Alþýðublaðið - 08.01.1941, Page 3

---------JUMÐUBLAЮ-------------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuliúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu,
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau .
A I, ÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Allsherjaratkvæðagreiðslan í Dagsbrðn.
LOKSINS hefir fyrir ein-
dregna ás.ko run sáttasemjr
ara ríkisins verið hafizt handa
um það, a'ð láta fara fram alls-
herj ar a tk v æð a g reiðs lu í Dags-
brún til þess að fá úr þvi skor-
ið, hver vilji meirihltitans í fé-
laginti eir í því verkfalli, sem
nú stendur yfir.
Má segja um þá ákvöröun
Dagsbrtmarstjórnarininar, að
betra sé seint en aldrei. Því að
hingað til veit enginn, hver af-
staða meirihlutans í Dagsbrún
hefir verið til atkvæðagreíðsl-
Unnar, sem fram för á fundi fé-
lagsins á nýjársdag, þegar fellt
var að ganga að samkomulagi
þvi, sem náðst hafði miili samn-
inganefndar Dagsbrúmar og
Vinnuveitendafélagsins, og sam-
þykkt að auglýsa í staðinn taxta
þann, sem daginn eftir Ieiddi til
vinnustöðvUnarinnar. Það voru
ekki nema um 550 af 2200 full-
gildum félagsmönnum, sem sátu
þann fund, og af þeim 550 ekki
nema 446, sem samþykktu að
hafna samkomulaginu og leggja
út í verkfallið.
Slík afgreiðsla á eins þýðing-
armiklu máli fyrif alla félags-
'roenn í Dagsbrún verður að telj-
ást stórkostlega vxtaverð, og
ættu allir að geta verið sammála
um það, hvaða afstöðu, sem þeir
hafa til þess ágreinings, sem
fram kom, og til þeirra sam-
þykkta, sem gerðar voru á fund-
inum. Það er óverjandi í svö-
stóru félagi, sem Dagsbrún er
orðin, að leggja það á vald fé-
lagsfundar, sem viíað er að aldrei
getur verið sóttur nema af litl-
um hluta félagsmanna, að taka
ákvörðun fyrir allt félagið um
það, hvort nýr samningur Um
k'aup og kjöir skuli undirritaður
eða verkfall hafið. Og þó að
það hafi verið gert samkvæmt
gamalli venju allt friam á þenn-
an dag og nú síðast á fundin-
um á nýjársdag, getiur enginn,
sem viðurkennir lýðræðið, annað
en fagnað því, að Dagstorúnar-
• stjórnin skuli nú hafa ákveðið
að láta fará fram nýja atkvæða-
Igreiðslu, í þetta sinn allsherjar-
atkvæðagreiðslu, í félaginu um
samkomUlagið, sem fellí var á
félagsfundinum á nýjársdag, til
þess að fá ótvírætt úr1 því skor-
ið, hver vilji meirihlutans er.
Því án þess, að meirihluti félags-
manna sé því samþykkur, getur
vissulega enginn gert kröfu til
þess, að 'Dagsbrúnarverkfallinu
sé haldið áfram, hversu hlynntur
sem hann kann að vena þeim
kröfuni, sem fyrir er barizt.
En það gerir allsherjáiatkvæða-
gneiðsluna ennþá sjiálfsagðari, að
allar líkur eru til þes,s, að sam-
.þykki hins nýjia taxta og verk-
fáUsákvörðunin á Dagsbrúnar-
fundinum á nýjársdag hafi verið
byggð á forsiendum, sem síðan
hefir sýnt sig að voru álrangar.
Það var vissulega enginn ágrein-
inguir um það méðal þeirra fé-
liagsmanna, sem fundinn sátu, að
biaráttan fyiir átta stunidia vinnu-
degi væri eitt af stefnumáMm
Dagsbrúnar eins og verkaiýðs-
hreyfingarinnar yfirleitt og að til
mála gæti komið að gera verk-
fall til þess að knýja hann fram,
þegar byrlega blæsi til þess. En
skoðun minnihlutans ,á fundinum
var bara sú, að þáð væri ekki
hyggilegt að hafna því samkomu-
liagi, sem félagið átti og á enn
kiost á, til þess að hefja verk-
fall fyrir átta stunda vinnudegi
eins og nú er ásta|t. En það
réði hins vegar úrslitum á fund-
inum, að ræðumenn kommúnista
fullyrtu, að brtezka setuliðið
myndi umsvifalaust ganga áð
hinum nýja kauptaxta og báru
fram hrein og beán ósannindi
þeirri fullyrðingu sinni til stuðn-
ings.
Nú hefir reynslan sýnt, að
verkamennirnir, sem sátu Dags-
brúnarfundinn á nýjársdag, vor'u
htekktir af kommúnistum, og það
er meira að segja líkegt, að
jjeir hafi verið vísvitandi blekktir
af þeim. Öll framkoma kommún-
ísta í verkfallinu bendir ótviTætt
í þá átt, að fyi'ir þieim hafi fyrst
og fremst vakað að skapa á-
rekstur milli Dagsbrúnar og
brezka setuliðs,ins til þess að fá
sjálfir átyllu og tækifæri til und-
irröðurs síns á meðal hinna
brezku hermanna, en ekki hitt,
að berjást neinni alvarlegri eða
heiðarlegri baráttu fyrir átta
stunda vinnudegi. Að minnsta
kosti verður það engum tölum
talið, hvernig konimúnistar hafa
skaðað málstað Dagshrúnair í
verkfallinu með því að hafa það
að skálkaskjióli fyrir hið á-
byrgðarlausa athæfi sitt gagnvart
brezka setuliðinu.
Eins og málum er nú komið,
verður1 að minnsta kosti enginn
roeð neinUm rétti sakaður um
það, að vilja Dagsbrún illia, þó
að hann ráði félagsmönnum
hennar til þess, að samþykkjía
það samkomulag, scm þeir áttu
og eiga enn kost á. Því engum
geMr lengur dulizt, að það befir
af litilli fyrirhyggju til þessa
verkfalls verið stofnað, sem nú
5‘endur yfir. Og umfram allt hefir
verkfaltið sýnt, áð með kommún-
ista framarlega í flokki getur
aldrei neins góðs verið að vænta.
Krafan um átta stUndia vinnu-
daginn er hins vegar geymd, en
ekki gleymd, þó að gengið yrði
til samkomulags nú. Svo mikið
er nauðsyntegt að segja Morgun-
blaðinu út af ummælum þess í
gær Um átta stunda vinnudaginn.
Það þarf í öllu falli ekki áð
hugsa, að það telji neinum verkia-
ALÞVÐUBLA*Mf> i MIÐiVIJÍJJÐAGUB 8. JAN. l$4i.
fliaÉeð feezía ijoð é Isl. tungn.
--------•------
Saffttafl It©flr Jéii« Smári.
AÐ eru nú liðin um sextán
ár síðan Jafeob Jóh. Srnári
gaf út Hundrað beztu ljöð á ís-
•lenzka tungu, en kostnaðarmað-
ur var Ölafur Erlingsson. Fram-
að þeim tíma hafði aldrei neitt
sllkt ljóðasafn verið gefið út hér
á landi, end.a þótt það tíðkaðist
nvjög með erlendum þjóðum. Var
það almannarómur, að Jafeobi
Jóh. Snxára hefði tekizt valið
mjög vel, enda var hann knnniur
að smtekkvísi á skáldskap og
manna kunnugastur íslenzkri
Jfóðagerð. Á síðustu árum mun
bók þessi hafa verið því nær ó-
fáanleg, en nú hefir verið úr
því bætt, þvi að rétt fyrir jólin
kom út önnur útgáfa, endurskoð-
uð, hin vandáðasta að ölIUm frá-
gangi, og er útgefandirtn H. f.
Leiftur. ;
Það er hið mesta vandiaverfe
að velja efni í slíka bók sem
þessa. Smekkur hlýtur að ráða
valinu, en smekkur er tilfinning
og lætur ekki koma yfir sig rök-
um. Og það er mjög sjaldgæft,
að nokkrir tveir menn, hvað þá
fléiri, hafi sama smekk, og má
■nú sjá, að öldungis ókleift er
að gera, svo öWúm líki. En um
það þýðiir lítið að deila, þar sem
hver hefir smekk fyrir sjálfan
sig.
Flest kvæðanna hygg ég þó að
ekki verði um deilt að eigá heima
í þessari bók, og er ég þó fyrir
mitt leyti ekki fyllilega ánægður
með valið. Er þá bezt að taka ’
það fram sfrax, að safnandinn
hefir af óþarfa hlédrEegni sleppt
Ijóðum eftir sjálfan sig, en o-
hætt er að fullyrða, að ef einhver
annar hefði valið, hefði hann að
minnsta kosti tekið með sonnett-
una um Þingvelli eftir safnand-
ann, og sennilega fleiri kvæði
eftir hann.
Þá er ég e'kki fyllilega ánægður
með val safnandans úr ljóðum
Jóns prófessors Helgasonar. Að
vísu verður tæplega deilt um
kvæðið í vorþeynum,, að það á
þarna að vera, en kvæðið Á af-
imæli kattarins þykir mér vera
tekið fram yfir betri kvæði eftir
sama höfuind, svo sem Maríu-
vísur, 1 Árnasafni, Elli og Til
höfundar Humgurvöku.
Kvæðið: íslánds Hrafnistumenn
eftir Magnús Stefánsson finnst
mér ekki eiga heima í þessu
safni, enda þótt þáð sé verð-
I'aUnakvæði. Magnús Stefánsson
hefir áreiðanlega ort kvæði, sem
betur sóma sér í þessari bók,
svoi sem kvæðið um Stjána bláa.
Safnandinn hefir tekið með
ýmsa af yingri Ijóðahöfundum
okkar, svo sem Jón Magnpsson,
Jóhannes úr Kötlum og Davíð
Stefánsson. Við það er ekker't
að athuga, en hann hefir gengið
fram hjá Tómasi Guðmunds-
mönnum trú um það, að „aðrar
þjóðir, sem innleitt hafa átta
stunda vinnudag, hafi feomizt að
raun um, að slíkt sé hið mesta
óráð“ og af þeírri ástæðu „orðið
að hverfa frá því.“ Ög því síð-
ur láta þeir, sem til þekkja er-
lendis blekkjast af slíkum þvætt-
Viigí atvinnurekemlahlaðsins.
syni, sem á fullkomlega at-
kvæðisrétt á þessu þingi, ekki
síður en áðiurhefnd ljóðskáld.
Það hefði þó altént mátt takia
Japanska ljóðið, sem allir eru
stórhrifnir af, enda þótt ég hafi
aldrei getað fundið sérstakt púð-
k>r í því kvæði, samanborið við
mörg önnur kvæði skáldsins.
Sanníeikuririn er sá, að sennilega
er ekkert núlifandi íslenzkt ljóð-
skáld, sem kann vinnubrögð sín
betur en Tómas Guðmundsson.
Eins og áður er sagt ræður
smekkur vali í ljóðabók sem
þessa og smekkur er1 tilfmning,
sem ekki er hægt að koma rök-
um yfir. Það er því engin furða,
þótt við Jakob Jóh. Smári séum
ekki samdáma um einstök kvæði.
Hitt er ef til vill furða, að við
skulum vera samdóma um flest
þeirra.
K. IsfeM.
Mðrðnr Talgarðssoi.
LEIKRITASKÁLDIÐ Jóhann l
'Sigurjónssori er flestum
íslendingum vel kunnugt fyrir
hin ágætu leikrit síri: Rung lækni,
Bóndann á Hrauui, Fjalla-Eyvind
og Galdra-Loft. Þessi leikrit hafa
verið Ieikin hér á Íslandi óg sum
joft, bæði í útvarp og á leiksviði.
Þó hefir Rung læknir aðeins 'ver-
ið teikirin í útvarpið T íslenzkri
þýðingu eftir Ilarald Bjömsson.
Hinar þýðingarnar hefir höfund-
urinn sjálfur gert.
Síðasta leikrit J. Sigurjónsson-
ar og hið fyrirferðamesta aif verk-
um hans er Njáluleikritið Mörð-
ur Valgarðsson. Þetta •störfellda
skáldverk hefir aldrei verið leikið
hér á landi. Þó var forleikurinn
sýndur á Akureyri árið 1928 af
Ágústl Kvaran og Haraldi Björns-
syni við minningarhátíð, sem
haldin var höfundi'rium, eftir
margar sýningar þiar á Galdra-
Lofti. Auk þess hefir H. Bj. sýnt
forleikinn á leikför um Nörður-
land sumarið 1934; svo hefir
hann verið leikinn í útvarpið hér.
Allt leikritið hefir þó verið þýtt
á íslenzku af Jochum Eggertssyni
pg gefið út í vandaðTi fjölritaðri
útgáfu, og mim því alkunnugt.
Eins og áðuir hefir verið um
. getið, hefir útvarpsráð ríkisút-
varpsins ákveðið, að þessi merki-
Iegi leikur skuli leikinn í útvarp-
ið lauigaTdaginn lí. þ. m. Þiað
ýerður þjá í fyrsta skifti, sem al-
menningur á íslandi fæf tækifæri
til að kynnast þessu síðaista
sfeáldverki Jóhanns Sigurjónsson-
ar í einni heild. Höfundurinn
hafði sj-álfur gert íslenzka þýð-
ingu að leik þessum fyrir meira
en 20 árum, ásamt herra Si-gurði
Guðmiun d s syni byggingamiei stara
Ihér í bæ, nokkru eftir að leikur-
inn var sýnidur á feonungTega leik-
húsinu í KaUpmannahöfn. Það
verður þýðing þeirra, sem notuð
v-erður við útsendinguna.
Að gefnu tilefni vil ég geta
þess, að höfuíndurinn hafði, í
samráði við meðþýðanda sinn,
áfeveðið að niefna leikritið Mörð
Valgarðsson í íslenzku þýðing-
Unnx. — Hitt nafriið á teiknum —
- Aæ. «■ tl ~~~ — ^ ^ A
Hveiti, 1. fl. 0.60 kgr.
Hveiti, smápokar, 3.50.
Rxigmjöl, 1. fl. 0,45 kgr.
Heilhveiti, malað hér í
bænum 0.70 kgr.
Lyftiduft, 1. fl. 5.00 kgr.
Athugið rækilega sparnað-
inn við að baka heima —
ekki veitir af í dýrtíðinni.
^ökaupíélaqiá
nsmmímmmma
Lyga-Mörður — er fram komiö
fyrir misskilnmg, og er það að
nofekru leyti mín sök.
'Æfingar og annar undirbún-
ingur er fyrir nokkru hafinn, því
vandað verður til þ-essa útvarps-
teifes af fremsta megni. — Nokkr-
ar styttinghr, sem henta ’útvarpi,
verður nauðsynlegt að gera á
leikritinu, ón þess þó að þa&
rasfei aðalþrlæðinum.
Allar þær persónur, sem koma
fyrir í leikritínu, Verða leiknar af
þeim beztu leifekröftum, sem vöi
er á hér, svo að ástæða er til* að
vænta góðs ■ af útsendingUnni.
Har. Bj.
lorstelnn Einsrsson
ípróttafnllírúi.
IGÆR gaf forsætisráðherra
. . út tilkynningu um þxxð,
að hann væri búinn að skipa
mann í embætti íþróttafulltrúa.
Fyrir valinu varð Þorsteinn
Einarsson, íþróttakennari í
Vestmannaeyjum. Umsækjend-
ur voru 9 um embættið.
Skólanefnd Austurbæjarskólans
hefir mælt með því, að Jóhann
Tryggvason verði ráðinn fastur
kennari við skólann.