Alþýðublaðið - 03.11.1927, Blaðsíða 2

a
ALÞ.ÝÐUBCAÐI Ð
jALÞÝÐUBLAÐIÐÍ
< kemur út á hverjum virkum degi. •
J Áígreiðsla i Alpýðuhúsinu við
j Hverfisgðtu 8 opin Srá kl. 9 árd. •
} til kl. 7 síöd.
< Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
J ð'/a — 10^/g árd. og kl. 8—9 siðd. :
• Simar: 988 (aígfeiðslan) og 1294 ■
) (skrifstoían). I
S Verðlag: Áskriftarverð íxr. 1,50 á •
j mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
« hver mm. eindálka. ;
< Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan :
j (i sama húsi, sömu simar).
ÓJöfnuður
asiðvaldsskipuiagsins.
Larni lækka; arðssr iiækkar
15 menn hjá Burmeister & Waiíi
fá í árs ágóða sömu upphæð og
1CH>0 verkamenn hafa i árslaun.
Til útborgunar verkalauna Ivjá
Burmeister & Wain fóru á síðast
liðnu ári 11,9 millj. kr., árið áður
15,15 millj. kr. Laun verkamanna
lækkuðu þannig um 3,/6' millj. á
árinu,'er stafaði af minni vinnu
og beinni launalækkun. Á þessum
sama tíma aukast tekjur stjórn-
enda félagsins. 7 af meðstjórnend-
um félagsins fengu þannig greidd-
ar í arð á árinu 80 000 kr. eða
30 000 kr. meira en árið áður. Til
framkvæmdarstjóra félagsins og 3
til 4 annara manna voru greiddar
í arð 581 897 kr. eða 164 000 kr/
meira en árið 1925. Þannig
hafa 12—15 manns stjóm og
framkvæmdastjórn félagsins
5°/o af launum þeirra púsunda
oerk ma na, sem vinna par dag-
lega. — Laun verkamanna hafa
lœkk.d; arður stjórnenda fyrir-
tækisins hefir hœkkad um 36%.
Hluthafar hafa fengið útborgað í
arð á árinu 1 600 000 kr. — Laun
tveggja forstjóra hafa hœkkad á
árinu, en aðrir staxfsmenn, skrif-
stofufólk og fieiri, sitja við sult-
arlaun.
Khöfn, í október.
' Porf. Kr.
GarðælaverflL
1 þessum línum verður ekki ta!-
að um bæjahvirfingu kring um
stað, er Garðar heita og hvcriið
dregur nafn af, svo sem Garða-
hveríi á Álltanesi, heldur um kál-
garðahverfd.
Verkalýðurinn og aðrir, Sem
honum vil.a lið veita, verða að
geia gaum að öllu því, er á ein-
hvern hitt ge'ur orðið til að bæta
kjör hans. Þar, sem matjurta-
garðarakt er stunduð af kappi
og aiúð, t, d» á Ákranesi. og þar ;em
land er fáan egt til hcnnar með
viðunandi kjörum, verður hún al-
þýðu manna góð búdrýgindi. Að
hemri getur líka margt það fóik
starfað, sem ekki er fært um að
ganga að eríiörri vinnu, ungling-
ar og aldurlmiglð fó k.
• Einár Helgason garðncktar .íjóú
hefir kynt sér, hvað hinar Norð-
urlandaþjóðirnar hafa gert til þess
að sjá kauþstaðabúum, sem ekki
eiga sjálfir landeignir, Tyrir leigu-
landi undir matjurtagarða. Al-
þýðublaðið hefir komið að máli
vdð hann og fengið hjá honum
upplýsingar þær, er nú skai
greina.
Hann gerir ráð fyrir, að stjórn-
endur kaupstaðauha láti rannsaka,
hvar bezt og hentugast matjurta-
garðastæði eru í þeirra landar-
eign. Pau mega ekki vera langt
burtu frá kaupstaðnum. Garð-
stæðin þúrfa að vera í skjóii, ekki
mjög grýtt og að öðru leyti svo
vei ti! garðræktar faliin, sem kost-
ur er á. Garðsvæði værður að
ræsa vel, girða það og leggja
vm það akfærar aðalgötur. Þar
verður að sjá fyrir vatnsböíum,
með brunnum eða á annan hátt.
Þetta þurfa kaupstaðirnir að láta
gera á sinn kostnað. Garðinum sé.
skiftireiti eða garðlönd. Hæfilega
stærð garðlands telur Einar munu
vera 400 fermetra (20 metra á
nvem veg). Hliðargötur eða stigar
liggi beggja vegna út af aðalgöt-
um og liggi þær jafnan eftir öðr-
um hverjum garðlandamerkjum.
Þannig liggi stígur meðfram
hverju garðlandi. Hvert garðland
sé leigt sér í iagi, og er gert
<?áð fyrir, að sinn leigjandi sé að
hverju þeirra. Ein verkafólksfjöl-
skylda kemst að jafnaði ekki yfir
áð rækta stærra svæði. Gerir Ein-
ar ráð fyrir, að uppskera úr því
verði 8 tunnur af garðávöxtum í
góðu meðalári. Allir fjölskyldu-
menn í kaupstaðnum, sem ekki
eiga sjálfir jarðeignir, eigi kost
á að fá eitt garðland á leigu. Þar,
sem fólksfjöldi er mikill og garð-
leigjendur margir, getur verið
heppilegt að hafa garðsvæðin ,.á
nokkram stöðulm i nágiienni kaup-
staðarins, ef svo hagar til, að það
.er hægt, og er það gert mjög víða
í borgum á Norðurlöndum.
Einar gerir ráð fyrxr, að garð-
leigan samsvari sanngjamri rentu
af garðstæðinu og fé því, er í
garðinn hefir verið lagt, og ár-
legu viðha'.di. Gerir hann ráð fyr-
ir, að 8 kr. ársleiga á garðlandi
muni nærri sanni. Sú leiga nem-
ur 1 kr. af uppskérutunnu hverri
'í góðu meðalári. Þess sé krafist
af leigjendum, að þeir gangi
snyrtile. a um garðsvæðið, og
veiður það að vera leiguskilyrði.
Slíkir garðar tíðkast x nær öll-
um borgum á Norðurlöndum, og
víðast hvar hafá leigjendurnir
bygt sér þar litia sumarbústaði
ti’ \ e:s að geta notið garðsins sem
cect. Víðast er garðlandsendinn
notaður untíir súmarbústaðrnn.
'4
Og við hvern sumarbústað er ör-
líriJI biettur mcö trjágróðri og
blómum, — unað reitur heimilis-
ins, ekki síit tarnanna. Hér á
Iandi mætti hcifa sumarbústað í
tinu garðshorainu og a. m. k. ör-
lítinn graiblett í kring um hann.
Ef mönnum tckist alment að
Koma sér þannig upp ðrlitlum
Myndirnar hér að ofan sýna tvo
merkilega staði á iandamærum
Lithaugalands. Efri myndin sýnir
Hlöðvis-brúna, sem mikið var um
barist á stríðsárunum. Þjóðverjar
gerðu margítrekaðar tilrauiiir til
áð ná þessari brú á sitt vald.
Vissu þeir áem var, að ef þeirir
sumarbústöðunx, þótt af vanefm-
tlm væru gerðir, til að dvelja þar
nxeð fjölskyldu sinni meðan garð-
urinn er í blóma, þá yrði það
heimilum a’þýðunmar í kaupstöð-
unum áreiðanlega mikill ánægju-
auki og hollir hressingárstaðir. En
þá verða garðssvæðin annað-
hvort að vera mjög nærri kaup-
staðnum eða sjá verður fyrir góð-
um samgöngum þar á milli. Trjá-
plantánir á garðlandamótum eða
\úð garðbæi yrðu bæði til prýðis
og skjóls og yku á ánægjuna fjöl-
skyldnanna.
Þetta er það, sem Einar Helga-
son nefnir garðahverfi. Um þau
hefir hann skrifað í Ársrit hins
íslenzka garðyrkjufé'ags 1924, og
nú nýlega í „Lögréttu".
Hér hefir tíú í stuttu máli verið
sagt frá aðaldráttunum í tillögum
þessum cg að eins drepið á
garðahverfi frændþjóða vorra á
Norðurlöndum.
St’örn garðahverfis gæti verið
í höndum neindar, sem t. d. félag
l igjenc’anna kysi einn mann í,
'kaupstaðarstjórnin (bæjarstjóm
eða hreppsnefnd) axxnan, en þeir
aðiljar báðir kæmu sér saman um
þriðja- manninn eða væri hann
vaiinn á annan heppilegan hátt.
Af MeykjaBaesá*
Btaðið átti i gær simtal við
Óláf Sveinsson, víavörðt á Reykja-
nesi. Sagði hann, að óvenju-lengi
heíði verið þar sjólaust. Hafði
hann róið þrisvar mcð lóð (beittri
■tækist það, væri þeim greiðari
Leið in;n í .Rúss.'and. Myndin fyrir
neðan sýnir landamærin við Nim-
mersatt-Polangen. Hafa báðir
þessir staðir vakið á sér nýja at-
hygli nú. Hyggjast stórveldin að
tryggja sér yfirráð yfir þeim áð-
ur en næsti ófriður ríður yfir.
j skelliski) og fengið ágætisafla,.
mest málfisk.
Engir jarðskjálftar hafa verið
þar undan farið. Að eins einn af
hverunum þar gýs nú (Geysir
nefndur). Heíir Ólaíur verið að at-
huga gos hans og séð, að hann.
liggur niðri í nákvæmlega 15
mínútur; síðan konxa þrjú gos,
er hvert stendur hálfa mínútu.
Gosin eru 4—5 metra há. Annar
hvér, sem nefndur er 1919, virð-
ist ætla að fara að byrja gos.
Hann hætti gosum í jarðskjálftun-
um í fyrra.
Kaupmannahafnarbréí-
Khöfn, í okt.
Atvinnuleysið í Danmörku.
Eftír vinnuleysisskýrslunum frá
11. þ. m. er tala atvinnulausra.
45 328, þar af í Kaupmannahöfn
19 223. Eftir þessu ætti talan að>
hafa lækkað, en því m'ður er það
ekki svo. Hitt veldur, að eftir hin-
um riýju lögum hinnar „mildu“
vinstri-stjórnar eru það nú um 20
þús. manns,' sem engan vinnu-
leyrisrtyrk fá og eru því hvergi
taldir.
Bæirnir og vinnuléýsið.
Bæimir með Kaupmannahöfii í
broddi fylkingar gera nú ait til
þess að efna tiJ atvinnubóta. Ber-
ast • nú hvaðanæfa af landinu
fregnlr vm samþyktir bæjarsitjóma
til fjárframiaga í þessu skyni.
J>egar stjórnin bauð mönnum
stcina fyrir brauð, urðu bæimir
að taka málið að sér, og þó að