Alþýðublaðið - 14.08.1941, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
FÍMMTUDAGUR 14. ÁGCST 1941
---------♦ ALÞYBUBLAÐIÐ •--------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilh'jálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
------------------------------—------♦
Ofsjónir Morgunblaðsins.
ÓLAFUR VHI FAXAFEN:
Kventaermenn
Konur vinná nú alls konar störf í Englandi, þær aka bifreiðum,
gera við vélar og vopn, vinna í verksmiðjum o. fl. o. fl.
Ví veröur ekki neitaÖ aö
MorgunblaÖiÖ hefir ýmsia
Idósti sem flokksblað. Það á að
vísu ákaflega erfitt með aðhafa
stooðun á nokkriu máli, sem ein-
hverju skiftir ,fyrir þjóðféiagið
enda mun {>að ekki stofnað né
vstarfrækt í þehn tilgangi.
Eigi hinsvegar einhver géður
floikksmaður afrnæli, eða ef ein-
hver „framtaksmaðuirinn“ í
fl'O-kknum smíðar axarsikaft eða
kaupir hjólbörur þá er þettaallt
pegar á sama öegi toomið iMorg-
unblaðið sem stórtoostleg ogþýð-
ínga mikil frétt, eða dæmi unr
fádæma framtakssiemi.
Þessu er . allt annan veg far-
ið með Alþýðublaðið. Það gerir
lítið að því að þakka sínum mönn
tim það seni' á vinnst- Því finsf
rnest um veTt ef þalu mál <ná
fram að ganga, sem Alþýöm
floikkurinn berst fyrir. Frá sjótK-
armiði þess er það aðalatriðið.
Stundlum er það þó svo, þeg-
ar alveg sérstaklega stendur á
snn eitthveri; stórinál, að þess er
getið hver þar hafi átt drýgstan
þáttínn í. SMo er t. d. með-
verikamannabústabina, sem núer
verið að byggja. Það má full-
yrða að ékki hefði ein einasta
Sbúð verið byggð ef Alþýðufl'Okk-
hefði ekki átt ráðherra í rikis-
stjörninni sem þegar f upphafi
samstarfsins gerðí það að einu
skilyrðinu fy.rir þátttöku Alþýðu-
flokksins að byggingu verka^
mannabústaðanna yrði haldið á-
fram-
Nú sér Morgunblaðið ofsjónir
mikiar yfir þessu, og er núdauð-
hrætt um að Stefán Jóh. Stef-
ánsson félagsmáiaráðherra kunni
að uppslkera þækklæti almenn-
Sngs fyrir framtakssemi sína í
þessum efnUm. -•
Ræðst það því að honuun með
bælbití rakkans eins og venja
þess er.
Vilí það nú eignia sér, eða í-
haldinu hér í bæjarstjóminni,
að verkamannab ú staði r eru
byggðir og segir að ékki væra
neinir bústaðir byggðir ef ekki
kæmi fé frá bæjarsjóði. Búið
sýnist Mbl- vera að gleymaþeirri
andstöðu er flokkur þess hefir
sýnt málum þessUm á alþingi
Ihvenær sem þau hafa verið þar
til umræðu og atkvæðagneiðslu.
Mbl. telur að ólíkt sé fariðmeð
Reykjavík og isafirði eða Hafn-
arfirði, því Reykjavík hafi alltaf
lagt i byggingasjóðina en hinir
fcaupstaðirnir hafa vanrækt það.
'Að v,ísu ér þetta nú rangt, eri
hitt er rétt að erfitt var bæði
Isafirði og Hafnarfirði að inna
þessar og ýmsar aðrar greiðsl-
ur af hendi á verstu kneppu-
tímunum og urðu að talka til
þess lán. Aðstaða þeirra variíka
gjörólík og Reykjavikur þá. —
Reyikjavík hafði þau forréttindi
frain yfir öll bæjarfélög lands-
íns að geta gefið út takmarka-
lausar ávisanir á Landsbankann
enda var lausaskuld bæjarins þar
orþin á 4- milljón króna þegar
bantoastjórnin tók í taumana og
skipaði bæjarstjórninni að taka
lán til greiðslu þessarar skuld-
ar. Það lán var tekið s. I. haust.
Af miklu er þVí helduí ekki að
sfáta f þessu efni.
Mbl. veit sýniiega Upp á sig
og flokk sinn skömmina í þessu
máli, þó reynlt' sé að bera sig
karlmannlega, því það segir að
ef einhverjum bæri að þakka,
öðmm fitemur, sé það Magnús
Sigurðsson bankastjóri sem alla
tíð hafi verið formaður bygg-
ingasjóðsins. Magnús Sigurðsson
Jiefir í þessu sem öllu öðm, er
hann hefir fengist við, sýnt dugn-
að sinn og það ber að 'þakkia
honum. Hann hefir, líka alit frá
öndverðu sýnt byggingamálum
verkamanna ólíkt meiri gkilnlng
og veitt þeim meira brautar-
gengi en þeir Morgunblaðsmenn
sem aldrei hafa annað en spilt
fyrir þeim eins og getan hefir
leyft. v
Er.því ekki að efa, að {>egar
byggingarfélagið leitar nú á næst-
unni til byggingarsjóðsins Um
lán til 40 nýrra íbúða í viðbót
að þá bnegðist Magnús Sigurðs-
gon svo við sem venjU'lega, þeg-
að það hefir til hans leitað.
*
Þegar að er gætt era ofsjóniir
Mbl. yfir því þakklæti sem fé-
lagsmálaráðherra uppsker fyrir
það að geta hjálpað 100 hús1-
næðislausUm fjölskyldum til .að
jeignast fallegar og ódýrar íbúð-
ir, ofurskiljanlegar.
Hvað hefir fiokkur . Mbl. gert
í byggingamálum bæjarins? Ekk-
ert. Engum sfendnr það þó nær
en bæjarsjóði Reykjavíkur að
byggja íbúðir qg enginn á hæg-
ara með að gera! það en hann'.
Á einum degi fékkst það 1
millj. króna lán semi tekið var
í verkamannabúst^ðina.
Reykjavík er sýnilega full af
penlngum. Hvað væi’i nær en áð
bærinn sjálfur byðf út stórlám
keypti byggingarefni í Ameríku
(og leigðilTieð það sérstölc skip
til þess að ekki þyrfti aðþrengja
að fiutningum með millilanda-
skipum okkar. En svo langtnær
ekki hugsunin hjá samherjum
Mbl. Ár eftír ár hefir Alþýðu-
flokkurinn ' á þessu hanrrað, en
alltaf er steinhaus íhaldsins jafn
harður.
*
Stefán Jóhann ætlast ekki til
þess að honum verði færf neifct
sérstakt þafcklætí, sízt í Morg-
unblaðinu, fyrir það sem hann
gerir í þéssuim málunr eða öðr-
Um, almenningi til heilla. Hon-
Unr, eins og öðriim Alþýðuflokks-
KVENFÓLKIÐ í Englandi. tek-
ur á rnargan hátt beinan
þátt í stríðinu, og má sjá þar
i landi stúlkui' í urargs konar ein-
kennisbúningum. Fara þessir bún-
ingar flestir betur en grái bún^-
ingurinn hjúkriunarkvennainna, er
sjá rná hér í Reykjavík. Er bágt
til þess að vita, að stúlkur, senr
eru að vinma jafn mikilvægt
starf og hjúkrun, stouli þurfa að
ganga í búningum, er sniðnir
voru á þeinr tímiunr, er menn
skildu ekki, að stúlkUnr líður
ekk.i vel, nema þær siéu vei
búnar. j ■{
Einn dag lögðuirr við félagar
af stað frá Lundúnunr tíl þess
að skoða stöð kvenbifreiÖastjóra
lrersins. / , j
Það eru nú imr 4000 kvenmenn,
senr eru bifneiðaStjórar í brezka
hernum, og er þessi deild skipu-
lögð á svipaðan hátt ,og aðrar
herdeildir. Allir foringjar í deiild-
inni eru koniur, og bera sömu
nafnbætur og í venjiulegunr; her-
deildunr. Kaupið er lrka hið sama
iog karlinenn hljóta, yf.ir'manna
sem undirgefinna.
' 'Fyrstu stúlkurnar, sem gengu í
herdeild þessa (Womens Trans-
port Service), kunnu allar að fara
með bifreið, áður en þær gengu'
í deildina. En það eru aðallega
efnaðra manna dætur, senr það
kunna, svo að brátt þótti rnikið
í munni að vera í þessari her-
deild- Jókst þá mjög aðsókn að
því áð gamga í hana, því hégóma-
gimd kvað nú vera til hjá kvenr
þjóðinni, þó að ekki sé hún eins
áberandi og hjá karfmömrum.
Þegar við toömunr á stöðvar
{>essarar kvennadeildar, tóku á
móti okkur kafteinlr og nokkrir
lautinantar, allir auðvitað af
kvenþjóðinni og fienrur vaskir að
sjá en- laglegir. „
Skýrði kuíteiraýrnn, er þarna
stjórnaði, nú fyrir okkur starf-
senri stöðvarinmar. Þetta er að-
allega skóli, er kennir stúlkum að
verða bifreiðarstjórar, og kennir
það all-rækilega. Auk þess
læra neinendur ýmislegt, sem
naúðsynlegt er að þær kiunni,
svo sem að lesa á hernaðar-
landabréf og fara eftir {>eiin, og
’hjálp í viblögum.
nrönnum, er nægilegt að vita
að góðu mátí er komið heilu í
höfn. Hann hefir að þessu máli
unrtíð mest allra í samráði við
fornrann byggingafélagsins Guð-
mund I. Guðnrundsson. Þetta vita
allir og skilja og því er hælbit
Morgunblaðsins alveg þýðingar-
og gagnsl-aust og sýnir aðeins,
lítilnrennsku þess og aumingja-
hátt.
Sá sánnleikur stendur ólragg-
aður. að þver einasta íbúð í
verkamahnabústöðum þessa bæj-
ar er bygð fyrir forgöngu, at-
beina og framtak Alþýðuflokks-
ins og forustumanna hans fyrr
og síðar. Morgunbl-aðið og (ið
þess íK'efir enga íbúð bygt þótt
það ráði yfir bæjarsjóðnum, næg-
um lánsmöguleikum og öliurn
byggingarlóðuni bæjarins.
Þennan einfalda sannleika
skilja atÍLir verkarnenn og lág-
launamenn í þessram bæ og það
er nóg.
! I *
Þarna voiu 300 stúltouí við
nám, en verið var að stækka
skölanum, svo að 500 gætu verið
þar f efnu.
Fimmti hver nemandi þarna á
skóianum var giftur. Meiri hiutí
þeirra erfi toonur, sem eiga menn
■sína' í hernum og éiga engin böm
eða börnin erii útí í sveit.
Námið tók upprunalega fjórar
vikur, en nú er búið að lengja
námstímann, svo hann er nú sjö
vifcur, en hann verður bráðum
lengdur upp t ellefu vikur, og
verða stúlkurnat þá allan nánrs-
tímann þarna á skólanum, en nú
eni þær búnat að stunda námið í
fjórar vikur annars staðar, áður
en þær tooma á sköla þennan.
Hið fyrsta, er okkur var sýnt,
var þiað, þegar lagt var af stað
á kennslubifreiðum, 46 að tölu.
Var nemandi og kennari á hverri
bifreið. Flestar voru stíilkurnar í
einkennis'búriingum, en sumar,
sem voru byrjen-dur, voru ekki
ennþá toomnar í þanin búning.
Var einkennilegt að sjá snfikur
á ermastuttum silkiblúsum stýra
þessunr ferlíkum, því allt voru
þetta r-okn-a stórar hernaðairbif-
reiðar, og vaf eins og rnaður ætti
von á að stúlkurnar réðu ekki
við þessa ógnár-kláfa. En bif-
reiðastjórn er ekki átaikavinna,
og virtist stúlkunum takast þetta
prýðilega.
Við toom'um nú að þar, sem
bennsla fór fnam í vélfræði.
Voru þar 10 tii 15 stúlkur, Jpar
á meðal ein f-orkunn-ar fögur, og
var auðséð, að hún gleymdi því
aldrei sjálf. Kennarinn dró jafn-
ótt Upp á töfllu það, er hún
skýrði. Taliaði hún afskaplega
greinilega og af einhverjum
dugnaði svo miklluur, að ég mátti'
tíl að hlusta á, meðan ég stað-
næmdist þarna. Datt mér ekki
í hug, að fleiri kennarar slíkir
væru þama, en tvo aðra hittum
við þarna viðlíka snjalla. Var
önnur í ■ stóiúm sal, þar sem
■margar bifreiðavélar voru og að
nokkru leyti súndur teknaT, svo
að sjá mátti hvernig starf þeirra
fór fram. VaT hún einnig prýðis-
kennari. Sú þriðja var að kenna
lijálp í viðlögum (fræðilega) og
var að halda fyrirlestur fyrir
miklum fjölda nemenda (en öll
fór kennsla þessi, er lýst hefir
verib, fram samtímis). Meðan við
stöldmðum við í sal þessnm, viar
kennarinn að brýna fyrir nem-
endunium að hætta ekki lífgunar-
tilraunium, þó að vonlaust sýnd-
ist. „Þið rnegið ekki, hvernig sem
stendur á, hætta við lífgunartil-
raunimar fyrr en læknir er kom-
inn á vettvang og segir að mað-
urinn sé dauðuri Og munið það,
að það gerir dauðúm manni ekki
nokkurn sikapiaðan hlut tíl, þó
að gerðar séú á honum lífgunar-
Tilraunrr. Þið b-urfrð ekki' að vera
hræddar um að meiða hann “
Víð komum nú að þar, senr
verið var að kenrra nokkmm
srtnfflam ao sfllta ttm nþOf una-
-r oixreið. Mér synaist þetitaeKKi
neia. icveníoiSs vrnna og nafði
orf) a þvr, en vat sv-arab, ab
hér væri allt toomið undir lagi,
en ekki líkamsþriekr. Ég staldr-
aðf þarna við, nara fil þess að
sjá það að stúlkan kæmi ekki
hjólinu úndir, en henni tókst það
hér um bil þegar í stað. Á öðrfmr
stað var verið að sýna nokkrum
stúlkum hvernig ætti að taka
kætívatnið úr vélinni „því það
er ekki víst að við fáum vökva,
sem, ekki frýs á vagnana okk-
ar í vetur“ sagði sú er þarna
stjörnaði.
Við toonrum í eldhús stöðvar-
innar jog var það ekkert smár
ræði. Þati vorii tvær eldavélar,
slem elda máttí á handa 100
manns á hvorri, og ein til þess
að elda á handa 250. Auk þess
vorii þama firnrn störir pottar
Rrh. á 4. síð*.