Alþýðublaðið - 09.04.1940, Blaðsíða 3

ÞMÍÐJUÐAG 9. APKIU 194«
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru han§: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
i sön (heima) Brávallagötu 50.
' Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símai;: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTS M I Ð J A N H , ,F .
Dýrtiðaruppbót verzlunarfólksins

ALIÞÝBUBLAOIO
Umræður um norræna sam
vinnu á stúdentafundi.
------------♦■■—.-.—
EGAR tilkynnt var þó nokk-
uÖ' löngu eftir að allur hinn
félagsbundni verkalýöur landsins
hafði fengiö fyrstu kaupuppbót
sína samkvæmt gengislögunum
og breytingum þeim, sem á þeim
voru gerÖar um nýjárið, að Verzl
unarmaimafélag Reykjavíkur ætl-
aÖi aÖ beita sér fyrir því að
verzíunarfólkið fengi tilsvarandi
dýrtíðaruppbót á laun sín, gerði
AlpýÖublaðið sérstöðu verzlunar-
fólksins að umtalsefni í ritstjórn-
argrein urn þetta mál og gat
þess, aÖ það væri engim tilvilj-
un, að dýrtíðaruppbót þ^ss væri-
enn í algerri óvissu löngu eftir
að hinn félagsbundmi verkalýður
væri búinn aÖ fá kaup sitt hækk-
að vegna dýrtíðarinnar. Alþýðu-
blaðið lét að vísu þá von í ljós,
að verzlunarfólkið myndi einnig
fá sína dýrtíðaruppbót eftir aö
verkalýðurinn hafði rutt veginn
og fengið nauðsyn dýrtíðarupp-
bótarinnar viðurkennda af alþingi
en benti himsvegar á það, að rétt-
ur verzlunarfólksins yrði aldrei
til fulls tryggður nema því að-
eins, að það skapaði sér' stétt-
arsamtök til þess að gæta hags-
muna sinna gagnvert atvrnnurek-
endum, sem það ynni hjá, eims
og aðrar starfsgreimar hins vinn-
andi fólks, og gengi í allsherj-
arsamtök verkalýðsins í lantdinu.
En það er augljóst, að Verzlun-
armannafélag Reykjavíkur, sem
ekki er neitt stéttarfélag, 'heldur
sameiginlegur félagsskapur bæði
atvinnurekenda og starfsfólks
þeirra, getur ekki verið verzlunar-
fölkinu nain trygging fyrir því,
að hagsmuna þess veröi gætt
gagnvapt atvinnurekendunum.
Ú.t af þessari hógværu ritstjórn-
argrein Alþýðublaðsims stökk stór
kaupmannablaðið Vísir upp á nef
sér og ságði, að Alþýðublaðið
þyrfti engar áhyggjur að gera sér
út af launamálum verzlunarfólks-
ins,, það myndi fá sína dýrtíðar-
uppb'ót með hjálp Verzlunar-
mannaféLags Reykjavíkur án þess,
að aðrir þyrftu að skifta sér af
þvi.
Síðan eru Mðnir að minnsta
kosti tveir mánuðir og nú kemur
í Ijós, að verzlunarfólkið hefir
ekki fengið dýrtíðaruppbótina
enn, nerna einhver hluti þess.
Frumvarp hefir verið flutt á al-
þingi að tilhlutun Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur, þess
efnás að dýrtíðaruppbótin á laun
verzlunarfólksins skuli lögboðin
frá 1. april, og kemur það fram
í greinargerð þess, að það eru
ekki nerna einstök félög kaup-
manna, sem fram að þessu hafa
fengizt til að greiða verzlunar-
fólkinu hina sjálfsögðu kaupupp-
bót. En við live ramman reip er
að draga fyrir verzlunarfólkið' í
þessu máli, má bezt marká af
því, að þáð hefir þótt nauðsyn-
legt að setja sérstakt ákvæði í
frumvarpið þess efnis, að bannað
sé að lækka laun verzlunarfólks-
ins vegna dýrtíðarininar! Þeir
menn í Verzlunarmannafélagi
Reykjavíkur, sem gengizt hafa fyr
ir þessu frumvarpi, hafa þannig
gert ráð fyrir þeim möiguleika,
að einstakir atvinnurekeiidúr í
kaupmannastétt myndu reyna að
koma sér undan því að greiða
starfsfólki sínu nokkra raunveru-
lega dýrtíðaruppbót með því að
lækka sjálf laun þess, ef það
yrði ekki beinlínis bannað með
lögum!
Það er von, að Vísir gerði sig
merkilegan í'vetur, þegar Alþýðu
b'laðið benti á nauðsyn þess, að
verzlunarfólkið stofnaði með sér
stéttarsamtök til þess að gæta
hagsmuna sinna!
Það skal ósagt látið, hvaða
afgreiðslu frumvarpið um dýrtíð-
aruppbót verzlunarfólksins fær á
alþingi. En það er augljóst, að
verzlunarfólkið getur knúið kaup-
uppbótina fram af eigin ramm-
Leik, hvenær sem það viil og hef-
ir samtök og einingu til þess.
Það þarf ekki annað en stofna
með sér stéttarféLag, eins og hið
vinnandi fólk í flestum öðrum
starfsgreinum er þegar búið að
gera, til þess að verða þess
réttar aðnjótandi um kaupupp-
böt vegna dýrtíðarinnar, sem
gengislögin veita. Sú ótrúlega ó-
bilgimi, sem að minnsta kosti
nokkur hluti verzlunarfólksins
hefir rnætt hjá vmnuveitendum
síiiuni í baráttunni fyrir því, að
fá dýrtíðina dð emhverju leyti
uþþ bætta, ætti að hafa sýnt því
það, hve gersamlega óviðunandi
það ástand er fyrir það, að vera
svo að segjia eitt allra hinna fjöl-
mennari stétta samtakalaust, þeg-
ar það þarf hagsmuna sinna að
gæta gagnvart atvinnurekendum.
Nýjasta tízka
frá New York.
Nýkomið.
K. Einarsson & Bjornson
Bankastræti 11.
Einasta leiðin
til þess að aulra kartöfluneyzl-
una er að sélja og nota aðeins
valdar og góðar kartöflur.
Þær fást hjá Grænmetis-
verzlun ríkisins.
RÉTT um það bil, sem þau
ægilegu tíðindi voru að
hefjast, sem frá er skýrt á öðr-
um stað í blaðinu, hófst stúd-
entafundurinn hér, en þar
skyldi ræða um afstöðu Islend-
inga til norrænnar samvinnu og
afstöðu íslands til annarra ríkja.
Stefán Jóhann Stefánsson fé-
lagsmálaráðherra hóf umræður og
flutti erindi um ísland og Norð-
urlönd. Ráðherrann rakti fyrst
hina eðMIegu sögulegu þróun sam
starfsins milli Norðurlandarana,
sem hafði þó fyrst haft ra-un-
verulega þýðingu síðustu 20—25
árin.
Norræn samvinna er í 1. lagi
menningarleg og visiindaleg, öðru
lagi fjárhagsleg og í þriðja lagi
stjórnmálaleg milli fullvaldaríkja
Á öllum þessum sviðum hefir
norræn samvinna haft mikla þýð-
ingu fyrir Island. Ég hefi ekki
getað séð, sagði ráðherrann, að
norræn samvinnia hafi haft nokk-
urn ókost í för með sér fyrir
Island, heldur hefir orðið að
henni mikill fengur. Islendingar
hafa haft allt að sækja og allt
að græða en ekkert að tapa á
hinni norrænu samvinnu.
Eitt samstarf var þó lokað úti
í norrænu samvinnunni og það
var hemaðarsamvinman. Vegna
þess að ekkert varnarbandalag
var á milli Norðurlanda verður
að dæma afstöðu Norðurland-
anna til Finnlandsstyrjaidarinnar
frá öðrum sjónarhól heldur en
stundum hefir verið gert. Norræn
samvinna hefir ekki liðið skip-
brot við Finnlandsstyrjöldina,
heldur það gagnstæða. Hún hefir
staðist eldraun síðustu mánuðina
og aldrei hefir henniar orðið
meiri þörf en nú til þess að
hjálpa við uppbyggingarstarfið í
Finnlandi.
Þá ræddi ráðherrann lítillega
um tvær tillögur, sem fram hiafa
komið um að við ættum að leita
verndar tveggja stórvelda — ann-
aðhvort Bandan'kjanna eða Eng-
lands. Sagði hanin: ,,Hætt er við
að verndarvængur stórveldanna
gæti lag-st svo fast að okkur, að
okkar gamla memniag og fyrir-
komulag gæti beðið verulega
hnekki. Það er margt i fari
stórveldannia, sem bendir á að
réttur smáþjóðanna sé ekki allt-
af mikils virtur.
Að endingu sagði félagsmála-
ráðherrann: „Það getúr verið að
við fáum litlu. að ráða, hver ör-
lög okkar verða, en þrátt fyrir
hið slæma útlit er ekki rétt að
sleppa þeirri von, að smáþjóð-
irnar fái enn að njóta réttinda
sinna og frelsis, en ef svo yrði,
þá yrðum við að mínu áliti hvergi
betur komnir en í hópi Norður-
landaríkjanna. Eimskis get ég ósk-
að Islandi frekar til handa . en
að vera eitt ríki í hópi fimm full-
komlega sjálfstæðra Norðurlanda,
þvi að í því samstarfi eigum við
heima og döfnum bezt“.
Sigurður Einarsson dósent átti
að flytja erindu um viðhorf Is-
lands til annarra landa, en vegna
anna hans við útvarpið fórst það
fyrir og féllu því allar frekari
umræður niður.
Hið alvarlega ástand Norður-
íanda lá eins og mara á fundin-
um. Formaður Stúdentafélagsinó,
Lúðvík Guðmundsson, vottaði
eina norska stúdentinum, konu
Barða Guðmundssonar, sem við-
síaddur var, saniúð fundarmanna.
HeinsókD GnnBars
ðnnnarssonar hjð
Hitler.
UNNAR GUN.NARSSON
hefir gengið á fund Hitl-«
ers, Það eru ekki nema fáir út-
valdir útlendingar, sem hljóta
Slíkan heiður. Annað hvort
verða þeir að hafa skarað fram
úr sem talsmenn nazism-
ans í sínu heimalandi eða á ein-
hverjum öðrum sviðum eins og
bókmenntum, sem þó ekki eru
hættulegar hinni ríkjandi stjórn
í Þýzkalandi. Gunnar Gunnars-
son hefir hingað til verið í hópi
hinna síðarnefndu. En hjá naz-
istum, þar sem aðeins ein skoð-
er er leyfð í hverju máli, grípur
pólitíkin inn á pll svið þjóðlífs-
ins. MiIIi bókmennta eða vís-
inda og stjórnmála er því oft
ekki gott að greina. Eins er með
þessa heimsókn Gunnars Gunn-
arssonar hjá Hitler. Það getur
verið erfitt að segja, hvort þar
býr undir bókmenntaáhugi
Hitlers eða ósk hans að nota
Gunnar Gunnarsson og hið vel-
þekkta nafn hans í hinum naz-
istiska áróðri. Tæplega verður
það talið trúlégt að Hitler eyði
sínum dýrmæta tíma í meining-
arlítið hjal um bókmenntir.
Enginn efast um, að Hitler hafi
ekki nóg að gera við tímann.
En reynslan hefir kennt honum,
að tímanum, sem fer í að tala
við vinsamlega útlenda áhrifa-
menn, er ekki cytt til ónýtis.
Fyrir stríð var Hitler óspar á
að taka á móti háttsettum og trú
gjörnum lávörðum, sem, litu á
Hitler sem verndara þeirra
gegn bolsévismanum. Þegar svo
heim kom, kepptust þeir um að
hæla ástandinu í Þýzkalandi —
eftir aðeins nokkra daga dvöl
þar — og lýstu Hitler sem frið-
arengli. sem vildi samvinnu við
England til verndar hinni vest-
rænu menningu gegn bolsévism-
anum. Starfsemi þessara manna
hafði mikil áhrif á hina örlaga-
ríku utanríkismálapólitík Eng-
lands, sem gerði Hitler mögu-
legt að reka þá glæfrapólitík,
sem hlaut að enda með stríoi,
Nú hafa þessir auötrúa, ensku
lávarðar vaknað við vondan
draum. Hitler hefir gert banda-
lag við erkióvin þeirra, bolsé-
víkana.
En hlutverk ensku lávarð-
anna eru nú aðrir menn að taka
að sér. ’Það eina, sem fréttzt
hefir af samtali Gunnars Gunn-
arssonar við Hitler, bendir á, að
hann sé einn þeirra manna. —
Gunnar Gunnarsson hefir það
eftir Hitler, að hann vilji frið,
svo að hann geti haldið áfram
uppbyggingarstarfi sínu. Hver
efast; um, .að Hitler hafi helzt
kosið áð. geta. sölsað undir sig
alla Evrópu, án þess að .urfa að
fara í stríð? En þegar stríð hefir
brotizt út, einmitt fyrir aðgerðir
Hitlers, er það í sannleika meira
broslegt, þegar hann segist vilja
frið.
Við íslendingar getum ekki
annað en látið í ljósi hryggð
okkar yfir því, að þekktasti
landi okkar skuli láta nota sig
fyrir slíkan nazistaáróður.
hr.—n.
Verkakonur
kjósafulltrúa
Áskorun á ríhisstjóru og al-
Ðingi um saltfisksveiðar tog-
aranna.
Alþýðusamband ís-
LANDS heldur þing í
haust og varð Verkakvenna-
félagið Framsókn fyrst allra
verkalýðsfélaga að kjósa full-
trúa á þingið. Samkvæmt
lögum sambandsins varð fé-
lagið að fá sérstakt leyfi til
að kjósa svona snemma.
Félagið hélt fund í síðustu
viku og fór þar fram kosning
fulltrúanna.
Þessar 7 konur. hlutu kosningu:
Jóhanna Egilsdóttir, Guðrún Sig-
urðardóttir, Jóna Guðjónsdóttir,
Hólmfribur Ingjaldsdóttir, Sigrið-
ur Hannesdóttir, Gíslína Magnús-
dóttir og Línbjörg Ámadóttir.
Auk þess vom 7 varafulltrúar
kosnir: SigríÖur ólafsdóttir, Inigí-
bjiörg Gissurardóttir, Bergþóra
Guömund sdöttir, Vigdís Gissurar-
dóttir, Guðrún Ingvarsdóttir,
Lovba Jósefsdóttir og Hólmfríð-
ur Björnsdóttir,
Haraldur Guðmundsson mætti
á fundinum og flutti erindi um
atvinnuhorfur, og urðu um það
nokkrar umræður. Að þeim lokn-
um var eftfrfariandi tillaga sam-
þykkt í einu hljóði:
„Fjölmennur fundur, haldinn i
V. K. F. Framsókn þriðjudaginn
2. apríl, skorar á ríkisstjórn og
alþingi að hlutast til um, að tog-
ararnir fari á saltfiskveiðar, og
feluir stjórn félagsins að flytja
þessa áskorun til ríkisstjómar-
innar.“
Fundurinn var vel sóttur og
fór hið bezta fram. Áhrif kom-
múnista í félaginu em nú ger-
samlega úr sögunni.
Stjórn verkakvennafélagsins
hafði tal af ríkisstjórninni áföstu-
daginni.
LEBKFÉLAG REYKJAVÍKUR,
„Stondnm og stnndnm
Sýning í kvöld kl. 8.
Fáein sæti seld eftir kl. 1.
Næsta sýning annað kvöld (miðvikudag) kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4 til 7 í dag.
BÖRN FÁ EKKI AÐGANG.