Alþýðublaðið - 17.01.1940, Blaðsíða 3

MlÐVXKUDAGUR 17. JAN. 1940
AL»>YÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RnSTJORI:
F. R. VAIDEMARSSON.
1 íjarveru hans:
STEFÁN fétursson.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSIND
(Inngangur £rá Hverfiigötu).
SÍMAR:
%900: Afgreiösla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálm* (heim*).
4905: AlþýðuprentsmiÖjan.
(4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
! AUÞÝÐUPRENTSMœJAN
Bverjn svarar verka
menn hinn rflssneska
ofbelðl i Dagsbrfln?
VERKAMENN REYKJA-
VÍKUR á nú að beita
rússnesku ofbeldi í þeirra eigin
stéttarfélagi. Kosningar eru
háðar undir stjórn kommúnista-
stjórnarinnar í félaginu og fyr-
irmyndin fyrir þeim aðferðum,
sem beitt er í sambandi við
þessar kosningar er sótt
austur til Moskva. Eins og
milljónaher Stalins er sendur til
Finnlands til morða og rána
með þeim forsendum, að hann
sé að verja sitt heitt elskaða
föðurland gegn árásum og of-
stopa Finna, eins er verka-
mönnum í Dagsbrún nú sagt. að
beita þurfi sérstökum aðferðum
til að koma í veg fyrir það, að
andstæðingar kommúnistar nái
stjórn í félaginu. í nafni þess,
að verið sé að verja Dagsbrún
er hinum freklegustu svikum
og ofbeldi beitt í sambandi við
þær kosningar, sem eiga að
hefjast á morgun. Þetta sýnir,
að það er ekki nóg fyrir að-
standendur B-listans að sigra
við kosningarnar, það má ekki
hætta fyr en kommúnistar
heyrast ekki lengur í félags-
skapnum.
Á öðrum stað í blaðinu er
skýrt frá því, hvernig Héðinn
Valdimarsson ætlar að haga
kosningunum, og þó að hann
hlypi úr Kommúnistaflokkn-
um um stund yfir hátíðamar,
þá er það bersýnilegt, að hann
hefir lært hinar kommúnistisku
bardagaaðferðir, og hann tekur
upp hið rússneska ofbeldi í við-
skiptum sínum við reykvíska
verkamenn, og það í þeirra
eigin félagsskap.
Það mun aldrei hafa heyrst
fyrr í nokkrum félagsskap í
nokkru lýðfrjálsu landi, að öðr-
um eins aðferðum hafi verið
beitt og nú er beitt í Verka-
mannafélaginu Dagsbrún. Fyrst
strikar stjórn félagsins út af
félagaskrá menn, sem hún veit
að eru andstæðingar hennar.
Hún rukkar stöðugt þá, sem
hún veit, að fylgja henni
að málum, en hún snertir
ekki við þeim, sem eru and-
stæðingar hennar, því að fyrir
alla muni vill hún að sem flest-
ir þeirra séu skuldugir við fé-
lagið, þegar kosning á að fara
fram. Þetta er henni ekki nóg.
Á leynifundi, sem kommúnistar
héldu í fyrrakvöld, tilkynnti H.
V. að kosningin ætti að hefjast
kl. 3 á fimmtudag og standa til
klukkan 6, þá skyldi kjörstað
lokað og Dagsbrúnarfundur
hefjast, strax að honum loknum
skyldi kjörstofan opnuð aftur
og standa til kl. 10, en síðan
skyldi kosningu lokið á föstu-
dagskvöld.
Slíkar aðferðir munu aldrei
hafa heyrst í nokkrum félags-
skap. Ætlun kommúnista með
þessu er sú, að reyna að koma í
veg fyrir það, að andstæðingar
þeirra komizt að kjörborðinu.
Á kjörskrá munu vera 16—17
hundruð verkamanna, það á að
kjósa í Hafnarstræti 21. Þar er
þröngt, og óhægt að veitá
mörgum verkamönnum af-
greiðslu á sama tíma. Komm-
únistar ætla sér að stilla svo til,
að hinir æstustu þeirra séu við-
búnir á morgun klukkan 3, og
að þeir taki upp kjörstofuna kl.
3—6. Þá á Dagsbrúnarfundur
að hefjast. Hvert er tilefni
þessa fundar? Áreiðanlega ekk-
ert annað en það að halda æs-
ingaræður af tilefni kosning-
anna. Að þeim fundi loknum,
ætla kommúnistar að ryðja
sínu fólki að kjörborðinu og úti-
loka enn andstæðingana. Sömu
aðferðum ætla þeir sér að
beita á föstudag. Raunverulega
ætla kommúnistar ekki að láta
kosninguna standa lengur en
einn og hálfan dag, hvort sem
hægt er að ljúka kosningu eða
ekki.
Það er bezt að stjóm Dags-
brúnar fái að vita það strax, að
slíkar aðferðir verða ekki þol-
aðar undir neinum kringum-
stæðum. Við erum enn ekki
komnir undir hið rússneska ok
og við komumst það aldrei. —
Þess vegna þolum við ekki
rússneskar einræðisaðferðir og
ofbeldi hér á landi og sízt í fé-
lagsskap verkamanna. Ef kom-
múnistar halda þessum ráða-
gerðum sínum til streitu, mun
það koma þeim sjálfum ó-
þyrmilega í koll. Þeir menn,
sem standa að B-listanum við
þessar kosningar, hafa mikinn
meirihluta verkamanna í
Reykjavík að baki sér, og þeir
munu starfa í samræmi við þá
vissu. Ef kommúnistar þora
ekki að mæta andstæðingum
sínum jöfnum að rétti og að-
stöðu við þessar kosningar í
Dagsbrún, þá eru þeir sjálfráð-
ir um það, en þá verða þeir
heldur aldrei spurðir eða til
þeirra talað um verkalýðsmál
framar hér í Reykjavík.
Verkamenn í Reykjavík! Nú
þessa dagana er verið að beita
ykkur rússneskum ofbeldisað-
ferðum. Tveir sterkir flokkar í
landinu standa að baki ykkar.
Þið þurfið erigan órétt að
þola og þið skulið ekki þola
þessar rússnesku aðferðir. —
Sömu klærnar, sem seilast nú
eftir frelsi Finnlendinga, læsa
sig nú um stéttarfélagsskap
ykkar hér í Reykjavík. Svarið
einhuga og af fullri djörfung.
Kveðið niður pestargeril kom-
múnismans! Kæfið ofbeldi
hinnar rússnesku eínræðis-
stefnu innan ykkar eigin stétt-
arfélagsskapar! Fylgismenn B-
listans eru áminntir um að
mæta við kjörstofuna fyrir kl.
3 á fimmtudag og víkja ekki af
hólminum fyrr en þeir hafa
greitt atkvæði. Allir verkamenn
hafa þá heílögu skyldu gagnvart
stéttarfélagi sínu og þjóðinni í
heild, að kveða niður hið
rússneska ofbeldi í stærsta
stéttarfélagi landsins — og það
fyrir fullt og allt. **
er hættulegasta
á vígvellinum.
G\S í HERNAÐI hefir ver-
ið þekkt í meir en 2000
ár.
Gríski sagnaritarinn Thuki-
des „kveður hugrekkið“, vegna
þess að Böotíumenn hafi notað
árið 424 f. Kr. eins konar eld-
og gaskastara. Þeir blönduðu
saman kolum, biki og kvika-
silfri, sem komið var fyrir í
keri fyrir framan vígstöðvarnar
og var svo eimyrjunni spraut-
að framan 1 óvinina með ein-
hvers konar fýsibelg. Menn eru
þó ekki á eitt sáttir um það,
hvernig þetta „eiturgas“ Böo-
tíumanna var samsett. En tæp-
lega hefir það verið banvænt,
það hefir sennilega verkað eins
og táragas. En hermönnum
þeirra tíma, sem fóru léttklædd-
ir í stríð gegn hinum grísku bar-
dagamönnum, hefir sennilega
þótt nóg u mlyktina af bikinu,
þegar þeir fundu þessa and-
styggilegu lykt í stað þess að
mæta örvum og sverðum, og
þeir hafa gleymt heiðarlegum
vopnaburði.
Eldvélin.
Aðrar þjóðir höfðu lika notað
gas sem hernaðartæki, allt
öðruvísi en gas þeirra Böotíu-
manna. Rómverjar, sem voru
miklir hermenn, höfðu líka sitt
gas í hernaði. Með vélslöngvi-
tækjum sínum gátu þeir slöngv-
að ílátum með daunillum vökva
langar leiðir, og stundum rauk
úr þessum ílátum.
Þessi rómverska aðferð var
oftast notuð, þegar setið var um
borgir og kastala, en ekki í opn-
um bardaga. Þessi rómverska
aðferð var notuð nærri því ó-
breytt um allar miðaldirnar.
Og raunar má segja, að þessi að-
ferð sé undanfari fallbyssnanna
fremur en gassins.
Það eru líka þessar hernaðar-
aðferðir Böotíumanna, sem eru
undanfari púðursins. Menn
mega nefnilega ekki gleyma
því, að púðrið fannst einmitt
vegna sýslunar með þess háttar
efni, og fyrsta eldvopnið, sem
notað er í Evrópu, og eldvopn
Mongólanna, sem notuð voru á
tímum Timur Lenk og eftir-
manns hans, Ogadi, eru eins
konar byssur, sem notaðar voru
gegn riddaraliði. Þegar eldin-
um og reyknum var sprautað á
riddarana, duttu þeir af baki
og hestamir fældust og veittist
þá hinu mongólska fótgönguliði
auðvelt að sigrast á þeim.
Ogdai sigraði þýzk-pólska
herinn gersamlega við Liegnitz
1276. Og vegna þessarar eld-
sprautu leit svo út um hrið, að
Evrópa yrði mongólskt yfir-
ráðasvæði. En af óþekktum á-
stæðum snéri Ogdai við. En
fregnin um hinn mongólska eld
barst víða og munkurinn Bert-
old Schwarz fór að fást við hina
Trlehosan - S
Eitt helzta úrræðið til þess að halda hársverð-
inum og hárinu heilbrigðu er að nota hárvatnið
TRICHOSAN-S.
Leiðarvísir um notkun fylgir hverju glasi.
Fæst hjá rökurum og mörgum verzlunum.
Heildsölubirgðir hjá

ÁFENOISVERZLUN RÍKISINS.
leyndardómsfullu blöndu og
púðrið fannst.
Þegar púðrið var notað í
fyrsta sinn af evrópískum herj-
um, var það einmitt ringulreið-
in, sem hvellurinn olli, sem
hafði meiri áhrif en kúlurnar.
Hestarnir fældust og settu af
sér riddarana. Það er staðhæft,
að Leonardo da Vinci, sem
fundið hefir upp flest hernað-
artækin, hafi líka reynt að
finna upp eiturgas. Það eru til
með hans hendi margar upp-
skriftir að eldvélum, en þær
voru ekki teknar í notkun. Na-
poleon, sem margir uppfinn-
ingamenn heimsóttu með upp-
finningar sínar, fékk einu sinni
hálfgeggjaðan mann í heim-
sókn, sem þóttist hafa fundið
upp eiturgas, sem gæti eyðilagt
alla óvini hans. En Napóleon
sinti því máli mjög lítið,
Qraignla eltnrskýlð við
Ygrea.
i ____
Þann 22. apríl 1915 í orust-
unni við Ypres, tóuk varð-
mennirnir eftir því, á hinu
kyrra og bjarta vorkvöldi, að
einkennilegur niður heyrðist
frá þýzku víglínunni. Jafnframt
færðist grængul þoka yfir her-
mennina, sem lágu með byssur
við kinn.
Hermennina sveið í nefið af
lyktinni og allt í einu fóru þeir
að hósta og sumir fengu
krampa. Þeim sortnaði fyrir
augum og ógurlegur ótti greip
þá. Jafnframt þessu byrjuðu
Þjóðverjarnir að skjóta. Kana-
disku herforingjamir uppgötv-
uðu fljótlega, að hér var um
nýja tegund af eitrugasi að
ræða. Hernaðaraðferð Mongóla
og Böotíumanna hafði verið
endurnýjuð og tekin í notkun.
Öll framlínan var á ringul-
reið. Herdeildirnar, sem að baki
lágu, sáu félaga sína, sem voru
inni í þessari grængulu þoku,
engjast á jörðinni með froðu
um munninn. Brátt myndi röð-
in koma að þeim. Sumar her-
deildirnar lögðu á flótta, en að
mestu leyti gátu þó herforingj-
arnir haldið hernum í skefjum.
Svo kom ofurlítil gola og færði
þokuna yfir frönsku herdeild-
irnar og sami leikurinn var
endurtekinn þar.
fiisgrimn Inidin npp.
Meðal kanadisku hersveitanna
var liðsforingi einn, sem var í
borgaralegu lífi ágætur efna-
fræðingur. Þegar gasskýin
komu, fann hann strax á lykt-
inni, að eiturefni voru í gasinu,
og að það hlaut að vera klór.
Og liðsforinginn vissi að hægt
er að sigta eiturefni úr klórinu
með ammoníaki. En hvernig á
að ná í ammoníak í skotgröfun-
um? Jú, liðsforinginn var ekki
ráðalaus. Hann skipaði her-
mönnunum að kasta af sér
þvagi í vasaklút og halda því
fyrir nefi og munni. Herdeild
þessa liðsforingja losnaði alveg
við gaseitrun. Þannig var fyrsta
gasgríman fundin upp í skot-
gröfunum.
Sú aðferð, sem Þjóðverjar
notuðu við Ypres 22. apríl 1915,
var hin svokallaða gasspraut-
un. Áður en gasárásin var gerð
höfðu þýzku hermennirnir í
laumi grafið gryfjur fyrir fram-
an þýzku víglínUrnar. í þessum
gryfjum komu þeir fyrir þess-
um gassprautum sínum. Svo
var farið með stálflöskur fullar
af fljótandi klóri fram 1 fremstu
víglínur. Þar var það látið gufa
upp og hin grængula þoka
streymdi yfir að víglínum
bandamanna. Klórþokan er
þyngri en andrúmsloftið, svo að
eiturþokan fer með jörðinni og
læðist niður í skotgrafirnar, en
í rökum andvara gufar hún
fljótt upp.
Á eftir fyrstu gasárásinni
fylgdu næstu daga ’fleiri gas-
árásir á því svæði, sem Húgel
hershöfðingi stjórnaði. En þegar
fyrsta óttann lægði og menn
höfðu fundið varnarmeðul,
héldu bandamenn stöðu sinni.
í fyrstu gasárásinni tóku Þjóð-
verjar 3000 fanga og 51 fall-
byssu. En gassprautur þessar
voru ótraustar. Ef vindur var á
móti kom gulgræna þokan aft-
ur í fangið á Þjóðverjum sjálf-
um. Stálflöskur þessar með
fljótandi klóri höfðu verið
reyndar löngu áður en stríðið
hófst. f verksmiðju einni í Da-
hlem höfðu margir efnafræð-
ingar spreytt sig á því að finna
upp eiturgas. Og það hafði einn-
ig verið gert í öðrum löndum
eins og t. d. í Frakklandi, þar
sem búnar voru til sprengjur
fylltar táragasi. Efnafræðingarn
ir frá Dahlem voru sendir í apr-
ílmánuði 1914 út til herna^ar-
skólanna, þar sem liðsforingja-
efnum var leynilega sýnd þessi
leynilega uppfinning.
En brátt varð klórgasið að
víkja fyrir ennþá hættulegri
gastegundum. Og jafnvel sú að-
ferð að sprauta út gasinu hafði
reynst stórhættuleg þegar vind-
áttin breyttist. Það var því far-
ið að varpa svokölluðum gas-
sprengjum. Þessir gassprengju-
kastarar voru venjulega hafðir
1 gryfjum í jörðinni. Englend-
ingar voru sérfræðingar í þess-
ari aðferð. Þeir vörpuðu gas-
sprengjum sínum yfir í skot-
grafir óvinanna. Fyrst höfðu
þeir svokallað fosgen, sem er
þannig tilbúið, að blandað er
saman kolefni, ildi og klóri.
í sprengjur þessar voru
seinna látin ýmis konar eitur-
gasefni. Það voru gastegundir,
sem verkuðu á blóðið, tauga-
kerfið og slímhúðina.
Sinnepsgasið bættnleg-
asta gastegnndin.
Seinna fundu menn upp á því
að láta í sprengjurnar Dikto-
rætylsulfid. Vegna sinnepslykt-
arinnar, sem var af þessu gasi,
var það kallað sinnepsgas. —
Þetta var hættulegasta eitur-
tegundin, sem notuð var í
heimsstyrjöldinni. Sinnepsgasið
getur haldið hinum banvænu á-
hrifum sínum árum saman, og
það þarf ekki nema veika
blöndu af því í andrúmsloftið,
til þess að það hafi áhrif. Ef
hermaður hefir orðið fyrir sinn-
epsgasi, getur hann gengið með
það í heilan sólarhring, án þess
að vita, að hann hafi andað því
að sér. Ennfremur etur sinneps-
gasið sig í gegn um fötin.
Meðal herlækna gengur saga
um verkanir sinnepsgassins. í
gasárás einni voru tveir hjúkr-
unarmenn sendir til þess að
sækja hermann, sem var illa
farinn af gaseitrun og hafði
orðið of seinn að setja á sig gas-
grímuna. Hjúkrunarmennimir
báru hermanninn um svæði,
þar sem loftið var örlítið
blandað sinnepsgasi. Þeir báru
hinn veika hermann til sjúkra-
skýlisins. Hermaðurinn náði sér
aftur, enda þótt hann hefði
verið mjög illa farinn af eitrinu,
en hjúkrunarmennirnir, sem
höfðu reynt mikið á lungun við
að bera hinn veika mann. dóu
báðir.
Póstferðir 17/1 1940.
Frá R: Mosfellssveitar-, Kjal-
arness-, Reykjaness-, Ölfuss- og
Flóapóstar, Laugarvatn, Hafn-
arfjörður, Álftanesspóstur. Til
R: Mosfellssveitar-, Kjalarness-,
Reykjaness-, Ölfuss- og Flóa-
póstar, Hafnarfjörður, Akranes,
Borgarnes, Húnavatnssýslupóst-
ur, Skagafjarðarsýslupóstur.
Leikfangið 1940.
Erlend blöð skýra frá því að 13 ára gamall drengur hafi
fundið upp nýtegund af loftsprengjum. Herra 1939 segir: Hverju
er hann að leika sér að drengurinn sá arna? Herra 1940 svarar:
Það er vitanlega loftsprengja, hverju ættu börn svo sem að leika
sér að öðru á þessum tímum?