Alþýðublaðið - 16.08.1940, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 16. ágúst 1940. ALÞÝÐUBLAÐIÐ
--------- MÞYÐUBLAÐIÐ ——
. Ritstjéri: Stefán Pétursson.
Ritstjér*: AlþýSuhúsinu viS Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjéri. 4901: Irwilendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4983: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsl*: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4986.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
Leynistoðin.
Heimsókn til trAiaðarmaiia alpýðu-
samtakanna á Norðnr- o§ Aistnrlandi.
----4----
Samtal við Stefán Jóhann Stefánsson
forseta Alþýðusambands íslands.
AÐ eru alvarleg tíðindi, að
hér í Reykjavík skuli undir
núverandi kringumstæðum hafa
fundist leynileg stuttbylgjustöð,
sem staðið hefir í sambandi við
önnur lönd, þar á meðal Þýzka-
land, iog óheyrilejgt, að íslenzkur
rikisborgari skuli vera við slíkt
riðinn.
Enn, sem komið er, hefir brezka
setuliðið, sem fami stöðina og
tók eiganda hennar fastan, að
vísu ekki látið neitt uppi um
það, í hverju starfsemi hennar
var fólgin, annað en pað, að
hún hafi sent .skeyti til Þýzka-
lands, sem setuliðið náði í. Hvað
það skeyti hafði inni að halda,
er ennþá Iaunungarmál. En það
virðist að minnsta kosti ekki á-
stæðulaust að óttast, að slíkt
skeytasamband við óvinaland
þess ófriðaraðilans, sem hefir her
numið land okkar, hafi verið þess
eðlis, að það geti haft hinar al-
varlegustu afleiðingar, ekki að-
éins fyrir eiganda leynistöðvar-
innar og þá, sem að hon'um
kynnu að standa, heldur og fyrir
land okkar og þjóð í Reild sinni.
Það er út af fyrir sig alveg
nógu alvarlegt brot gegn islenzk-
um lögum, að hafa yfirleitt leyni-
lega útvarpsstöð hér, þótt tím-
arnir væru ekki eins hættulegir
og þeir eru. Og það var eig-
anda þeirrar stöðvar, sem nú hef
ir verið fundin, fullkunnugt. Hann
hefir tvisvar sinnum verið aðvar-
aður áður fyrir að hafa leynilega
útvarpsstöð í sinni vörzlu. En
hvað er það þó á móti því, að
gera sig sekan um slíkt á þeim
tímum, sem nú eru, og að standa
í ólöglegu skeytasambandi við
land annars ófriðaraðilans, ef til
ivill í þeim tilgangi, að gefa hon-
um upplýsingar, sem hernaðar-
lega þýðingu geta haft, um við-
búnað hins, sem nú hefir* gert
land okkar að hernaðarlegri
bækistöð sinni?
Það væri einkennilegur mis-
skilningur 'af manni, sem slíkar
njósnir hefði með höndum, og
af þeim, sem að honum kyninu
að standa, að ímynda sér, að þeir
gætu leyft sér slíkt af því, að
íslenzk lög næðu ehki til þess.
Þá háfa þeir ekki gert sér grein
fyrir því enn, hvað þaðþýðir, að
land okkar hefir verið hernumið.
Hver hugsandi maður ætti þó að
geta skilið það, að enginn her
myndi íáta það viðgangast, að
haldið væri uppi njósnum fyrir
óvinaþjóð hans í því landi, sem
hann hefði hertekið, hvað sem
Iögum þess lands liði. Og það
ætti því að mega ætla, að hver
og einn sæi sinn eigin hag í
þvi, að halda sér frá allri slíkri
starfsemi gegn hinu brezka setu-
liði hér, jafnvel þótt hann ekki
fyndi að það er líka siðferðisleg
skylda harís gagnvart þjóð okkar.
Það er hugsanlegt, þótt það sé ;
ótrúlegt, að til séu menn hér
a landi, sem hafa verið æstir
svo upp á móti Bretum með
undirróðri nazista og kommún-
ista, að þeir finni hjá sér hvöt
til þess, að gerast verkfæri
Hitlers hér og koma upplýsingum
um viðbúnað brezka setuliðsins
til Þýzkalands. En það er ólík-
legt, að þeir séu svo skyni
skroppnir, að þeir skyldu
ekki að þeir væru með því að
vega að okkar eigin landi og
okkar eigin þjóð, sem nú þegar
ér í nógu miklum vanda stödd
vegna hins brezka hernáms, þó
að Þjóðverjum sé ekki af á-
byrgðarlausum apgurgöpum og
njósnurum beinlinis boðið upp á
að koma til þess að berjast um
landið við hið brezka setulið og
leiða allar sömu hörmungar ó-
friðarins yfir það og þeir hafa
þegar leitt yfir Noreg, Holland,
Belgíu og mörg önnur lönd.
En hvað annað væru þeir menn
raunvemlega að gera, sem hér
rækju njósnir fyrir þýzka naz-
ista?
Það væri því sannarlega hörmu
legt til þess að vita, efsámaður,
sem nú hefir verið tekinn fast-
ur fyrir að hafa hina leynilegu
stuttbylgjustöð í vörzlu sinni og
halda uppi skeytasambandi við
Þýzkaland, skyldi hafa verið svo
ábyrgðarlaus, að senda þangað
upplýsingar, sem hernaðarlejga
þýðingu gætu haft. Hinsvegar
þyrfti það ekki að koma nein-
um á óvart, þótt slík óhappa-
verk hlytust af þeim samvizku-
lausa undirróðri, sem hér er rek-
inn af fimmtu herdeildinni, naz-
istum og kommúnistum, gegn
brezka setuliðinu, í þeirri von að
verða hafin til virðingar af Hitl-
er að launum á eftir, ef hann
skyldi verða ofan á í stríðinu.
Slíkir herrar eru ekki að hugsa
um það, þótt þeir stofni í hættu
einum eða fleiri mönnum, sem
væru svo ógæfusamir að láta
ginnast af þeim til fjandsamlegs
athæfis gegn hinu erlenda setu-
liði og til lögbrota eða jafnvel
landráða við sína eigin þjóð. Og
þeir horfa heldur ekki í það, að
leiða hörmungar ófriðarins yfir
sitt eigið land, þegar þeir vænta
sér einhverrar vegtyllu af því
sjálfir. Það höfum við séð af
dæmunum um Quisling og Kuu-
sinen erlendis.
Uppgötvun hinnar leynilegu
stuttbylgjustöðvar ætti að vera
okkur öllum alvarleg áminninig
lum að vera í framttðinni betur
á verði gagnvart hinu þjóðhættu-
lega moldvörpustarfi nazista og
kommunista hér, en hingað til.
Auglýsið í Alþýðublaðinu.
STEFÁN JÓH. STEF-
ÁNSSON forseti Al-
þýðusambandsins er nýkom-
inn heim úr ferðalagi um
Norður- og Austurland. Fór
hann aðallega til að hafa tal
af trúnaðarmönnum Alþýðu-
flokksins og Alþýðusam-
bandsins í þessum landsfjórð
ungum.
Alþýðublaðið hafði tal af
St. J. St. í gær og spurði hann
tíðinda úr för hans.
„Ég heimsótti trúnaðarmenn
alþýðusamtakanna á Blönduósi,
Sauðárkróki, Akureyri, Húsa-
vík, Reyðarfirði, Seyðisfirði,
Eskifirði og Norðfirði,“ sagði
hann.
„Ég talaði við trúnaðarmenn-
ina eftir því sem föng voru á,
en sumsstaðar varð ég þó að
hafa meira hraðan á en ég hefði
óskað .Tókst mér þó að ná tali af
mörgum fulltrúum samtak-
anna.“
— Og hvernig horfir fyrir Al-
þýðuf lokknum ?
„Allsstaðar þar, sem ég kom,
varð ég var við mikinn áhuga
og starfsvilja hjá flokksfólki.
Það kom mjög vel í ljós, að
skilningur á stefnu og starfs-
aðferðum flokksins, eins og nú
stendur, er ágætur.“'
— Sundrungin úr sögunni?
„Já, sundrung sú, sem var
vakin í flokknum 1937 er alveg
úr sögunni innan samtakanna
— og flokkurinn er nú sem óð-
ast að vinna það upp aftur, sem
þá fór forgörðum. Ég varð
þess áþreifanlega áskynja
hvað eftir annað, að menn telja
að reynslan hafi sýnt það, að
sú stefna, sem flokksstjórnin
tók þá, hafi verið hin eina rétta
— og að þeir, sem vöktu þessa
sundrungaröldu, hafi beðið al-
gert skipbrot.
Um vöxt og viðgang flokks-
ins vil ég segja, að and-
stæðingar hans til allra handa
munu komast að raun um það,
að hann stendur fastari fótum,
á meiri ítök og er heilsteyptari,
en sum af blöðum andstæðing-
anna hafa verið að geypa um.
Enginn verður með orðum veg-
inn. Alþýðuflokkurinn starfar
að stefnumálum sínum, og það
nægir. Þessi mál eiga að skapa
framtíð hans.“
— Hyggur þú að miklar
breytingar hafi orðið á pólitísku
hugarfari manna úti um land?
„Nei, það hygg ég ekki. Ég-
tel mestar líkur til, að fylgi
flokkanna sé hlutfallslega mjög
líkt og var við síðustu kosning-
ar, nema fylgi Kommúnista-
flokksins. Allsstaðar þar, sem ég
kom, voru mér sagðar hinar
sömu fréttir: um fylgistap hans,
um vantrú alþýðunnar á þessu
rússneska útibúi og algert von-
leysi þeirra sárafáu, sem enn
halda þó tryggð við hann. Það
er bersýnilegt að þessi flokkur
setur nú alla von sína á heims-
yfirráðastefnu Stalins. Stefnu-
skrá í innlendum málum hefir
hann enga.“
— Félagsstarfsemi?
„Alþýðuflokksfélögin starfa
lítið sem ekkert á sumrum. En
mikill hugur var í flokksmönn-
um um að hefja öflugt félags-
starf þegar haustar, bæði með
hliðsjón af flokksþinginu, sem
haldið verður í haust og eins
vegna fyrirhugaðra alþings-
kosninga á næsta vori.“
—- Verkalýðssamtökin?
„Eins og .þér er kunnugt
um, verður haldið Alþýðusam-
bandsþing í haust. Innan
skamms verður farið að kjósa
fulltrúa á þetta þing. Hygg ég,
að þátttakan í því verði mjög al-
menn. Fullkominn skilningur
er hjá trúnaðarmönnum sam-
takanna á því, að taka verði til
gaumgæfilegrar athugunar
breytingar á skipulagi sam-
bandsins. Heyrði ég svo að
segja engan mæla gegn því.
Það var mjög athyglisvert, að
mér var sagt, að allar raddir
væru gjörsamlega þagnaðar um
þau mál, sem sundrungarpost-
ularnir reyndu að nota mest til
að skapa óánægju og sundrungu
innan verkalýðsfélaganna, en
þar á ég við vinnulöggjöfina og
lögfestingu kaupgjaldsins. Þó að
menn séu ef til vill óánægðir
með einstaka dóma Félagsdóms,
þá er yfirleitt talið, að vinnu-
löggjöfin skapi töluvert öryggi
fyrir samtökin. Um lögfestingu
kaupgjaldsins er það yfirleitt
skoðun, að ekki hefði tekist að
ná sömu kauphæð og nú er, ef
allt hefði verið með gamla lag-
inu. Telja menn, að Alþýðu-
flokknum hafi tekist mjög vel
að vernda hagsmuni kaupþega,
eins og nú er ástatt um alla
hluti. Hinsvegar er mönnum
ljóst, að hér er um bráðabirgða-
lausn að ræða og gera má ráð
fyrir að um nýjár hefjist aftur
frjálsir samningar, en hinsveg-
ar telja menn sjálfsagt að
heildarsamningar verði teknir
upp og um leið verði kaup sam-
ræmt, svo að ekki sé eins og
nú er, að kaup sé mjög misjafnt
í þorpum, sem eru þó jafnvel í
sömu sýslu.“
— Hvernig er afkoman á
þessum stöðum, sem þú heim-
sóttir?
„Það var ánægjulegt að koma
til flestra þessara staða, vinna
var mikil og flestir önnum kafn-
ir, afkoman er því sæmileg eins
og stendur.
Ég vil geta þess, að þegar ég
var á Austurlandi var þar stadd-
ur framkvæmdastjóri fram-
færslumálanefndar ríkisins,
Jens Hólmgeirsson, og ræddum
við í sameiningu við stjórnir
Eskifjarðar og Norðfjarðar.
Mörg sveitarfélög hafa átt við
mikla erfiðleika að etja undan-
farin ár — en ég vona nú að
leiðir finnist út úr ógöngunum.“
GREINAR VILMUNDAR JÓNSSONAR
Logið í stállunga
Ritað gegn auglýsingaskrumi lækna
o»
Stállungahemaðurmn
x Ritað gegn hýenum lýðræðisins
fást á afgreiðslu Alþýðublaðsins, og kostar 50 aura hvor bæklingur.
Sendir gegn póstkröfu út á land.
Auglýsingu þessari var neitað um rúm í Tímanum.
Mflgvaltaferðir í ágústmánuði
Til Þingvalla kl. IOV2 árd., 2V2 og 7 síðd. Frá Þingvöllúm kl. 1 e
h., OV2 og 8V2 síðd. daglega. Aukaferðir laugard. og sunnudaga
Steindór, sími 1580.
verður verzlun mlnni og verkstœðum
lokað laugardaginn 17. ágúst, allan
daginn.
Hf. Egill Vilhjálmsson.