Alþýðublaðið - 16.09.1940, Blaðsíða 3

MÁNUDAGUR 16. SEPT. 1940.
ALI>Ý©UBLA©ie
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐHPRENTSMIÐJAN H. F.
«---------------------------|----------------♦
¥erða húsBæðisvandræði í haist?
Mil elsa aMreis
Reynir Hltler Innrásina
í England I pessari vlku?
----«----__
Eða gefst hann alveg npp við hana?
FLUTNINGADAGURINN, 1.
október, nálgast óðum. Oft
h-afa ver;iÖ hér mikil húsnæðis-
vanclræði á haustin, og menn
óttast mjög, að þ,au verði ekki
minni að þessu sinni. Ástæðan
fyrir þessum ótta er fyrst og
fremst talin vera sú, að hinir er-
lendu hermenn reyni að taka á
leigu sem mest af íbúðarhúsum, og
að húseigendur vilji heldur leigja
þeim í von um hærri leigu. Bn
auk þess vær,i, þó að ekkert hefði
breytzt, ekki nema eðlilegt, þó
að óvenjumikil húsnæðisvaindræði
yrðu, og stafar það1 af því, að
svo að segja ekkert af nýjum í-
búðarhúsum hefir verið byggt í
sumar. Þegar hiinir 40 nýju
verkamannabústaðir eru umdan-
skildir, þá mun ekkert hafa verið
um nýbyggingar í sumar.
Eftir því, sem Alþýðablaðið
veit bezt, eru litlar likur til að
hinir erlendu hermenn taki mikið
af íbúðarhúsum á leigu í haust.
Feiknin öll af húsum hafa verið
byggð yfir þá bæði hér í bænum
og eins utan bæjar, og rnuin í
ráði að þyggja enn ti! viðbótar.
Hiins vegar mun herstjórnin hafa
gert tiiraunir til að fá noikkur hús
til afmota fyrir miðstöðvar sínar
og skrifstofur. Peir verða eins og
kumnugt er í Menntaskólanum,
Stúdentagarðinum og að Lauigar-
nesspítala. Auk þess er víst, að
þeir hafa tekið á leigu tvö stór
hús, annað á Þórsgötu, hitt innar-
lega á Laugavegi. Má vera, uð
þeir hafi tekið eitthvað meira á
iéigu, þó að þeim, sem þetta
ritar, sé ekki kunnugt um það.
En þess verður líka vel að
gæta, að ekki sé leigt erlendum
mönnum svo á þessum tímium, að
t'iL stórra vandræða leiði af þeim
sökum; nóg munu vandræðin
verða samt.
Er þess að vænta, að stjómar-
völdin verði vel á verði um þetta.
Hins vegar er líka rétt að
minna fóik á það, að húseigend-
ur geta ekki sagt leigjendum upp
húsnæði meðan þeir standa í
skilum. Húsaleigu. er heldur ekki
hægt að hækka, og er það sam-
ikvæmt lögum. Er sjálfsagt fyrir
alla sem geta, að halda sínu hús-
næði og afhenda húsaieiguipefnd,
ef gerð er tilraun til að hækka
leiguna frá því, sem hún er. En
vel gæti verið, að einstaka hús-
eigendur freistuðu að hækka leig-
una einmitt nú, þegar horfir til
erfiðleiika um húsnæði.
Það eni' nokkuir brögð að því,
að fólk hér í bænum taki sér
vetrarvist utan bæjairiins, og er
það mj'ög viturlegt af þeim, sem
það gera, ekki eingöngu vegna
erfiðleika á húsnæði, helduir og
vegna þess, að víst er, að lítið
verður um atvinmlu hér í hæUtim
í vetur. Má fullyrða, að vinna
verði enn minni en undanfarna
vetur, nema hvað að sjálfsögðu
verður efnt til niokkurrar at-
vinínUbótavinnu, eins og venja
hefir verið yfir vetrarmánuðina.
Það verður því ekki björgulegt
að dvelja hér í Reykjavik í vet-
ur fyrir þá, sem ekkert eiga víst
um vinnu, jafnvel þó að sumar-
atvinnan hafi ef til vill gefið
Siiokkuð í aðra hönd, borið saman
við afrakstur undanfarin sumur.
Þá er því og haidið fram, hvort
sem það er rétt eða ekki, að
nokkru minna muni koma hingað
af utanbæjarfólki í haust en und-
anfarin haust. Er talið að því
ráði aðallega það, að foreldiar
telji ekki heppilegt, að börn
þeirra, sem eiga heimili sín utan
Reykjavíkur, dvelji hér í borg-
ínni í vet'ur, eins og ástandið er.
Ef þetta hvorutveggja reynist
rétt, myndi það draga úr hús-
næðisvandræðununi, auk þess
sem sjálfsagt virðist, að þeir, sem
á undanförnum árum hafa haft
vel rúmt uim sig, spari við sig
húsrúm og þar með útgjöld, með
því að leigja út frá sér.
Smábátaralr ernfarn
Ir að koia helB.
ASk©mat p<eti*s*a 01*
kaflega sasis|©Ss2.
SMÁBÁTARNIR, sem fóru
til fiskveiða á Vestur-
og Norðurlandi að tilhlutun
Fiskifélagsins eru nú sem óðast
að koma inn.
Afkoma þeirra hefir verið
mjög misjöfn. Bátar, sem voru í
Flatey og á Húsavík höfðu mjög
góða afkomu, en bátarnir, sem
voru í verstöðvunum við Húna-
flóa höfðu mjög rýra vertíð.
Vélabilanir hömluðu mjög
mörgum bátum, í sumum þeirra
var vélin allt af að bila.
Það yoru alls 35 bátar, sem
fóru á þessar veiðar.
Ivðldsfcðli K.F.D.H.
byrjar 1. okt n.k. Innritun
nemenda fer fram í Verzl.
Vísi, ^augaveg 1. Tryggið
yður skólavist í tæka tíð.
M LÍKUR FYRIR ÞVÍ,
hvort Þjóðvérjar muni
gera tilraun til innrásar í
Engíancí er nú meira rætt en
nokkuð annað um allan heim.
Var meðal annars þetta atriði
hvað eftir annað gert að umtals-
efni í brezka útvarpinu i gær.
Tveir kunnir Bretar, Lord
Milne hershöfðingi skrifaði
grein í eitt enska blaðið í gær
og lýsti yfir því, að hann teldi
að úr þesu yrði Hitler að gera
tilraunina. Segir hershöfðinginn
að Þjóðverjar séu komnir svo
langt með undirbúninginn, að
það sé svo að-segja ógerningur
fyrir þá að hætta við svo búið.
Þeir hafa safnað saman miklu
af smáskipum á nor.ðurströnd-
um Frakklands, Belgíu og Hol-
lands og ógrynni af hergögnum
og hermönnum. Ef þeir hætta
við að gera tilraun til innrásar
felst í því viðurkenning á því,
að brezki flugherinn hafi eyði-
lagt svo mikið fyrir þeim með
hinum gífurlegu loftárásum
undanfarið, að þeir verði að
gefast upp við tilraunina, og
getur það haft ófyrirsjáanlegar
afleiðingar fyrir nazismann
heima fyrir í Þýzkalandi og eins
í hinum herteknu löndum. Það
er ólíkt Hitler að viðurkenna ó-
sigur sinn á þennan hátt. Hann
mun því tefla á tvær hættur og
gera tilraunina. í þsssari viku
verða aðstæður til innrásar eins
heppilegar og þær geta orðið:
fullt tungl og háflæði,
Ganin, hinn kunni blaðamað-
ur við ,,The Observer“, segir í
grein í blaðinu í gær: ,,Nú eða
aldrei. Ef Hitler reynir ekki að
brjótast inn í England nú, er
fullvíst, að hann fær ekkert
tækifæri til þess síðar.“
Menn minnast þess, að Chur-
chill sagði í ræðu sinni í síðustu
viku, að næsta vika, þ. e. þessi
vika, yrði mjög örlagarík, en
fregnir úr herbúðum möndul-
veldanna benda til annars:
Fréttaritari svissneska blaðs-
ins Baseler Nachrichten í Berlín
símaði blaði sínu á laugardag-
inn, að í Berlín væri sú skoðun
farin að breiðast út, að ekkert
myndi verða úr innrásinni, hún
yrði ef til vill óþörf, hægt væri
að vinna England með sífeld-
um loftárásum og hafnbanni
einu saman. Og frá Rómaborg
kemur samskonar frétt.
Far.inacci, einn af forvígis-
mönnum ítölsku fasistanna
sagði í útvarpsræðu í gær-
kveldi, að innrás í England
Frh. á 4. síðn.
»oooooooooo<
Rúgmlðl
aðeins kr. 0.60 pr. 1 kgr.
HVEITI, bezta teg. 0.70 kgr.
Flest til slátrurs og sultu-
gerðar bezt og ódýrast.
Komið! Símið! ‘Sendið!
IIHII
Ásvallagötu 1. Sími 1678
Sítni 3570.
XXXXXX>ÞOOOOí
mála um markmið hvers einstak-
iings. Hver einstaklinigur, á að
verða sem fulikiomnastur maður.
„Mannshugsjónin“ er ekki það,
sem deilt er Um, heldur hitt, eftir
hvaða leiðum skuli farið til þess
að ná einndg því marki. Um það
segir höf. hókarinnar:
,,Fyi irmynciarmaÖur er óháður
maðiur. öháður líkamlegum skynj-
unum sínum og gimdurn. Óháður
fýsn sinni til valda og eigna. Ó-
háður þeim hlutum, er þéssar
hvatir beinast að. óháður reiði
sinni og hatri; óháður einkaástum
sínum. Óháður auðæfum, frægð,
stöðu sinni i mainnfélaginu. Jafn-
vel óháður vísindum, listum,
heimspeki, líknarstarfsemi."
„Aö vera óháður er neikvætt
aðeins að nafninu til. í fram-
kvæmdinni hefir það í för með
sér iðkun allra dyggða." Það hef-
iir í för með sér iðkun góðvildar
og iðkun hugrekkis. Það hefir í
för með sér örlæti og óeigingirni,
og það hefir í för með sér að
ieggja rækt við skynsemina, „því
skynlaus heimska er meginrót
allra annara lasta.“
Tilgangurinn er, að hv-er ein-
s'taklingur nái þeim þroska að
verða „óháður“, að verða fyrir-
myndarmaður. En til þess að ná
því marki þarf einnig það þjóð>-
félag, sem hann vex upp í, að
vera þannig, að það veiti hoinium
þau skiiyrði, er til þess þarf, að
geta náð þessari fullkomnuin. Að
skapa slíkt þjóðféiag er mikið
vandaverk, enda hefir það ekki
tekizt til þessa. Veldur þar nokkru
um hinn sífeldi árekstur milli
hinna ýmsu ieiða, sem reyndar
nafa verið, en hitt þó einkum, að
hver sú ieið, sem reynd er, og
beitir þeim vopnum, sem eru í
sjálfu sér ill, fjariægir menn á-
valt meir og meir því takmarki,
sem að ber að stefna. „Hvern-
ig horfir |)á ástandið nú á tím-
um við þessum hugsjónum?“
spyr höfundurinn, og hann svarar
því með þessum orðum; „í stað
þess að náigast hugsjónamarkið,
eru flestar þjóðir heims á hraðri
rás bnott frá því.“
IV.
Bezta leiðarstjarnan um það,
bverf rétt sé stefnt, er það, hvort
góðviidin eykst eða minnkar
meðal mannanna. „Sönn framför
er framför í góðvild, allar aðrar
framfarfr eru aukaatriði í saman-
burði við hana. Svo langt sem
rituð saga nær hefir sönn fram-
Jör lorðið í rykkjum. Tímabil með
framför i' góðvíid hafa skipzt á
við afturfararthuabil.“
Ef ldtið er tii ástandsius í heiim-
ínum nú, er þá um að ræða
framför í góðvild? Það er síður
en svo, segir höfundur.
„Á tuttugustu öldinni beita ekki
aðeins stjórnendur Evróy)n pynd-
ingum ríkulega, heldur éru sumir
fræðimenn reiðubúnir til þess að
réttlæta hvers konar grhnmdar-
verk, skipulögð af ríkinu, hvort
heldur er húðstnoka og brenni-
merking eða stórslátrun minni-
hluta og allsherjar stríð.“
Þá segir höf. enn fremur:
„Nátengd afturförinni í góð-
vild er hnignunin í vírðingr.i
manna fyrir sannleikamum.. Á
engu skeiði veraldarsögunnar
hefir skipulögð iygi verið iökuö
jafn blygðunarlaust né, sakir nú-1-
tímatækninnar, með jafn miklum
■árangri og í svo gífurlegum mæli
sem af einræðisherrunum í
stjórnmálum og fjármáluim þess-
arar aldar. Mest af þessari skipu-
lögðu ly.gi birtist sem áróður, er
innrætir mönnum hatur og hje-
gómagirnd og býr hug þeirra
undir stríð. Aðalmarkmið lygar-
anna er að uppræta góðvild og
vmgjarnlega breytni í viðskipt-
um þjóða.“
Þá bendlr höf. á, að á öllum
tímum hafi framför í góðvikl
veri'ð samfara heimsskoðun, er
annað hvort stefndi til eingyðis-
trúar eða álgyðistrúar. Eu síðustu
50 árin hefir verlð stefnt bæði
frá eingyðistrú og algyðistrú,
stefnt að hjáguðadýrkun. Menn
hafa dýrkað staðbundin goð, svo
sem „þjóÖina“, „stéttina“ og jafn-
vel einstaka menn“ (Hitler —
Stalin — Muss'Olini).
Heimurinn, sem vér lifum í,
er „heimur í augljósri aftUrför,"
segir höf., ,,ef mi’ðað er við eina
framfarar-mælikvarðann, sem unt
er að taka gildan. Framfarir
tækninnar ern örar. En án fram-
farar í góðvild eru þær gagns-
lausar. Þær eru raunar verri en
gaignslausar. Framfarir tækninnar
hafa aðeins fengið oss í hendur
öflugri tæki til að fara aftur á
bak.“
Meginhluti bókarinnar, sérstak-
lega seinni hluti hennar, ræðir urn
leiðirnar til þess að stöðva þessa
afturför í góðvild og komast á
ný á framfaraleið, og verður síð-
ar að því vikið.
V.
Þá ræðir höf. um leiðir þær,
sem nútíminn velur sér að þessu
markmiði. Verður þar fyrst fyrir
honum „skipulagningin“. „Heim-
fur vor er í vandræðum, og það
virðist ekki hægt að bjarga hon-
um úr þessu ástandi ogxenn síður
að bæta hann, nema með því að
skipwleggja hann af ásettu ráði.“
En ef skipulagnirígin miðar ekki
að aukinni góðvild er hún og
verður æ til meiri og rneiri bölv-
unar. Ef hún miðar ekki að því
að gera það mannféiiag, sem
henni er beitt við „réttlátt, frið-
samt, siðgæðilega og andlega
framgjarnt samfélag óháðra og
ábyrgra karla og kvenna,“ þá er
skipu'Iagningm í eðli sínu vond
og getur gert heiminn að hreinu
Frh. á 4. síðu. ,