Alþýðublaðið - 21.02.1940, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
MIÐVTKUDAGUR 21. FEBR. 1940
H.C.ANpER/’EN
Ljóti andarunginn
68) Það skiptir engu, þótt unginn sé fæddur í andagarðinum, ef
hann kemur úr álftareggi. Unginn var afar glaður og svanirnir
syntu til hans og struku hann með nefinu.
69) Og svo komu börn út í garðinn og köstuðu brauði til svananna
og börnin hrópuðu: — Þerna er þá kominn einn 1 viðbót. Og börn-
in voru ákaflega kát.
70) Þá varð unginn ákaflega feiminn og stakk höfðinu undir væng-
inn. Hann var ákaflega hamingjusamur, en samt ekkert stoltur,
því að sá sem er góðhjartaður verður aldrei stoltur. Hann minntist
þess, að hann hafði sjálfur verið ljótastur allra, en var nú feg-
urstur allra. fugla: Og svanurinn hrópaði: — Þetta dreymdi mig
ekki um, þegar ég var ljóti andarunginn.
Títuprjónar,
1. Morgunblaðinu gerist örðug af-
staðan út af sjómönnunum og
réttmætum óskum þeirra um
kjarabætur. Blaðið gaf ávísun
. á viðskiptamálaráðherra út af
gjaldeyri til sjómanna. Þar var
auðveld afstaðan, þegar Fram-
sóknarmaður átti í hlut.
: 2. . Lifrin og stríðsáhættuþóknunin
er erfiðari viðfangs fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn. Þar eru þeirra
eigin flokksmenn, sem ráða.
Þar 'gagnar ekki að gefa ávísun
á ráðherra Framsóknarflokks-
ins. Og þar er ekki heldur með
réttu hægt að vísa til félags-
málaráðherra. Hann stóð að
vísu að því að tryggja sjó-
mönnúm og verkamönnum
verulegar uppbætur vegna
vaxandi dýrtíðar og reyndi af
öllum mætti að tryggja rétt-
látan vinnufrið.
3. En félagsmálaráðherra mun án
efa gera allt sitt til þess að sjó-
mennirnir fái fullnægt sann-
girniskröfum út af lifrinni og
stríðsáhættuþóknun. En hann
skortir þau áhrif á útgerðar-
menn, sem atvinnumálaráð-
herra hefir. En vill þá Sjálf-
stæðisflokkurinn gefa félags-
málaráðherra sjálfdæmi um
lausn þeirra mála?
4. Ákvörðun um stríðsáhættu-
þóknun sjómanna er algerlega
á valdi útgerðarmanna. í því
máli geta þeir sýnt, að lofsorð
þeirra um „hermenn hafsins“
séu meira en orðin tóm. Að ó-
reyndu skal því ekki trúað, að
sjómönnunum verði þar ekki
* sýnd sanngirni. En það sem af
er, gefur þó nokkra ástæðu til
tortryggni.
5. Ef fullkominn vilji væri fyrir
höndum meðal útgerðarmanna,
myndi án efa vera unnt að
finna viðunandi lausn á málum
sjómanna hvað lifrina snertir.
Ákvæði gengislaganna myndu
ekki vera til fyrirstöðu.
6. Annað hvort er lifrin hlunnindi,
sem heimilt er að semja um,
eða þá að hún er kaup, sem þá
mætti lagfæra með álagi stríðs-
áhættuþóknunar. Reynir því
fyrst og fremst á vilja útgerð-
armanna og Sjálfstæðisflokks-
ins yfirleitt. Allt ber því að ein-
um og sama brunni: Ef sann-
girni og góðvilji er fyrir
hendi, er hægt að búa svo um
mál sjómannanna, að hetjulund
þeirra og dugnaður fái fulla
viðurkenningu í verki.
7. Ef viðskiptamálaráðherra verð-
ur við óskum sjómanna hvað
gjaldeyrisnotkun snertir, sem
studdar eru af Alþýðuflokkn-
um og að því er virðist Morg-
UMRÆÐUEFNI
Hvað dvelur útkomu nýju
símaskrárinnar? Spurningar
— og svör landsímastjóra.
Frestur handa gömlum fé-
lögum MFA. Vindlingavélar
og sparnaður. Fyrirspurnir
og svör um skattskýrsluna.
Úthlutun ellilaunanna. Eftir
hvaða reglum er farið?
—o—
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
MENN ERU FARNIR að undr-
ast það, hve seint gengur
með útkomu símaskrárinnar að
þessu sinni. Hún mun aldrei hafa
komið svona seint út, og' hefi ég
fengið fyrirspurnir um þetta. Ég
spurði landsímastjóra um þetta í
gær, og sagði hann að það væri
ekki nema von. að fólk spyrði um
þetta. Ástæðan fyrir því að síma-
skráin er enn ekki komin er sú,
að um leið og ný símaskrá kemur,
verða alltaf einhverjar breytingar
á símum og til þeirra breytinga
þarf ýmis konar efni, sem hefir
verið erfiðleikum bundið að fá
núna undanfarið. Þetta efni er nú
komið hingað loksins og það munu
ekki líða margir dagar þar til að
símaskráin kemur.
EF ÞESSAR BREYTINGAR,
sem hér er rætt um, eru ekki gerð-
ar um sama leyti og símaskráin
kemur út, þá er mjpg hætt við ým-
is konar ruglingi þegar hringt er
upp og til að koma í veg fyrir það
hefir símaskráin enn ekki komið.
ALLAR BÆKUR Menningar- og
fræðslusambands alþýðu eru nú
komnar út fyrir nokkru og ljúka
allir upp einum munni um það. að
ekkert bókaforlag hafi valið eins
góðan bókakost í einu til útgáfu
og MFA að þessu sinni. Hver bók-
in af annarri er úrvalsbók.
KAUPENDUR BÓKANNA, eða
öllu heldur félagar MFA, skipta
nú orðið mörgum þúsundum og fer
stöðugt fjölgandi. 1938 var það
skipulag viðhaft að bera bækurnár
til félagsmanna, en þessu hefir nú
verið hætt af ýmsum ástæðum,
meðal annars til að spara, enda
hafa svo að segja allir komið sjálf-
krafa til skrifstofu sambandsins til
unblaðinu, þá fást með samn-
ingum og samkomulagi góð
málalok. Ef Sjálfstæðisflokkur-
inn styður Alþýðuflokkinn út
af óskum sjómanna í sambandi
við lifrina og stríðsáhættu-
þóknunina, ættu útgerðarmenn
undan að láta. Þá fengizt einn-
ig með frjálsum samningum og
samkomulagi lausn þess máls.
En þá mun ekki heldur standa
á sjómönnunum að halda áfram
að leggja líf sitt í hættu til þess
að draga björg í bú. En það er
þjóðinni vissulega fyrir mestu
á þessum alvörutímum.
X + Y.
DAGSINS.
að sækja bækurnar og borga árs-
tillag sitt. Þó munu um 200 manns
enn ekki hafa sótt bækurnar fyrir
1939, og er þeim nú gefinn frestur
í eina viku, eða til næstu helgar,
að vitja bókanna og greiða árstil-
lagið, 10 krónur. Verður að gera
þetta vegna þess, að nú bíða um-
sóknir frá nokkrum hundruðum
manna, sem ekki geta fengið bæk-
ur. fyrr en séð er að gömlu kaup-
endurnir sæki ekki bækur sínar.
NÆSTKOMANDI MÁNUDAG
verða því þeir, sem hafa óskað að
fá bækurnar, látnir fá þær og
skráðir um leið sem fastir kaup-
endur. Um leið verða þeir, sem
voru kaupendur 1938 og þá hafa
ekki sótt bækurnar fyrir 1939,
strikaðir út af félagaskránni.
„SMOKER“ skrifar mér: „Því
hefir löngum verið við brugðið,
hversu ósýnt okkur er um sparnað
á öllum sviðum íslendingum, og
hversu ríka tilhneigingu við höf-
um til að berast á og lifa langt um
efni fram. Má þar t. d. nefna tó-
baksreykingar okkar. Þótt þær
virðist smáatriði fljótt á litið. eru
þær þó stór útgjaldaliður ef að er
gáð, sem ekki væri úr vegi að
lækkaði til muna. En hvernig?
munuð þið spyrja. Með því að
hætta að reykja? Víst væri það
ákjósanlegast. Það þarf þó varla
að láta sér detta í hug að úr því
yrði, þótt haldin væri heil út-
breiðsluvika til útrýmingar tó-
baksins í útvarpinu. En með því
t. d. að vefja vindlinga sína (síg-
arettur) sjálfur, eins og fjöldi út-
lendinga gerir, og íslendingar
nokkuð, en þó allt of lítið, má
spara stórar fjárhæðir árlega, eða
fast að % reykingakostnaðarins,
þannig að „sígaretta", sem kostar
tilbúin 9—10 aura, kostar á þann
hátt ekki nema um 3 aura, og er
þó fullt eins góð.“
„MÉR FINNST að fólk ætti að
nota sér þetta sem almennast" í
þeirri dýrtíð, sem nú er, og vil ég
benda því á að mjög hándhægar
vélar (óþekkjanlegar frá útlendri
framleiðslu) til þessa fást í tóbaks-
verzl. London og fleiri verzlunum,
og kosta þær aðeins um 2 kr. Papp-
írinn fæst í flestum tóbaks- og ný-
lenduvör uverzlunum. ‘ ‘
GUGGA skrífar á þessa leið:
„Vinkona mín sagði mér um dag-
inn, að skattstjórinn vilji ekki
leyfa okkur smælingjunum að
draga sjúkrasamlagSgjaldið frá
tekjum okkar og það stendur þó á
skattaskránni, sem hann hefir sent
mér •— en það eru víst bara burg-
eisarnir, sem mega það. Viltu ekki,
Hannes minn, fara upp í Alþingið
og segja þeim að þeir verði að laga
þetta, annars fá þeir ekki tvo aura
í skatt frá mér.“
ÉG HEFI spurst fyrir um þetta á
Skattstofunni, og þar er mér sagt
að skv. lögum megi ekki veita frá-
drátt fyrir sjúkrasamlagsgjald og
stéttarfélagsgjald samanlagt meir
en 2 af hundraði af nettotekjum.
Það er rétt hjá þér, Gugga, að
þetta er í þveröfuga átt við anda
skattalaganna, að neita þeim, sem
lægstu tekjurnar hafa, um frádrátt
fyrir lögboðin gjöld; takmarkið
hefði auðvitað ekki átt að miða við
tekjurnar, heldur við ákveðna upp-
hæð, t. d. 100 kr. fyrir einstak-
linga og 200 kr. fyrir hjón, eða þá
að hafa ekkert takmark.
GESTUR skrifar mér: „Alþýðu-
blaðið er öðru hvoru að birta
heildartölur þær, sem komu til út-
hlutunar tií elli- og örorkubóta á
síðastl. ári, en talar minna um efti-
ir hvaða reglum er farið við þá
úthlutun, og allra sízt eftir hvaða
reglum er synjað unr styrk. Nú
langar mig, Hannes, að biðja þig
að greiða fyrir forvitni minni.“
„Á EINUM STAÐ í Reykjavík
býr ekkja 67 ára með fjórum dætr-
um sínum. Elzta dóttir hennar er
rúmlega fertug og hefir verið al-
ger öryrki í 15 ár, þannig að
hjálpa verður henni í fötin og að
matast. Fékk stúlkan víst lömunar-
veiki eða svefnsýki og varð svona
upp úr því. Yngri systurnar, sem
sumar eru pýkomnar af unglings-
árum, hafá að vísu oftast eitthvað
að gera, af því þær eru myndarleg-
ar og ástundunarsamar. Gamla
konan er algerlega eignalaus og
farin að kröftum eins og títt er um
fólk á hennar aldri, en ber sig að
hugsa um matinn handa þeim
mæðgum og sjá um sjúklinginn
meðan systurnar eru í vinnu.“
„NÚ SÓTTI ÞESSI KONA í
haust um elli- og örorkubætur fyr-
ir sig og dóttur sína og fyllti út
umsóknareyðublöðin eftir beztu
vitund. Öryrkinn dóttir hennar
fékk kr. 200,00, og hefir fengið það
2—3 undanfarin ár, en móðirin
fékk ekki einn eyri. Fyrir tveim
árum fékk hún þó einhvern
„glaðning“ frá ellitryggingunni
sem viðurkenningu þess, að hún
væri þó verð ellistyrks.“
„HVERNIG FER NÚ úthlutun-
arnefnd að réttlæta þessa neitun?
Eða hverjar eru reglur í Rvík fyr-
ir þessum styrkveitingum? Verður
fólk að „segja sig til bæjarins“ til
að fá elli- og örorkubætur? Eða
þarf umsækjandi að eiga einhvern
sérstakan talsmann í framfærslu-
nefnd, kannske gefa pólitíska trú-
arjátningu Á ekki 67 ára eigna-
laus manneskja skilyrðislausa
kröfu til ellilauna samkv. elli-
tryggingalögunum Eða öryrkinn
í rúminu, á hún ekki kröfu til
hærri örorkubóta? Éða eiga þess-
ar mæðgur að níðast árum saman
á fórnfýsi eignalausra skyld-
menna? Eða gerir framfærslunefnd
sér ekki far um að kynna sér hagi
þeirra, er sækja um elli- og ör-
orkubætur?“
„ÞESS SKAL AÐ LOKUM get-
ið, að kona þessi, sem hér hefir
verið minnzt á, á fyllilega skilið
að fá ellilaun. Hún bjó lengi í sveit
við fremur lítil efni; kom upp
mörgum börnum og var þeim góð
móðir. Hefir verið ekkja í 18 ár
og er nú þrotin að kröftum. Hverj-
um bera ellilaun ef ekki henni?“
VIÐVÍKJANDI þessu bréfi vil
ég segja þetta: Samkvæmt lögun-
um um ellilaun og örorkubætur er
heimilt að veita gamalmennum, sem
þess þurfa og sem eru orðin 67 ára
og eldri ellilaun og yngra fólki ör-
orkubætur ef það hefir misst helm-
ing eða meira af starfsorku sinni.
Þetta segja lögin, en sveitarstjórn-
ir og bæjarstjórnir hafa úthlutun-
ina með höndum og þær eru ákaf-
lega misjafnar. Lögin gera ekki
ráð fyrir því, að allt gamalt fólk
fái ellilaun eða öryrkjar örorku-
bætur. Þær takmarkanir eru sett-
ar, að viðkomandi stjórnarvöld
verði að dæma um það í hverju
tilfelli, hvort umsækjandi hafi
þörf fyrir stuðninginn og þá hve
mikill hann þurfi að vera. Ég get
ekki sagt Gesti hvernig stendur á
því, að gamla konan eða öryrkinn
hennar ekki fá meiri stuðning og
það er aðeins hægt að fá að vita
með því að snúa sér til úthlutunar-
nefndar Reykjavíkur. — Þar er á-
reiðanlega margs konar misrétti
látið viðgangast.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefir birt nið-
urstöðutölurnar frá ellitryggingun-
um til að sýna fram á það, hve
geysileg hækkunin hefir verið á
ellilaunum og örorkubótum, því að
hvað sem ýmis konar misrétti líð-
ur, sem á sér stað í framkvæmd
þessara laga, þá er ólíku saman að
jafna ástandinu eins og það var
áður og eins og það er nú undir
hinum nýju lögum.
Hannes á horninu.
Skilagrela frá merkja-og
blaðasðlndegi Sambands
islenzbraberklasjúHinga
8. október 1989.
Frá Akranesi 125 kr„ Borgar-
nesi 55, Stykkishólmi 55, Patreks-
firði 97,50, Dýrafirði 50, Bíldu-
dal 50, Isafirði 338,50, Hvamms-
tanga 50, Blönduósi 40, Sauðár-
króki 90, Siglufirði 295,15, Húsa-
vík 76,80, Neskaupstað 118,50,
Seyðisfirði 96, Eskifirði 62, Djúpa
vogi 24,95, Hornafirði 36,55, Vest-
mannaeyjum 228,25, Stokkseyri
22, Eyrarbakka 29, Kópavogi 21,
Vífilsstöðum 158, Akureyri 465,
Keflavík 85,10, Fiatey. 20, Vík í
Mýrdal 7,50, Reykjavík 1815,06,
Láru Norðdahl, Mosf., 5, Björg-
vin Þorsteinssyni, Selfos'si, 5,
Mariusi Ilelga, yni 9, Skrifstofu
Sósíalistafél. Reykjavík 5, N. N.
Húsavík, 5, nokkrum stúlkum í
Rvík 73,15, N. N. 5,00. Samtals
kr. 4619,01.
Ókomnar eru utan af landi um
100 kr.
Beztu þakkir færum vér öllum
peim ,sem á einhvem hátt hafa
stuðlað að öflun þessa fjár.
Miðstjórn S. I. B. S.
JOIIN DICKSON CARR:
Norðifl í vaxfliyndasafniflfl.
56.
korraði í honum og þegar hann snéri við höfðinu, sá ég að
hnífur stóð í hálsi hans.
Hann stundi þungan, svo stakkst hann framyfir sig inn í
herbergið og ofan á gólfið.
' ; . XVII. KAFLI.
í MORÐINGINN f VAXMYNDASAFNINU,
Hér nem ég staðar stundarkorn. Jafnvel það að skrifa um
það, hefir þau áhrif á mig, að ég fyllist hryllingi. Og þetta,
sem skeði þessa nótt, var þannig vaxið, að það hefði getað
eyðilagt sterkari taugar en mínar. Margar vikur á eftir sá
ég blóðhlaupið andlit Galants, þegar ég var að festa svefn-
inn. Ef laufblað straukst við gluggann minn, stökk ég á fætur
og bað um ljós.
Ég vona því, að ég verði ekki ásakaður um hugleysi eða
bleyðimennsku þótt ég játi það, að ég man lítið af því, sem
fram fór næsta hálftímann. Seinna skýrði Marie Augustin
mér frá j)ví, að allt hefði farið fram með friði ög spekt. Hún
segist hafa hljóðað og hlaupið undan og dottið yfir járnriml-
ana og út af pallinum, en ég hefði gripið hana og borið hana
upp stigann, og því næst hefði ég farið og símað til Bencolins.
,En ég mundi ekki eftir því. Það sem ég mundi næst eftir
nokkurnveginn greinilega var fremur kuldalegt herbergi með
skyggðum lampa. Ég sat þar í bakháum stól og hafði eitthvað
í glasinu mínu, og beint á móti mér sat Bencolin. í öðrum stól
sat Marie Augustin og studdi hönd undir kinn. Sennilega hefi
ég verið búinn að skýra Bencolin frá öllu því, sem við hafði
borið, því að ég var einmitt að lýsa útlitinu á Galant, þegar
ég kom til sjálfs mín. Mér sýndist herbergið fullskipað fólki.
Þar var Durrand lögregluforingi og nokkrir lögregluþjónar,
og Augustin gamli í náttfötunum.
Durrand umsjónarmaður var fölur 1 framan. Þegar ég hafði
iokið frásögn minni varð steinhljóð.
— Og — náði morðinginn í Galant? spurði hann,
— Já, sagði ég. En hvernig hann komst þangað niður hefi
ég ekki hugmynd um. Síðast þegar ég sá hann, var hann uppi
í herbergi sínu, þegar hann sendi sporhunda sína á mig.
Durrand hikaði við ofurlitla stund. Svo gekk hann til mín
og rétti mér höndina: — Ég óska yður til hamingju, ungi
vinur.
— Já, sagði Bencolin — þetta var ekki svo illa af sér vikið.
Og hnífurinn .... við vorum allir grunnhyggnir. Við eigum
ungfrú Augustin mikið að þakka.
Hann hallað sér fram og horfði á ungfrú Augustin. Hún
leit upp og brosti oíurlítið háðslega, Hár hennar var í ólagi.
—- Þér áttuð það hjá mér, að ég hjálpaði yður, sagði hún
kuldalega. — Og ég held, að þér verðið að fallast á skýringu
mína, þegar öllu er á botninn hvolft.
Bencolin gretti sig. Ég er ekki viss um, að ég geti fallizt á
skýringu yðar að öllu leyti, ungfrú. En við skulum nú sjá.
— Hafið þið skoðað líkið? spurði ég. Var hann stunginn
með hnífnum, sem var í brjósti Marats?
— Já, og morðinginn ómakaði sig ekki til þess að fela fingra-
förin. Gátan er leyst, Jeff, svo er yður og ungfrú Augustin
fyrir að þakka. Við vitum nú öll atvik að dauða ungfrú Duch-
éne’s Hann starði þungbrýnn á lampann. Þannig fór þá um
Galant. Hann getur aldrei jafnað skuld sína við mig.
— Hvernig í skollanum komst hann að glugganum, það er
mér óskiljanlegt.
— Það er alveg bersýnilegt. Hann hefir komizt eftir göng-
unum að klefanum, þar sem ljósin eru kveikt. Þar hefir morð-
inginn stungið hann. Galant hefir tekið til fótanna, en misst
fótanna og dottið niður stigann. Svo hefir hann lent í rúðunni
og fallið inn um hana. Og hann dó, áður en við komum á
vettvang.
— Var morðinginn sá sami og myrti ungfrú Martel?
— Án efa .... jæja, herra Durrand!
— Já, herra.
— Takið nokkra af mönnum yðar og farið inn í klúbbinn.
Brjótið dyrnar, ef það er nauðsynlegt. Og ef þeim dettur í
hug að veita viðnám þá ....
Ofurlitlu glotti brá fyrir á andliti lögregluumsjónarmanns-
ins. Hann yppti öxlum og dró hattinn lengra ofan fyrir aug-
un. Hann sagði glaðlega: — Hvað þá?
— Reynið fyrst táragas. Og ef það dugar ekki, þá notið
byssurnar. En ég held, að þess þurfi ekki. Setjið engan í fang-
elsi. Reynið að komast að því, hvenær Galant fór út í nótt og
hvaða leið hann hafi farið. Rannsakið húsið. Ef ungfrú Pré-
vost er þar ennþá, þá komið með hana hingað.
— Má ég stinga upp á því, herrar mínir, sagði ungfrú
Augustin kuldalega — að þið reynið að framkvæma þetta,
án þess að trufla gestina.