Alþýðublaðið - 16.07.1940, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚLl 1540.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
•-------- MMdmmm-----------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
1-------------------------—--—-----1+
Betri íbúðir -- meiri menning.
Utierðarmeu elga að greiði sjikra
ssmiagsgjilil ligskráðra skipeiia
----------
ÞESSA dagana eru fjörutíu
verkamanna- og iðnaðar-
mannafj ölskyldur að flytja inn
í hina nýju verkamannabústaði
í Rauðarárholti. Þetta eru á-
reiðanlega fegurstu verka-
mannabústaðirnir, sem byggðir
hafa verið hér á landi, enda hafa
alltaf við hverja byggingu
verkamannabústaða hér orðið
miklar framfarir, sem eðlilegt
er.
í hinum eldri verkamannabú-
stöðum í vesturbænum eru 172
fjölskyldur, svo að nú eru 212
fjölskyldur komnar í íbúðir,
sem byggðar hafa verið sam-
kvæmt lögunum um verka-
mannabústaði, er Alþýðuflokk-
urinn fékk framgengt eftir
langa pg harða baráttu.
Það er vert að á það sé bent
einmitt nú, að þessari stór-
felldu umbót á kjörum alþýð-
unnar í Reykjavík hefir Al-
þýðuflokkurinn komið á með
þeirri aðferð ,sem kommúnist-
ar fordæma með öllu og telja
stórskaðlega fyrir verkalýðs-
hreyfinguna og alla baráttu
hennar. Alþýðuflokknum hefir
tekizt að koma þessum umbót-
um á með samningum við aðra
flokka og þá fyrst og fremst
Framsóknarflokkinn. Þetta er
og eðlileg lýðræðisleg aðferð til
að koma fram breytingum til
umbóta á kjörum fólksins og
því meiri verða slíkar umbæt-
ur og hagkvæmari, sem flokk-
ur alþýðunnar hefir öflugri að-
stöðu þar, sem út um slík mál er
gert.
Enguni blandast hugur um
það, að þrátt fyrir margar
glæsilegar nýbyggingar ein-
stakra manna, þrátt fyrir það þó
að risið hafi upp heil stór hverfi
af fögrum, nýtízku íbúðarhús-
um, hefir húsnæðisleysi þjáð
verkamannafjölskyldurnar. í-
búðir þeirra hafa verið litlar,
dýrar og slæmar. Með bygging-
um verkamannabústaðanna frá
upphafi hefir verið unnið að því
að bæta úr þessu. Því miður
hefir alls ekki telcizt enn að
bæta úr húsnæðisvandræðum
alls fjöldans af verkamönn-
um svo að vel sé og
sérstaklega mun það aldrei
líða úr minni þeirra, sem að
þessum málum vinna, að lögin
um verkamannabústaði geta
ekki hjálpað þeim, sem allra
bágast eru settir. Þeir, sem ekk-
ert geta lagt fram sjálfir, geta
ekki komið til greina sem íbúða-
eigendur. Þetta er mikill
galli, þó að lögin séu stórkost-
leg umbót frá því, sem áður var.
Því er af fróðum mönnum
haldið fram, að ef fólkinu séu
sköpuð skilyrði til að eignast
sæmileg heimili, aukist menn-
ing þess að öllu leyti. Þetta er
áreiðanlega rétt. Margar al-
þýðukonur hafa orðið að háfast
við í íbúðum, sem ómögulegt
hefir verið að halda hreinum og
þokkalegum, hvernig svo sem
konurnar hafa unnið að því.
Slíkt skapar leiða, þreytu og
jafnvel uppgjöf þeirra, sem eiga
að sjá um að heimilið geti verið
hvíldarstaður fyrir fjölskyld-
una, griðastaður hennar eftir
önn dagsins. Menn skilja hvaða
áhrif slíkt hefir á alla menningu
og jafnframt afkomu fjölskyld-
unnar. Það er ekki sízt þetta,
sem þeir menn hafa haft í huga,
sem barizt hafa fyrir hinum
miklu verkamannabústöðum,
sem byggðir hafa verið á und-
anförnum árum, enda hefir
þeim orðið að trú sinni.
En það er langt frá því, að
menn hafi almennt skilning á
þessu. Þess vegna hefir líka viss
flokkur í landinu barizt gegn
verkamannabústöðum allt fram
á síðustu tíma.
Oft hefir verið bent á það hér
í blaðinu, og af þeim fulltrúum,
sem Álþýðuflokkurinn hefir átt
í bæjarstjórn Reykjavíkur, að
það væri alveg sjálfsagt fyrir
bæinn að byggja íbúðarhús með
smáíbúðum. Allir vita að bær-
inn borgar húsaleigu fyrir
styrkþega sína, sem mun nema
tugum ef ekki hundruðum þús-
unda króna á ári. Þá borgar
hann og vinnufærum mönnum
fátækrastyrk. Alþýðuflokkur-
inn hefir lagt til að bærinn not-
aði eigin lóðir og eigið bygging-
arefni, setti vinnufæra styrk-
þega í byggingavinnu og kæmi
upp íbúðarhúsum, sem hann
bæði leigði út gegn sanngjarnri
leigu og fengi auk þess styrk-
þegafjölskyldum sínum til íbúð-
ar. Ef Reykjavíkurbær gerði
þetta, færi hann að dæmi fjölda
annarra borga á Norðurlöhdum,
sem hafa álitið slíkar bygg-
ingaframkvæmdir hagkvæmar,
enda hefir reynslan sýnt að
þær hafa verið það. En við
þetta hefir ekki verið komandi.
Þegar meirihluti Sjálfstæðis-
flokksins hefir verið spurður
um rök gegn þessari tillögu hef-
ir hann ekki fengist til þess að
koma með þau, nema ef það eiga
að vera rök, sem Pétur Hall-
dórsson borgarstjóri sagði einu
sinni við umræður um þessi
mál, að ,,hið opinbera ætti ekki
að vera að grípa fram fyrir
hendur einstaklinganna í bygg-
ingamálunum1'.
En til langframa má það ekki
viðgangast, að hinn fátækari
hluti verkalýðsins sé þannig lát-
inn sitja á hakanum. Fyrr eða
síðar verða bæjarfélögin að
hefjast handa um það, að skapa
honum viðunandi húsakynni.
LÞÝÐUBLAÐINU hafa bor-
izt margar fyrirspurnir frá
sjómönnum um það, hvort þeim
bæri að greiða sjúkrasamlags-
gjöld fyrir sig, þegar þeir væru
lögskráðir á skip. Út af þessum
fyrirspurnum vill blaðið upp-
lýsa það , að. á síðasta alþingi
voru gerðar ýmsar breytingar á
lögum nr. 74, 31, dez. 1937, um
alþýðutryggingar, en í þeim eru
ákvæði um sjúkrasamlög.
I 40. gr. þeirra laga var út-
gerðarmanni heimilt að semja við
Sjúkrasamlög um að þau tækju
að . sér ,gegn aukagjaldi, þá á-
hættu í veiikindatilfellum, sem út-
gerðarmaður ber samkvæmt 27.
og 28. gr. Sjómannalaga frá 1930
en skipverjar áttu aðeins að
greiða iðgjöld, meðan ráðningar-
tíminn stæði yfir, sein svaraði
til þeirrar áhættu, sem samlagið
hefði, eftir ad ábyrgð útgerðar-
manna væri lokið. En sjómenn
hafa ekki fengið neina eftirgjöf
á sjúkrasamlagsgjaldmu, þar sem
útgerðarmenn virðast ekki hafa
viljað tryggja hjá sjúkrasamlög-
unurn þá áhættu, sem þeir höfðu
samkvæmt 27. og 28. gr. sjó-
mannalaganna, en samkvæmt
þeim bar þeim að greiða allan
kostnað af umönnun sjúkra skip-
verja allan tíman, sem skipverji
er skráður, og sex vikur eftir að
þeir eru afskráðir innanlands, en
12 vikur erlendis o. fl.
Sjómenn töldu því ekki rétt-
mæt.t að borga til Sjúkrasamlugs,
meðan þeir væru lögskráðir, þar
sem sjúkrasamiag bar engan
kostnað af veikindum, sem stöf-
uðu af slysi, í 6 mánuði, og
ekki í öðrurn veikindatilfellum
fyrstu 6 vikurnar, en þær eru
vana'.ega ikostnaðarsamastar.
Nú hefir verið ráðin böt á
þessu með því að hinn 15. apríl
s. 1. breytti alþingi þessu ákvæði,
Qg hljóðar 40. gr. laganna nú
svo: i
„Nú er samlagsmaður einnig
slysatryggður samkvæmt lögum
þessurn, og greiðir samlagið þá
læknishjálp oig aðra sjúkrabjálp
hans vegna samkv. 10. gr. 1.
tölulið laganna, að undantekn-
um dagpeningum. Til að standast
kostnað, sem af þessu leiðir, á
sjúkrasamlagið rétt á að fá hluta
af slysatryggingariðgjöldum, sem
greidd eru á samlagssvæðinu til
Slysatiyggingarinnar. Um skipt-
ingu iðgjaldsins og nánari fram-
kvæmdir þessa ákvæðis fer eftir
reglum, sem ráðherra setur, að
fengnum tillögum tryggingar-
ráðs.
Eigi hinn tryggði að öðru leyti
rétt til slysaböta' á hendur
skaðabótaskyldum manni eða
síofnun, skal hann, ef hann krefst
sjúkrastyrks, framselja hfutaðeig-
andi sjúkrasamlagi rétt sinn til
bótanna. Nú greiðast hærri bætur
en framlögðum sjúkrastyrk nem-
ur, og fær hinn tryggði þá það,
sem fram yfir er, og jafnan skal
hann fá þær bætur, scm greidd-
ar eru vegna þiáninga eða lík-
amslýta, eða aðrar slíkar miska-
bætur.
Útgerðarmahur skal greiða
sj úkrasamlagsiðgj öld tryggingar-
skyldra, lögskráðra sjómanna,
enda taki þá sjúkrasamlagið á
sig áhættu þá, sem á útgerðinni
hvílir samkv. 27. og 28. gr. laga
nr. 41, 19. maí 1930, að svo miklu
leyti, sem hún fellur saman við
hlunnindi þau, sem samlagið veit-
ir samkvæmt samþykktum sínum.
Heimilt skal útgerðarmanni að
semja við sjúkrasamlag um, að
það taki að sér gegn aukagjaldi
þa áhættu, sem útgerðarmaður
ber samkvæmt sjómannalögum
og umfram er þá áhættu, sem
sjúkrasamlagið tekur á sig sam-
kvæmt samþykktum sínum. Sama
gildir að því er snertir skyldur
húsbænda gagnvart hjúum sam-
kvæmt hjúalögum oig meistara
gagnvart iðnnemum samkvæmt
lögum um iðnaðarnám."
Lög þessi voru staðfest í rík-
isráði Islands 6. maí s. 1. og
öðluðust þegar gildi.
Svfar sæta harðri
gafirýni í Lonðon.
Bretar segja, að hérflutningam
Þjóðverja um Svfpjðð sé stefnt
gegn sér.
TTM þá ákvörðun Svíaaðleýfa
Þjóðverjum herflutninga um
land sitt, segir sænska útvarpið
í London í gær, áð hún stingi
jtnjög í stúf við ræðu þá, er Per
Albin Hansson, forsætisráðherra
hafi flutt þann 12. april s.l. þar
sem bann sagði, að Svíar myndu
verja heiður sinn og frelsi og
gæta hins fyllsta hlutleysis í hví-
vetna. Forsætisráðherrann sagði
ennfremur við það tækifæri, að
hver sú þjóð, er leyfðl erlendu
ríki herflutninga um land sitt,
hefði horfið frá hlutleysisstefnu
sinni.
En svo kynlega vill til, að 5.
júlí s. 1. er gefin opinber yfir-
lýsing þess efnis, að Þjóðverjum
'séu leyfðir herflutningar um land-
ið.
Sagði sænska útvarpið, að
brezka stjórnin fylgdist vel með
því, sem nú væri að gerast í
Svíþjóð. — Þess sé skemmst aö
minnast, að Sviar synjuðu Banda-
mönnum leyfis til herflutninga
um Svíþjóð til Finnlands, en nú
flytti Þjóðverjar her sinn um
Svíþjóð til árása á Bretland.
Sagði sænska útvarpiði ennfrem-
ur, að Svíþjóð liefði nú um lang-
an aldur notið frelsis og sjálf-
stæðis o g myndi Svíum nú
bregða við, ef land þeirra yrði
gert að þýzku leppríki.
Norsk biðð I f jðtr-
ni ritskoðnoar.
íyfORSKA útvarpið í London
sagði í gær frá því, að
norskum blöðum sé í skrifum
sínum bannað að nota orðið
,,heimsstyrjöld“ um yfirstandandi
ófrið. Þeim er ennfremur bannað
að birta myndir af meðiimum
konungsfjölskyldunnar nórslui
svo og ráðherrunum.
Fréttirnar frá fréttastofunum
Hafið þér athugað það,
að Freyju-kaffibætis-
duft iriniheldur ekkert
vatn, og er því 15% ó-
dýrara en kaffibætir í
stöngum?
Reynið FREYJU-DUFT
Nú hlakka ég til að fá
kaffisopa með Freyju-
kaffibætisdufti, því þá
veit ég að kaffið hressir
mig.
I fjamrn minni
til ágústmánaðarloka
gegna læknarnir Kjart-
an Ólafsson augnlækn-
isstörfum og Alfred
Gíslason heimilislæknis-
störfum mínum.
Bergsveinn Ólafsson.
Ensk fataefni.
Úrval af enskum fata-
efnum fyrirliggjandi.
Sauma úr tillögðum
efnum. — Sanngjörn
saumalaun.
GUNNAR A. MAGNÚSSON
klæðskeri.
Laugavegi 12. — Sími 5561.
Reuter og Havas eru háðar rit-
skoðun fréttastofunnar þýzku og
má ekki birta þær á áberandi'
stöðum. Hinsvegar verða her-
stjórnartilkynningarnar þýzku að
birtast þar, sem þær vekja mesta
athygli.
Þá sagði útvarpið einnig frá
því, að blað Quislings, „Fritt
fóik“, hafi lýst því fyrir skömmu
að gömlu stjiórnmálamennirnir,
menn liðna tímans, muni ekki
fá að koma nálægt þeirri „ný-
sköpun“ og endurskipulagningu,
sem nú muni fram fara i Noregi.
Um þessa yfirlýsingu blaðsins
segir norska útvarpið í London áð
norska þjóðin muni aldreigleyma
því, að enn sé til Noregskonung-
ur og lögleg ríkisstjórn, og að
þessir aðilar séu ímynd hins
sjálfstæða og óháða Noregs.
FORNSALAN, Hafnarstræti
18, kaupir og selur ný og notuð
húsgögn, lítið notuð karlmanna-
föt o. fl. Sími 2200.