Tíminn - 28.03.1963, Side 14

ÞRIÐJA RIKID
WILLIAM L. SHIRER
•falla frá áætlun sin.ni. Þýzkir sagn-
fræðmgar, sem fjall'að hafa um
sögu nazismans, eins og t.d.
Herden og Olden, og sömuleiðis
aðrir, sem ek'ki eru Þjóðverjar, en
hafa fylgt þeim, segja, að Göbbels
bafi á Bamberg-fundinum opin-
berlega afneitað Strasser og snú-
izt til fylgis við Hitler. En dag-
bækur Göbbels, sem fundust ekki
fyrr en Heiden og Olden höfðu
skrifað bækur sínar, sýna greini-
lega, að Göbbels svei'k Strasser
ekki al'veg svona skyndiiega. Þær
sýna, að Göbbels áleit foringjann;
hafa algerlegia á röngu að standa,'
og hann, um stundarsakir, hafðij
alls ekki í hyggju að snúast til
fylgis við hann, enda þótt hann |
sameinaðist Strasser i að gefa'St'
upp fyrir honum. Daginn eftir
Bamberg-fundinn, þ.e. 15. febrú-
ar, skrifar hann í dagbók sína:
„Hitler talar í tvær klufcku-i
stundir. Mér líður eins og hefði!
ég verið barinn. Hvers konar Hitl-
er er þetta? Afturhaldsseggur?
Ákaflega afkáralegur og óstöðug-
ur. Hann hefur algerlega rangt
fyrir sér, hvað við kemur Rúss-
landi. ítalía og England eru okk-
ar náttúrlegu bandamenin! Hræði-
legt! . . . Við verðum að gereyða
Rússland! . . . Það má ekki svo
mikið sem minnast á að komið
verði við einkaeignir yfirstéttanna.
Hryllilegt! . . . Ég get engu orð1
upp komið. Mér finnst sem ég
hafi verið barinn í höfuðið . . .
Þétta eru vissulega ein mestu
vonbrigði lífs míns. Ég ber ekki
lengur algert traust til Hitlers.
Það er einmitt það, sem e? svo
hræðilegt: undirstöðurnar hafa
verið tekijar undan mér.
Göbbels fylgdi Strasser til stöðv
arinear, til þess að sýna honum
hvern bann styddi, óg hughreysta
bann. Viku Síðaf, 23. febrúar,
skrifar hann: „Löng ráðstefna
með Strasser. Árangur: við megn-
um ekki að öfundast yfir Pyrr-
usarsigri Miinchen-safnaðarins.
Við verðum að byrja aftur baráttu
okkar fyrir sósíalismanum.11
En Hitler hafði gert sér betur
grein fyrir þessum unga Rínar-
landabúa, sem notaði svo rnikið
málskrúð, heldur en Strasser hafði
gert. Göbbels skrifar 29. marz;
„Fékk bréf frá Hitler í morgun.
Ég á að balda ræðu í Múnehen 8.
apríl.“ Hann kom þangað 7. apríl.
„Bíll Hitlers bíður eftir mér,“
mér,“ stendur í dagbókinni. „Kon-
unglegar móttökur! Eg á að tala
í þessum sögulega Burgerbrau."
Næsta dag gerði hann það, af
sama ræðupalli og forin^inn,
Hann skrifaði um það allt í dag-
bókina sína 8. apríl.:
Hitler hringir . . . Vingjamleiki
hans, þrátt fyrir það, sem gerðist
í Danberg, fær okkur tU þess að
skammast okkar . . . Klukkan 2
ökum við til Burgerbrau. Hitler
er þegar kominn þangað. Hjarta
mitt berst svo ákaft, að helzt lítur
! út fyrir, að það ætli að springa.
| Ég geng inn í salinn. Óhemju
■ fagnaðarlæti . . . og síðan tala ég
í tvær og hálfa klukkustund . . .
' Fól'kið hrópar og kallar. Að lok-
1 um faðmar Hitler mig að sér. Ég
er hamingjusamur . . . Hitler er
alltaf við hlið mína.
Fáum dögum síðar gafst Göbb-
els algerlega upp. „13. apríl: Hitl-
er talaði í þrjár klukkustundir.
Snilldarlega. Hann getur látið
menn fara að efast um manns
eigin skoðanir. Ítalía og England,
bandamenn okkar. Rússland vill
, gleypa okkur . . . Ég tilbið hann
. . . Hann hefur hugsað allt tú
grunna. Hugsjón hans: réttlátur
„kollektívismi" og einstaklings-
hyggja. Þjóðnýting auðhringanna,
flutningafyrirtækjanna o.s.frv. . . .
Ég er nú í rónni hans vegna . . •
Ég beygi mig fyrir þessum mikla
manni, stjórnmálasnillingnum.'‘
Þegar Göbbels fór frá Munchen
17. apríl, var hann orðinn fylgis-
maður Hitlers og átti eftir að
verða hans trúi stuðningsmaður
allt til hins síðasta. Hann sendi
foringjanum afmæliskort 20. apríl:
„Kæri og vitri Adolf Hitler! Ég
hef lært svo mikið af þér . . . Þú
hefur að lokum látið mig sjá Ijós-
ið . . . “ og sama kvöld skrifaði
hann í dagbófc sína: „Hann er
þrjátíu og sjö ára gamall. Adolf
Hitler, ég elska þig, af því að þú
ert bæði mikill og einfaldur. Þetta
eru einkenni snillingsins“.
Göbbels eyddi meiri hluta sum-
arsins með Hitler við Berehtes-
gaden, og dagbók hans er yfirfull
af lofsyrðum um foringjann. í
ágúst sagði hann opinberlega skil-
ið við Strasser í grein, sem birt-
ist í Völkiseher Beobacter.
— Það er ekki fyrr en nú, sem
ég geri mér fulla grein fyrir því.
hvað þið eruð: byltingarsinnar í
orði en ekki í verki (sagði hann
við Strasser-bræðurna og fylgis-
menn þeirra) . . . Talið ekki svona
miikið um hugsjónir, og blekkið
efcki sjálfa ykkur til þess að trúa,
að þið séuð uppfinning-amenn og
verndarar þessara hugsjóna . . .
Við erum ekki að gera yfirbót,
með að standa einhuga að baki
foringjans. Við . . . lútum hon-
um . . . með karlmannlegu, ó-
brotnu stolti hinna fornu Norð-
manna, sem standa uppréttir fyir
I framan hina germönsku lénsherra
sína. Okkur finnst hann vera meiri
en við erum, meiri en þú eða ég.
Hann er verkfæri hins guðlega
vilja, sem myndar söguna með
ferskri skapandi ástríðu.
Seint í október 1926 gerði Hitler
Göbbels að Gauleiter í Berlín.
Hanri gaf honum fyrirmæli um
að hreinsa burtu hina stríðandi
Brúnstakka, sem höfðu staðið í
vegi fyrir vexti hreyfingarinnar
þar, og ná undir sig höfuðborg
Þýzkalands fyrir þjóðernis-sósíal-
ismann. Berlín var „rauð“. Meiri
hluti kjósenda þar voru sósíalist-
ar og kommúni'Star. Göbbels hófst
óhræddur handa um að fram-
kvæma ætlunarverk sitt í þessari
miklu Babylonar-borg. Hann var
| rétt nýlega tuttugu og níu ára
j gamall, og hafði á aðeins rúmu
ári komizt upp úr engu í það að
vera eitt af leiðandi Ijósum Naz-
I jstaflokksins.
Millileikur hvfldar og ásta
í lífi Hitlers
I-Iin stjórnmálalegu rnögru ár
Adolfs Hitlers voru, eins og hann
®agði sjálfur síðar, bezlu ár einka-
lífs hans. Honum hafði verið bann
að að tala opinberlega, og það
hélzl þar til 1927. Þann tíma lagði
hann allt kapp á að ljúka við
Mein Kampf og skipuleggja í huga
. sér framtíð Nazistaflolcksins og
sjálfs sín, og á meðan eyddi hann
mestum tírna sínum á Obersalz-
berg' fyrir ofan markaðsbæinn
í bayernsfcu Ölpunum. Þetta var
, dásamlegur staður til þess að hvíla
| sig og taka lífinu með ró.
Einræður Hitlers í berbæki-
stöðvunum á vígvöllunum í styrj-
j öldinni, þegar hann að kvöldlagi
| hvíldi sig með gömlu flokksfélög-
. unum og hinum trúu kveneinka-
riturum sínum og lét hugann
reika um gamla daga, eru fullar
. af heimþrá eftir þessu fjallaheim-
' ili hans, eina heimilnu, sem hann
í rauninni hafði nokkurn tíma átt,
og hann talaði um, hversu mikils
| virði það hafði verið honum. „Já“,
j sagði hann eitt slíkt kvöld, aðfara-
nótt 17. janúar, 1942, „það var
j svo margt, sem tengdi mig Ober-
j salzberg. Svo margir hlutir sáu
þar í fyrsta sinn dagsins ljós . . .
Þar eyddi ég beztu stundum lífs
míns . . . Þar var það, sem allar
stærstu áætlanir mínar komu
fyrst fram, og þróuðust. Ég hafði
nægan tíma og hversu dásamlegir
voru vinir mínir ekki!“
Fyrstu þrjú árin efrir að hann
hafði verið látinn laus úr fangelsi,
dvaldist Hitler í fjölmörgum krám
við Obersalzberg, og þetta vetrar-
kvöld árið 1942 talaði hann um
þær í heila klukkustund. Að lok-
um settist hann að í Deutsche
Haus, þar sem hann eyddi miklum
hluta næstu tveggja ára,. og þai;,
14
því til að svara, að þér eruð hér
sem gestur minn.
— En . . .
— Þetta er mitt hús, hélt
„Ferskjublóm“ áfram. — Yður
finnst þáð sjálfsagt frábrugðið
öðrum húsum, sem þér hafið dval-
ið í hérlendis?
— Já mér finnst það, viður-
kenndi Blanche. — Það er svo
snyrtilegt og fallegt, ég hélt að
engir í Kína hefðu efni á að búa
lengur í slíkum húsakynnum . . .
Og hún bandaði með hendinni
að öllum húsgögnunum og list-
mununum.
— Hinir ríku eru ekki vinsælir
um þessar mundir, svaraði
„Ferskjublóm“. — En það er enn
mögulegt að lifa þægilegu lífi . . .
það mun verða svo í öl'lum lönd-
um — fyrir fáeina heppna, til þess
dags er manhfólkið og menningin
verður horfin. Eg hef ekki orðið
fyrir neinum óþægindum og ég
hef fengið leyfi til að búa hér í
friði og ró, þótt fjöldi manns hafi
á sama tíma orðið að þola hinar
voðalegustu þjáningar. En við
megum efcki tala um slíkt. Eg
ætla að senda „ömuhna“ mína tfl
yðar með te og föt. Eg þyki'St
sannfærð um að þér viljið gjarnan
losna við þessi óhreinu föt, ekki
satt?
— Jú, sagði Blanche, — þökk
fyrir. En segið mér eitt. Hvað er
ég að gera hér? Eða réttara sagt,
hvers vegna var óg flutt hingað?
— Ó, það verð ég að láta annan
um að segja yður. Hann kemur í
kvöld, eftir því sem mér skilst.
— Eigið þér við Petrov ofursta?
Litla kínvens'ka konan kinkaði
kolli til samþykkis óg bætti við:
— Þér munuð fá skýringu á öllu
þá. Nú ætla ég að senda amah
inn til yðar. Hún talar dálítið
í frönsku, því að hún var hjá mér
í París, en þér verðið að tala
hægt ... _
14
— Andartak. Hvenær fé ég að
sjá systur mínar og börn hennar?
Eru þau enn sofandi?
Fínlegar augnabrúnir konunn-
ar lyftust ögn. — Eg veit ekkert
um systur yðar né börn hennar,
isagði hún.
— En eru þau . . . ekki hérna
í þessu húsi?
— Auðvitað ekki. Þér voruð
fluttar hingað snemma í morgun.
Petrov ofursti og annar maður
komu með yður. Þér voruð með-
vitundarlausar, mér skildist eftir
áhrif af reyk valmúunnar.
— Þér eigið við ópíum? skaut
Blanche inn í.
— Já. Hann sagði mér að þér
hefðuð verið meðvitundarlaus um
•hríð og bað mig gæta yðar, þar
til þér kæmuð til sjálfrar yðar
aftur og svo sagðist hann myndi
heimsækja yður í kvöld. Það er
allt sem ég veit.
— Eri systir mín? Og tvíbur-j
arnir? Og . . . mágur minn hr.
Marsden?
— Eg hef ekki séð þau. Petrov.
ofursti nefndi þau ekki. Þér eruð
sú eina sem er hér . . .
— En hvar eru þau? HVAR
ERU ÞAU!? hrópaði Blánche'
tryllingslega.
— Um það verðið þér að spyrja
Petrov ofursta, þegar hann kemur
í kvöld . . .
Blanche reis á fætur o^ reikaði
yfir gólfið, en þá kom sviminn
yfir hana aftur og munaði
minnstu að hún dytti og kínverska
konan varð að hjálpa henni aftur
að •legubekknum. Það var furðu-
legt, hvað þessi litla kona var
sterk.
— Eg get ekki beðið svo lengi,
stundi Blanche. — GET ÞAÐ
EKKI. Kannski eiga þau í erfið-j
leikum! Kannski hafa þau hrein-.
lega verið myrt!
— Éf þau hafa verið myrt, þá
getið þér ekkert fyrir þau gert,1
A HÆTTUSTUND
Mary Richmond
sagði Ferskjublóm rökrétt. — Nú
sendi ég amah inn til yðar. Ef
þér æsið yður upp yfir þessu, verð-
ið þér ekki færar um að hitta
Petrov ofursta, og ef ættingjar
yðar þarfnast raunverulega hjálp-
ar, munuð þér ekki heldur geta
veitt hana.
10. KAFLI
Þegar Petrov kom seint um
kvöldið var Blanche komin í svo
mikinn æsing, að hún mátti vart
mæla. Hún var eldrauð í kirwnum
og augun glömpuðu hitasóttar-
lega og augun voru þrútin af gráti.
Hún hafði reynt að sleppa héðan
til að leita að Dorothy og börn-
unum, en hún uppgötvaði, að
henni var ekki leyft að fara út úr
herberginu. Þegar hún opnaði
dyrnar, stóð þjónn með skásett
augu þar fyrir utan og varnaði
henni útgöngu. Hann talaði ekki
til hennar, en með bendingum
gerði hann henni skiljanlegt að
hún varð að vera kyrr í herbergi
sínu.
Amah var jafn ákveðin. Þó að
Blanche talaði við hana á frönsku,
mjög hægt og greinilega þá svar-
aði konan alls ekki. Og Blamche
sá „Ferskjublóm“ ekki aftur þenn
an dag.
Blanche meitaði að borða, en
þegar leið á kvöldið. varð henni
ljóst að ef hún neytti nokkurs
matar, gæti það kannski ha'ft and-
verkandi áhrif á ópíumið, en til
þess fann hún enn. Þess vegna
gekk hún fram og gaf manninum
bendingu um að hún væri svöng.
Hann skildi hana og fáeinum and
artökum seinna var bakki borinn
inn til hennar. Maturinn
var einkar gómsætur, en hún
hafði enga matarlyst. Samt sem
áður neyddi hún sig til að borða
ofurlítið, hún varð að safna kröft-
um á ný, svo að hún gæti hjálpað
Dorothy ef nauðsyn krefði.
Amah hafði fært henni kín-
verskan fatnað — mjög fagrar
kínverskar silkibuxur og siðan
kyrtil. Og þegar hún hafði fengið
sér bað í íburðarmiklu baðher
herbergi, hjálpaði stúlkan henm
í þessi undarlegu föt. Auk þess
hafði „Ferskjublóm“ sent inn
inniskó og hárkamba.
Undir öðrum kringumstæðum
hefði hún glaðzt yfir þessum föt
um, sem voru einhver þau falleg-
ustu sem hún hafði komið í, en
það hefði eins getað verið striga-
SÍMANÚMER:
Skrifstofan 17080
Vefnaðarvörudeild 13041
Kjörbúð 11258
Búsáhöld og verkfæri 17fi
Vöruval á öllum hæðum.
Geymið auglýsinguna.
AUSTURSTRÆTI
SIMAR: 13041 - 11253
T f M I N N, fhnmtudagur 28. marz 1963.
I