Alþýðublaðið - 12.08.1941, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
MlIÐHJIÍAGUft 12. AGCST IMf
ALÞÝÐDBLAÐIÐ
I
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
a.lþýðupr’entsmiðjan h. f.
Nýr og bjartari dagur.
Ólafiur vlO Faxafen:
Nætnrgestir á sprengjnflngvélastðð.
1 RÁ o ustuíiugvélastöðinni, er
við sko'ðuðum, héldum við
MEÐ hvet'jum deginúm, sem
líður verður það æ ljós-
Ætm, að hin mikla barátta, sem
!nú geisar í heiminum stendúf
milli lýði'æðisins annars\Tegar og
einræðisins hinsvegar. Þessi stað-
reynd haggast ekki fyrir pyi þó
tvær þjóðir, sem búið hafa við
einræði að undanföfnu, eigi nú í
ðfriði — Þjóðverjar og Rússar.
Baráttan j>eirra í milli er baráttan
wm yfirráð einnar þjóðar á megin
landi Evrópu, hafin af þýzku niaz-
ístunuin vegna hræðslu þeirra við
kommúnismann í Rússlatndi, sem
sífelt ógnaði þeim og nú beið
tækifæris til þess að ráðast á
Þýzkaland þegar þvl kæini verst.
En árás nazismans á komm-
únismann — árás Þýzkalauds á
Eússland hefir -það í för með sér
'lwernig sem styrjöldin þeirra í
milli endar ,að kommúnisminn
hverfur úr sögunni a. m. k. í
þeirri mynd, sem hann hingað
tif hefir birzt i, bæði í Rússlandi
iog annarsstaðar.
Hið ema menningarsögu ega af-
aeksverk nazismans verður það,
iað brjótai kommúnismann á bak
aftur, en hann megnar ekki að
granda hinni rússnesku þjóð.
Það er sama hvort styrjöldinni
milli Þjóðverja iog Rússa lýkur
með sigri fyrir Þjóðverja eða
sigri fyrir Rússa. Ljúki henni með
sigri fyrir Þjóðverja verðuir rúss-
neska þjóðin um einhvern tíma
hnept í ániauð nazismans eins og
aðrar þjóðir á meginlandi Evrópu
og fær ekki aftur frelsi sitt fyrr
en lýðræðisríkin hafa sigrað
Þýzkaland- Þá þurfa Rússar að
þiggja frelsi sitt úr höndum lýð-
J'æðisþjóðanna og munu koma á
hjá sér lýðræðisskipulagi eins og
því, sem komið verður á í öllum
löndum eftir þennan ófrið.
Sigri hinsvegar Rússar Þjóð-
verja er sýnilegt að þeir munu
vefða að semja þann frið við
þá, sem lýðræðist’íkin einnig
standa að og fá frelsi öllum hii>
»m undinokuðu þjóðum á nnegin-
landinu). Rússar muinu þá að vísu
ráða ineira um framtíðarskipu-
lag þjóðanna en þeir verða þó að
•taka upp sama sk'iipiulág og önnur
iríki, að öðrum kosti hljöta þeir
feið lenda í nýja styrjöld við Brpt-
land, Bandaríkin ,og öll þati ríki,
sem nú eru undinokuð af Þjóð-
verjum og jafnvel við Þjóðvterja
líka. En eflir hildarleikinn milli
Rússa og Þjóðverja nú mur.u þeir
íðkki leggja í þá áhætíu. Þeir
hefðu e. t. v. gert pað áður en
hann hófst, en nú þegar er sýnt,
áð þeir nmnu fylgja Bretum og
Bandaríkjunum að málum við þá
nýju skipun, sem óhjákvæmilega
(hlýtur að koma eftir þessa styrj-
löld.
Sérfriður milli Rússa og Þjóð-
verja, S'ern vel væri hugsanlegur,
mundi skapa Rússum svipuð kjör
og Frakkar búa nú við, og einn,-
ig það mundi útrýma kommún-
ismanum bæði í Rússlandi og
utan þess.
*
Kommúnisminn rússneski er nú
að uppskena'ávextina af því sem
hann hefir sáð að undanförnu.
Það var hann sem eyðilegði hina
glæsilegu alþýðuhreyfingu, sem
var að skapa nýja ítalíu, eftir,
síðustu styrjöld, og fleytti hinum
fyrsta foringja fasismans, Musso-
'líni, Upp í valdaistólinn. Rússneski
kommúnisminn eyðilagði einnig
hið nýja Þýzkaiand sem Pýndist
eiga svo glæsilega framtíð eftir
hrun keisaradæmisins gamlia. Það
var rússnieski kommúnisminn sem
gróf ræturnar undan alþýðuhreyf-
ingu Þýzkalands op sundraði
henni. Það var rússneskt fé og
rússnesk áhrif, sem studdu að
falli þýzka lýðveldisins og bæði
heint og óbeint urðu til þess að
Hit'er náði völdum í Þýzkalándi.
Það var rússneski kommúnism-
inn, sem sáði þeirri sundrungu og
spillingu í Frakklandi seni varð
þess valdandi að Frakkland féli
við fyrsta högg og síðast en ekki
síst var það tvöfeldni og undir-
hyggju núverandi stjórnenda
Rússiands að kenna, að Þýzka-
land hóf niokkurn tíma þatnn ó-
frið, er nú geisar.
Engin þessara staðreynda verð-
ur nokkru sinni hrakin. Kommún-
istar .hér og annarsstaðar geta
skammast og blekt fólk, en þess-
ar staðreyndir þýðir þeim ekki að
reynai að hrekja svo> augljósar
eru þær nú öllium lýð.
Rússniesku kommúnistarnir er'u
pað, - sem Upphafsnnenn eru að
þeim aðferðum, sem allir ein-
ræðisflokkar nútímans hafa beitt.
Það voiú' þeir, sem „skipulögðu“
bliekkingarnai’ og ósannindin tii
framdráttar sínum riiálstað fyrst-
ir allra. Nazistar hafa að vísu
sliegið þá út í jtiví sem öðru, en
Upphafsins ei’ að leita hjá þeim.
Það vorii einnig þeir, sem íyrstir
stofnuðu „fimmtu herdeild“ í
hverju landi, lögðu henni fé,
sendu henni „]í,nur“ tii að vinna
eeftir og fyrirskipuðu henni að
\-Tei',a reiðubúin til pess að vinna
níðingsverk og landi'áðastörf í
sínum heimahögum þegar færi
gæfist eða fyrirskipunin kæmi.
Einnig þetta tóku nazistarnir
víðast hva-r upp eftir kommún-
isturn, en þeir vo,ru eigi að síðu'i*
upphafsmennimir.
Það voru kommúnistaj'nir sem í
Ö'lum löndum hyrjuðu sunárimga
starfsemi sína inn.an verkalýós-
hreyfingarinnar og Alþýðuflokk-
anna. Það voi’u þeir, aem stofni-
Uðu þar „sel!ur“ til þess aðkljúfa
félagsskapinn og veikja baráttu-
Frh. á 4. síöu.
til sp r e n g j uf fug vé I a s t ö ð va r og
hittum þar einn af æðstu mönn-
um loftflotans brezka, Slesser
f'.ugmarkskálk. Hann er frægur
flugmaður og ber sýnileg merki
þess, er hann sjálfur tók þátt í
loftorustUm: hann er haltur.
Minntist harm á Curtiss, yfirmann
Bretanna hér, er hann sagði að
væri einn af kurmingjum sínum.
En það kom nú upp úr kafinu,
að ekki var hægt að lofa okkur
að vera um nóttina á fliugstöð
þessari, af því að hvert rúm var
þar skipað hverja nótt, og fórum
við á aðra stöð, þar sem rýmra
v-ar, all-langt þaðan. Varð því
töluvei't lengra ferðalagið þenntan
dag en áætlað hafði vei'ið. En
með okkur var aukreitis fylgdar-
maður frá miðstöð flughersins,
Schoefiekl fluglautinant; hafði
hann verið blaðamaður áð'ur en
stríðið skall á.
■ Undruðumst við mikið á fiug-
stöðvunum, hvað húsakynni og
útbúnaður allur var vandaður.
Þarna var ekki tjaldað til einnar
nætur.
Englendingar bjóða sjaldan
góðgerðir milli máttiða. En af
því þeir hafa 5—6 mælt á dag,
þá eru ailtaf góðgerðii*nar. Það
var því byrjað á þeim, þegar við
komurn á stöðina, en síðan var
(okkur stéfnt í sal þann, þar sem
flugmennirnir eriu ,4caliaðir“, Var
það kl. 6 að kvöldi. Voru þar
saman komnar áhafnir af 17
S'prengjuflUgvélum, milli 80 og
, 90 manins alls, er halda áttu
þessa nótt til Þýzkalands.
Landabréf þakti þarná einn
vegginn, og var það furðu stórt.
Sýndi það austUrhluta Englands
og vesturhluta Þýzkalands og
Jöndin þar á milli. Var dregirí
uipp á bréf þetta Jeiðin, er haldia
skyldi, og er pannig fest upp
nýtt landahréf á hverjum Öegi,
er sýnir leiðina, s'em fara á nótit-
ina komandi. En Brimar var
staðurinn, ér halda skyldi til, og
var úthlutað luppdráttum af þeirri
borg, og voru verksmiðjurnar, er
ráðast skyjdi á með öðru vísi
lit en hitt á uppdrættinum. Hélt
nú ehm yfirmannanna á stöðinni
r,æðu. Skýrþi hann leiðina, sem
fara ætti, og sagði flugmönnun-
um að’ fljúga ekki of hátt á
heimé:ð, ef þeir fænr söniU Jeið
heim aftui', því leið þessi lægi
norðar en venjulega Væri farið,
iog sólarupprás því fyrr þar en
sunnar.' Vísaði hann til sikýrsln.
er þar ]á,- et’ sýndi hvenær sólar-
Uppi'ás var í hverri hæð, eftir
breiddarstigi. Bað hann pá að
varast að fljúga svo hátt, að
só’arupprás væri bomin þar Uppi,
og þeir því yrðu sýnilegir. Sagði
hann þeim. hvai' þteir ættu aí).
varpa' sprengjumum, ef þéir
fynndu ekki það, sem þeir ættfi'
að varpa á. Sagði hanri þeim síð-
an, að bera ekki við að varpa
sprengjum á kastljós, þó að þeir
finndu ekki markið, því þa'u væru
(oftast á víðaiyangi. Ög með
nokkrum þjósti tóík liann fram,
að ékke’-'t gagn væri að því, að
þeir ynnu plægingastarfsemi. Síð-
an tók hann þehn vara fyrir, ef
þeir færu heim leiðina yfir Hol-
land, að henda engum sprengjum
par, nema á þá staði, er við fyrri
fei'ðir hefðu verið tilteknir.
Maður þessi var hár og fríður
sýnum og hafði hlotið heiðurs-
meriri fyrir árás á borg í Austíúr-
Þýzkaiand'i, er var við yztu tak-
mðrk þess, er sprengjuflugvélar
geta náð frá Englandi. Hanin
,var norskur í móðurætt.
Meðan stóð á ræðunni, spurði
ég- stöðvarstjói'ann, er stóð hjá
mér, hvort þetta væru nú góðir
menn. En haun svaraði, að þetta
væri úrvalalið.
En ti'.efnið til þess, að ég
spurði að þessu, vai' það, að mér
sýndust mennirnir vera aliveg
eins og gengur og gerist. Voru
þetta víst fiest menn úr verklýðs-
stétt, og vorii þeir ekkert óáþekk-
ir því, að þarna væru saman
bomnar einar 4 eða 5 íslenzkar
skipshafnir, er biðu eftir skrásetn-
ingu.
Það bera það ekki allir utan á
sér, að þeir séu kjarkmenn.
Tö’.uöum við við ýmsa þeirra
parna- á eftir, og virtist mér þeir
taka þessu viðlíka og sjómenn
boðskapnum, að nú eigi að róa í
nótt. Margir þeirra voru með
nokkrar krónur í lúkunium, er
þeir ætluðu að láta í púkk, eins
konar veðbanka, um hver fliug-
vélim kæmi heim aftur með beztu
myndirnar af árásinni er hún
gerði. Veðmál er yndi Englend-
inga.
Síðar um kvöldið spurði ég
einn yfirmannanna, hvað menn-
irnir, sem ættu að fljúga, væru
nú að gera. Sagði hann að sumir
væru að reikna nákvæmar út
lieiðina, sem fara skyldi, sumir
vænii að lesa, sumir að tefla, en
sumir dormuðu dálítið.
Ég spurði hvort nokkrir væru
að fá sér neðan í pví, en harnn
hann ætti að fljúga. Og yfirleitt
neyttu flugmenn mjög litils á-
fengis. Væri það gerólikt því,
sem verið hefði í heimsófriðnum.
Flugmenn fara að jafnaði ekki
í leiðangur nema aðra hverja
nött, eir hvíja sig næsta dag og
næstu nótt- Þó ber það stundum
við, að flugmenn fara nótt eftir
nótt, ef mikið liggur á, einkum ef
góðviðriskaflar ei'u samfara fullu
tungli, því þá ei' auðveidast fyrir
f'.ugmanninn að rsfta, þótt nótt
sé.
Við héldum út á flugvöllinn til
þess að skoða flugvélarnar,
Itogar við kbmum þangað, var
verið að hlaða flugvéiarnar
sprengjum. Héngu sprengjurnar,
tvær og tvær, á lágum vögnUm
(eða hjólatíkum) og vom tve'ir og
þrír vagnar festir hvér aftan í
annan. Voru það 1000 punda
sprengjur, er voru á fiemstu
hjólatíkinni. Héngu þær á lykkju,
sem var á þeim miðjum, og var
hún og máimhylkið, *er huldi
sptengjuefnið, í einu lagi, en
stýrisútbúnaðurinn, sem var úr
málmþynnum, var skrúfaður á
þær. Var lítil Hella aftan á þeim,
sem snýst, þegar sprengjan 'fer
að falla, er henni hefir \ærið
varpað. Við það verður sprengjan
starfhæf og springur eitthvað
sekúndu eftir að hún rekst á. En
það á ekki að gera neítt, þó að
slegið sé framan á sprengjuria
með hamri, hafi rellan, ekki snú-
izt. LíkJega samt variegast að
gera það ekki.
Einhver okkar spurði nú Bur-
ton stöðvarstjóra, er þarna var
með okkur, hvort þeir hefðui
éngar orgarrdi spitengjur. Benti'
hann þá á aðra sprengjuinia í
fremsta vagninum og sagði okk-
ur, að hún gnenjaði, þegar henni
væri varpað- Venjulega verða
menn hissa, þegar þeim ei’ sagt
frá einu eða öðru vígtólinu,
hvað það kostar geysilega mik-
ið. En þarna urðum við hissa á
hinu, hvað útbúnaðurinn var
einfaldur. Hljóðpípa, ,af sérstakri
gerð, var fest utan á sprengjuna,
og var það svo lítilfjörlegur út-
búnaður, að vaH-a gat framleiðsla
hans kostað nema 1 til 2 krónur.
.Játti stöðvarstjórinn því, að varla
gæti pessi útbúnaður verið dýrari1
en þetta, en þó ætluðu sumir að
hníga niður af hræðslu við að
þeyra hljóðið, er frá honum
kæmi. Geta má þess, að sprengj-
ur með þessum útbúnaði gnenja
svo hátt, að hljóðin úr þeim
heyrast langt til hliðar. Lætin í
þéim heyrast þvi oft löngu eftir
að sprengjan springur, af því að
hljóðið þarf tíma tii að berast.
(Það fer um 330 stikur á sek-
úndu og ekki hraðar þó að það
sé hátt). Maður, sem stendur á
Arnarhóli og sér neykinn af
skoti, sem hleypt er af úti í ör-
firisey (vegalengdin- er 1100 stik-
ur), heyrir ekki hvellinn af sikot-
ínu fyrr en eftir liðugar 3 sek-
úndur. Uefði maðurinn byrjað að
syngja „Gamla Nóa“ (með venju-
iegum hraða) um leið og hann sá
reykinn, hefði hann næstum
verið bominn út að „guðhrædd-
En hefði maðurinn farið að
syngja úm Nóa á Arnarhóli í
fyrra, við skotæfingar Bnetanna,
þegar þeir skutu á Akurey, og
kyrjað upp, þegar hann sá kúl-
(una springa í eynni, hefði hann
verið kominn út að „velviljaður“,
þegar hann heyrði hvellinh, því
vegalengdin þangað er um það
, bil þreföld.
Á sæflugvélunum, sem bera
sprengjur, eriu1 þær' hafðar undir
vængjunum, en ekki var það svo
á flugvélumum þama á vellinum.
Það opnuðust hlerar á þeiin að
neðanverðu, og var þar inni'fyrir
rúm fyrir sprengjurnar.
Við komum þar að; sem verið
v,ar að láta tvær 500 kg. spnengj-
lur í vél, en eitthvert ólag var á
annari jpg þegar þeir, sem voru
að vinna að þessu, sveigðu til
stýrisútbúnaðinn skrapp hann af
með geysilegu braki, eins Ogþrjá-
tíu glasabakkar dyttlu í gólfið.
Var þetta heldur svona óþægi-
legur hávaði ,af því í huganum
vioru þéssi 1000 kg. af spnengi-
efni í minna en faðms fjarlægð,
en engin hiíf var í hinum
traustu búkuin Árna [og ívars,
sem þarna voru þó á milli.
(Seinni kafji á inorgun.) 1 t
sagði mér, að enginn fluginaðiir
bragðaði áfengi þann dag, sem ur< ’ pegar hann heyrði h\-ellinn.