maður, sem er að
tína kartöflur upp í fötu í akk-
orði. Hann eykur afköst sín eflir
getu til þess að fá meiri laun. •—
En hvernig sem hann stritar eru
launin þau sömu að kvöldi. Loks
uppgötvar hann sannleikann. Um
leið og hann eykur afköstin, þá
er það fatan sem stækkar."
Það er nefnilega viðreisnarfata,
sem allir bændur eru skyldaðir
til að nota, og hafðu beztu þökk
fyrir söguna, Sigurður. Þá kom
sá fjórði, en það var nú bara
sauðheimafeur og þverúðarfullur
Framsóknavmaður, Ólafur á Brúna
völlum, formaður nautgriparækt-
arfélags Skeiðamanna. Hann tal-
aði um þátt unga fólksins í upp-
byggingu sveitanna. Það hverfur
frá foreldrum sínum strax og það
getur farið að bera saman launa-
kjör þar og annars staðar. í einni
blómlegustu sveit sunnanlands
hættu 6 bændur búskap síðastlið
ið ár, án þess að nokkur tæki
við, sagði Ólafur. „Mér er sagt
það sama norðanlands, og svona
kvað það vera um allar jarðir,“
kvað Þorsteinn. Það eru nærri
þúsund ár síðan nafni Gunnars í
Seljatungu sagði: „Fögur er hlíð-
in svo að mér hefur hún aldrei
jafn fögur sýnzt.“ í þessi þúsund
Framhald a lö síðu
TVÆR ÆVISOGUR
EFTIR HAGALlN
Guðmundur G. Hagalín hef-
ur sent frá sér tvær ævisögur
en Skuggsjá gefur út. „Margt
býr í þokunni" er framhald
ævisögu Kristínar Helgadótt-
ur Kristjánsson, og „Að duga
eða drepast" er ævisaga
Björns Eiríkssonar á Sjónar-
hóli f Hafnarfirði.
Fyrra bindi ævisögu Kristínar
Helgadóttur frá Skarðshömrum
kom út í fyrra og nefndist: Það er
engin þörf að kvarta. Kristín hafði
lengi átt heima í Ameríku. Hún
var gædd merkilegum dulargáfum
og var talin sjá merkilegar sýnir.
Þessi síðari bók segir frá ævi
hennar frá því ag hún kom heim
■ il íslands 1930 og þar til hún
fór aftur vestur um haf 7. apríl
1962, en hún lézt vestra 27. sama
mánaðar. Þetta er stór bók, rúm-
ar tuttugu arkir, og er þar bæði
sagt frá æviterli Kristínar og dul
rænni reyns'.u. Eru mörg dæmi um
það nefnd í bókinni og lýst ýtar-
lega.
Ævisaga Björns Eiríkssonar —
Að duga eða drepast, — er af
ivipaðri stærg og segir þar frá
baráttu íslenzks alþýðumanns á
miklum tímamótum í þjóðlífinu.
Kemur þar margt fólk við sögu og
ýmsar sérkennilegar persónur. Þá
er þar og mikið um lýsingar á
sjómennsku og tvísýnum leik við
liafrót og hafís.
GUÐMUNDUR G. HAGALiN
T-f*Mfr.N N, Iaugardagur 8. desember 1962. —
9
• i *
\ \ '