Alþýðublaðið - 08.05.1940, Page 1
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XXI. ÁRGANGUR MIÐVIKUDAG 8. APRÍL 1940 105. TÖLUBLAÐ
Fyrsti ríkisráðsfundurinn í fundarsal forsætisráðherra í Stjórnarráðinu: Sitjandi við borðið
frá vinstri: Eysteinn Jónsson viðskiptamálaráðherra, Jakob Möller fjármálaráðherra, Her-
mann Jónasson forsætisráðherra, Stefán Jóli. Stefánsson félagsmálaráðherra og Ólafur
Thors atvinnumálaráðherra. Vigfús Einarsson skrifstofustjóri, sem stendur fyrir enda borðs-
ins, var ritari fundarins.
Fjrsti rfkisráðsfnndirim í Revkjavik eft
ir að æðsta vaidið var flntt inn i iandið
TVffERKUR VIÐBURÐUR
gerðist í gær í stjórn-
málasögu íslendinga. Fyrsti
ríkisráðsfundurinn var sett-
ur í fundarsal forsætisráð-
herra kl. 11 fyrir hádegi og
stóð hann til kl. rúmlega 12.
Fundinn sátu allir ráð-
herrarnir og Vigfús Einars-
son skrifstofustjóri, sem var
ritari fundarins.
Það fyrsta, sém var tekið
fyrir á fundinum, var að
kveða upp úrskurð um með-
ferð mála í ríkisráði í sam-
ræmi við þær ályktanir, sem
gerðar voru á Alþingi 10.
apríl síðastliðinn.
Valr úrskurðurinn svohljóð-
andi:
Ráðuneyti Islands, handhafi
konungsvalds, gerir kunnugt:
Samkvæmt 14. gr. stjórnar-
skrárinnar, sbr. Alþingisálykt-
un 10. apríl 1940, fer ráðuneyti
íslands með konungsvald á
samkomu ráðherra, er heitir
ríkisráð, og stýrir forsætisráð-
herra samkomunni. Þar skal
bera upp lög og aðrar mikil-
vægar stjórnarráðstafanir.
í ríkisráði skal ráðherra sá,
er stöðu sinni samkvæmt fer
með mál, bera það upp til úr-
skurðar. Ráðherrar allir, er svo
eru heilir, að til þess séu færir,
og sé unt að ná til þeirra, rita
nöfn sín undir ályktun sem
handhafar konungsvalds, enda
bera þeir enga ábyrgð á álykt-
un vegna undirskriftar sinnar.
Lögmæt er ályktun þó, ef meiri
jhluti ráðherra undirritar hana.
Greina skal í gerðabók ríkis-
ráðs, hvers vegna ráðherra hafi
eigi undirritað ályktun. Ráð-
herra sá, er með málið fer, ritar
síðan nafn sitt undir ályktun og
ber ábyrgð á henni lögum sam-
kvæmt.
Gert í Reykjavík, 7. maí 1940.
Hermann Jónasson.
Eysteinn Jónsson.
Jakob Möller.
Ólafur Thors.
Stefán Jóh. Stefánsson.
Hermann Jónasson.
Að þessu loknu voru staðfest
öll lög, sem afgreidd voru af
síðasta alþingi, 28 samtals.
fieorge Laosbiry er látion.
Lansbury í hópi nokkurra aðdáenda sinna.
EORGE LANSBURY, einn
af þekktustu og vinsæl-
ustu forvígismönnum brezku
verkalýðshreifingarinnar, and-
aðist í London í gær, 81 árs að
aldri.
Hann var fæddur árið 1859
Frh. á 4. síðu.
Tfl pess aö sigra parf aðra
menn við stjórnvölinn.
-------4------
Orð Attlee ma|érs leiðtoga brezka
Alpýðuflokksins við lamræðurn*
ar í neðri málstofu plngsins í gær
-------4------
OTJÓRN CHAMBERLAINS varð fyrir harðri gagnrýni
af hálfu stjórnarandstæðinga og raunar einnig úr hópi
sinna eigin flokksmanna í neðri málstofu brezka þingsins
í gær. Sérstaklega var leiðtogi Alþýðuflokksins, Attlee,
þungorður í garð hennar. Hann lýsti því afdráttarlaust yfir
sem skoðun sinni, að til þess að sigra þyrftu aðrir menn að
vera við stjórnvölinn.
Það er þó eftir umræðurnar í gær ekki búizt við því,
að nein veruleg breyting verði á brezku stjórninni í bili
vegna viðburðanna í Noregi. Chamberlain tilkynnti aðeins
að fyrirhugað væri, að gera Churchill að sérstökum ráðu-
naut herforingjaráðsins og þar sem það yrði mikið starf,
gæti svo farið, að létt yrði af honum störfum flotamála-
ráðherrans.
Ræða Chamberlains.
Chamberlain sagði í ræÖu sinni,
að það væri ekki á nokkurn hátt
hægt að líkja brottflutningi her-
liðs Bandamanna frá Ándalsnesi
og Namsos við brottflutninginn
frá Gallipoli í heimsstyrjöldinni.
1 fyrsta lagi hefði alls ekki verið
um mikið lið að ræða — ekki
meira en sem svaraði einu her-
fylki, og hvergi hefðu miklar
birgðir hergagna verið skildar
eftir. Pjóðverjar hefðu orðið fyrir
•miklu meira tjóni í Noregi, þótt
ekki væri á það eitt að líta.
Um áhrif þau, sem brottflutn-
ingurinn hefði haft í öðrum lönd-
um, sagði Chamberlain, að í
Frakklandi hefðu menn tekið
fregnunum af miklum stöðugleika
svipað og í Bretlandi, og í þess-
um löndum, sem og i iíg'ipta-
landi hefðu menn harðnað við
þessa raun og vildu, að meira
væri aðhafzt. f Svíþjóð hefði
fregnunum verið þungiegar tekið
en annars staðar, og kvaðst
Chamberlain harma þau ummæli,
sem þar hefðu komið fram. Pau
kæmu hvorki Svíum eða neinum
öðmm að gagni. Ef sænska þjóð-
in og ríkisstjórnin ákvæðu að
vera hlutlaus, yrði að'gæta þess,
að hlutleysinu væri svo strang-
lega framfylgt, að á engan sé
hallað.
Barðaianir nm Pránfl-
beim.
Chamberlain sagði enga gagn-
rýni hafa komið fram á hendur
stjörninni fyrir að hafa sent her-
lið til Narvíkur og lokað hlið-
inu að jámmálmssvæðinu. Þar
næst’ ræddi hann ákvörðunina
'um, að gera tilraun til þess að
ná Þrándheimi úr höndum Þjóð-
verja. Þessa ákvörðun hefði rík-
isstjórnin tekið, þrátt fyrir það,
að hún gerði sér ljóst, að um
mikla áhættu væri að ræða,
ýegna betri lofthernaðarlegrar að-
stöðu Þjóðverja í Noregi, og að
búast mætti við, að Þjóðverjar
sendu herlið til sóknar upp dal-
ina í áttina til Þrándheims.
Engin ríkisstjórn gæti séð allt
fyrir, sem gerast kynni, en það
hefði orðið ofan á, að gera þessa
tilraun, og mundi ríkisstjórnin
hafa sætt gagnrýni, ef Banxla-
menn hefðu enga tilraun gert til
þess að ná Þrándheimi, sem er
norsku þjóðinni hjartfólginn
sögulegur staður og mikilvægur
að öðru leýti. Hefði þessi tilraun
ekki verið gerð, gat afleiðingin
orðið, að Þjóðverjar næðu öll-
um Noregi á sitt vald.
Bandamenn pnrfa alls-
staðar að vera viðbúnir
Þegar ákveðið var að senda
herafla til Noregs, var það gert,
sagði Chamberlain, með eins
miklum hraða og auðið var, í
von um, að það lið, sem fyrst
færi, gæti komið sér þar vel
fyrir, en tvent hefði aðallega
gengið í móti. Það hefði ekki
verið auðið að láta þessu liði í
té nægilega vernd, þar sem
Bandamenn höfðu enga flug-
velli í Noregi og gátu Þjóðverj-
ar því haldið uppi stöðugum
loftárásum á lið Bandamanna,
og ekki var auðið að koma í veg
fyrir, að Þjóðverjum bærist
liðsauki. Hér hefði og komið til
greina, að vegna aðstöðu Þýzka
lands til árása á ýms lönd, væri
Frh. á 4. síðu.