Alþýðublaðið - 27.12.1940, Page 2

ALÞÝÐUBLABEÐ
FÖSTUDAGUR 27. DES. 1940.
Tilkynnlng.
Mér með er vakin athygli á
pví, að peir, sem enn hafa
ekki greitt tekju-og eignar
skatt sinn og lífeyrissjóðs*
gjald, verða að greiða gjiild
pessi í síðasta lagi priðju^
daginn 31. p.m., ef að pau
eiga að verða dregin frá
skat tskyldum tekjum peirra
pegar gjold pessi verða
ákveðin á næsta ári.
Tollstjóraskrifstofan,
Mafnarstrætl 5, opin kl. 10-12 og 1-4,
á laugardögum kl. 10-12.
Davið Stefánsson:
lólon islandus.
UM tuttugu ára skeið hefir
Davíð Stefánsson 'verið
vinsælasta ljóðskáld okkar og
notið mestrar alþýðuhylli og er
það verðskuldað, enda þótt al-
mennar vinsældir séu ekki æv-
- inlega réttasti og nákvæmasti
mælikvarði á bókmenntaleg
efni. Hann hefir og verið mjög
frjósamt skáld og gefið út
margar stórar ljóðabækur. Enn
fremur hefir hann gefið út eitt
leikrit, ekki sérlega merkilegt
að vísu, en þó sómasamlegt
byrjandaverk, og loks hefir
hann tekið til við skáldsagna-
gerð og sent á markaðinn
t\ eggja binda skáldsögu um
Solva Helgason, málara og
hei nspeking, flækinginn lands-
fræga, sem uppi var á seinni
hluta síðustu aldar.
Það er reyndar dálítið hæpið
að leggja út í að rita skáldsögu
um æviferil manns, og nota
söguleg atvik úr lífi mannsins
sem uppistöðu bókarinnar og
orð hans, eftir því sem næst
verður komizt, sem ívaf. Auð-
vitað er það fullkomlega leyfi-
legt, en hættan er fólgin í því,
að bókin verði þá hvorki skáld-
skapur né sannfræði. Þó hefir
Davíð tekizt að gæða frásögn-
ina því lífi, að bókin verður vel
læsileg og veldur þar miklu
kjarngóður stíll og hæfileiki til
ao fara í hugarflíkur persón-
anna, sem frá er sagt.
Þótt þessi bók sé á ytra borði
um flakkarann Sölva Helgason,
er hún, ef vel er að gáð, í raun
og veru um annað. Hún er um
iffsiygma, sjálfsblekkinguna.
Auovitað blekkja allir sjálfa
síg, ljúga að sjálfum sér, en
misjafnlega mikið, og Sölvi
Helgason er fulltrúi sjálfs-
blekkingarinnar, ef svo mætti
að orði komast. Hann er hald-
inn mikilmennskuæði, og þótt
einkennilegt kunni að virðast á
mikilmennskuæðið rót sína í
vanmáttarkennd hans. Þetta
kann ef til vill að hljóma í eyr-
um sumra sem öfugmæli, en er
þó sálfræðilega rétt.
Höfundurinn fylgir Sölva á
göngu hans um landið og er-
lendis, fet fyrir fet, lesandinn
sér hann breytast með aldrin-
um í meðförum höfundarins,
stórmennskan eykst, sjálfs-
blekkingin magnast unz nærri
stappar algeru brjálæði og ekki
verður lengra komist í sjálfs-
lygi, en þegar Sölvi segir að-
framkominn á banadægri á ein-
tali við guð sinn: „Um speki bið
ég þig ekki, af henni hefi ég
nóg.“
J>að hefði ekki verið gaman
að deyja með þessum manni.
K. ísfeld.
Merræi tónlist.
-1
! i ý'
' ! ' > I ‘
AÐRIR h ásk ólah I jómlei kar
Árna Kristjánssonar og
Björns Ólafssonar voru helgaðir
norrænni tónlist, án þess þó að
tekið væri tillit tíl allra frænd-
þjóðanna á Norðurlöndju'm, Dan-
ir og Svíar fengu ekkert að
leggja til málanna, en Norð-
manninum Edvard Grieg varætl-
að hlutfallslega allt of mikið
rúm; vorú leiknar eftir hann tvær
sónötur auk tveggja anmarra
vetka. C-molI sónata hans er að
vísu innblásin snjöllum hugmynd-
um, en hana skorti formbundið
jafnvægi; tóntegundaskiptin eru
of+ handhófsleg og snögg, en
söngur hljómlínanna er hinsveg-
ar innilegur og stundum hjarta-
skerandi, enda hefir Grieg oft
verið nefndur „mesti söngvari
Norðurlanda". Kemur þetta ekki
sízt fram í Allegretto-kaflanum,
sem ber það með sér, að hann
er ekki saminn fyrir píanó, en
Grieg hafði hugsað sér að nota
hann sem hægan kafla í fiðlu-
konsert, þar sem undirleikurinn
hefði dýpkað að mun og sam-
svarað sér betur með einleiks-
hljóðfærinu. Síðasti kaflinn, sem
er búinn til yfir köll selstúlkn-
anna og hornahljóma þeirra, er
dreginn upp með fljótvirkri hendi
og naut bergmálssvörunin sín
<vel í markvissum samleik þeirra
félaga, en „appassionato“-bIærinn
hefði mátt rísa hærra.
Nýstárlegt og gleðilegt var' aö
sjá íslenzkar tónsmíðar á efnis-
skránni, og hefði gjarnan rnátt
flytja meira af innlendum verk-
Unr og láta okkar eigið land skipa
fyrsta og fremsta sess. „Stefja-
hreimur" Sigfúsar Einarssonar
sver sig að vísu ekki í ætt viö
Einar Benedifctsson í samnefndu
kvæði hans, en það er hreinlega
unnið verk, með efnisrikum org-
felbössUm og lagrænum fiðluparti.
pigfús fetar í fótspor' lærimeist-
Ura sinna og heldur tryggð við
þá, hann stendur föstum fótum
þ grunni góðra og gamalla tíma
Dg hlustar ógjarnan á byltinga-
sinnaðar og háværar raddir ný-
s‘efnumannanna, en í flokki þeirra
ja Karl Runólfsson heima. Karl
lætur sér' ekki nægja að þræða
farna vegi; hann leitar að nýjum
leiðum og finnur þær oft, en fyrir
þemur þó, að hann heldur ekki
pippteknum hætti; inn í sltílvitlund
hans slæðist vottuir af fyrirmynd-
jum, sem ekki samræmast fuil-
komnu séreðli nútímans. Þessi
tvískinnungur raskar heildrænni
verkun rímnalaganna, op. 12,
sem Árn.i og Björn fluttu nú sem
Ifrumuppfærslu. Nýjung í „in-
fe'tTumentatiön" bendir til smelln-
ar hugdettur, sömuleiðis „flageo-
ilet“-tónar og rofin laglína; kem-
fur þetta, ásamt tvígripunum,
iiðlunni að góðu haldi, en píanóið
lar of afskipt; hlutverk þess er
fekki nægilega sjálfstætt, og það
Verður jafnvel að gera sér eiu-
íaldan „barkarólu“-bassa feð
göðu. Sums staðar ef hin hljóm-
ræna undirstaða ekki svo skýr
sem skyldi, svo' að fram kemur
feins konar tvíhljómtak, án þess
að hin innri nauðsyn þess sé
fyrir hendi, en „Musette“-kaflinn
fer vél felldur inn í umhverfi sitt.
Með þessu verki sínu hefir Karl
fenn bent á verðmæti þjóðlaga
ivorra S beinu framhaldi af starfi
Jóns Leifs, enda nálgast Karl
hann stundum. Verkið er aðgeugi-
legt hverjum færum fiðluleikara
og vel fallið til heimilisnotkunar.
Væri fengur í, að það yrði gefið
út, því að í því bregður snöggv-
ast fyrir hi'nu alnorrænastia eðlí,
sfem birtist á þessum hljómleik-
Um; þannig virðist íslenzk tónlist
rétt skiráð, óvægin og hiörð,
gjörsineydd öll'u tilfi'niningadekri,
sem oft og tíðum er óhlollt og
smekkspillandi.
Að lokum var leikin ballade
og sónata eftir Grieg og sveita-
dans eftir Sibelius. Árni lá ekki
lá liði sínu í túlkuninni á Grieg,
hann dró mjög vel fram aðal-
inmhaldið í stiefnu hans og lét
temaið koma fram að dreymn-
Um hætti, enda þótt efniviður
þess fylli tilhrigðin ekki nægilega
vel út til enda. Sveitadans Sibeli-
usar er eitthvert fiðl'ulegasta lag,'
sem samið hefir verið á Norður-
löndum, og lék það fallega i
höndum Björns, sem spilaði það
Utanað, svo að miann langaði til
Nýir IðoreglnÞjénar
á ábnreyri.
að heyra fleira úr penná þessa
höfundar, t. d. sónatínuna. Són-
ata Griegs var bezt samspiluð og
er þegar orðin mörgum kunn,
svo að endurtekningin tryggði
fullkomn.a fesfingu lvennar. Boga-
stjórn Björns var víða ágæt, eink-
Rmi í sfuttum strokum; en „canti-
lene“-tónninn þyldi frekari þenslu
og áræði. Árni studdi fiðluna af
mikilli nærgætni og kostgæfni.
Með ágætum tókst „springdans-
inn“ með hinum snörpu áherzlum
sínum og sveiflandi flugi. En
þrátt fyrir kosti þessarar sónötu
hefði verið öllu kærkomnara að
heyra Sjögrfen og Carl Nielsen
sem fulltnia Svia og Damæ.
Hijöðbærni háskólasalsins er
mjög ábótavant, bitnar það mjög
á fiðlunni, sem ekki fær að
syngja út, enda mun salurinn inn-
réttaður með sérstöku tilliti til
úfvarpsnotkunar', og er það illia
farið. Er rauin að því fyrir listia-
mennina, er þeir heyra tóna sína
fæðast andvana, og væri það næg
ástæða til að láta lagfæra þessa
„akustisku" höfuðgalla, sem eiga
rót sína að nekja til óheppilegs
efnis í gólfi og lofti.
Hljómleikunum var mætavel
tekið fyrir fullurn sal, og urðu
þeir félagar að leika aukalög, m.
a. „Humoreske“ eftir Þörarinn
Jónsson, snoturt lag og sönglegt,
til þess að skiljast við áheyr-
endur. !
1 H. H.
árshðtið verkalýðs-
félags Akraoess.
SKÖMMU FYRIR JÓLIN
hélt Verkalýðsfélag
Akraness mjög myndarlega árs-
hátíð í Báruhúsinu á Akranesi.
Var þarna samankomið á fjórða
hundrað manns, vel vandað til
skemmtiskráratriða, enda fór
skemmtunin prýðilega fram.
Hálfdán Sveinsson, formaður
félagsins, setti samkomuna með
stuttri ræðu, en síðan flutti Björg
vin Sighvatsson, erindreki ■ Al-
þýðusambandsins skörulega
ræðu. Síðan var fluttur gaman-
þáttur, „Ástands-rievýa Akraness“.
Voru það létt samtöl, krydduð
gamanyrðum 'um menn og mál-
efni á Akranesi iog nágrenni, og
auk þesis gamanvísmasöngur með
harmoniku-undirleik, og s/kemmtu
menn sér hið bezta við þetta.
Revían var flutt af tveimur ung-
um AkuTnesingum, þeim Ólafi
Oddssyni og Theodór Einarssyni,
og tókst þeim vel. Síðan sungu
tvedr menn úr Reykjavík tvisöng
og einsöng, en að því loknu las
Ragnar Jóhannesson, cand mag.
upp frumsanrda gamansögu og
kvæði. Loks var sýndur sjónleik-
ur, „Villidýrið“, og síðan stig-
inn dans fram undir rnorgun.
Næsta dag á eftir var
fundur haldinn í Alþýðuflokksfé-
lagi Akraness og mætti þar Riagn-
ar Jóhannesson fyrir hönd flokks-
ins og hóf umræður. VaT rætt um
stjó rn m ál aviðho rf ið, kosninga-
undirbúning, félagsmál o. fl. Voru
UmTæður fjörugar og ríkti á fund-
inum hin bezta eining og áhugi
uim mál Alþýðuflokksins.
l^T ÝLEGA hafa nýir lögreglu-
þjónar verið settir á Ak-
ureyri.
Eru það Gísli Ólafsson bif-
reiðarstjóri, Magnús Jónsson,
áður varalögregluþjónn, Björn
Guðmundsson bifreiðarstjóri,
og Jón Sigurgeirsson frá Hellu-
vaði í Mývatnssveit.
RÓLEG JÓL.
Frh. af 1. síðu.
Strax á jóladaginn hófu Þjóð-
verjar loftárásir á Bretlands-
qyjar á ný, þött þær væru ekki í
stórum stíl. Þýzkar flugvélar
vörpuðu niður sprengjum yfir
austurströod Skotlands og yfir
Orkneyjum, og var em þýzk flug-
vél skotin niður yfir eyjunum.
Á aðfangadiaginn fluttu Hákon
Noregskonungur, Benes forseti
tékknesku stjómarmuair í Lonldoh
og SikoTski yfirhershöfðingi Pól-
verja ávörp í Lundúniaútvarpið
til þjóða sinna, og á jóladiaginn
ávarpaði Georg Bnetakonungurall
ar þjóðir’ brezka samveldisins, og
Wilhelmina Hollandsdrottning
hollenzku þjóðina.
í Berlínarútvarpinu var skýrt
frá því,að Hetler og vo-n Brauch-
itsch yfirhershöfðingi hans hefðu
dvalið méðal þýzku hermannanna
í Norður-Frákklandi Um jólin.
Orðrómur var Um þáð x London,
að Hi'tler hefði yerið vestur við
Ermarsund.
-Saðuir i Libyu létu Bretar allar
árásir niður falla á Jólanótt og
jóladag. - i
En Italir gerðu ioftárás á eyj-
una Korfu við vesturströnd
Grikklands á jóladaginn og dtápU
25 manns og særðu 30. Hefir loft-
árás þessi vaJkiið megna fyrirlitn-
ingu um allan heim og mikla
gremju á Grikklandí.
VÉLBÁTAR VH) FAXAFLÖA
Frh. af 1. síðu.
Verkalýös- og sjómannafé-
lag Garða- og Miðneshrepps.
Áður var raunveriuléga hvörki
taxti né samningur gildandi ium
kjör á þessum sk'iþum. Ver'ka-
lýðsfélag Akmness hafði þó
taxta, sem farið var eftir við
hlutráðningar í meginatriðum,
en alveg' nýlega reyndu útgerðar-
menn að koma greiðslum yfir á
sjómenn, sern þeim ekki bar að
borga, og várð það til þess, áð
fpltrúar þessara Sélaga allra, en
þau eru öll í Alþýðusambandi
Islands, komu saman til að ræða
þessi mál og taka ákvarðanir Um
þau. - 1
Raunveriilega er ekki um rnikl-
ar breytingar að ræðia frá þeim
taxta. '-ern gilti hjá Verkalýðsfé-
lagi Akraness, en margt hefir
verið samrýmt og sniðnir af
agnúar, sem sjómenn töldu ó-
heppilega. Þá eru og tekin af
öll tvímæli um ágreiningsatriði.
Það er mijög nauðsynlegt, að
menn, sem ráða sig á þcssa báta,
hafi hinn auglýsta axta við
hendina. — Alþýðublaðið, þar
sem hann var auglýstiur, f-æst í
afgreiðshmni.
—ÚTBREIÐIÐ ÁLÞÝÐUBIdUBBB—