Alþýðublaðið - 06.05.1940, Blaðsíða 3

---------ALÞÝÐUBLAÐIÐ--------------------♦
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
f fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (hehna) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
AfgreiSsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H.J.
♦ ---------------------------------------♦
Átvinnuhorfurnar i sumar.
AÐ mun láta nærri að síð-
an ófriðurinn brauzt út
hafi verið fluttur út ísvarinn
fiskur fyrir meira en 35 millj-
ónir króna. Vitanlega er hér
miðað við heildarsölu, án nokk-
urs frádráttar, en það er vitað
mál, að allstór hluti af þessu fé
er beinn hagnaður af þessum
átvinnurekstri. Hve mikill
hann er er ekki gott að segja
sém stendur.
Hvert rennur þessi gróði?
Hann rennur vitanlega fyrst og
fremst til útgerðarfyrirtækj-
anna, og má segja að hann sé
eins og gróðrarskúr fyrir út-
gerðina, sem sannarlega þarfn-
aðist hennar mjög eftir öll hin
erfiðu ár undanfarið.
Þá hefir þessi atvinnurekstur
og það hversu vel hann hefir
gengið skapað stöðuga atvinnu
hjá sjómannastéttinni, sem var
áður álíka sett og útgerðin og
atvinnan kom því í góðar þarf-
ir,
Með réttu má því segja að
þegar litið er á þjóðarheildina,
þá hafi hún hagnað af þessum
atvinnurekstri og það því frem-
wr sem gera verður ráð fyrir
ai> útgerðarfélögin hafi nú get-
að grynnkað eitthvað á skuld-
um sínum við peningastofnan-
irnar.
Hins vegar er öllum það
ljóst, að með því að togararnir
hafa ekki að neinu ráði stundað
saltfisksveiðar, þá hefir verka-
fólkið orðið fyrir ógurlegum
atvinnumissi og það var einmitt
vegna þessa, að þeir Emil Jóns-
son og Finnur Jónsson báru
fram tillögur sínar á alþingi
ijm saltfisksveiðar togaranna,
sern raunar náðu ekki samþykki
og báru ekki þann árangur, sem
ætlast var til að öðru leyti. Rík-
isstjórninni mun hins vegar
hafa verið það ljóst og vera það
ljóst, að þessi breyting á þess-
um aðalatvinnurekstri við sjó-
inn, ekki einungis hér í Reykja-
vík, heldur og víðar um landið
í sjávarþorpunum, hlyti að
skapa hina mestu þröng hjá al-
þýðu, því að bátar, sem stund-
að hafa fiskveiðar í vetur, hafa
margir hverjir selt afla sinn
upp úr sjónum til útflutnings.
Veturinn hefir því verið ein-
hver sá atvinnuminnsti fyrir
allt landverkafólk, sem komið
hefir í mörg ár, og útlitið er
þannig, að ekkert virðist muni
rakna úr, ef ekki er gripið til
alveg sérstakra ráðstafana.
Það mun því fyrst og fremst
liggja fyrir nú hjá ríkisstjórn-
inni að ráða fram úr því, hvern-
ig það fé, sem kemur inn
fyrir sölu ísfiskjarins, geti
komið að gagni landverkafólk-
inu.
Því að það hlýtur að vera
hvorjum ma»ni augljóst, að hin
góða ísfisksala hlýtur að rýmka
mjög til á peningamarkaðinum
og að gjaldeyrir verður meiri
hér, ef þessu heldur áfram, en
verið hefir um mörg ár.
Það veltur mjög á því um
afstöðu allrar þjóðarinnar á
starfi þjóðstjórnarinnar, hvaða
tökum ríkisstjórnin tekur þess-
um málum. Tekst henni að láta
féð koma þjóðinni að verulegu
liði í aukinni atvinnu? Tekst
henni að notfæra þannig hinn
rýmkaða peningamarkað, að
öllum einstaklingum komi að
haldi?
Ef sama áframhald verður
um möguleika fyrir siglingum,
verður að gera ráð fyrir því að
ísfisksveiðar haldi áfram langt
fram á sumar og stöðvist jafn-
vel alls ekki. Það þýðir vaxandi
gróða útgerðarfélaganna, vax-
andi gjaldeyri í landinu, mikla
atvinnu fyrir þann hluta sjó-
mannastéttarinnar, sem kemst
að við ísfisksveiðarnar, en jafn-
framt áframhaldandi atvinnu-
leysi hinna mörgu, sem unnið
hafa á öðrum sviðum við út-
gerðarreksturinn.
Hvernig á að mæta þessu?
Eins og áður hefir verið skýrt
frá hér í blaðinu, eru fyrirhug-
aðar stórfelldar ræktunarfram-
kvæmdir í sumar og raunar
næsta sumar austur í Ölfusi.
Því ber vitanlega að fagna. Og
það er einmitt í ræktunarmál-
unum, sem telja verður eðli-
legt að verulega sé hafizt
handa, þegar á að skapa aukna
atvinnu í stað þeirrar, sem
tapast hjá stórum fjölda manna
vegna hinna stöðugu ísfisks-
veiða. í ræktuninni liggur
framtíð, landið, sem brotið er
og undirbúið til nytja, getur
gefið ríkulegan ávöxt síðar
meir, og það er meira en hægt
hefir verið að segja um marg-
ar þær atvinnubætur, sem ráð-
izt hefir verið í áður fyrr.
En ræktunarframkvæmdirn-
ar verð að vera enn stórfelld-
ari í sumar en gert er ráð fyrir
með þeirri áætlun, sem hér
hefir verið skýrt frá, ef þær
eiga að taka við stórum hluta
af því fólki, sem gengur at-
vinnulaust í sumar.
Þá virðist alveg sjálfsagt að
allar framkvæmdir viðvíkjandi
vegum, bæði viðgerðir og nýj-
ar vegalagningar, verði mjög
auknar í sumar. Til slíkra fram-
kvæmda þarf ekki að kaupa er-
lent efni að neinu ráði, svo að
hvað það snertir þarf dýrtíðin
ekki að draga úr framkvæmd-
unum.
Allir munu óska eftir því, að
ríkisstjórninni, sem mun hafa
þessi mál til athugunar, takist
sem allra bezt að ráða fram úr
þessum vandamálum.
ALfetfDUBLAÐID
MÁNUDAGUR 6. MAI 1940.
Samningurinn milli sjó-
manna og
' AMNINGURINN, sem und- ♦
" irritaður var í fyrrinótt
Yfirlýsing,
TIL áréttingar samkomulagi dags. í dag, um stríðáhsettu-
þóknun o. fl. milli Fél. ísl. botnvörpueigenda og Sjómanna-
félags Reykjavíkur, Hafnarfjarðar og Patreksfjarðar, hafa aðilar
orðið ásáttir um neðangreind atriði:
AÐ lokinni veiðiför skips en áður en siglt er til útlanda
skal þeim skipverjum, sem í landi verða á biðlaunum, skylt að
vinna að því að koma veiðarfærum úr skipi á bryggju eða bíl,
AÐ skip, sem hefir fiskað eða keypt fisk og umhleður hann
í annað skip á innlendri höfn, telst hafa lokið veiðiför og er
skipverjum þá óskylt að umskipa aflanum nema fyrir venjulegt
verkamannakaup í Reykjavík. Sé það skip, er tekur aflann til
flutnings, statt í heimahöfn, skulu þeir skipverjar, er sigla, hafa
algert frí síðustu 12 klst. áður en úr höfn er látið, sé viðstaða
skipsins það löng.
AÐ útgerðarmanni er heimilt að láta þá skipverja, er í
landi eru á biðlaunum, gera við veiðarfæri skipsins meðan það
er í utanlandssiglingu, allt að tvo heila vinnudaga á mann fyrir
hverja ferð skipsins án sérstaks kaups.
AÐ útgerðarmanni er heimilt að kveðja menn, sem eru í
Iandi á biðlaunum, til að slá undir trollum og stilla upp borðum
í fiskilest.
AÐ skipverjar á skipum, sem eingöngu flytja fisk til út-
landa og flytja kol eða annað í lestum heirn, skulu hafa hafnar-
frí þar til affermingu er lokið tog lestar hreinsaðar og undan-
þegnir næturvarðstöðu í heimahöfn fyrstu tvo sólarhringana.
Undirritað: Stéttarfélög sjómanna og Félag ísl. botnvörpusk.eig.
milli sjómannafélaganna og
togaraeigenda, er svohljóðandi:
, Sjómannafélag Reykjavíkur,
Hafnarfjarðar og Patreksfjarð-
ar annars vegar og Félag ísl.
botnvörpuskipaeigenda hins
vegar gera með sér svohljóð-
andi samkomulag:
1. gr. Áhættuþóknun reikn-
ast frá því að skip siglir fram
hjá Reykjanesi eða Langanesi
á útleið. Fari skip til útlanda
af svæðinu sunnan nefndra
staða, reiknast áhættuþóknun-
in frá því skipið leggur af stað.
Áhættuþóknun reiknast til þess
tíma, er skipið siglir fram hjá
nefndum stöðum á heimleið
eða byrjar veiðar eða kemur í
höfn sunnan Reykjaness eða
Langaness. — Áhættuþóknun
reiknast frá byrjun þess dæg-
urs, er skipið siglir inn á á-
hættusvæðið og til loka þess
dægurs, er skipið siglir út af
því á heimleið (miðað við kl.
12 og 24).
Innan þess svæðis teljast
ekki veiðar byrjaðar, nema því
aðeins að þær séu stundaðar
yfir 12 klukkustundir og við-
koma skips á útleið eða
heimleið í ísl. höfn kemur eigi
til greina til frádráttar áhættu-
þóknunar ef viðdvölin er undir
12 klst., enda sé ekki um aðal-
fermingar- eða affermingar-
höfn skipsins að ræða.
Áhættuþóknunin er 300% og
miðast við kr. 232,00 mánaðar-
kaup á togara, sem stundar
veiðar og siglir með aflann, og
kr. 270,00 mánaðarkaup á tog-
ara, sem eingöngu kaupir fisk
eða er leigður til flutninga.
2. gr. Um tryggingar vegna
stríðshættu fer að lögum.
3. gr. Þeir, sem ekki sigla til
útlanda á togara, sem stundar
veiðar, miðað við 19 ihanna á-
höfn, skulu halda mánaðar-
kaupi sínu og fæðispeningum,
kr. 2,50 á dag auk dýrtíðarupp-
bótar. Það skal á valdi skip-
stjóra, hve margir sigla, sbr.
úrskurð gerðardóms 21. marz
1938 og samning 28. jan. 1935
5. gr. Skipstjóri sér um að há-
setar sigli að jafnaði til skiptis,
svo og að matsveinn og kynd-.
arar, sem þess kunna að óska,
fái frí frá að sigla ef einhverjir
af þeim skipverjum, sem að
öðrum kosti myndu vera í
landi á biðkaupi, geta tekið að
sér starf þetta.
4. gr. Lifrarþóknun samkv.
2. gr. gerðardómsins frá 21.
marz 1938 skal meðan samn-
ingur þessi er í gildi skipt að-
eins í 13 staði meðan skip
stundar ísfisksveiðar, jafnt þótt
fleiri séu á skipinu, er lifrar-
hlut eiga að taka, og skal þá út-
gerðarmaður greiða þeim, sem
umfram eru, sama lifrarhlut og
hinum ber.
5. gr. Á togurum, sem eru
eingöngu á ísfisksflutningum,
sé 2. stýrimanni greitt sama
mánaðarkaup og 2. stýrimanni
á togara, sem veiðir og siglir
til útlanda með eigin afla. Ef
enginn bátsmaður er um borð
í togara, sem er á ísfisksflutn-
ingum, þá skal greiða 2. stýri-
manni bátsmannskaup.
6. gr. • Þegar 2. stýrimaður
eða maður með stýrimannsrétt-
indum ræðst sem 1. stýrimaður
í ferð til útlanda, skal honum
þá greitt það kaup, sem gildir
um 1. stýrimann í ísfisksflutn-
ingum, þó aldrei meira en
helmingur af heildarkaupi hins
fasta stýrimanns miðað við
veiðitíma og útsiglingu einnar
ferðar, en ávallt skal honum
tryggt það kaup, sem honum
hefði borið í stöðu þeirri, er
hann áður hafði. Hver maður
með stýrimannsréttindum, er
ræðst sem 2. stýrimaður, sé lög-
skráður til ferðarinnar fyrir
kaup og áhættuþóknun, sem
honum ber.
7. gr. Skipstjón af völdum ó-
friðar telst falla undir ákvæði
41. gr. Sjómannalaganna.
8. gr. Samningurinn gildir til
næstu áramóta, þó þannig, að
ef veruleg breyting verður á á-
hættunni, að áliti nefndar, sem
aðilar koma sér saman um, þá
hefir hvor aðili um sig rétt til
að krefjast endurskoðunar á
samningnum og náist eigi sam-
komulag innan 14 daga, þá að
þeim fresti liðnum að segja
honum upp með 14 daga fyrir-
vara. Ef hvorugur aðili hefir
sagt upp samningi þessum fyr-
ir 15. des. n.k., heldur hann á-
fram að gilda þar til honum er
sagt upp með 14 daga fyrirvara.
9. gr. Ákvæði samnings þessa
skulu gilda frá og með 21. apr.
þó þannig, að fæðispeningar
biðlaunamanna reiknist frá 1.
marz s.l.
Alla þá samúð, sem mér og mínum hefir verfð; sýnd vegna
fráfalls og jarðarfarar konunnar minnar,
Stefaníu Elínar Grímsdóttur,
þakka ég innilega fyrir hönd mína og barnanna. (
Loftur Guðmundsson.
Það tilkynnist hér með vinum og vandamönnum, að elsku-
legur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
Jón Árnason,
andaðist að heimili sínu, Ánanaustum C, þann 5. þ. m.
Fyrir mína liönd og annarra aðstandenda.
Valgerður Jónsdóttir.
Aðalfundur
verður haldinn í Hjúkrunarfélaginu Líkn í Oddíellow-
húsinu, niðri, þriðjudaginn 7. maí kl. 9 síðd.
Dagskrá samkvæmt félagslögum.
STJÓRNIN.