Alþýðublaðið - 02.08.1940, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLA&flÐ
FÖSTUÐAGUR 2. ÁGOST ÍMC.
Ritstjóri: Stefám Pétursson.
Ritstjóm: AlþýSuhúsinu viS Hverfisgötu.
Símar: 4982: Ritstjóri. 4981: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursspn (heima) Hringbraut 218. 4983: Vilfaj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
AfgreiSsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Sínaar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 18 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTS M I © J A N H. F.
í —------------------—-----—-— -------------♦ ■
GMim kenu vér ai goMnm..
Innheimta itsvar
RÍKISSTJÓRNIN heíir gert
það að skilyrði fyrir á-
byrgð þeirri, sem hún hefir nú
tekið á síldarsöltun í sumar, að
einkasala verði á síldinni. Er
þegar búið að fela síldarútvegs-
nefnd að hafa hana á hendi, og
verða samkvæmt skilyrði ríkis-
stjórnarinnar engin söltunar-
leyfi veitt öðrum en þeim, sem
afhenda síldarútvegsnefnd síld-
ina til sölu. Hefir ríkisstjórnin
þar með raunverulega fyrir-
skipað einkasölu á allri saltsíld.
Það hefði þótt forspá fyrir
fáum árum síðan, að atvinnu-
málaráðherra úr flokki Sjálf-
stæðismanna myndi fyrirskipa
einkasölu á síld. Síðan Sjálf-
stæðisflokkurinn varð til, hefir
hann engu tækifæri sleppt til
þess að svívirða Alþýðuflokk-
inn fyrir tillögur þær, sem hann
hefir hvað eftir annað gert um
einkasölu bæði á íslenzkum af-
urðum og innfluttum erlendum
vörum. Hefir þá að jafnaði ver-
ið reynt að gera slíka einkasölu
fyrirfram óvinsæla með því að
líkja herini við dönsku einokun-
arverzlunina hér á fyrri öldum,
rétt eins og það væri eitt og hið
sama: innlend einkasala, stofn-
uð með alþjóðarheitt fyrir aug-
um af alþingi eða ríkisstjórn,
ábyrgri fyrir því, og erlend ein-
okunarverzlun, sem þröngvað
var upp á þjóðina með erlendu
valdboði til þess að erlend
kaupmannastétt gæti fengið að
féfletta landið!
Svo gáfuleg sem þessi sam-
líking hefir verið eða hitt þó
heldur, hefir hún þó verið ein
af aðalröksemdum Sjálfstæðis-
flokksins gegn stefnu Alþýðu-
flokksins, enda, eins og að lík-
indum lætur, verið tekið fegins
hendi af heildsölum og hvers
konar spekúlöntum, sem í
„frjálsri samkeppni“ hafa bar-
izt fyrir því sama og dönsku
einokunarkaupmennirnir forð-
um, að verða ríkir á kostnað ís-
lenzku þjóðarinnar.
En hvað gerist, þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn er loksins
kominn í stjórn? Þá veit at-
vinnumálaráðherra hans ekkert
ráð betra en að taka upp skipu-
lagstillögur Alþýðuflokksins og
íyrirskipa einkasölu á síld, þrátt
fyrir allar svívirðingarnar, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefir sagt
um einkasölurnar frá upphafi
og fram á þennan dag! Rök
veruleikans eru sterk.
Það hefði líka þótt forspá,
þótt ekki væri nema fyrir einu
ári síðan, að atvinnumálaráð-
herra úr flokki Sjálfstæðis-
manna beitti sér fyrir því, að
síldarútvegsnefnd yrði falin
einkasala á allri saltsíld. Eng-
inn getur verið búinn að gleyma
því, hvernig Sjálfstæðisflokks-
blöðin hafa látið út af síldarút-
vegsnefnd fram á síðasta ár.
Þau hafa ekki aðeins ætlað að
ærast yfir einkasölunni á mat-
éssíld og léttverkaðri Faxasíld,
sem síldarútvegsnefnd hefir
haft á hendi frá því að hún var
stófnuð, helzt hafa þau viljað
afnema nefndina með öllu.
Og nú fyrirskipar fyrsti at-
vinnumálaráðherra Sjálfstæð-
isflokksins síðan síldarútvegs-
nefnd var stofnuð, að henni
skuli falin einkasala á allri salt-
síld!
Hvernig eiga Sjálfstæðis-
flokksblöðin að segja lesendum
sínum, sem þau hafa alið upp í
óslökkvandi hatri á öllum
einkasölum og kennt að líta á
þær sem dönsku einokunina
endurborna, frá slíku syndafalli
flokksins og atvinnumálaráð-
herra hans? Morgunblaðið var í
gær bersýnilega í miklum
vanda statt. Það hafði það þó
eftir atvinnumálaráðherranum,
að „samsala“ væri fyrirhuguð,
og að óhjákvæmilegt væri, að
„einn aðili annaðist söluna“, en
gætti þess vel, að nefna sjálft
ekki hið svívirðilega orð „einka-
sala“ á nafn í sambandi við ráð-
stöfun ríkisstjórnarinnar. Vísir
fór ennþá meira hjá sér. Hann
minntist hvorki með einu orði
né öðru á ákvörðun atvinnu-
málaráðherrans um stofn-
un síldareinkasölunnar. Að
minnsta kosti fram á þennan
dag vita lesendur hans því ekk-
ert um það, sem hent hefir for-
mann Sjálfstæðisflokksins!
„Vér brosum“. En ósjálfrátt
verður okkur hugsað til orð-
anna, sem kristnir menn létu
falla, þegar Runólfur goði í Dal
gekk undir skírnina forðum:
„Gömlum kennum vér nú
goðanum að geipla á saltinu.“
ABkasyknrskanHtur
til snltngerðar.
KÖMMTUNARSKRIFSTOFA
ríkisins hefir gefið út til-
kynniingiii þess efnis, að veittur
verði aukaskammtur af sykri til
sultugerðar, 2i/2 kg. á mann.
Fyrr í sumar var úthlutað 2
kg. af sykri á mann til sultugerð-
ar. Er þetta gert til þess, að fólk
geti hagnýtt sér rabarbaratnn og
berin. Verður ekki annað sagt, en
ríkisstjómin hafi brugðizt vel við
óskum manna um nýjan auka-
sykurskammt til sultugeröar.

NIJ um þessi mánaðamót
kemur í fyrsta sinn til
framkvæmda nýtt fyrirkomu-
lag við innheimtu útsvaranna
hjá Reykjavíkurbæ-
Ber hverjum kaupgreiðanda,
er hefir fastráðið fólk í þjónustu
sinni, að halda eftir af kaupi
þess sjöunda hluta útsvarsins
mánaðarlega, að undanteknum
desember, þar til greiðslunni er
lokið. Af kaupi annarra vinn-
andi útsvarsgreiðenda ber að
halda eftir 10% af laununum,
enda nemi vikugreiðsla eigi
lægri upphæð en 40 krónum.
í stað fullra launa, hafa því
launþegar að þessu sinni fengið
nokkurn hluta þess greiddan
með kvittun fyrir tilskyldum
útsvarshluta og það án tillits til
þess, hvort þeir hafa áður stað-
ið í skilum með útsvarið eða
ekki.
Nú er það út af fyrir sig öll-
um ljóst, að það er nauðsynlegt
fyrir bæjarfélagið, að hinar á-
ætluðu tekjur þess komi að fullu
til skila, útsvörin eins og ann-
að. Að minnsta kosti hinum
skilvísu gjaldendum er það engu
síður ljóst, að nauðsyn ber til,
að staðið sé í skilum við bæinn.
Þeir vita það, og hafa reynslu
fyrir því, að því faérri sem ó-
skilamennirnir eru, því þyngri
verða álögurnar á hinum skil
vísu næsta ár. Ekki hvað sízt
fyrir það, hve illa hefir gengið
að innheimta útsvörin, hafa þau
farið síhækkandi, auk þess, sem
þar fyrir utan eru lögð 10%
á, fyrir vanhöldum. Er ekki of
sögum sagt, að útsvörin séu 20
til 30% hærri en þau þyrftu að
vera vegna þeirra gjaldenda, er
ýmist greiða þau seint eða
aldrei. Það er því ekki svo lítið
sem er í húfi fyrir hina skil-
vísu gjaldendur, að hinar
ströngu innheimtuaðferðir séu
látnar ganga jafnt yfir, og þeim,
sem geta greitt, sé ekki hlíft við
greiðslu.
Það er hins vegar ekki sagt
of mikið, þó sagt sé, að núver-
andi stjórnendur bæjarins hafi
verið sofandi fyrir þessum
þætti innheimtunnar, það sýna
hinar sífellt hækkandi útsvars-
skuldir og hinar árlegu eftir-
gjafir til vanskilamannanna. —
Ekki hefir samt vantað, að
nógu strangar innheimtuaðferð-
ir hafi verið heimilaðar, enda
hafa þeir snauðu fengið að
finna það. Það er heimilt .að
ganga að eignum manna og það
er heimilt til að taka laun og
inneignir manna. Á því er eng-
in breyting að verða. Það hefir
heldur ekki unnið svo fátækur
verkamaður hjá bænum, að
ekki hafi útsvarið verið dregið
frá launum hans í tæka tíð,
.jafnvel áður en hinir skilvísustu
byrja sínar greiðslur.
Það var því engin furða, þó
menn stæðu undrandi yfir því,
áð á hinum nýlega birta lista
yfir vanskilamenn, skyldu
standa nöfn margra íastlauna-
mannanna og annarra, er vitað
er, að hafa svo ríflegar tekjur,
að þeir hefðu átt að geta greitt
útsvörin sín engu síður en verka
menn, sem vinna hjá bænum.
Þetta er ekki sagt af pólitíkskri
hlutdrægni. Það eru fleiri en
Alþýðuflokksménn, sém mundu
taka undir þetta.
Nýlega hefir bæjarráði borizt
áskorun frá fleiri hundruð
gjaldendum í bænum, sem
flestir, ef ekki flestallir, hafa
fylgt Sjálfstæðisflokknum að
málum, þar sem skorað er á
stjórnendur bæjarins, m. a. að
ganga til innheimtunnar án
pólitískra sjónarmiða og yfir-
leitt herða á böndunum við
vanskilamennina. Má nærri
geta, að allur þessi hópur gjald-
enda hefði ekki séð ástæðu til
að taka þannig til orða, ef þeim
hefði ekki fundizt fortíðin gefa
tilefni til þess.
Svo mikil alvara fylgir hér
máli, að það fylgir áskoruninni
neitun um að byrja greiðslu
hinna nýju útsvara, nema horf-
ið sé frá gamla sleifarlaginu og
hlutdrægninni og jafnt sé látið
yfir alla ganga.
Meðal áskorenda eru margir
nafntogaðir Sjálfstæðisflokks-
menn, eins og t. d.: Gunnar Þor-
steinsson, hrm., forstjórarnir
Bjarni Jónsson, Sveinn Bene-
diktsson, M. Thorsteinsson o. fl.
o. fl. — og ennfremur hæstu
gjaldendur í bænum: Kvik-
myndahúsin, Skóverzl. Lárusar
G. Lúðvígssonar o. fl. En sam-
tals greiða áskorendur 336 þús.
krónur í útsvar í ár.
Enda þótt meiri hluti bæjar-
stjórnar neitaði að lesa áskorun
þessa upp í bæjarstjórninni, —■
verður þó að ætla það, að hann
hafi augun opin fyrir réttmæti
hennar, ef ekki, má hann sann-
arlega búast við, að gjaldend-
urnir verði á verði og hindri allt
óréttlæti í þessum efnum fram
vegis.
Það, sem óbeinlínis er sagt
með áskoruninni, er Alþýðu-
flokkurinn að vísu löngu búinn
að segja, þó aðeins lítill hluti
bæjarmanna hafi hingað til
fengizt til að Ijá því eyru. En
nú er þó svo komið, að ekki
verður um þetta lengur deilt,
þar sem stór hluti Sjálfstæðis-
flokksins hefir einnig tekið upp
baráttu, með Alþýðuflokknum
gegn ríkjandi hlutdrægni og
sleifarlagi í innheimtunni. —
En þeir þurfa einnig að koma
auga á eftirgjafirnar og taka
upp baráttu gegn þeim ófögn-
uði.
Ef hin nýja innheimtuaðferð
færir okkur bæjarbúum óhlut-
drægan og réttmætan árangur,
og strangleiki innheimtunnar
verður látinn ná til allra jafnt,
þá er vel farið og ber að taka
henni tveim höndum. En verði
hið gagnstæða enn á ný uppi á
teningnum, er hætt við, að tal-
að ,verði betur utan í bæjar-
stjórnina um þetta mál og má
þá mikið vera, ef nýir áskor-
endur bætist ekki í hópinn.
1. ág. ’40.
Áh.
um umferð í Reykjavík.
Samkvæmt ályktun bæjarstjórnar Reykjavíkur er
akstur hvers kyns ökutækja, svo sem bifreiða,
reiðhjóla og hestvagna hannaður um Hafnarstræti
frá austri til vesturs.
Enn fremur er samkvæmt ákvörðun hæjarstjórn-
ar óheimilt að leggja bifreiðum vinstra megin á
þeim götum, þar sem einstefnuakstur er. Fólks-
flutningsbifreiðar mega þó nema staðar vinstra
megin á akbrautum, meðan þær taka farþega eða
skila þeim af sér, en óheimilt er bifreiðastjóra
að yfirgefa bifreiðina meðan hún staðnæmist
þeirra erinda.
Þá er og einnig samkvæmt ályktun bæjarstjórn-
ar óheimilt að leggja reiðhjól frá sér hægra meg-
in á götunni.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 1. ágúst 1940.
Agnar Kofoed-Hansen
Þinpallaferðir i ágðstmánnði
Til Þingvalla kl. lOVá árd., 21ú og 7 síðd. Frá Þingvöllum kl. 1 e.
h., 5V2 og 8Vz síðd. daglega. Aukaferðir laugard. og sunnudaga.
Steindór, sími 1580.