Alþýðublaðið - 19.11.1940, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 19. NÖV. 1940
ALÞYBUBLABIB
m ’
MSUHiiIl
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Aígreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau
A I.ÞÝÐUPR E.N TSMIÐJ AN
Siefir s|nt vilja sinn.
BLÖÐ SjálfstæÖisfl.okksins
hafa í seinni tíð oft talað
Um vönttm á lýðræði og jafn-
rétti í Alþýðusambandinu. Þau
hafa ráðizt á þá skipulagslegu
einingu, sepi þar hefir hingað til
verið milli síéttarfélaga verkia-
lýðsins og Alþýðuflokksiins pg
fyrst og fremst hefir komið fram
í því ákvæði Alþýðuisambands-
laganna, að engir aðrir en Al-
þýðuflokksmenn gætu átt sæti á
Alþýðusambandsþingi, en af því
ákvæði hefir hinsvegar leitt, að
engir aðrir en Alþýðuflokksmenn
hafa heldur átt sæti í Alþýðu-
sambandsstjórn. Þetía skipulag
hafa blöð Sjálfstæðisflokksins
stimplað sem einræði Alþýðu-
flokksins í Alþýðusambandiniu. Og
Sjálfstæðisflokkurinn hefir ekTki
vílað fyrir sér að tafca böndum
saman við kommúnista í verka-
lýðsfélögunum til þess að berjast
gegn því. Allir þekkja árang-
urinn af því bandalagi. Mörg
verkalýðsfélög, þar á meðal sum
þeirra stærstu, hafa fyrir sam-
eiginlegan tilverknað Sjálfstæðis-
manna og kommúnista sagt sig
úr Alþýðusambandinu á siðustu
tveimur árum og standa þar af
leiðandi nú fyrir utan allsherjar-
samtök verkalýðsins.
Það þarf ekki að eyða mörg-
um orðum að því, hvílíkt afhroð
verkalýðurinn hefði goldið fyrir
þetta sundrungarstarf Sjálfstæð-
ismanna og kommúnista, ef verka
lýðsfélögin hefðu undanfarið
þurft að standa i harðvítiugum
launadeilum. En eins og kunnugt
er hefir kaup verkamanna verið
lögbundið í meira en hálft anuað
ár og engar launadeilur því átt
sér stað.
Nú falla kaupgjaldsákvæði
gengislaganná hinsvegar úr gildi
(um nýjlár í vetur og svo að segja
öll verkalýðsfélög hafa þegar sagt
Upp samningum við atvinnurek-
endur með það fyrir augum, að
lcnýja fram sömu hækkun á
kaupi, meðlima sinma og orðin
er á verði allra lífs'nauðsynja,
bæði erlendra og innlendra. Al-
drei hefir verkalýðsfélögunum því
riðið meira á því, að standasam-
an, en einmitt nú. Því að engum
getur blandast liugur um það,
að sterk og örjúfanleg eining
verkalýðsfélaganna er aðalskilyrð
ið fyrir því, að verkamenn fái
þá kauphækkun við samningana
í vetur, sem þeir eiga siðferðis-
lega kröfu til og naUÖsynleg er ,til
þess að þeir geti lifað við þá
dýrtíð, sem nú er í landinu.
Alþýðusambandsþingið, sem
nú situr, hefir sýnt, að Alþýðu-
flokkurinn er reiðubúinn til þess,
að gera allt, sem í hans valdi
stendur til að skapa þá einingu*
sem verkalýðurinn þarf, umfram
allt annað, á að halidia í þeim
launadeilum, sem nú faria í hönd.
Alþýðuflokkurinn hefir nú með
þeim skipulagsbreytingu, sem
samþykkt var á Alþýðusambands-
þinginu, rutt úr vegi öllUm þeim
hmdrunium, sem andstæðingar
hans, Sjiálfstæðismenn og komrn-
únistar, hafa hingað til taliðvera
á því, að verkalýðsfélögin „ætu
611 sameinast í Alþýðusambiand-
inu. Alger skipulagslegur aðskiln-
aður hefir verlð gerður milli AI-
þýðuflokksins og Alþýðusam- _
bandsins, Alþýðusambandið gert
að hreinu fagsambandi, skipuðu
stéttarfélögum verkalýðsins ein-
um, og allir fullgildir meðlimir
þeirra fengið jafnan rétt til kjör,-
gengis á Alþýðusambandsþingog
sæíis í Alþýðusambandsstjórn,
hvaða stjórnmálaflokki, sem þeir
tilheyra.
Betur getiur Alþýðuflokkurinn
ekki sýnt sinn góða vilja til þess
að sameina 611 verkalýðsfélögin
í Alþýðusambandmu undir þau
átök um kaupgjaldið í landinu,
sem nú eru að hefjast. En eftir
er að sjá vilja hinna og alvöruna
í þeim orðym þeirra undanfariö,
pö þeim gengi ekkert annað en
umhyggja fyrir lýðræðinlu o.g jafn
réttinU innan Alþýðusambandsins
til, í baráttunni, sem þeir hafa
hingað til háð gegn því. Nú er
ekki lengur því til að dreifa,
að efcki ríki fyllsta lýðræði og
jafnrétti í Alþýðusambanidinu.
Sýni nú Sjálfstæðismenn og
kommúnistar, að þeir hafi meint
það, sem þeir sögðu. Þá ætti ekki
að líða á löngu, þangað til þau
verkalýðsfélög', sem nú standa ut-
an Alþýðusambamdsins, eru kom-
fin inn í raðir þess á ný, þannig
að verkalýðsfélögin geti komið
fram sem sterk og órjúfandi heild
í þeim þýðingarmiklU launadeilum,
sem nú er fram undan fyrir þau.
Heilhveiti,
Ömalað hveiti,
Soyabaueir,
Hrísgr|ón með hýði
Briíear haanlr,
irnor
ökaupíélaqiá
Geymsla
Reiðhjól tekin til geymslu.
Sækjum.
ÖRNINN.
Símar 4161 og 4661.
ÞJÓÐVINAFÉLAGIÐ er ein
þeirra stofinana, sem ís-
lenzka þjóðin hefir tekið tryggð
og ástföstri við. Hún ætti örðugt
með að vera Andvaralaus og Al-
manakslaus. Þessi tvö rit hafa
fcomið út ár eftir ár, áratug eftir
áratug, í nokkurn veginn sama
forminU' og með svipaðri efnis-
niðurskipun. Á hverju ári hafa
menn lesið ævisögu erlendra af-
reksmanna í Almianiakinu og ævi-
ágrip íslenzkra merkismanna í
Andvara, skrá um helztiu atburði
ársins í AlmanakinU og greinar
um náttúrU íslands í Andvara.
Þessu efnisvali og niðurskipiun
enr lesendur orðnir svo vanir, að
óvinsælt mundi verða að breyta
því.
Ýmsir höfðu dálitla ótrú á því
er hið aldraða Þjóðvinafélag
fgekk í éina sæng með hinu Unga
og umbrotagjarna Menntamála-
ráði, héldu að aldursmunur væri
of mikill til þess að sá ráðahag-
ur gæti blessast. En nú hafá
menn róazt, því að Þjóðvinafé-
lagsbækurnar éru nú komnar út,
svipaðar útlits og áður, þótt það
séu að mestU' nýir menn, sem
þar láta ljós sín skína.
Það er venjan að forystugrein
Andvara fjalli um nýlátna af-
reksmenn íslenzka. í þessu tíma-
riti er því að finna verðmætar
heimildir að íslenzkri persónu-
sögu, enda eru það oftast þiaul-
kuunugir samtímamenn, sem rita
þessar greinar.
Að þessu sinni er forystiugrein
Andvara um Jón Baldvinsson,
forseta Alþýðusambands Islands,
og hefir Sigurður forstjóri Jómas-
son ritað hana. Greinin er skrifuð
af einlægri hlýju og virðingu í
garð hins látna framherja al-
þýðusamtakanna, og gamlir sam-
starfsmenn Jóns Baldvinssouar
hafa tjáð mér, að hér væri rétt
frá skýrt. En greinin er mjög
stutt, aðeins 17 blaðsíður. Jóni
Baldvinssyni, persónu hans og
ævistarfi, verður með engu móti
lýst til nokkurrar hlítar í svo
stuttu máli. Enda drepur Sig-
urður Jónasson aðeins á höfuð-
idrætti í sögu Jóns, og má svo
teljast að honum hafi vel tekizt.
En fylgismönuum og flokksmönn-
Um Jóns Baldvi'nssonar verður að
vera það ljóst, að sögu hans
eru ekki gerð næg skil með einni
Andvaragrein, þótt hans sé þar
fallega minnzt.' Minning hans og
starf á það skilið að úm hiann
verði síðar rituð- glögg og ýt-
arleg ævisaga.
í Þjóðvinafélagsbölcunum her
að þessu sinni langmest á ein'um
höfuudi. En það el hirtn nýi for-
maður félagsins, Jóinas Jönsson
frá Hriflu. Skrifar hann þrjár
greinar, tvær í Amdvara, einia í
Almanakið. Er sú síöastnefnda
merkilegust og heitir Valdamenn
á Islandi 1877—1940. Er þetta í
stómm idráttum stjórnmálasaga
landsins á sama tima. Höf. lýsir
1 andshöfðingjium og forsætisráð-
herruin á íslairdi, í fáeinum orð-
ium hverjum. Það getur leikið á
tveirn tungum hvort heiti grein-
arinnar sé heppilegt, því að marg
i? hafa verið valdamenn á ís-
landi umfram þá, sem hér er
lýst. Munu t. d. margir telja
greinarhöfunidinn valdameiri
mann um tíma en suma ráðherr-
ana, sem nefndir eru í greiminni,
enda þótt ekki hafi hann verið
ráðuneytisformaður. En greinin er
skemmtileg, þótt engar nýjlungar
(sé í henni að finna, aðgengileg
og alþýðleg undirstöðuffræðsla
um helztu dráttu í stjórnmála-
sögu síðari ára.
Bjöm Sigfússon mag. art. hefir
sem fyrr tekið saman Árbókina,
og er hún furðui ýtarleg, en Jón
Magnúsaon, fil. can-d., skrifar um
H. G. Wells og Tanner.
í Andvara eru auk greinarinnar
um Jón Baldvinsson ritgerð eftir
Bjarna Benediktsson, settan borg-
arstjóra: Sjálfstiæði fslands og
atburðirnir vorið 1940. Jónas
Jónsson skrifar um hína nýjiu
bóbaútgáfu og hefir flest í þeirri
grein sézt áður. Jóhann læknir
Sæmundsson skrifar um næring-
arþörf manna, en Björn Guð-
finnsson ritar um tilræði viið ís-
lenzbt mál og fær Vikuritið, vesa-
lingur, þar ægilega útireið, enda
virðast slíkar þýðingar, semBjöm
vitnar í, eiga það eitt skilið, að
þeim sé tortímt án dóms og laga.
Náttúrufræðigrein er að þessu
isinni engiín, í Anidvara, en e. t. v.
X>OOÖOOOOOOOC
lUlrófnr
afbragðs góðar.
Eyrarbakkakartöflur.
Harðfiskur.
Riklingur.
Ostar. — Smjör.
Asvallagötu 1.
Sími 1678
Sími 3570.
>DOOOOOOOOOO^C
má líta svo á, að J. J. sé í grein
sinni um rannsóknarnefnd rðcisins
að boða nýjan greinaflokk um ís-
lenzka náttúru. Andvara lýkur á
fróðlegri grein um Finnland eftir
Baldvin Bjarnason, sagnfræði-
neraa. : ; j : ( ! v f !
1 ritnefnd Þjóðvinafélagsins eru
fjórir prýðilega ritfærir menn.
Sízt mundi það hafa spillt fyrir
Andvara og Almanaki, ef þeir
hefðu látið ljós sitt skína á fleiri
blaðsíðum en raun ber vitni um.
R. Jöh.
Kjörskrá
til prestskosningar í Laugarnesprestakalli liggur
frammi safnaðarmönnum til sýnis í Barnaskól-
anum við Reykjaveg (Laugarnesskóla) frá 19.—
25. þ. mán., að báðum dögum meðtöldum, kl. 10
—12 og 13—17.
Kærur um að einhver sé vantalinn eða oftalinn
á skránni sendist til oddvita sóknarnefndar, Jóns
Ólafssonar, Laugarnesvegi 61, fyrir 3. des. n.k.
18. nóvember 1940.
SÓKNARNEFNDIN.
Alrikisstefnan
eftir INGVAR SIGURÐSSON,
Það er litlum vafa undirorpið, að lífshamingja margra
manna og þjóða, er undir því komin, að hafin sé sterk,
markviss, stjórnarfarsleg barátta fyrir kærleikamim
meðal mannanna. Því að því meir, sem áhrifa kærleik-
ans gætir í stjórnarfari mannkynsins, því minna verður
hið stjórnarfarslega vald eigingirninnar og grimdarinn-
ar í heiminum. En það er einmitt þetta takmarkalausa,
stjórnarfarslega vald eigingirninnar og grimdarinnar i
heiminum, sem skapar mannkyninu meiri bölvun, en
a!!t annacþ því að það hindrar raunverulegá alla kær-
leiksþroskun mannkýnsins og allt stjómarfarslegt á-
hrifavald kærleikans í þessum heimi.
A. S.
A. S. E.
Félag afgreiðslustúlkna í brauða- og mjólkurútsölubúðum
í Oddfellow iippi aimað kvöld klukkae 8,3ð
FssMslai*efiil8
Samraiisgaii'isis1
l£@slia sas£nslmgasi©ffficl*
ÍÍiMssir mál
Áríðandi að félagskonur mæti. Stjórnin. .
I