Tíminn - 18.07.1963, Blaðsíða 9

- y"i-
Sambyggingar f Danmörku; 10 e5a 15 hundraSshlutar fbúSanna ætlaðar.
íbúðir við hæfi aldraðs
Á norrænu húsnæðismádaráð
stefnunni, sem ’haldm var í
Reykjavílk nú fyrir skömmu,
var m.a. skýrt frá ráðstöfunum,
sem gerðar eru á hinum Norður
löndunum varðandi sérstakt
húsnæði handa öldruðu fólki.
Lék mér forvitni á að fá upp-
lýsingar um það efni og fékk
þvi leyfi til að hhista á skýrsl-
ur þaer, sem fluttar voru þar
að lútandi.
Hér á íslandi enwn viS
harla Skammt á veg komin um
framkvæmdir í þessu efni, enda
var það ekki fyrr en s.l. vor, að
stofnaður var með lögum bygg-
ingarsjóður aldraðs fóliks og
því mun vart vera búið að
ganga frá nauðsynlegum reglu-
gerðum um starfsemi hans.
Þær ráðstafanir, sem gerðar
hafa verið á hinum Norðurlönd
unum, eru yfirleitt mjög svipað
ar. Eftir þeim upplýsingum,
sem ég hef með höndum, virð-
ist hafa verið farið að byggja
þar sérstakar íbúðir fyrir eftir
launafólk nokkru fyrir síðari
heimstyrjöldina. Sums staðar
voru íbúðimar í nágrenni við
elliheimili og í tengslum við
þau m.a. til þess að leigjend-
urnir gætu fengið máltíðir á
vægu verði á elliheimilinu.
Þegar meiri skriður komst
á málið, fóru menn brátt að
velta fyrir sér tveimur ólíkum
sjónarmiðum og raunar eru
þau enn til umraeðu, þ.e. hvort
reisa eigi heilar húsasamstæð-
ur fyrir aldrað fólk, svo að auð
veldara sé að veita ýmiss konar
þjónustu, svo sem aðstoð við
ræstingu, þvotta, matreiðslu
(mötuneyti), hjúkrun o.s.frv.,
eða hvort æskilegt sé að dreifa
íbúðunum innan um fjölskyldu
íbúðir, ýmist með því, að eldra
fólkið búi á neðstu hæðum fjöl
býlishúsa, við einn og einn stiga
gang eða í litlum húsum milli
fjölskylduhúsa. Með því móti
einangrast eldra fólki síður frá
yngri kynslóðunum og þar sem
íbúðir eru dreifðar um fleiri
borgarhluta ,geta menn fremur
valið sér dvalarstaði í kunnugu
umhverfi og nærri venzlafólki
sínu.
Hvor kosturinn, sem valinn
hefur verið hverju sinni, er
markmiðið hið sama: Að skapa
skilyrði til þess, að fólk, sem
búið hefur í húsnæði, sem ekki
hentar því lengur, ýmist vegna
stærðar eða annarra aðstæðna,
geti fengið notalegar íbúðir,
sem krefjast ekki meiri starfs-
ohku en það býr yfir ,og að þeir
sem megna ekki lengur að anna
öllum heimilisstörfum, geti
fengið nokkra aðstoð.
Lögð er æ metri áherzla á
að aðstoða aldrað fólk svo að
það geti sem lengst búið að
sínu, en þurfi ekki að fara á
elliheimili eða hjúkrunarstofn
anir fyrr en í síðustu lög. Flest-
ir una sér betur á eigin heim-
ilum og það er þjóðfélaginu fjár
hagslega hagkvæmara að leggja
fram fé til íbúða, heimilisað-
stoðar og heimahjúkrunar, en
að reisa vistheimili.
Til þess að sem flestir fái að
stoð, sem þeim hentar, hefur
sá háttur verið hafður á Norður
löndum, að veita ekki aðeins
lán til að byggja nýjar íbúðir,
heldur einnig til endurbóta á
gömlu húsnæði. Hafa slik lán
verið veitt öldruðu fólki, bæði
til endurbóta á eigin húseign-
um og leiguhúsnæði, ef sannað
þykir, að íbúarnir geti átt þar
notalegasta elli. Þau lán hafa
t.d. oft verið veitt til endurbóta
á húsnæði til sveita, þar sem
vantað hefur miðstöðvar, vatns-
leið^lur og frárennsli.
Enn fremur má veita öldruðu
fólki húsaleigustyrk, ef tekjur
þess hrökkva ekki til að standa
straum af húsnæði, setn því ér
hagkvæmt og gildir það jafnt
þótt um íbúðir sé að ræða, sem
ekki eru byggðar sérstaklega
handa því.
f Osló hefur verið gerð til-
raun með að byggja tvær sam
stæðar íbúðir, aðra handa
barnafjölskyldu og hina áfasta
smáíbúð handa öldruðum ætt-
mennum.
Vegna þess hve stigagangur
er erfiður mörgu eldra fólki
þykir frágangssök að staðsetja
íbúðir þess ofar en á annarri
hæð íbúðarhúsa, þar sem ekki
erti lyftur. Svíár ‘bénda á; 'að
yel mégi setja lyftur i tvéggja
hæða hús," ef i’nngánigúrinn í
íbúðirnar séu af svalagangi. Þá
geta margar íbúðir haft not af
sömu lyftu ,gagnstætt þvi sem
er, ef inngangurinn er úr stiga-
húsi.
í Svíþíóð gilda þau skilyrði
fyrir lánutn og styrkjum til
íbúða handa öldruðu fólki, að
einum íbúa sé ekki ætlað
minna húsrými en eitt her'bergi
með eldhúskrók, sem rúmi mat-
borð og sér baðherbergi. Tekið
er fram, að í herberginu skuli
vera auðvelt að koma rúmi fyr-
ir við inngang. Eigi íbúðin að
vera handa tveimur, á hún að
vera tvö herbergi, eldun-arkrók
ur og bað, eða eitt herbergi, bað
og fullkomið eldhús, þar sem
koma má fyrir rúmstæði, ef
með þari, t.d. vegna veikinda.
Sérstök ákvæði eru um frágang
í baðherbergjum, svo sem það
að traust handföng skuli vera
við baðker eða í steypiböðum.
Mjög er varað við að hafa vist
arverurnar of þröngar, því að
þeir, sem orðnir eru stirðir,
þola illa að hafa naumt svig-
rúm. Hverri íbúð á að fylgja að
minnsta kosti einn fataskápur
fyrir hvern vistmann, línskáp-
ur ,skápur fyrir óhreint tau og
ræstitæki. Talið er mjög æski-
legt að litlir ísskápar fylgi eld-
húsunum.
í sambýlishúsum eru víða
sameiginlegar vinnustofur fyrir
störf, sem til þarf umfangsmik
il tæki, svo sem smíðar og vefn
að. Bent er á það, að aldrað
fólk eigi oft erfitt með að skilja
við sig gamla muni og ætti því
að ætla meira geymslurúm með
er talið nauðsynlegt.
Á s.l. vori samþykkti Alþingi
íbúðutn þess en annars staðar
fólks
lög um byggingarsjóð aldraðs
fólks. Megintekjur sjóðsins eru
hluti af ágóða Happdrættis dval
arheimi'lis aldraðra sjómanna.
Úr sjóðnum má veita sveitar-
félögum eða aðilum, sem sveit-
arstjórnir mæla með, lán til að
reisa íbúðir handa öldruðu
fólki. Einnig má veita einstak-
lingum, 67 ára og eldri, lán til
að kaupa litlar íbúðir, sem gerð
ar eru sérstaklega við hæfi
aldraðs fólks. Mega lánin nema
allt að 50% af kostnaðarverði
íbúðanna.
Ef Húsnæðismálastofnunin
hefði til þess fjánmagn ættu
einnig að fást lán þaðan til
slíkra fbúða, svo að bygginga-
sjóðurmn ætti að geta orðið til
þess að veita verulegan stuðn-
ing og hvatningu tií átaks í
þessum efnum.
Milliþinganefnd sú, er undir
bjó frumvörpin um bygginga-
sjóðinn og breytingu á lögun-
um um happdrætti DAS, undir
bjó einnig frumvarp um, að
heimilishjálp í viðlögum megi
ná til aldraðs fólks. Innan
ramma þessara nýju laga ætti
að mega stíga fyrstu skrefin til
þess að við nálgumst sama stig
í aðbúnaði aldraðs fólks og
grannþjóðirnar á Norðurlönd-
um hafa þegar náð
SigríSur Thorlaclus.
'f.
Eins og tveggja manna íbúS: 1. Svalainngangur; 2. Anddyri; 3. Bað
salerni; 4. Eldhús; 5. Stofa; 6. Herbergi; 7. Svalir.
gripnir, og sumir sektaðir lítillega,
fyrir of hraðan akstur. Við vitum,
að nafngreindur drottningarsonur
úti í Englandi, hefur brotið skóla
reglu, og þekktur ráðherra þar
ekið of hratt, og hljóta refsingu,
en hér er það bara einhver, þú
ða ég, sem brýtur af sér — og
lítið og ekkert gert. Sektin er
fljótgreidd, — nógir peningar,
segja margir, — og svo er stigið
í botn á ný!
Ábyrgðarleysið, möguleikinn til
að fela sig bak við aðra, er mjög
áhrifaríkt eitur í fslenzku þjóðlífi.
Ökufanta á hiklaust að svipta rétt-
indum, skemmri eða lengri tíma.
Samvizkulausir vínsalar felast bak
við stétt sína, og sú staðreynd, að
hún, eða a.m.k. einstakar leigu-
bifreiðastöðvar, skuli ekki hreinsa
sig af þessum hroðalega orðrómi,
virðist benda til þess, að of margir
séu sekir í hópnum.
En það er áfengið, sem böllnu,
óllfnaðinum, glæpaferlinum veld-
ur, — burt með það frá ungling-
unum (og frá sem allra flestum),
— þá er meira en hálfur si-gur
unninn. — Og þjóðin hlýtur og
verður að krefjast þess, að forseti
ríklsstjórn og alþingismenn ræði
þessi mál í fullri einlægni, beiti sér
fyrir góðri lausn, og séu þeim
ungu fremur til fyrinmyndar í þess
um efnum. en hið gagnstæða. Þeir
hafa stærsta möguleika til að
skapa almenningsálitið, sem hér
ræður svo miklu. Þeirra er og að
fylgjast með því, að settum lögum
sé framfylgt. Fógetum og lögreglu
ber skylda tll að koma í veg fyrir
ólöglega áfengissölu til ungling-
anna, og þar er enn meirl þörf
afskipta og afreka. en að sekta
menn fyrir hraðan akstur, sem þó
er full ástæða til að taka fyrir.
ísland er vissulega gott land og
býður börnum sínum gnægð verk
efna og tækifæra til yndisstunda.
En til þess er það betur fallið
án áfengis en með íþróttavellir.
sundlaugar, félagsheimili, bóka-
söfn og útivist um fjöll og heiðar
gefa ungum og öldnum úrval tæki
færa til tómrfundaiðju, yndis og
heilsubótar. Áfengi, tóbak, „sjopp
ur“, sorprit og glæpamyndir, þ. e.
tækifærin. sem eldri kynslóð ísl
þjóðarinnar býður börnum sínum
eiga að dragast til baka og hverfa.
eftir því sem mögulegt er. Það á
að vera krafa allra foreldra. sem
vilja börnum sínum vel, vilja betri
fréttir af íslenzkri æsku f Þjórs-
árdal og Vaglaskógi o.v. Gerir
hver sína skyldu, skánar árelðan-
lega margt.
--------t gærkvöld talaði Ámi
Óla „um daginn og veginn" f út-
varpið — prýðilega um reginmátt
samhuga og bænastundar heilla
þjóða. Hugmynd hans um klukkna
kall frá Skálholtsdómkirkju, er
laði alþjóð ti] bænar fyrir frið á
jörðu er vissulega fögur og góð.
En við mættum Iíka líta okkur
nær og sameinast, — þjóðin öll, —
i bæn fyrir sjálfum okkur og börn
um okkar, að við lærum að búa
þeim betra veganesti út f langferð
lífsins, en við nú gerum, og að
þau hljóti sýn og vilja ti] að velja
og hafna, svo að til aukinnar far-
sældar leiði Skyldur foreldranna
má sízt af öllu vanrækja.
Akureyri. 8 iúli 1963
Jónas Jónsson
frá Brekknakoti.
T f M I N N. fimnilv ’
á