Alþýðublaðið - 05.05.1941, Blaðsíða 3

MáNUDAGUR 5. MAÍ 1941.
------------ ALÞÝBUBLAÐIÐ ------------------------------•
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símarr: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRE N'T S M I Ð J A N H. F.
<&—■----------------------------------------------------*
Sjá hér hve Illan enda..
----------------
ÞAÐ hefir sjaldan sýnt sig
eins átakianlega og í Rvík-
urbréfi Morgunblaðsins í gær,
hvernig þa'ð blaö er búiö aÖ
flækja sig í síniuitn botnilaiusu ó-
heilinrlum.
1 hér urn bil heáit ár hefir
þáð borið ALþýðubliaðiinu unrlir-
lavrjuhátt við Breta á brýn af því
að það hefir lýsit andstyggÖ sinni
á þýzka niazismaniuim oig tialað
máli þeirra þjóÖa í yi'irstandandi
styrjöld, þar á meðal Breta, sem
berjast túl ýarnár lýðræðinu móti
honum. E:r og skemmst að minn-
ast binniar óþverálegu árásargrein
ar gegn Alþýðuhlaðinu í þeim
dúr, sem Morgunblaðiið hitrti á
föstudaginn.
En í Reykjavíkurbréfi þess
í gær, að eins tveimUr
dögum síðar, bnegður svö kyn-
lega við, að fariö er að kvarta
Undan því, að sú „skoðun stingi
víða Upp höfði, að menn sem
lýsa fullri andúð og andstvggð
á ofbe'id’i, einræði og nazismia,
sýni með því óþjóðliegan undir-
ísegjuhátt .við Bieta og setulið
þeirra hér.“ Qg rétt eius og þiað
viidi gera sig sem allra hlægi-
legast, segir þiað, að þeirri skoð-
Un hafi verið hald'ið framí „sfcrif-
Um Stefáns Péturssonar“. Það var
þá líka þiað líklegasta, eða hitt
þó hélidur!
Hvemig eiga lesendur biaðsins
að skýria fyrilr sér svo dularfullt
fyriirb'riigði, að það skUli þannig
ali't í einu vera farið að kvarta
iuimdan sínum eigin áróðurslygum
og kenna þær öðrum?
Skýrimgin er þessi:
Fyrir sköimmu síðan byrjiaði
Morgunblaðiö skyndiilega að
skrifa á móti þýzka nazismianUm,
ofbéldi hans oig harðstjórn, eftiir
að hafa liofs'ungið hvorttveggja
áíurn samain. Aliir talsmenn lýð-
ræðis hér á landi, hvort heildUr
Uían eða innan Sjálfstæði'sfliokks-
rns, föignuðu þessarl stefnubreyt-
imgu hlaðsins og gerðu sér að
minnsta kpsti í bilii vomir nan
það, að hún stafaði ekki bara af
návist Breta hér, heldur af raun-
verUlegri! hugarfiarsbreytingu. En
ínazistiarnir í SjálfstæðisfllokknUm
tSöldUi sig hinsvegar svikna, og
hafa síðan ekkert tækifæri látið
ónotað tíl þess að rægja Morg-
tonblaðið manná á meðal fyrir
tondirlægjuskap við Breta. Og
hvers var lannars að vænta?
Höfðto þeir ekki lært slíka biar-
daigiaaðferð af Morgtoinblaðinu
sjáífto, sem í hér um bil lieilt
ár liafði borið Aliþýðuhlíaðinto
það samá á brýn fyrir skrif þess
á móti þýzka niazismanum og
með hrezka lýðræðinto og banida-
miönnUm þess í stríðinu? Núhitt-
ir Morguriblaðið sjálft sig 'fyrir.
Um það má nú segja, eins og
sagt var einu sinni: „Sjá hér,
hve ililan enda ódyggð og svikin
fá.“
Það er þettia og ekkert annað,
Morgunblaðið er að kvarta undan
í Reykjavíktorbréífi sínu í gær.
Það vilil hafa leyfi til þess, að
leggja skrif Alþýðtoblaðsins mótj
þýzka nazismantom og með Bret-
tom og bandamönnum þeirra út
sem tomidirLægjtohátt við Bretá.
En þegar samskonar skrif Morg-
með vopntom, verður háð hat-
ramleg samkeppni á sviði verzl-
tonar og fjármália. Það er Líka
baráttia, sem hefir skapað fá-
tækt, misrétti og vesald-óm í
þjóðfélölgtom til þessa d-ags.
Ein minning frá bemskto minni
hefir oft kiomið mér í htog, þegar
'ég hefii verið að brjóta heilann
tom þ-essi mál. Ég hefi
slirifað þá minningto sem biarna-
söigto fyrir vestur-íslénzkt blað,
og éinn skóiabróðir minn sýndi
mér þá vinsemid að Iésa hana í
‘útvarpið í iætton. Hún e(r í laðalat-
riðtoim þannig:
Við vorum á berjamó heill hóp-
ur af börnum. Það virtist alfs-
• staðiar vera nóg af lyngi. Viðtýmd
tom hvert, sem betur gat. Þá
. stakk einhver Upp á því, að sá
sem kæmi fyrstur að lyngtiorfu,
mætti eiga hiana einn. Þetta gekk
ágæt’ega fyrsjt í stáð. það sýndist
meira iað segja vera betria, að
hver bafði sitt afmarkiaða svið. Þá
fór að hefjast kapphlaUp um
stærstto þúfurnar. Við bentunr
Ineð hendi'nni yfir stæmi svæði og
hellguöum okkur þau. Einu sinni
var hóptorinn að flytja siig yfir að
hárri brékku. Við hlupum sem
fætur t'Oguðu yfir m.rinn, jog sá,
sem fyrstUr varð, veifaði hend-
■ inni mót hl'íðinni og hrópaði: „Ég
á alla briekkiuna einn.“ — Þá varð
hardiaigi, bæði harður og liangur.
Honum var haMið áfram, unz
þreyta, sársatoki og smánartillfinn-
ing neyddi1 okfcur till að hætta.
Nú var friðtor samiton. Þeir frið-
arstomninigar Aioiru að eitos ein
grein: „A’lir sktolu eiga allt lymg-
ið samjan og hjálpast áð því að
fylla ílátin sín.“ ,
Hin taumlliaiusa siamkeppni um
gæði jarðiarinnar hefir verið ein-
kemd.með orðUnum: „Eins dauði
er annars brauð.“ öfdum siaman
hefiir meginþorri mannkynsins
gföngið út frá því sem gefrtu,
að saðniimg eins manns hllyti að
öeiða af sér hungur annarsw Fólk-
ið fann, -að. þetta var staðreynd
á svo víðum vettvamgi, iað það
var gengið út frá henni sem óhjá-
kvæmifogUm hlut. En jafnframt
því hefir ávaJlt verið reynt að
liraga úr áhrifum hennar með
mörgiu . möti. Enginn ærfogur
Idrengur teluir tatomlausa sam-
Itieppni æskiilega, heldtar þvert á
móti. Af persóntalegri' viðkynn-
ingta' mitoni við fðlfc af öllum
stjómmálafliokktom dneg ég þá á-
lykt'un, að það sé naumast sá
Uinblaðsins sjálfs ern túlkuð 'af
sliikum skepnuskap af nazistun-
Um, þess eigin brjóstmylkingum,
þá fyllist það allt í leinu vandiæt-
ingU:
„Hingað tíl,“ isegir það í
Reykjavíkurbréfi sínto í jgœto, „hef-
ir ekki þurft Breta né Bretaást
til þess að kenna Islendingium
að unnia og meta fielsi, jiafnt
persónufrelsi sern þjóðfrelsi r . .
Þegar núlifandi kynslóð h-orfiir
Upp á eitthvert hið stórfengleg-
asta, hryllilegasta ofbeldi, sem
sögur fara af . . . þurfum við
Islendingar ekki að far,a í smiðju
til erlendra manna til þess að
læra af þcim, hverjum augum
við litum á ofbeldið."
Það er nú svo. Stiaðreynd er
þó að Morgunblaðið leit allt öðr-
Um auigum á ofbeldi þýzka naz-
ismans, þegar það var að lof-
syngja hann, áður en [Bretar
fcomu hingað og raumar iöngu
eftir það, heldur én það gerir
nú. Og þö að ALþýðubJiaðið vilji
eltki væna þiað þess, að hafa
skift Um skoðun af unidirlægju-
skap við Breía, þá er þó viss'u-
iqga með allt öðrum rétti hægt
að gruna það um hann, en Al-
þýðublaðið, sem allir vita, að frá
Upphafi héfir fordæmt þýzfca naz-
ismann og stratx í ófriðairbyrjun,
háifu öðru ári eftir að Bretíar
fcomto hingað ,tók þá afstöðu tíl
ófriðaraðilanna ,sem það hefir
enn í dag.
Þetta allt ætti M'orgiunblaðið
að htogleiða, áður en það verður
sér meira til skammar, en það er
búið að verða, fyrir briigzlyrði
sín í garð Alþýðublaðsins um
„skriðdýrseðli“ og „undirlægju-
hátt við Breta.“
Aðalfnndur
í Hjúkrunarfélaginu Líkn
verður haldinn í Thor-
valdsensstræti 6 þriðju-
| daginn 6. maí kl. 9 síðd.
Dagskrá samkvæmt fé-
lagslögum.
St|órnin.
^ maðtor tíl, sem samþýkki í hjarta
sínto tauimliausa siamkeppni um
| atoðinn, og alia þá gnilmd, sem
Í henni er samfara. Þess vegna fimn
| ég ástæðto tíL að vara skoðana-
| bræðtor mina, ja fn aðarmennina,
| við einni álviarliegri hættiu, en hún
jj er sú, að ganga út frá því, aö
i andstæðingar þeirra hijóti að
vera grimmir menn, sem raun-
verluliega vilji ranglæti, misrétti
og örhirgð. Eiinu sinni sagði
ktonninjgil miwn við mig, að hiann
gæti ekki hugsað sér að neinn
væri jafnaðarmiaður, nerna í ill-
um tiiilganigi. En þannig talið þér
og skrifið sttondum sjálfir um þá,
sem fyligja samkeppnisstefntonni
að máltom. En hver er svo í (íiaun-
imni munurinin á yður og þeim?
Hvorir tveggju finnið þér miis-
réttíð í þjóðfélagiinu, að minnsta
ko'sti þegar þér fái'ð að vera í
fráði' fyrir flóðbylgjtom æsing-.
a-nna. En þeír hafa ekki trú á
því, að það sé hægt að afnema
séreignina og koma á sameign
og samkomto'liagi, eins og bömin
jgerðto á herj-amónum. Þ©ir treysta
sér ekki till að framkvæma fyrria
atriðið í friðiarsamnmgum barn-
ann.a, en af því að þeir fimina, að
það er rétt htogsun á bak við það,
,Þat var peim geysi hagleg geit*.
--------,5,-----
0 RÁ þeirri stundu, er út-
koma Þjóðviljans var stöðv-
luð af brezku hervaldi, hefir Árni
Jónsson alþm. frá Múlia í Vísi
tekið að sér málsvöm k-ommún-
ista. Margtur mættí ætla, að ann-
að tveggjia væri A'mi frá Múla
kommúnisti, eða þá fuLlkominn
ban-damaðtor þeirna — nazisti. En
hvoxlugto miun vera til að dreifa.
Árni frá Múla er Sjálfstæðismað-
tar, o'g ekkert annað. En hvers
vegna bregst hiann þá þannig
við? Af þeirri ástæðu einni, að
hann telur þiað bezt henta fyrir
flokk sinn, er hann þjóniar' og á
allt sitt undir. En hvers vegna
hyggst hann þjóna flokki síntam
bezt með skef jaliatu-sri oig o-fstæk-
isftollri málsvörn fyrjr ofbeldis-
fl'O'kkana?
Til þess liggja eftirtaldar á-
stæðtor:
í fyrsta lagí: SjáLfstæðisflio'kk-
urinn heíir iengi, og ekki að á-
stæðuiausu talið Alþýðuflokkínn
höftoð andstæðing sinn. Af þeirri
ástæðu neytir SjálfstæðisfliOkk'ur-
inn a’lra bragða- tíl þess að veikja
Alþýðtoflokkinn. Eitt slrkra
bragða er efling kommúnista til
árása á Alþýðuflo'kkinn. 1 þvi
s-kyni hefir Sjálfstæðisflokktorinn
igert ljióst og leynt bandialag við
kommúnista, einktom í verklalýðs-
félöigunum ,og einstökum kaup-
fstöðtom', alit í þvi skyni að draga
úr mætti Alþýðtoflokksins. Þess-
ar aðgerðir hafa borið nökkurn
árangtar, eins og alk'unnuigt er.
Má þvi með sanni segjia-, að
margir Sjálfstæðismenn hafi
metið kommúnista lífct og hinir
norrænto víkingar gcitina Heið-
rúnu — þat var þeim geysi
hagleg géit Því vissulega hafa
Sjálfstæðismenn á stomum stö-ð-
um (Hafniarfirði, N-orðfirði oig
víðar) náð nokkrtom árangri í
andstjöðto sinni gegin Alþýðu-
flokknum með aðstoð kommún-
ista.
Þessa lafstöðu- vill Ámi frá
Múla alls ekki missa, ekki hvað
sizt vegna þess, a-ð hann hyggur
siift framtíðar brauturgengi í
stjómmáltom un-dir því kómið,
að fá beina eða óbeina aðstoö
kommúnista.
Um þetta atriði væri fyllsta á-
stæða tíl að ræða nokkrlu nánar,
enda mlun þiað gert síðar hér í
blaðinta'.
I annan stað. Það er alkunnugt,
og er gagnslaust að mæla þvi
gegn-, að hér á landi finnast all-
marigir mazistar. Höfðto þeir um
skeið skiptolagðan flokk, en hurfici
frá því ráði, bæði vegn-a tihnæla
einstakra Sjálfstæðismanna og
eins fyrir þær s-akir, að þeir töMtt
aðrar starfsaðferðir vænlégri til
sigtors. En þrátt fyrir það, era
nazistiamir tíl, og hefir gengi
þeirra friekiar efLst og aukizt á
síðtostu tímum.
Nazistar hér á landi hafa talið
það heillavænlegt til aukinna á-
hrifa, að hafa bólfesfu innan
Sjálfstæðisflokksins. En þetta er
mö-rgtom góðum Sjálfstæðismönn-
|um hinn mesti þyrnir í auigtom ogi
ftollkomiega gegn peirra vilja. En
bæðii er það, að suims staðiar hafia
randiamæri'n milli Sjálfstæðis-
manna og nazlsta verið næsta ó-
gllö'gg, og eins hitt, að siunir for-
ráðamenn flokksins hafa hvorki
þó-tzt þess tomkomnir, né hafa á
því ráð, að stjaka þessum banda-
mönntam frá sér. Árangurinn hef-
ir þvi orðið sá, að nazistar hafa
gengið í eina sæng með Sjálf-
stæðisfLokkntom, stomir hverjir
með óltonid, aðrir með ánægju.
Sjálfstæðismiönntom ér það
fyililega Ijóst, að þdr eiga elgi
aillítið tondir því, að nazistar
kljúfi sig ekki út úr sem sér-
s-taktor flokkur, úr því, sem nú
er fcomið, ekki sízt fyrir þá sök,
að þeir eiga Skveðna fylgismenn
í mörgtam áhrifaríkum stöðum
itonan flokksins. V-eldtor þetta
mörgtom góðum Sjálfstæðis-
mönntom h'inum mestu áhyggjum
og amia, án þess að þeir fái að
gert.
Þetta veit Ámi frá Múla. Og:
hann veit meira. Ef snúizt er
h'isptorslaust og ákveðið gegn
Frh. á 4 síðn.
samþykkja þeir hið síðara, að aíll-
ir sktolli hjálpast að, svo langt
sem .skiptolagið l'eyfir. Ýmsar til-
raiunir hafa á íiðnum ö-ldum
verið gerðair tii þess að draga úr
áhriftom blliindrar samkeppni.
Fyrstu kristnu söfnuðimir, sern
till voru í heilminum, reyndu að
koma á hjá sér sameign, en
kringumstæðurnar hlutu að gei-a
hana óframkvæmaniega. En
kristin kirkj-a hefir samt áldrei
gleymt þ-eirri hugsjón; hún hefir
i’eynt að ieiðrétta misréttíð með
líknarstarfsemi, oig það vörtu
ÍTu-mkvöðlar hinnar lúthersku
kirkjto', sem iyrstir börðust fyrir
því að komia á opinberri hjálp í
hverri sveit. Og kirkjan mton
reynast vins-amleg tilratmum
nrargra ólíkt'a flokka tíl þess að
draga úr sviða samkeppninnax í
heimintom. Af hálfu sumra jafn-
aðarmanna hefir kirkjunni verið
borið það á brýn, að hún dragi
ei'ngöngu taum samkeppniisfiokk-
anua, sem kallaðir eru. Ég skal
ekki afsiaka þær ávirðingax kirkj-
tonnar, sem sannaðar verða af
dæmtim. En því held ég fram,
að stundum séu þessar ásakanir
bornar fnam af því, að kirkjan
dró ekki yðar taum eingöngu.
Sarnkvæmt faignaðarerindi Jesú
Krists kemtor guðsrikið ekid að-
eilns fyrir ytra skiptolag, heldur
endUrfæðingto mannsandans tH
nýs lífs. Og hvar sem kirkja
Krists finnur þótt ekki sé nema
veiiktor vottur ium löngun tii
s'líkrar endiu'rfæðingar, á hún að
sýna samúð og veivld. Þá gildir
jeinte, hvort í h'ltot á jafnaðarmað-
ur, Sjálfstæðismaður, Framsókn-
armia-ðlur eða kommúnisti. Frá
mlönntom hinna mörgu ólika
flokka getur stiafað sá kærleikur
og sú þjónslund, sern er fús t-il
að binda sár þess, sem liggur
veiktor við veginn, jafnvel þó iað'
þá skorti úrræði til þess að
sporna við tilveru ræningjanna
milli Jerúsálem og Jeríkó.
Þessi hugsanaferiill hefir leitt
mig hei-na leið að því, sem ég
vil-di leggj-a megináherzltona á í
d-ag. Ef hugsjónir umbótiamann-
ann-a í þ jóðfélagsmálum ©iga að
verða að veru’eika, þarf starfið
sjádft að vena unnið í kristifogum
anidia. Eimu sinni sagði k-ona
nokkur við mig: , Það verður þá
að viðurkenna, að í rétí5átu þjóð-
félagi hlýtur að ve’a mik’u auð-
je’Idaiia að pnedika kristindóm."
Frh. á 4 stðu.