Alþýðublaðið - 13.01.1940, Blaðsíða 2

LAUGARDAGUR 13. JAN. 1940.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ggjp LITLA HAFMEYJAN H.C. ANDER8EN
12) En mest langaði þó yngstu hafmeyjuna til að koma upp á yfir-
borðið. Marga nóttina stóð hún við opinn gluggann og starði upp
í hafið. Hún gat séð tunglið og stjörnurnar. 13) Nú var elsta
prinsessan fimmtán ára og gat farið upp á yfirborðið. 14) Þegar
hún kom aftur, gat hún sagt frá mörgu. En skemmtilegast sagði
hún að væri að liggja á ströndinni í tunglsljósinu og horfa á
'stóru borgina með öll sín ljós.
Vantar leítskeyta
tæbi í D6r?
Alþýðublaðið hefir frétt, að
þegar „Þór“ var leigður Skúla
Thorarensen, hafi lioftskeytatækin
verið tekin úr skipinu og flutt í
land. — Þór er nú að kaupa
bátafisk.
Þetta er mjög ótrúlegt, og er
Skipaútgerð ríkisins beðin að
svara, 'hvort hér sé rétt skýrt
frá.
StjórnarkosDing í Sjó
mannafélagi Hafaar-
fjarðar.
UNDANFARIÐ hefir staðið
yfir kosning í Sjómanna-
félagi Hafnarfjarðar. Á aðal-
fundi félagsins, sem haldinn var
í fyrrakvöld voru úrslitin til-
kynnl:
Formaður var kosinn Þórar-
inn Kr. Guðmundsson með 122
atkvæðum. Var hann endur-
kosinn. Halldór Halldórsson
fékk 11 atkvæði og Kristján
Eyfjörð 30 atkvæði.
Ritari Borgþór Sigfússon með
131 atkv. Halldór Hallgrímsson
fékk 22 atkv. og Bjarni ís-
leifsson 11 atkv.
Gjaldkeri: Pálmi Jónsson,
endurkosinn með 115 atkv., Ág-
úst Hjörleifsson fékk 38 at-
kvæði og Guðmundur Þor-
björnsson 9.
Varaformaður: Jóngeir D.
Eyrbekk með 123 atkv. Þor-
valdur Guðmundsson fékk 25
kv. og Þorsteinn Einarsson 15
atkvæði.
Varagjaldkeri: Sigurður Eiðs-
son með 68 atkv. Hans Ólafsson
fékk 50 atkv. og Bjarni Jónsson
43 atkv.
Vörúbíll, IV2 tonns, óskast til
kaups nú þegar. Upplýsingar
gefur Jón Halldórsson, simi
9127.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
UMRÆÐUEFNI
Reykjavík og landið. Tog-
streita, mismunandi kjör og
misskilningur. Bréf frá
Hraunbúa um Suðurnesin og
hve afskipt þau eru. Fyrir-
spurn um hvort húsnæði sé
leigufært.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
—o—
EYKJAVÍK OG LANDIÐ. —
Þetta er oft talað um og í mis-
munandi tón. Reykvíkingar hafa
tvímælalaust betri skilning' á þörf-
um þeirra, sem úti á landi búa,
heldur en þeir síðartöldu hafa á
lífi og’ kjörum Reykjavíkurbúa al-
mennt. Togstreita á sér stað og
stundum tekur hún leiðinlegar og
jafnvel sorglegar myndir. Það vill
líkast til allt af brenna við í lönd-
um, þar sem höfuðborgin er allt
of stór að kali sé á milli — og er
því eðlilegt, en þrátt fyrir það,
er þetta hættulegt og skaðlegt.
ÉG VEIT ÞAÐ, að verkamönn-
um, sjómönnum og bændum, sem
heyja þrotlaust strit fyrir lifsaf-
komu sinni og sinna við erfið skil-
yrði oft og tíðum vex það í aug-
um er þeir koma til Reykjavíkur,
að sjá hér alla hina glæstu glugga
— aRar villurnar, alla vel búnu
iðjuleysingjana, alla dansleikina
og yfirleitt flest það, sem mest ber
á. Þeir bera ósjálfrátt saman lífs-
kjör sín og aðbúnaðinn heima fyrir
— og þeir finna, að það hallast á.
EN ÞEIR SKIMA EKKI niður
á eyri, ekki inn á verkamanna-
skýli, ekki inn í hreysi fátækling-
anna, ekki að eídhússborði verka-
mannskonunnar. En þetta fólk er
Reykvíkingar, eins og hinir. í
Reykjavík eru því bæði hin góðu
kjör, glysið og gnægðirnar og hin
bágu kjör, fátæktin og jafnvel
allsleysið. Það er líka athugavert,
að lífskjör þeirra, sem í borg búa,
hljóta að verða önnur en þeirra,
sem utar búa. í sveit eða við
sjó, — því að margmennið
stelur mörgum verðmætum frá
einstaklingnum, sem þeir hafa, þar
sem margmennið er ekki. Ég held
líka, að Reykvíkingar beri sinn
hluta af byrðunum, að minnsta
kosti allir, sem hafa lægri tekj-
urnar, og það er líka athugunar-
vert fyrir þá, sem utar búa, að
minnast þess, að hingað til Reykja-
víkur koma allir uppgjafaklerkar
landsins og uppgjafalæknar — og
eyða sínum ellilaunum hér. Hinir
prúðbúnu utan af landi hjálpa því
til að búa til þá mynd, sem gestur-
inn fær af Austurstr. er hann geng-
ur þar um og virðir fyrir sér
fólksstrauminn.
ANNARS ÞÆTTI mér gaman
að heyra raddir manna, sérstak-
lega utan af landi um þetta efni.
Reykvíkingar tala oft mikið um
þetta mál og vitanlega gætir mest
DAGSINS.
SKÓLUNUM lauk á miðvikudag-
inn. Það gekk hálferfiðlega sums-
Staðar að koma börnunum í skól-
ann á réttum tíma þennan dag, og
komu því mörg of seint. Ekki
gekk betur fyrir kennurunum að
halda uppi góðri reglu þennan
dag, því að litlu skólafélagarnir
þurftu svo nauðsynlega að talast
við og segja hvað á dagana hafði
drifið síðan síðast. Jólagjafirnar
voru vitanlega aðalumræðuefnið
og í frásögnunum kenndi brátt all-
mikillar samkeppni, varð hún þó
minni, vegna þess, að allt varð að
hvísla. Eftir einar fríminútur hafði
samkeppnin aukist um allan helm-
ing og litlum hnokka, sem sat
einn við borð hefir líkast til fund-
ist hann hafa orðið nokkuð undir í
samkeppninni, því að eftir að
hann hafði setið svolitla stund
<mjög hugsandi, forkláraðist litla
bjarta andlitið allt í einu, hann
snéri sér að lítilli stúlku við næsta
borð og hvíslaði: „Já, en góða, ég
gaf pabba mínum alvörubíl, al-
vöruskip og alvöruhús!“
í þeim samræðum sjónarmiða
þeirra, en hér í mínum athugunum
eiga einmitt að koma sjónarmið
allra.
HRAUNBÚI skrifar mér og hefði
ég átt að vera búinn að birta bréf
hans fyrr. „Síðan ég var í sveit
fyrir 40 árum, man ég alltaf eftir
jólakökunum með miklum og
stórum rúsínum í — ekki var að
tala um ”dropa“ eða ”súkkat“, en
samt voru þær góðar, og betri en
laufabrauðið hans Jónasar og
hennar Helgu. Þegar ég ríf upp
Alþýðublaðið og sé eitthvað í dálk-
um þínum, Hannes minn, dettur
mér alltaf í hug jólakakan með
rúsínunum. Enginn mun leggja það
svo frá sér, án þess að lesa at-
huganir þínar.“
„OKKUR ÚTK J ÁLKABÚUM
finnst oft, að gjörðir þings og
stjórnar, með öllum sínum frum-
vörpum og tillögum, að hvergi sé
eiginlega fólk, sem þarf að bera
umhyggju fyrir nema Reykjavík,
að hvergi sé atvinnuleysi nema
þar, að hvergi þurfi fólk að fá
vinnu nema þar, að hvergi séu
unglingar (15-—18 ára) nemá þar
sem vandræði séu með. í ýmsum
JCHIN DICKSON CARB:
Horðin í vaxmpdasafnmu.
27.
— Hvernig geturðu spurt svona?
— Jæja, hver myrti ungfrú Martel?
— Ég hefi sagt þér, að ég hefi ekki hugmynd um það.
— Nema þú hafir gert það sjálf?
— Nei, ég gerði það ekki.
— Þú hlýtur að hafa staðið rétt hjá morðingjanum, þegar
stúlkan var stungin. Talaðu ekki hátt, var það karlmaður eða
kona?
— Ég hefi sagt þér, að það var dimmt.
Hann stundi þungan. — Ég sé, að umhverfið er ekki sem
heppilegast. Finndu mig í kvöld á sama stað og venjulega.
Eftir stundarkorn sagði hún: — Þú ætlast þó ekki til. að
ég komi í klúbbinn í kvöld?
— Þú syngur í Moulin Rouge í kvöld. Svo hittirðu mig á
númer átján og þá manstu hver það var, sem drap vinkonu þína.
Það er allt og sumt. Nú verð ég að fara.
Ég var svo steini lostinn, að ég hafði nærri því gleymt því,
að ég varð að vera kominn upp, áður en Gina Prévost kæmi
upp. Mér var hægur vandi að sleppa út, án þess ég sæist. Eftir
samtali þessu að dæma virtist ekki geta verið um það að
ræða, að Galant væri morðinginn, hvort sem Gina Prévost
var það eða ekki. Ég var einmitt að opna hurðina á dagstof-
unni uppi, þegar ég heyrði Ginu Prévost koma upp stigann.
Frú Duchéne og Bencolin sátu í sömu stellingum og þegar
ég fór. En Robiquet átti erfitt með að hylja forvitni sína. Ég
vissi ekki hvernig Bencolin hafði útskýrt fjarveru mína, en
frúin virtist ekkert undrandi á fjarveru minni. Ég áleit því,
að leynilögreglumaðurinn hefði fundið einhverja s'æmilega
skýringu á fjarveru minni. Rétt á eftir kom ungfrúin inn.
Hún var mjög róleg. Hún hafði gefið sér tíma til þess að
dyfta sig, bera á sig varalit og lagfæra hár sitt. Nú leit hún á
frú Duchéne og Bencolin, eins og henni léki forvitni á að
vita, hvað þeim hefði farið á milli.
Ó, ungfrú, sagði Bencolin. Við vorum einmitt að fara, en
ef til vill getið þér hjálpað okkur. Mér skilst, að þér hafið
verið ágætur kunningi ungfrú Duchéne, Getið þér nokkrar
upplýsingar gefið okkur í þessu máli?
— Nei, herra, ég er hrædd um ekki. Ég hafði ekki séð Odette
í fleiri mánuði.
— En mér skildist . ..
Frú Duchéne horfði á hana með viðkvæmni. — Gina, sagði
hún, — hefir varpað öllum heimilisvenjum fyrir borð. Frændi
hennar skildi henni eftir ofurlítinn arf, og hún flutti að heim-
an frá sér. Ég hafði naumast haft .tíma til þess að hugsa um
það, hvað hún hefði tekið sér fyrir hendur. En hvernig fór
Robert að því að finna þig?
Hún var í slæmri aðstöðu. Allri athygli virtist beint að
henni. Galant hafði sagt henni nóg til þess að æsa hana upp.
án þess þó að skýra henni frá málavöxtum.
— Þú mátt ekki spyrja of margra spurninga, frú Duchéne,
sagði hún. — Ég er að læra leiklist, svo að ég verð að vera út
af fyrir mig.
Bencolin kinkaði kolli. — Auðvitað, sagði hann, — það
er skiljanlegt. Jæja, ég held, að ég þurfi nú ekki að ónáða
ykkur lengur. Þér megið vera viss um það, frú mín, að þér
fáið upplýsingar, áður langt um líður. Ert þú- tilbúinn, Jeff?
Ég sá það á öllu, að Bencolin var óþolinmóður eftir að
komast burtu, og að frú Duchéne, þrátt fyrir kurteisi hennar,
vildi fá að vera ein. En síðustu mínúturnar hafði ég veitt
því eftirtekt, að Robiquet hafði breytzt. Hann fitlaði við háls-
sjávarþorpum, þar sem ekkert er
að gera á tímabilinu frá enduðum
september til 11 maí að undan-
skildum 3 mánuðum, vitum við vel
hvað atvinnuleysi er, en erum aldir
upp við það yfir þennan tíma og
fáum heldur ekkert frá ríkissjóði
til atvinnubóta.“
„ÞAÐ ER EINS og hvergi
séu þreyttar konur, sem þurfi að
komast í sumarfrí sér til hvíldar
á góðum stað nema í Reykjavík,
að hvergi þurfi að kenna börnum
jafnmikið og í Reykjavík. í
Reykjavík og upp um sveitir, ef
einhversstaðar sést rjúka upp úr
jörðinni, þykir sjálfsagt að byggja
sundlaugar, skóla og hvíldarstaði
fyrir þreyttar konur úr Reykjavík.
Að börn á þessum stöðum verði
fortakslaust að læra sund — en
drengirnir á Reykjanesskaganum,
sem alast upp við sjó og verða
nauðugir margir hverjir að leggja
fyrir sig sjómennsku, þeir mega
horfa á reykinn upp úr jörðinni, án
þess að fá sundlaug og geta lært að
synda, enda hvergi á landinu nema
á Reykjanesi séu jafngóð skilyrði,
þar sem laugin tæmist á hverri
fjöru og kemur daglega aftur í
hana heitur og ferskur sjór. Ekki
vantar þar skilyrði til garðyrkju.
Mikill straumur er oft þangað af
ferðafólki, sem mundi þó mikið
aukast, ef þeirri skömm væri vikið
burt, sem er að því, að hafa ekki
þangað sæmilegan bílveg."
„RÍKIÐ Á NÚ þarna landið, en
það er eins og enginn þingmaður
viti það. Þeir sofa áhyggjulaust
fyrir framförum á þessum skaga.
Suðurnessbúar eru stórkostlega
hafðir útundan, ég tel ekki það,
sem þeir hafa fengið frá ríkissjóði
á móti ýmsum öðrum stöðum utan
þessa vegi, sem eru stórhættulegir
og þættu allsstaðar annarsstaðar
á Suðurlandi ómögulegir. Þeir eru
bæði hlykkjóttir og mjóir og vant-
ar sumsstaðar tilfinnanlega vetr-
arbraut.“
ÞÁ SKRIFAR Hraunbúi um
kaffiskammtinn. „Það var hlægi-
leg hugulsemi, þegar skömmtunar-
nefnd eða öllu heldur stjórnend-
ur hennar, fóru að bæta við
kaffiskammtinn fyrir jólin, að
þeir skildu helzt álíta það oflítið,
það verður víst að fyrirgefa þeim
það, því að þeir hafa ekkert vit á
að skammta hvorki það né annað.
Þeir halda víst, að við getum
hlaupið í bakaríin, eins og Reykja-
í
víkurfrúrnar, ef okkur langar í
eitthvað með kaffinu um jólin, en
er það samkvæmt þeirra sparnað-
ræðum, að venja fólk af heima-
bakstri, en halda bökurunnm við?
Plestir, sem nenna að matreiða
sjálfir handa einu heimili, hefðu
heldur óskað eftir auknum sykur-
skamti. Það er með þetta skömtun-
arlag eins og margt fleira, allt er
miðað við Reykjavík."
GRÍMUR SPYR: „Er hægt að
telja það leigufært húsnæði, þegar
rúðurnar vantar í gluggann?" —
Nei, ekki skil ég í því. Talaðu við
húsaleigunefnd. Guðm. R. Odds-
son í Alþýðubrauðgerðinni á sæti
í nefndinni og hann myndi á-
reiðanlega taka þér vel, ef þú leit-
ar til hans.
Hannes á horninu.
Verzlnn Djóðverja er
að verslast npp.
Shýrsla ameríska verzlnmr-
ráðHneytisins.
OSLO í gær. FB.
MERÍSKA verzlunarmála-
ráðuneytið hefir birt sikýrsl-
ur, sem sýna, hve mikið hefir
dregið úr viöskiptum Þjóiðverji
og Bandar íkjamanna síðan styrj-
öldin byrjaði.
Útflutningur til Þýzfcatainds í
nóvember nam aðeins 3000 doll-
Urum, en í nóvember 1938 1 miillj.
618 pús.
Innflutningur frá Þýzfcalandi í
nóvember s- 1- nam 2 656000,
ien í nóvember í fyrra 6 92*2 004.
Sýna þessar tölur Ijóslega hver
áhrif hafnbann Bpeta hefir haft.
Bófinn frá Brimstone
heitir amerísk mynd, sem
Gamla Bíió sýnir núna. Er hún
frá landnámstíð Norður-Ameríku.
Aðalhlutverkin leika Wallace
Beery, Dennis 0‘Keefe, Lewis
Stione o. fl.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
GERMANIA
Þýzkunámskeið á vegum félagsins hefst um miðjan janúar.
Kennt verður í tveimur flokkum og verður kennslugjald
kr. 25,00 fyrir 20 tíma.
Væntanlegir þátttakendur eru beðnir að gefa sig fram
við kennarann, Dr. Gerd Will, í síma 4789, kl. 12—1 og 7—8.
g"!1-.1 ■BUJ.l'UU Lll... 1 ■ mpiliin I„ ,■ jl I .. i , i m, ■ H! I' .
bindið sitt, ræskti sig og virtist mjög óþolinmóður. Þegar við
vorum á leiðinni ofan stigann, lagði hann höndina á arm Ben-
colins og sagði:
— Herra, viljið þér gera svo vel og koma hérna inn í set-
stofuna. Mig langar til að tala við yður andartak.
Þegar við komum inn, hélt hann áfram:
— Þér voruð áðan að tala um breytingu, sem hefði orðið
á Odette upp á síðkastið.
— Já.
— Enginn hafði minnzt á þetta við mig. Ég kom hingað
í gærkveldi. En ég hefi oft átt tal við vinkonu hennar, ung-
frú Martel, og hún hefir sagt mér ýmislegt. Ég get sagt það
hreinskilnislega, ég ætlaði einu sinni að biðja hennar, en hún
skilur ekki skyldur stjórnmálamannanna.
Hann tók vasaklút upp úr vasa sínum og þurrkaði svitann
af enni sér.
— Hvað liggur yður á hjarta, herra? spurði Bencolin. Hann
brosti.
— Við höfðum mjög gaman af framkomu Odette. Hún vildi
aldrei fara neitt út, nema með Chaumont. En í raun og veru
dáðist ég að henni. Þér spurðuð áðan, hvort hún hefði verið
ástfangin af nokkrum öðrum manni. Því er áreiðanlega hægt
að svara neitandi. En nýlega fékk ég bréf frá Claudine Mar-
tel, þar sem gefið var í skyn, að Chaumont væri Odette ótrúr,
og að hún vissi það.
Ég horfði á Bencolin. Saga Robiquets var ekki beinlínis
trúleg. Þetta var ekki líkt Chaumont.
— Og þér álítið, að þetta hafi valdið því, að framkoma
ungfrúarinnar breyttist við unnustann?
— Ég hafði ekki séð Odette í lengri tíma. En þegar þér
spurðuð áðan, þá mundi ég eftir þessu.
— Hafið þér bréfið?
Hann fór að leita í vösum sínum. Hann dró veski upp úr