Tíminn - 14.12.1962, Blaðsíða 3

GÖMUL SAGA
fær um að vera leiðtogi í þessum
hóp, vegna hæfileika sinna og1
þekkingar á mannlegu eðii, því að [
báðum prestunum, sem voru
víðlesnir og vel að sér í heims-
Lókmenntum, var annað betur gef
ið en stjórnsemi. Því var það, að
þegar fram i sótti og Sigurður
Kvaran hætti að geta mætt, vegna
anna, að allmikig los kom á fund
ina og áhuginn dvínaði, sem helzt
sást á því, að ýmsir hættu að mæta
reglulega, svo sem Jóhannes Stef-
ánsson og sr. Jónas, sem ekki gat
mætt nema annað slagið, vegna
anna við sína kennslu og frk. Þóra
dóttir Matthíasar mættj ekki nema
á sárafáum fyrstu fundunum, ein
ungis til að sýna foreldrum sín-
Séra Matthías
um og málefninu samúð með nær-
véru sinni.
Af sjálfum mér er það að segja,
ag mér þótti þessi fyrirbæri mjög
merkileg og það svo, að ég gat vel
skilig skoðanir brautryðjenda spiri
tistanna, sem töldu, að með til-
raunum sínum væru þeir að stíga
stórt og ákveðið skref til þekk-
ingar á sálarlífi manna, er mundi
gjörbylta eldri lífsskoðunum og
skapa mönnum nýjan og betri
heim. En þegar ég fann ekki hjá
mér neina hæfileika, sem gætu
orðið þessari tilraunastarfsemi til
stuðnings, taldi ég það óviturlegt
ag dreifa minum litlu kröftum, en
halda mér þeim mun ákveðnara ag
lífsstarfi, sem ég hafð'i valið mér,
en það var að kenna öllu ungu
fclki á fslandi að halda höfði, og
ef unnt væri að stækka svo sjón-
deildarhring þess, að því lærðist
að skilja, ag undirstaðan undir
öilum verðmætum lífsins væri þess
eigin líkami og það, sem við hann
gæti loðað og í honum tollað af
þekkingu á skilyrðum fyrir ham-
ingju mannanna, bæði þessa heims
og annars.
Þetta taldi ég nægilegt verkefni
fyrir einn mann, svo ag ég dró mig
til baka, nema hvað ég mætti á
einstökum fundum og reyndi að
fvlgjast með því, sem gerðist.
Breyting á miðlinum
Guðný féll fljótt og auðveld-
lega í transinn, en á hennar fasi
og framkomu varð gagngerð breyt.
ing. Hún hætti ag tala stælt og
stif með karlmannsröddu, en var
hæg og róleg og fór að ráfa fram
og aftur um gólfið án þess að séð
yrð'i hvaða tilgang hún hafði með
því. Stundum tók hún stóla og
aðra muni og hrúgaði þeim upp við
vegginn, breiddi á þá lausleg
l:læði, sem hún náði í og sjálfa
sig tók hún að klæða andkanna-
lega með dúkum o^klútum. Við,
sem á horfðum, gátum þess til,
að hún væri að búa sér til altari
og vildi fara ag messa.
Ekki unnt að vekja
miðilinn
Segi ég nú ekki söguna meir
fyrr en í júní, aö ég er farinn að
kenna sund. Þá kemur frú Þórunn
1ii min og biður mig eins og guð
sér til hjáipar að koma og vekja
Guðnýju með þeim, því að nú
geti hún ekki vaknað úr transin-
um. Tjáð'i hún mér, ag þær kon-
urnar og sr. Matthías hefðu öðru
hverju haldið tilraunum áfram
rneð Guðnýju og hefði verið farið
að bera á því, ag henni gengi illa
að vakna og eins hefði þag komið
fyrir, að hún féll í trans þegar
hún ætlaði að sofna eðlilegum
svefni á kvöldin, jafnvel á dag-
inn átti hún það á hættu ag falla
í þetta ástand og var henni eink-
um hætt, þegar hún settist niður,
(il þess að mjólka kúna, sem þau
Jóhannes og Hólmfríður höfðu í
grennd við heimili sitt,
Nú voru góg ráð dýr, því að
auðség var, að stór hætta var á
ferðum og sátu nú konurnar þrjár
og sr. Matthias ein uppi með Guð-
nýju í þessu ástandi, því að allir
höfðu hætt að sækja fundina reglu
iega fyrir löngu og gátu því talið
sig án ábyrgðar.
Eg hafði ekki hugmynd um,
hvernig ég gæti hjálpag og hefði
því eðilegasta svar mitt átt að vera:
Farið þið til Steingríms læknis
Matthíassonar og leitið hans hjálp
er. Hann ætti að vera færastur um
að skilja þetta sálarástand, lækna
stúlkuna og hjálpa foreldrum sín-
um og ykkur hinum úr þessari
klípu. Þótt mér dytti þetta svar.
í hug, ákvað ég með sjálfum mér,
að þag skyldi verða mitt síðasta
svar. Eg vissi, að Steingrímur
hafði andúð á þessari tiiraunastarf-
semi og var mjög fráhverfur spiri-
tistum og grufli guðspekinga og
að hann stóð á öndverðum meiði
við föður sinn í þessum efnum.
Hve harkalega þá greindi á í þess
um efnum, er mér ekki svo kunn-
ugt, að ég geti nokkuð um það
sagt, en tel þó víst, að foreldrar
Steingríms hafi ekki treyst syni
sinum eða meðulum hans úr apó-
tekinu, til þess ag lækna Guðnýju
af þessum sjúkdómi og því hafi
verið reynt ag fálma sig áfram
eftir einhverjum þeim leiðum, sem
betur samræmdust kenningum
spiritista. Eg svaraði því án þess
að hika: Eg skal koma.
Stillti hug sinn
Guðný bjó í litlu, snotru her-
bergi, er var á sömu hæð og íbúð
Jóhannesar Stefánssonar, sem þar
bjó með Hóimfriði konu sinni og
tveim dætrum þeirra, Hrefnu og
Soffíu, sem munu hafa verig ná-
lægt fermingaraldri, og var íbúð
þeirra á annarri hæð í stóru húsi
ofarlega á Oddeyrinni. Guðný
liafði verið við rúmið nokkra und
anfarna daga. Þann dag, er ég kom
(il hennar að kvöldi í fyrsta sinn,
tjáði Hólmfríður mér, ag mestan
hluta dagsins hefði hún brotizt
um og bylt sér í transinum án þess
að geta vaknað eða sofnað eðli-
iegum svefni. Þegar að herberg-
isdyrum hennar kom, staðnæmd-
ist ég fáein augnablik, til þess að
slilla hug minn, því að ósjálfráð
meðvitund mín tjáði mér, að ekki
síæði á sama með hvaða hugar-
íari þarna væri farið inn. Trú-
mennimir mundu líklega kalla
þetta bæn, en ég nefni það hugar-
stemningu, af því ag ég finn að
hægt er að stemma sjálfan sig
eins og útvarpið eða hljóðfæri
r.llt eftir því, hverja tóna menn
vilja heyra.
Er ég opnaði húrðina, barði
Guðný höndunum út í loftið á móti
mér og því ákafar, sem ég færð-
ist nær rúminu, þar til ég var kom
inn ag því, þá tók hún að rífa sig
rneg nöglunum eða slíta hár sitt.
Hendur sínar reyndi hún að verja
fyrir mér, en er mér hafði tekizt
að ná utan um úlnlið' annarrar
handarinnar og halda utan um
hann fáar sekúndur, hætti hún öll-
um mótþróa og varð algerlega mátt
vana. Þannig lá hún nokkra stund,
þar til hún fór að hreyfa sig hægt
cg rólega, svo að ég mátti sleppa
takinu. Einhvern veginn tókt
lienni að gera okkur skiljanlegt,
ag hún vildi fara að skrifa eða
lienni tókst að fara fram úr rúm-
inu, til þess að ná í stórt blað og
blýant. í þessu áslandi var hún al-
gjörlega þögul og gaf ekki frá sér
nokkurt hljóð, er sýndi hvort
lrenni líkaði betur eða verr.
Bvrjaði að skrifa
Hvernig allt þetta atvikaðist,
rnan ég ekki, en hún fór ag rissa
á blaðig með stórum krampakennd
um dráttum, sem sýnilega áttu að
vera bókstafir, þótt hver stafur
tæki mikinn hluta af örkinni. í
fyrstu var hægt að þekkja ein-
stöku stafi, síðar smá orð og loks
heilar setningar. Þessum miklu
framförum náði hún þó ekki á einu
kvöldi, heldur smátt og smátt á
þessum tíma, en hún var undir
þessum áhrifum, hvaðan sem þau
voru runnin.
Þegar komig var langt fram á
nóttina, lét hún af skriftum og
sofnaði Guðný þá eðlilegum svefni,
en ekki þótti viðlit annað en vaka
yfir henni, svo að við Jóhannes
og Hólmfríður vöktum yfir henni
til skiptis alla nóttina. Hún var
nokkru hressari næsta dag, en er
kvöldaði sótti í hig sama, svo að
ég var sóttur til þess að vaka
Sigurhæðir, hús séra Matthíasar, þar sem fundirnir voru haldnir.
Upphaf bréfsins, sem GuSný ritaSi ósjálfrátt og taliS var frá móSur
Lárusar.

weð þeim hjónum og fór allt á
sömu leið og áður, hún sýndi mót-
þróa fyrst í stað, en tók svo til
ag skrifa af enn þá meiri ákafa.
Efnið í þessum ritsmíðum var
ag skýra frá því, að þær móðir
hennar og móðir mín, hefðu náð
saman hinum megin við tjaldið,
tii þess að hjálpa okkur hérna meg
in, Guðnýju til þess að fá sína
Jieilsu og okkur hinum úr öllum
vanda. Skýringin var sú, að
hrekkjalómar og illir andar, sem
þær ættu í baráttu við, vildu ná
fökum á Guðnýju, en hcilsa henn
ar væri ekki svo sterk, að hún
þyldi þá áreynslu, svo að henni
væri bezt að hætta allrj miðils-
starfsemi.
Bréfið til Lárusar
Þegar ég kom til ag vaka með
þeim hjónum yfir Guðnýju, því
sem næst hálfum mánuði frá fyrsta
kvöldinu, afhendir Hólmfríður
mér bréf, sem hún segir, að Guð-
ný hafi skrifað í transi þá um
daginn og var það lokað og utan
á það greinilega skrifað, Lárus
Jóhannsson, meg blýanti, en þá
hafð'i ég tekig upp ættarnafnið
og sá því undir eins utan á bréf-
inu, að það mundi vera allsér-
kennilegt. Þegar ég opnaði það,
sá ég að á því var greinileg skrift
Guðnýjar í mið'ilsástandinu og fer
bag orðrétt hér á eftir, en rétt-
ritunin er færg til betri vegar af
mér og Kristófer manni Guðnýjar:
Kæri sonur minn,
Eg tiikynni þér hér með, að
'ilúlka sú, sem þú hefur hjálpað.
er hér eftir undir minni umsjá og
nieð þeirri von, að henni sé nú
sama sem batnað, svo að þú, elsku
^onur minn, þarft ekki að vera hjá
henni oftar Þú ert góður og guði
bóknanlegur bað vcit ég, því að
bú hefur gert hér mikið og gott
-erk. Eg skrifaði nokkur orð tii
-úikunnar og þú skalt biðja þær
iofa þér að sjá það. Eg vona,
" þér heppnist öll þín fyrirtæki.
’’ag veit guð, að hún er þér svo
’-kklát fvrir þetta, að hún álítur
lífgjafa sinn, enda má hún
ð Elsku sonur minn. nú fer ég
í' hætta þessu, því að henni veit-
j ir ekkj af að hvílast. Guð almátt-
I ugur styðji þig, kæra barnig mitt
og gefi þér allar stundir gleðileg-
ar. Gakk þú á vegi guðs og láttu
ekki tæla þig af honum. Góða
barnið mitt, ég kveð þig í Jesú
nafni, þín elskandi móðir, Ingi-
björg.
Þessu bréfi var mér ekki hægt
aö henda eins og hverjum öðrum
ómerkilegum snepli. Móðir mín
dó, þegar ég var þriggja ára, að
Hvammj í Kjós, en þá bjuggu í
J-Ivammsvík Guðmundur og Jako-
bína Jakobsdóttir, systir móður
minnar með sinn ört vaxandi
barnahóp og urðu þeir Gísli Guð-
mundsson gerlafræðingur og Loft
ur ljósmyndari þjóðkunnastir af
þeim börnum. Engin manneskja í
lifenda lífi hefði getað skrifað mér
siíkt bréf önnur en Jakobína.
Þetta var svo likt bréfunum henn-
ar, sem hún skrifaði mér norður
i Eyjafjörð, þegar ég var barn
að aldri. Hún þráði ag ganga mér
í móður stað og telja mig sem eitt
af sínum börnum.
Sögunni var lokið, þegar ég
hafði lesið bréfið. Eg fór heim,
Guðný hresstist dag frá degi og
konurnar prísuðu sig sælar fyrir
r.g vera lausar við þær áhyggjur,
sem á þeim hvíldu og minntust
ekki sögunnar meir.
Flutning á munum milli húsa
lreyrði ég aldrei nefndan eftir að
ég fór að fylgjast með á fundun-
um.
Bréfið læsti ég niður í skúffu
cg geymdi það þar eins og sjáald-
ur auga míns meg öðrum gömlum
bréfum. Einu sinni eða tvisvar
hafði ég kastað því í bréfakörfuna
nreð öðrum gömlum bréfum, er ég
hreinsaði tii hjá mér, en ég hafði
varla sleppt af því gómunum, er
ég kipptj því til baka, því að mór
fannst, að ég yrði miklu fátækari,
þegar bréfig væri glatað. Guðný
flutti suður á land og frétti ég,
að hún hefði gifzt þar, værj-við
góða heilsu og farnaðist vel, en
aldrei gáfust nér tækifæri til þess
að ná tali af henni, þðtt ég hefði
bað hugfast að nota þau, ef þau
gæfust En svo var þag tilviljurj
cin, ag ég frétti, að ég hefði búið
í tvö ár ■ næsta nágrenni við hana
hér í Reykiavík, ég á Laugateig
18. en hún á Silfurteig 4, með
manni sínum, Kristófer Gríms-
Framhald á bls. 10.
3