Alþýðublaðið - 14.05.1941, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGIJE 14 MAI 1941,
ALÞYÐUBUmO
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Rítstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: AlþýSuhúsinu viS Hverfísgötu.
Símar: 49Ó2: Ritstjóri. 4801: Inniendar frétttr. 5021: Stefám Pét-
urssan (heima) Hringbraut 218. 4§03: Vilhj. S. Vilhjárae-
son (heima) Brávallagöta 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsimi við Hverfisgötu.
Simaar: 4800 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mámtSi. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
------------------------------------------
Ný árás á launastéttirnar ?
Löngu fyrr og alvar-
LEGAR en í nokkm öðru
blaði hér á landi var á það bent
hér í A'iþýðiublaðmu síðast liðið
sumar og baust, hvílík hætta
þióðiinni stafiaði af vaxandi dýr-
tið, vítahring skrúfunniar miili
verðlags og kaupiags í laindinu,
sem fyrr eða síðar hlyti að enda
tneð ske’.fimgu, ógurlegu verð-
hruni og atvinnu'ieysi, ef ekki
yrðtu gerðaT skynsamiegar ráö-
staíanir til pess að stöðva hana
í tæka tíð.
Það va;r líka bent á þiað, hverj-
ar þessar ráðstafianir yrðu að
vera í iaðaiatriðum, ef þær ættu
að koma að hiaiidi: Það þyrfti að
lieggja sérstakan strLðsgróoaskatt
eða útflutninigsgjaid á þær út-
fiuttar afurðir, sem með óvenju-
iBgtum hagnaði væru seldar, og
verja því til þess að greiða þá
verðlagstuppbót á íslenzkiar af-
surðir, seldar á innlendum miark-
aðf, sem nauðsynieg skyidi reyn-
asf tii þess að halda verðlagimu
innan'ands, og þar með einnig
ikalupinu, í skefjium.
En þessar aðvaraniir og tillögur
Alþýðublaðsins og einstakra
manna, svo sem Jóns Blöndals
•og Jónasar Guðmundssioinar, sem
í það rituðu, vom hafðar að engu
taf blöðum og talismönnum himna
stjóimarfl'okkanna, þangað tíl allt
var komið í óefni. Meðan ka'uþ
verkamanna var bundiÖ af geng-
ás'lögunum og þeir fengu verð-
hækkunina á lífsniaiuðsynjum ekki
nerna að hálfu leytí eða í mesta
tegi að þiemtir fjórðu hlutum
Wpp bætta, kepptust forráðamenn
Fram s óknarf lokk sihs við að
skröfa tapp verðið á kjöti, mjólk
og öðrum landbúnaðarafuirðum
á inn’.endum markaði, í fullu á-
byigðarleysi um þær affleiðingar,
sem það hlaut fyrr eða síðar að
hafia. Og Sjálfstæðisflokkurinn
þorði ekki að andæfa því einu
orði af ótta við að missa kjós-
endafylgi sitt meðal bænda. For-
ráöa-menn hans fetuðu þvert á
imótí dyggilega í fótspor Fnam-
sóknarhöfðingjanna og sprengdu
ftipp fiskverðið innahlands á enn
þá áhyrgðarlausari hátt en hinir
höfðu hækkað iandbúnaðarafurö-
imar. Þannig var þegar í haust
'húið að hækka mjólkina Um 50%,
kjötið um 70—100% og fiskinn
drm að minnsta kosti 100—150%
isíðan fyrir stríð, þó að kaup
verkamanna hefði þá enn ekki
hadkkað nema Um 19—27%.
:Það er ekki fyrr en eftir nýjár
í vetur, þegar kaupiagsákvæði
gengislaganna féllu úr gildi og
verkamenn tóku tíl sinna ráða til
þess að ná rétti sínum og knúðu
fram fulla dýrtiðaruippbót á
feaup sitt, að herrarnir í Fnam-
BÓltnarfliokknum og Sjálfstæð's-
flokknum fóm að viðurkenna
j>að, að dýrtiðin í landinu væri
alviarlegt áhyggjiuefni. Þá var
ekki lengur hægt að halda áfram
að skrúfa upp verðið á innlend-
Uim lífsnauðsynjum á kostnað
verkamjanna. Hver verðhækkun
ihlaut að haíla í för með sér kaup-
hækkun. Það er þessi vitund, sem
siðan lum nýjár hefir átt lang-
samlega mestan þáttinn í því að
haida dýrtíðinni í skefjum. Það
'þarf þjóðiin að gera sér vel ljóst.
Pufl dýrtíðarupphót á kaup
vefkamanna er yfirlieitt eina
tryggingin fyrir því, að nokkrar
ráðstafianir verði gerðar til þess
að hialida dýrtíðinni í skefjum.
Þvi að það er hún,‘ sem helidur
aftur af stríðsoki'uiiunum og
hindrar þá í því, að ha'.da verð-
lagss'krúfunni áfram á inmlemd-
um markaði. Ef verkamenn væru
á ,e'nn eða anman hátt, beinan eða
óheinan, sviftir þeirri fuilu dýr-
tíðaruppbót, sean þeír fá nú á
kaUip sitt, þá' véeri þar með kjöt-
okrinu, fiskokrihu, mjólikuirokrinu
og 'hvers konar okri öðru á inn-
lendum markaði opnaðar allar
gáttír á ný.
*
Það er kunnugt, að unidamfam-
ar vikur hafa farið fram ein-
hverjar umræður mifli stjórnair-
fliokkanna um ráðstafanir gegn
dýrtíðinui. Ekkert hefir þó enn
verið látíð uppi um árangur
peirra. Fliogið hefir að visu fyrir,
að samkomUlág sé um það, að
giera nú loksins það, sem lagt
var tíl hér í Alþýðubiaðinu síð-
ast liiðdð sumar og haust, og fyrir
löngU' hefði átt að vera búíð að
gera: að leg.gja útflutningsgjald
á útfiuttar afurðir, sem með ó-
venju’egum hagnaði em seldar,
og verja því tíl pess að halda
niðri verðinu á íslenzkum afurð-
Um, selidum á innlendum mark-
aði. Og væri það vissuliega vel
farið, ef sMkt samkomuliag skyldi
hafa náðst, þótt seint sé.
En margt bendiir tíl þess, að
fleiri ráðstafaniT hafi borið á
góma v"ið þessar umræöur á bak
við tjölidán, og ekki ailar jafn-
ho’lar. Mætti að minnsta kosti
draga þá ályktun af grein, sem
formaður Framsóknarf’.iokksins
skrifaði: í Timiann í gær og kall-
aði „Dýrtíðina og sveitafólkið“-
Er þar með fáheyrðum fölsun-
dm á staðneyndum reynt að fconia
sökinni á þeirri óheyriliegu dýr-
tíð, sem hér er orðin, á kaup-
kröfur ve'kamanna oig sjómanna,
i þeim augljósa tilgangi að rétt-
læ a nýjian niðurskurð á kaupi
þeirra í einni eða aimarri mynd,
enda stingur höfundUrinn bein-
Iínis upp á því í lok gneinar
sinnar, að leggja, auk útflutn-
ingsgjalds á verðmikliar sjávar-
aíurðir, sérstakan „launaskatt á
a'.la launþega, nema þá, sem hafa
mörg böm fraim að færa,“ í því
skyni að afla tekna tíl verðlags-
Uppbótar á landbúnaðarafurðir
seldar á iimlendum markaði til
þess að getia haidið útsö.luverði
þeirra þar niðri.
Það er alltaf sama sanngirnin
hjá formanni FramsóknaTflokks-
ins: í haust sagði hann í einni
ritstjómargrein Tímians, þegar
Alþýðublaðið var að gagnrýna
hina stöðugu verðliækkun á kjöti
og mjólk umfram kauphækkiun
verkamanna, að Framsóknar-
flokkurinn hefði aldrei hugsað
sér aö halida dýrtíðinni í skefjum
á kostnað bænda. Hitt fannst
honum sjálfsagt, að henni væri
halldið í skefjum á kostnað
verkamanna. og nú kemur hann
með sömu kröfuna á ný.
Það er þýðingarlaust fyrir for-
mann Framsóknatflokksins að
reyna iað velta sökinni á dýrtíð-
inni jnnanlands af sér og öðnum
forráðamönnum fliokks síns yfir
á verkamenn og sjómenn. Til
þess eru viðburðirnir á árinu,
sem leið, öllum mönnum enn í
alit of fersku mínni. Það eru
h.e'.her ósannindi, sem hanin segir
í grein sinni í Tímanum í gær,
að ríkisvaldið hafi á árinu, sem
leið haldið kaupi og verðlagi í
skefjum með gengislögunum, og
að sú stífla hafi ekki brotnað fyrr
en um áramót, þegar vetkamenn
og sjómenn sögðu upp kaup-
samnimgum. Sann’eikurmn er
þveri á mötí sá, að Framsóknar-
flokkurinn fékk strax í byrjun
ársins, sem leið, ákvæðin um
verðlag á kjötí og mjólk tekin út
úr gengislögunum með lævísum
brögðUm, og notaði sér síðan þá
aöstöðu, sem hann þannig fékk,
tíl þess að hækka hvorttveggja,
þveri ofan í gefin munnleg lof-
orð, tvöfalt til fjórfalt á viö
kaUp verkamanna, eins og sýnt
var fram á í upphafi þessanar
gneinar. Það vonu ekki kaupkröf-
ur verkamanna og sjómanna, —
þær komU ekkí tíl sögunnar fyrr
en um nýjár í vetur — heldur
þessi svik Framsóknarforingjanna
á síðast liðnu ári, sem eyðilögðu
stífliurnar og ofurseldu þjóðina
hinu óstöðvandi flöði dýrtíðaT-
innar.
Og þegar fonnaður Framsókn-
arflokksins kemur nú með tíllögu
þess efnis, að sérstakur launa-
skattur verði lagður á alla laun-
þega 1 landinu, nema þá, sem
haía möng börn fram að færa, til
þess að hægt sé að bæta bænd-
Uim upp verðið á landbúnaðaraf-
urðum á innlendum markaði, þá
er það ekkeri annað en nákvæm-
Iega sömu svikráðin og þau, sem
F ramsóknarhöf ðingjámir beittu
verkamenn og sjómenn á meðan
gengislögin voru í gildi. Mein-
íngin er eins og í fyrra, að greiða
kjósendum Framsöknarflokksins
það verð fyrir lafurðiir þeirra, sem
forráðamönnum þess flokks
þóknast að heimta fyrir þeirra
hönd, flokknlum tíl pólitísks fram-
dráittar. En fyrir það á veirka-
mönnum, sjómönnum og öðnim
íaunþegum bæjanna að blæða á
þann hátt, að þeir séu með sér-
stöktan launaskatti sviknir bæði
1^01 þá dýrt íöarup pb ót á kaup
sitt, sem þeir hafa fengið með
frjálsUm samningum, og Um þá
stundarhvíld frá drápsklyfjum
skattanna á umdanföTnum ánum,
sem þeim hefir verið liofað og
þeir eiga heimtíngu á samkvæmt
hiinum nýju skattalögum!
* ■ ; i.
' 1 • i
Það er vissulega nauðsynlegt,
StirmerkUegt skref i is-
lenzkum sjðlfstæðismálmm
lands og fnllfrúa pess erlendls.
VI HEFIR, EKKI VERIÐ GEFINN SA GAUMUR, sem
skyldi, að nú fyrir nokkru hafa vepið samþykkt á al-
þingi lög um utanríkisráðuneyti íslands og fulítrúa þess er-
lendis. íslenzkt löggjafarvald hefir þar í fyrsta sinn sett. á-
kveðnar reglur um algerlega sjálfstæða utanríkisþjónustu.
Svo segir í upphafi 1. gr. þessara merkilegu laga: „Með
utanríkismál íslands fer sérstakt ráðuneyti í Reykjavík, er
nefnist utanríkisráðuneyti.“
Fyrir rúmu ári siðan, eða 10.
apríl 1940, tók ísland í sínar
hendur meðferð allria utanríkis-
mála sinna, en áður hafði danska
Utanríkisráðuneytið fariið með
þau mál í umboði Islands, En
með þessu hófust ný og merki-
leg þáttaskifti í íslenzkum sjálf-
stæðis- og utanríkismálum. Frá
þeirri stundu fékk island fyrstia
utanríkisráðherrann, með sér-
stöku ráðuneyti. Áður hafði deild
í stjórnarráðinu, að visu með sér-
stökum skrifst'ofustjóra og undir
stjórn ákveðins ráðherra, anmast
þessi mál hér heima, en næstum
öll þau mál, er þar komu til
gneina, urðu að fara um hendur
danska utanrikisráðuneytisins. Og
þegar U'janríkisráðherrar Norður-
landianna 5 hittust að máli, voru
þeir þá að eins 4 — einn þeirra
fór með dönsk utanrjkismál og
hafði samtímis samningslegt Um-
hoð til meðferðar íslenzkra utan-
ríkismála.
Nýbreytni sú í islenzkum ut-
anríkismálum, er skapaðist með
ályktun alþingis 10. apríl 1940,
og liefir nú í framkvæmdinni
staðið rúmt ár, hefir nú fengið
formlega staðfestingu af alþingi.
Með þessu eru merkileg skref
stigin í sjálfstæðisbaráttu þjóðiar-
innar, skref, er allir vona og vilja
að aldriei þurfi að stíga til baka,
og að hér eftír verði alltaf al-
geriega sjálfstætt og óháð vald
íslendinga sjálfra í utanrikismál-
um þeirra.
Lögin um utanrikisráðuneyti Is-
lands og fulltrúa þess erlendis
hafa að geyma ýms merkileg á-
kvæði um þessi þýðingarmiklu
máleíni, sem ekki verða rakin
hér, en eftir þessum ákvæðum,
sem áður voru að mestu leyti í
bráðabirgðalögum, er út votu
gefin í ágúst 1940, starfa nú 3
líslenzkir sendifulltrúar, í London,
Kaupmannahöfn og Síokkhólmi,
og einn aðalxæðismaður, í New
York, auk þess, sem nú mu»
standia fyrir dymrn að skipa
ýmsa kjörræðismenn í Bretliandi
og Bandaríkjunum. Sænska rík-
isstjórnin hefir góðfúslega tek-
ið að sér gæzlU íslenzkra hags-
pruna í Þýzkalandi og ítalíu. En
að striðinu löknu verður að sjálf-
sögðu að taka tíl gagngerðrar at-
hugunar og framkvæmda, hvar
og með hverjium hættí fulltrúár
utanríkisráðuneytisins starfi er-
lendis. Sömuleiðis verður það eitt
af merkilegustu verkefnum næstu
tíma, að setja nánari reglur, sem
og gert er ráð fyrir í lögunum,
Um starfsemi utanríkisráðuneytis-
ins hér heima, og kemur þar
vafalaust til álita um sérstaka
deildaskiftíngu innian ráðuneyt-
isins, eftir málaflokkum, nokkuð
í áttina við það, þó fábreyttam
verði og allt í langtum minna
stíl, sem tíðkast meðal annara
ríkja.
Skriefiii, er stigin hafa verið i
þessum má’.um síðast liðið rúmt
ár, eru mjög meritíleg og marka
alveg tímamót. En mikið riður
á því, að áfram verði haldið á
hinni mörkuðu braut, með skyn-
semi, forsjálni og fyrirhyggju*
svo tslendingar sýni það í verki,
að þeir séu hinum langþráða
vanda vaxnir.

01af“
hleður á morgirn til Flateyrar,
Súgandafjarðar, Bolungavíkur
og ísafjarðar. Vörumóttaka til
hádegis.
Irnmmmmxmm
að gera róttækar ráðstafanir til
þess að halda dýrtíðinni í skefj-
Um, og Alþýðublaðið hefir fyrir
löngU' bent á það, hverjar þær
ráðstafanir þurfa að vera. Verði
þær framkvæmdar af fullri ein-
Urði þannig, að verðlag á lífs-
nauðsynjum hættí að hækka eða
fari jafnvel lækkandi, þá leiðir
það af sjálfu sér til þess, að
kauipgjaldið breytíst á sama hátt,
þó að verkamenn og aðrir laun-
þegar haldi sinni fullu dýrtíðax-
Uppbót. En að gera kröfu til
þess, eins og formaður Fram-
sóknarflökksins, að byrjað sé á
því að skera niðuT dýriíðaxupp-
bót launastéttanna með því, að
leggja á þær sérstakan launa-
skatt, og telja mönnum txú um,
að það sé leiðin til þess að
stöðva dýrtíðarflóðib — það er
ekki bara fullkomin ósvífni gagn-
vari hinum fátækari stéttumi bæj-
anna, heldur hreiin og bein blekk-
tag. Flull dýriíðarupphöt á kaup
verkamanna, sjómanna og ann-
arxa launþega í landinu er ekki
aðeins þeirra siðferðislegi ög
samningslegi' réttur — hún ex
líka eina raunverulega tryggingin
fyrir því, að nokkrar alvariega
takandi ráðstafianir verði yfirleitt
gerðar til þess að stöðva vöxt
dýrtíðarinnar.