Alþýðublaðið - 13.01.1940, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUB 13. JAN. 1940.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RTTSTJÓBI:
F. R. VAIiÐEMARSSON.
( í fjarveru hana:
STEFÁN PÉTURSS0N.
AEGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hveríiifötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
49.03: V. S. Vilhjálma (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
é--------------------------♦
Hver vill sam-
VÍDDUSlít ?
IGÆR brá svo ein'kennilega
við, að bæði bliöð Sjálfstæð-
isflokksins hér í Ibæn'um gerðu í
ritstjórnargreinum sínum þann
möguleika að umtalsefni, að
slitnað gæti upp úr stjórnarsam-
vinnunni í vetur eða vor, og gáfu
það meára að segja í skyn, að í
öðmm, ef ekki báðUm samstarfs-
flokkum Sjálfstæöisflokksins
væri unnið að þvi, að svo færi og
að toosningar yrðu látnar fara
fram snemma i sumar.
Morgunbiaðið, sem varð fyrra
ti|, en Vísir, að hefja þessar um-
ræður, þykist geta diegið slíkar
ályfctanir af því, að það ráð hafi
verið tekið, að kalla þingið aftur
saman um miðjan febrúar, án
þess að no:fckur fullmægjandi
skýring hefði fengizt á þvi, hvers
vegna það var gert. Telur blaðið
það hafa verið óviturlegt að
kalla þingið saman svo fljótt aft-
ur, ef það hefði verið meiningin,
að afgreiða fjárlög á þvi fyrir
næsta ár, því að sú afgreiðsla
gæti með svo stuttum undirbún-
ingi varla orðið annað en flaust-
ursverk og kák.
En nú telur Morgunblaðið sig
háns vegar hafa fengið vitneskju
um það, að tilgangurinn með því,
að láta þingið koma saman aftur
í flebrúar, sé allt annar. Ráða-
unenn í Framsióknarfloikknum hafi
látið svo um mælt, að slitnað
gæti upp úr stjórnarsamvinnunni,
og þá væri betra, að samvinnu-
slitin yrðu í vetur eða vor, held-
ur en næsta haust, því að kosn-
íngar gætu þá farið fram snemma
í sumar. Og ti-1 frekari skýringar
heldur Moiglunblaðiið því fram,
að „gömlu samherjarnir, Fram-
sóknarfliokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn, þykist,“ eins og þáð
kemst að orði, „eygja miöguleika
til framhaldaindi stjóirnarsam-
vinnu, að loknum kiosningumi, án
íhlutunar eða þátttöku Sjálfstæð-
ismanna.“
'Það fer ekki hjá því, að slikar
upplýsingar hljóti að koma nokk-
uð flatt upp á menn og vekja
nokkra furðu, þar sem ekki er
vitað, að nein sl'ílk ágieiningsmál
hafi fcomið fram innan stjómar-
innar eða milli þeirra flofcka, sem
að henni standa, að neinar líkur
viröist b'enda til þess, að upp úr
stjórnarsamvinnunni muni slitna
á svo skyndilegan hátt. Það er
ekki’ annað kunnugt, en að sam-
komulagið innan stjómarinnar
hafi himgað til verið svo gott,
sem frekast varð á kosið, og
að alþingi það, sem nýlega var
slitið, hafi afgreitt öll þau stór-
mál, sem fyrir því lágu, með ó-
venjulega göðu samkomulagi.
Það viöurkenna líka bæði Vísir
og Mongumblaðið í gær. En
hvaða ástæða er þá til þess að
ætia, að samvinnuslit standi nú
fyrir dymm á þingi því, sem
saman fcemur í febrúar? Það
munu fleiri vefða til en blöð
Sjálfstæðisflokksins að viður-
kenna það, að óþarft og meira
að segja óheppilegt hafi verið
að ákveða, að þingið skyldi aft-
ur koma samain í febrúar, þar
sem isvo stuttur tími vair til
stefnu til að undirbúa þau mál,
Dg þá fyrst og fnemst fjárlögin
fyrir næsta ár, sem það á að af-
greiða. Það hefði sjálfsagt verið
viturlegra að ákveða, að þingið
skylidi koma saman ekki síðar en
í september, en gefa stjórninni
að öðru leyti heimild til þesis að
ftalla það saman fyrr, ef brýna
nauðsyn bæri til - En það er hins
vegar erfitt að sjá, hvaða ástæða
©r til þess að draga þá ályktun
pf þinghaldi í vetur, að tilgang-
urinn með því sé sá, að láta
siitna upp úr stjórnarsamvinn-
unni. Frá sjónarmiði Alþýðu-
flokksins verður það að minnsta
fcosti ekki séð, hvaða ástæða
væri til þess og hvermig faru
ætti að réttlæta slík samvinnuslit
fyrir þjóðinni á svo álvarlegum
tímum og nú standa yfir og enn
eiu fram undan. Ósk almennings
er það áreiðanlega ekki, að svo
skjótur endir yrði á þeirri ó-
vemjulegu, en nauðsynlegu ein-
drægni, sem síðan siðast liðið
vor hefir verið ríkjandi um-
stjórn landsins.
En það skyldi þó aldnei vera,
að það væru einhverjiir aðrir,
sem era að hugsa um samvinnu-
slit? Eða er það máske bara til-
viljun, að í gær, sama daginn,
sem Morgunblaðið og Vísir vora
í ritstjómargreinum sínum að
neyna að telja lesendum síinum
trú um það, að í Framsöknar-
flokknum og Alþýðuflokknum
væri nú verið að bragga stjórnar-
samvinnunni banaráð, birtist í
Vísi sú frétt, að fuiltrúi Sjálf-
stæðisflokksins í gjaldeyris- og
innflutningsnefnd hefði sagt sig
úr hennii frá miðjmm janúar að
télja? Blaðið hefir það i því sam-
bandi eftir honum, að hann telji
núverandi skipulag á gjaldeyris-
og innflutningsmálunum ekki við-
unandi, og bætir því við frá eigin
brjósti, að úrsögn hans virðist
benda til þess, „að deilan um
skipulag innflutnings- og gjald-
eyrismálanna sé nú foomin á þáð
s.tig,“ eins og blaðið kemst að
Qirði, „að verzlUnaTstéttin vilji
engan þátt eiga í framkvæmd
þessara mála, ef nauðsynlegar og
sjálfsagðar breytingar nái ekki
fram að ganga,“ og „úr því bljóti
nú að verða sifcorið mjög bráð-
lega, hvort friður tekst um verzl-
unarmálin, . . . eða baráttani
heldur áfram. hálfu verri en áð-
uir.“
Og er það máske heldur ekkert
annað en tilviljun, að Morgun-
blaðið skýtur því að, einnig í gær,
í sömu greininni og verið er að
tortryggja samvinnuhug Fram-
sóknarflokksin-s og Alþýðuflokks-
iinis, að „ekki sé enn fengin sú
lausn á verzlunarmálunum, sem
Sjáifstæðismenn gerðu kröfu til
í upphafi stjómar.samvininunnar;“
að það sé stjómin-ni „blátt á-
fram til minnkunar, ef hún ekki
finni viðunandi lausn þeirra“ og
„skýringin á því geti ekki verið
öinnur en sú, að hún vilji ekki
leysa mál:in,“ eins o g blaðið
kemst að orði?
Er máske hér verið að undir-
búa það ágreiningsmál, sem
stjórnarsamvinnunni gæti staðið
hætta af? Það skyldi þó al-drei
veia, að blöð Sjálfstæðisflokksins
séu með getgátum sínum um
fyrirhug'uð samvmnuslit af hálfu
Alþýðuflokksiins og Framsóknar-
flokksins að reyna að leiða at-
hyglina frá einhverjum slíikum
fyrirætlunum síns eiigin fl-okks?
Að óreyndu skal því ekki verða
trúað. Tímarnir eru of alvarlegir
til þess að stofna til ágreinings
og rjúfa áð ástæðulitlu eða á-
Kosnlngln í Dagswrún.
Eftir Guðjón B.
Baldvinsson.
HVERS VEGNA látið þið
ekki kommana hafa
Dagsbrún eitt ár til? spyrja
sumir þessa dagana, þá verða
þeir búnir að drepa svo félagið,
að allir verða uppgefnir á
þeim.
Já, hvers vegna? Því er fljót-
svarað. Alþýðuflokksmenn í
Dagsbrún og aðrir verkalýðs-
sinnar líta þannig á, að það sé
ábyrgðarhluti að láta óstjórn
þeirra halda áfram og félagið
fara í þá niðurlægingu, sem af
því leiðir.
Dagsbrúnarverkamennirnir
eiga fyrst og fremst að búa að
félaginu sem hagsmunatæki
sínu í baráttu fyrir bættum
kjörum sínum og til verndar
fyrir fengnum réttindum sín-
um. Þeir hugsa sig því tvisvar
um áður en þeir afsala sér rétt-
indum og aðstöðu til að ná fé-
lagsstjórninni í sínar hendur.
Ég fæ ekki skilið að nokkur
maður lái þeim það, ef hugsað
er um málin eins og þau liggja
fyrir. Eða getur nokkur verka-
lýðssinni talið það vansalaust,
að þetta fjölmenna og áður mik-
ilsvirta verkamannafélag sé
hundsað og lítilsvirt af atvinnu-
rekendum. En þannig er nú
komið málefnum verkamanna
hér í Reykjavíkurbæ.
NilBrlæging Dagsbrúnar
uilr sljérn kommúnísta.
Vegna óstjórnar og aðgerða-
leysis ráðamanna í félaginu
hafa atvinnurekendur fært sig
upp á skaftið og brotið samn-
inga við félagið og samþykktir
þess.
Síðasta dæmið er hér frá
höfninni, þar sem unnin var
næturvinna við einn togarann
hér fyrir skemmstu, án þess að
Dagsbrún væri beðin um und-
anþágu. Meira virðingarleysi og
lítilsvirðingu er ekki hægt að
sýna félaginu, þar sem þetta er
brot á samningum Dagsbrúnar
við Vinnuveitendafélagið og
brot á félagssamþykkt um
næturvinnubann, sem eins og
kunnugt ei hafa verið í gildi
síðan 1930, og meira að segja
framkvæmd sem samningsat-
riði áður en samningar voru um
það gerðir.
Af þessu dæmi verður augljóst
hvert stefnir með sama áfram-
haldi um stjórn félagsins. Sof-
andahátturinn og skeytingar-
leysið um félagsmálin hafa
fengið þessi eftirköst. Það hefir
verið látið afskiptalaust þó að
verkstjórar við höfnina hafi
látið byrja vinnu fyrir kl. 7 að
morgni, ráðunautur félagsins
hefir ekki treyst sér til að svara
því, hvernig skilja bæri ákvæði
samningsins við V. í. um 10%
álag á kaup, ef kaffitíminn fell-
ur ekki inn í vinnutíma. Ráða-
menn félagsins hafa, að því er
mér er tjáð, ekki nasasjón af
því, þó að félagsmenn brjóti
taxta hjá stórum atvinnurek-
anda o. s. frv. o. s. frv. Allt
þetta drepur virðingu og ótta
atvinnurekenda við félagið og
verður til þess eins að þeir færa
sig upp á skaftið með frekari
ágengni.
stæöulausu þa-nn frið og þá ein-
ingu, sem ríkt hefir meðal þjóð-
arinnar, siðan samstjórnin var
mynduð síðast iiðið vor.
Þeir meta félagið einskis
vegna þess að það aðhefst ekk-
ert, og verkamenn hætta að
treysta forystu þess, þar sem
kvartanir bera engan árangur.
Svona ömurleg er reynsla og
saga síðasta árs.
Við þessa sorglegu reynslu
má svo bæta því, að félagið hef-
ir verið notað á allan hátt, eftir
því sem frekast hefir verið
hægt, til pólitísks framdráttar
fyrir rússnesku landráðamenn-
ina. Fjármunir þess notaðir
þeim til styrktar svo sem gjald-
þol leyfði, fundarsamþykktir
gerðar til styrktar þeirra stefnu
o. s. frv.
Á meirihluti félagsmanna að
una við þetta áfram? Á meiri-
hlutinn að gefa minnihlutanum
valdaaðstöðu eitt ár enn, bara
vegna þess að verkamennirnir í
meirihlutanum hafa mismun-
andi pólitíska skoðun? Nei.
ekki svo framarlega sem þeir
koma sér saman um stefnu og
starf innan félagsins varðandi
hagsmunamál verkamanna.
Binn sameiginlegi iisti
Einmitt af þessari ástæðu
er lagður fram sameigin-
legur listi verkamanna í Dags-
brún, sem eru andstæðir kom-
múnistum og óska ekki eftir því
að stjórnin í félaginu þeirra
verði nein Terijokistjórn. Al-
þýðuflokksverkamenn og Sjálf-
stæðisfl.verkamenn hafa ákveð-
ið að leggja fram sameiginleg-
an lista og berjast á næsta ári
fyrir viðreisn félagsins og efl-
ingu.
Þeir eru sammála um að fé-
laginu beri að halda uppi virð-
ingu fyrir samþykktum sínum,
lögum og reglugerðum. Þeir
eru sammála um að félagsstjórn
beri að gera allt, sem unnt er,
til að ná samningum við þá at-
vinnurekendur, sem Dagsbrún
hefir ekki samninga við, eins
og t. d. ríkisstjórn, bæjarstjórn.
Reykjavíkur o. fl., og þeir munu
af alefli reyna að rétta við fjár-
hag félagsins, sem nú er í mesta
öngþveiti, þar sem félagið ber
hita og þunga af Landssmbandi
stéttarfélaganna auk sinna eig-
in starfslauna.
Kommúnistar æpa hátt um
að Alþýðuflokkurinn fremji
sjálfsmorð með því að semja við
Sjálfstæðisverkamenn. Heyr
firn mikil! Sjálfir hafa þeir
samið við Sjálfstæðisflokks-
verkamenn jafnvel í Dagsbrún,
en þó minnisstæðast í Hafnar-
firði. Þeirra samningar voru þó
fyrst og fremst um pólitísk at-
riði, sem voru til niðurrifs á
samtökunum og til höfuðs Al-
þýðuflokknum og stefnu hans í
verkalýðsmálum, og gerðir af
venjulegri einlægni af hálfu
kommúnista með það fyrir aug-
um að stofna sérstakt verka-
lýðsfélagssamband undir sinni
stjórn. Þurfa þeir og varla að
gera ráð fyrir því að hafa einka-
leyfi til samninga við pólitíska
andstæðinga, en hitt er auðskil-
ið að þeim sárni að sjá þessa
viðleitni verkamanna til að
varpa af sér oki þeirra, og að
þeim þyki hart að aðrir flokk-
ar geti sameinast um mál, þegar
þeir sjálfir verða að leika
skollaleik sundrungarinnar,
vegna aðgerða „félaga Stal-
ins“ austur í Finnlandi.
Alþýðuílokksverkamennirnir
ganga með einlægni að viðreisn-
arviðieitni sinni í Dagsbrúnar-
málum. Þeir meta meira þörf-
ina fyrir að vinna að daglegum
viðfangsefnum Dagsbrúnar-
manna, en tilfinninguna fyrir
því, að samstarfsmennirnir eru
í öðrum pólitískum flokki en
þeir.
Hagsmunamál verkamanna
eru þau sömu, hvað sem póli-
tískum skoðunum líður, Hví
skyldu þeir ekki starfa saman
að þeim málum, þar sem víst er
að vel tekst þegar einlægur vilji
og sameiginleg lífskjör og lífs-
aðstaða er fyrir hendi?
(sframlelðsla og
hraðfnstíhðs.
Alþýð'ublaðið hefir verið
beðið fyrir eftirfaraindi at-
huigasemd:
GREIN í Alþýðtiblaðimi 10.
þ- m. er ísframleiðslain og
hraðfrystihúsin í bænum gerð að
Timitaisefni. Af greininni mætti
ráða að ekla væri á ís fyrir tog-
ara hér á landi, en svo hefir
| ekki verið til þessa. Að vísu hafa
I hiofckur skip tafizt lítils háttar
I vegna þess, að ísframleiðsla
sænsk-íslenzka frystihússins hefir
ekki nægilega getað flullnægt
hinni óvenujlegu eftirspurn. Þessi
skip hafa heldur koisið að bíða
. en taka ís annars staðar, sökum
þess, að ísinn frá sænsk-íslenzka
frystihúsinu hefir reynzt bezt til
varðveizlu fiskjarins. Þrátt fyrir
þetta er fyrirsjáanlegt, að ísekla
muni verða á koinandi vetrar-
vertíð, ef ekki verður að gert.
Þetta hefir mér verið ljóst síðan
togaramir byrjiuiðu ísfiskveiðar í
haust, og hafa bréfaskriftir átt
sér stað milli mín og aðalskrif-
stoflu frystihússms um þetta mál.
Hefir máli þessu verið tekið af
miklum velvilja og skilningi af
stjiórn félagsins, og hefir fariö
fram undirbúningur að því aö
auka ísframleiðslu frystihússino
svo, að bætt verði úr hinni að-
kallandi þörf. Mum fyrirhugaðri
aukningu vegna ísframleiðslunnar
væníanlega verða lokið i tok
þessa mánaðar, og því varla á-
stæða til að óttast vaindræði
vegna íseklu hér. Frystihúsið hef-
ir yfir nægri vélaorku að ráða,
og getur því aukið ísframleiðslu
sína, án þess að þuirfa að draga
úr starfsemi sinni á öðrum svið-
um. Það er þvi ekki rétt, að ís-
framleiðslan sé minni en verið
hefir sökum þess, að frystihúsið
hafi f-ært starfsemi sína yfir á
önnur svið.
Að þessu athuguðu virðist ekki
ráðlegt að leggjia út í byggisngu
aninars frystihúss til ísfraim-
leiðslu, þó óvenijulegir tímar
valdi óeðlilegri eftirspum, enda
myndi það komia í ijós straks og
um hæjgist aftur, að tvö siik hús
ihér í Reykjavík myndu reynast
of mikið.
Hvað viðvíkur frystihúsi fiski-
málanefndar, þá hefir það skýrt
ikomið í Ijós siðustu áriin, að eitt
hraðfrystihús í bænum er meira
en nóg eins og útgerð er hér
háttað. Fiskmagn það, er borizt
hefir hér á land undanfarin sum-
ur, er ekki meira en svo, aÖ eitt
frystihús gæti unnið úr því.
Sænsk-islenzka frystihúsið hefir
allt, sem til þess þarf, að taka
við frystíngu þeirri, er fiskimála-
nefnd hefir haft, og virðist því
liggja beinast við, að það annað-
ist þessa frystingu. Myndi það
ekki á neinn hátt rýra atvinnu
þess fðlks, sem unnið hefir hjá
fiskimálanefnd, því að sjálfsögðu
myndi það sitja fyrir atvinnu,
öðru fremur, sem óvant er þeirri
vinnu, er hér um ræÖir. Þvert á
móti miyndi á þennan hátt ræt-
ast fljótt og vel úr fyrir þessu
flólki, sem þannig væri kornið í
atvinnu aftur, svo að segja sam-
tímis og fiskimálanefnd hefir
tekið ákvörðun í þessa átt.
Þyrfti þá ekki að bíða eftir bygg-
ingu nýs frystihúss, eða þeim'
undirbúningi, sem þyrfti til að
setja upp vélar og útbúa
geymsluklefa annars staðar.
Bjöm G. Bjömsson.
Leikfélagið
sýnir á miorgun kl. 3 leyni*
lögregluleikinn Sherlock Holmes
í síðasta sinn fyrir læfckað verð.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Ungar enskar stúlkur, sem eru að læra að fara með mótorplóg til þpss að geta tekið við landbún-
* aðarvánnunni af karlmönnunum meðan á stríðinu stendur.