Alþýðublaðið - 23.12.1941, Blaðsíða 4

ÞRIÐJUDAG 23. DES. 1941
Dg vísitöllu kauplagsnefndaí, pá
hafÖi líka kostnaðurinn á b&um
bændanna stórhækkað. Basndlur
höfÖU haldið pví fram við mig,
að pað yrði að ákveða útsölu-
ve? ðið 1,20 pr. lítra, en aðrir 1,00
kr. pr. lítra:, en enginn minnzt á
lægri tölu. Og peir sögðust verða
að fá petta, til pess að bera uppi
aukið verkafólkskaup og hækkað
verð fóðurbætis.
Ég Heyndi að átta. mig á pessu
eftir skattaframtölum bænda frá
1939 og 1940, iog pekktum breyt-
ingum á kostnaðarliðum peirra
síðan, og virtist vetrarkiost'nað-
ur bænda nú, hér á mjólkursvæð-
inu, vera orðinn pað hár, að 198
krónur iafngiltu í vetur um 100
kr. 1939.
Með tillitii tíl pessa lagði ég
til, að verðið yrði ákveðið 92
aurar, og var pað 2—3 aurum
lægra en tölurnar bentu til að
pað gæti verið réttmætt, frá sjón-
armiöi bænda. Það skiipti pví
engu máii, hvort hægt var að
deiia um einhverja liði, sem
námU 10—50 púsundum, pví pað
parf 150000 til að gera eins eyr-
is mun á mjólkurverðinu.
Það er pví einungis mig aö
saka fyrir pær áætlanir, sem ég
talaði um á fundinum, og dregn-
ar vo’u af peim upplýsingum, er
ég hafði aflað mér.
Óðdnsrnenn sampykkja í haust
mótmæii gegn kjötverðinu. Það
er, að pvi er mér virðist, eðii-
legt, að Alpýðuf jokksfé'agið purfi
nú að sampykkja mótmælú gegn
mjólkurhækkundnni. Það má ekki
haliast á. Það er ekkerf nýtt í
heiminum, að mönnum og mál-
efnum sé sýnt óréttlæti.
Það hefir verið reynit að gera
pað hér hvað bændur snertir,
með pví stöðugt að standa á
mótí pví, að peir fái pað fyrir
vörur sínar að sambærilegt sé
vlð tekjur annara manna. Til
pessa hefir pað ekki heppnast.
Hins vegar hefir kröfum bænda
verið stillt pað í hóf, ein,s og
fy ir liggur fyrir 1940, að peir
hafa borfð heldiur minna úr být-
um hlutfallsiéga en aðrir, og
veldur par um meste, pað ár, að
1 eyrir var tekinn af réttlátu
mjólkurverði peirra fyrstu mán-
uði ársins. Og nú er reynit að
gera pá menn tortryggilega, er
bera vilja klæði á vopnin, og
ha°a hóf í hlutanum. Þetta gerir
mér ekkert. En verra fínnst mér,
pegar fundið er upp á pví, að
telja mig túlka annara orð á
fur.di mjólikurverðlagsnefndar og
á pann hátt kasta auri á menn,
sem ekki eru við málið riðnir,
og forstjóra mjólkursamisölunnar,
sem alls ekki er í mjólkurverð-
lag9nefnd.
Ég mun ekki fara í de'i'iur um
mjðlkurverðið frekiara, en bíða
og sjá, hver útkoma ársins verð-
ur. Ef tiT vSl'L iiggur pað ekM
fyrfr fyrr en eftir þæjarstjórnar-
kosr ingarnar, og pá má mota mál-
ið sem kosmngamál, En verið
getur líka, að reikningarniir l'i'ggi
fyrir fyrri, og pá mi'ssir málið
vlst gild'i sem kosningabeita.
Páll Zóphón:T@|ssioki.
Svar Alpýðublaðsins.
TJ' NDA iþótt mikill hluti af
grein P. Z., komi ekki við
mlál það, sem sérstaklega hefir
verið umrætt hér í Aliþ.bl., í sam
bandi við síðustu verðhækkun
mjólkurinnar, þykir iblaðinu þó
Tilkynning nm eldvarnir.
Samkvæmt bráðabyrgðalögum 9. des. 1941 um breyt-
ing á lögum nr. 52, 27. júní 1941 um loftvarnir er hér með
lagt fyrir húseigendur í Reykjavík að hafa í húsum sínum
eftirtalin áhöld til eldvarna:
1. Einljrft hús: 2 fötur með sandi, 1 sandpoki, ílát fyrir
vatn (balar- fötur eða baðker) og 1 skófla.
2. Tvílyft hús: 3 fötur með sandi, 2 sandpokar, ílát fyrir
vatn (balar, fötur eða baðker) og 1 skófla.
3. Þrílyft hús: 4 fötur af sandi, 3 sandpokar, ílát fyrir
vatn (balar, fötur eða baðker) og 2 skóflur.
4. Hærri hús: 1 fata með sandi og 1 sandpoki fyrir sér-
hverja hæð auk þess sem talið er undir tölulið 3, enn
fremur ílát með vatni og 1 skófla fyrir hverjar 2 hæðir.
Áhöld þessi verða flutt í hús næstu daga til þeirra,
sem enn hafa ekki útvegað sér þau, og ber húseigendum
að greiða þau við móttöku.
Reykjavík, 22. desember 1941.
LOFTVARNANEFND.
Leikföng?
Auðvitað á
msms

ÍltlA&'*
HjdlkDrsamsalan tiikynnlr:
Til þess að flýta fyrir afgreiðslunni í mjólkur-
búðunum á aðfangadag, jóladag, gamlársdag og ný-
ársdag, verður mun meira af mjólkinni höfð til sölu
á flöskum þá dagana, en verið hefir nú undanfarið.
Þetta eru viðskiptavinir vorir vinsamlegast
beðnir að athuga.
I

VBS
ekki rétt, að auka enn mót- |
gang þann, sem hvarvetna virð-
UjSít' hafa ve^ið á vegi Þessa
sífellt sannleiksleitandi, en
misskilda manns, með því að
fara að taka annað en það af
greininni, sem móli skiptir. —
Enda verður grein þessi góð
undirstaða, þegar æfiferils-
skýrsla nefndarinnar verður
skráð.
Aljþýðublaðið kemst Þó ekki
hjá þvií, að auka enn nokkuð
við mótmælin, og eru það helzt
Iþessir liðir í grein Páls, sem
taka verður til athugunar:
1) Við síðustu hækkun, en
það er aðallega hún, sem tekin
hefir verið til verulegrar at-
hugunar hér í iblaðinu, er
mjólkin hækkuð á þeim for-
sendum, að aksturskostnaður
Flóabúsins til Reykjavíkur sé
5 aurar á kg.
Þetta var í hinu dæmalausa
nefndarplaggi Páls, og er nú
staðfest af honum hér að ofan.
Bifreiðarnar taka 2—3 tonn
í ferð og einnig alltaf eitthvað
af öðrum vörum tjl baka, þann-
ig, að ekki er ósanngjarnt að
reikna með því, að þær afkasti
4 tonnum í ferðinni til jafn-
aðar, fram og til baka.
Hvaða tekjur hafa þá þessar
bifreiðar, eða réttara sagt, —
hvað kostar flutningur mjólk-
urinnar pr. bifreið. 4 tonn á 5
aura kg. gera 200 krónur. Á
sumrin og jafnvel allt árið, þeg-
ar færð er góð, má svo gera
ráð fyrir. að bifreiðarnar vinni
mdkið meira. Því ekkert dags-
verk er það fyrir eina bifreið,
að keyra 100 km. Dýr er hann
talinn nýi Samsöluibíllinn, en
dýrari virðist Flóabúsibifreið-
arnar vera. Aðeins fyrir ferð-
ina fram og til baka, taka þeir
ca. 200 krónur og jafnvel meira.
Það er engin furða, Þó mjólk-
urverðið sé orðið hótt, þegar
verðið er miðað við svona
rekstur. Ekki skal dregið í efa
hér, að Flóabúið borgi þetta
gjald, en ,þá rennur ágóðinn til
Kaupfélags Árnesinga, sem
annast rekstur bifreiðanna, og
1 gefur því aukinn ágóða, sem
; svo rennur aftur til meðlim-
anna, sem eru þeir sömu og eiga
eða leggja i Flóabúið. Það ber
því ekki einvörðungu að líta á
það, hvað framleiðendurnir fá,
fyrir mjólkina, heldur líka hitt,
hvað þeir fá í auknum ógóða
gegnum Kaupfélagið, vegna
bifreiðaokursins, sem mjólkin
er látin borga.
Alþýðublaðið hefir ástæðu til
að þakka Páli fyrir þessar upp-
lýsingar, sem það raunar hefði
átt að vita um, en sem ættu,
við þetta tækifæri. að varpa
nokkru ljósi yfir þá „Framsókn
arvist“, sem hér er sjáanlega
spiluð. Verður máske tækifæri
til að minnast á Pað síðar.
2) Þá rifjar Páll enn upp, að
mjólkin hafi meðal annars ver-
ið hækkuð vegna væntanlegrar
launahækkunar. Jú, satt er. Sú
hækkun var svo ríflega áætluð,
að um 200 krónur koma á mann
á mánuði.
Alþýðublaðið getur upplýst, -
að nu er búið að ákveða þessa
hækkun, og varð hún 25 kr.
á mánuði til kvenna og 50 kr.
til karla, eða samtals um 10
þúsund krónur yfir árið til
allra. En menn rifja það upp,
að þegar mjólkin var hækkuð,
var reiknað með 48 þúsundum!
Hvað kalla menn nu svona
vinnubrögð? Alþýðublaðið hef-
ir fundið ástæðu til, að segja.
að gefnar hafi verið upp falskar
ástæður til þess að hækka
mjólkina sem mest. Finnst
nokkrum það of sagt? Jú, Hall-
dóri Eiríkssyni og Páli Zophon-
íassyni finnst það ofsagt. „Mér
eru gefnar gjafir“ segir Páll.
Finnst bonum ekki ástæða
til, þegar þessar staðreyndir
liggja fyrir ?
3) Bifreiðakostnað Samsöl-
unnar vill P. Z. sem minnst
rifja upp, og er honum það
mikil vorkunn. Þó vill hann
reyna'að læða því inn, að hinni
nýju tbifreið hafi verið bsétt
við, vegna tilfæringar á mjólk-
ánni úr flöskumjólk í brúsa-
mjólk.
Þetta :tekst ekki, Því ekki
einasta allir sem til þekkja,
heldur allir aðrir, sem um það
hugsa, hljóta að sjá, að það
eykur ekki bifreiðavinnu Sam-
sölunnar þó mjólkin sé meira
flutt á brúsum. Það fer minna
fyrir brúsamjólkinni, og það
sparast auk þess endursending
á öllum þessum flöskum og
kössum. Enda mun -það líka
vera svo,. að hin nýja bifreið
er ekki enn komin í fasta rútu í
bæjarakstrinum, heldur mun
hún notuð í snatt og akstur
með forstjórann.
4) Fjóxðu mótmælin, sem Páll
verðúr að meðtaka að þessu
sinni, eru við þeim ummælum
hans, að þó öll mótmæli við
mjólkunarhækkunina yrðu tek-
in til greina, yæri það ekki
nema brot úr eyri, vegna Þess,
að um 15 milljónir lítra sé að
ræða- Hér er um eigi litla
blekkingartilraun að ræða, og
var þó sannast að segja, ekki
bætandi á það sem á undan var
komið. Sölumjólk Samsölunnar
í Reykjavík er 5—6 milljónir
lítra á ári. — Innvegna
mjólkin á verðjöfnunarsvæðinu
er hins vegar ca. 15 millj. Sé
nú verð mjólkurvaranna látið
liggja á milli h-luta, eins og það
hefir verið ákveðið, er hægt
að lækka sjálft mjólkurverðið
um 1 eyri á lítra fyrir hver
50—60 þús. kr„ sem ofreiknað
hefir verið. Á þessu sjá menn,
að bara kostnaðurinn einn við
nýja bílinn, 72 þús. kr. gæti
haft rúmlega eins eyris lækk-
un í för með sér á sölu-
mjólkina, ef út væri strikaður.
Hins vegar er það aftur rétt hjá
Páli, að 150 þús. kr. þarf til,
ef lækkunin á að hafa áhrif
bæði á mjólk og mjólkurafurð-
ir, en það þýddi líka 10 aura
lækkun á rjómalíterinn og 25
aura á smjör, að óbreyttu und-
anrennuverði. En ætli það yrðu
ekki nokkrar 150 þúsundirnar,
sem finna mætti, ef nákvæm
athugun færi fram? Bara reikn
ingsskekkjan, ofreiknuð vænt-
anleg launahækkun og bifreiða-
kostnaðurinn gera 120 þús. kr.
Þá er eftir bifreiðakostnaðurinn
í Flóabúinu, vísitala bænda 0.
f 1., sem ekki er mögulegt að
fara út í í stuttri blaðagrein.
Hvað snertir ummæli Páls, Þar
sem hann sveigir að því, að
þessi hækkun sé gerð í þágu
bænda, þá vill Alþýðublaðið
rétt segja það, að þá ætti það
a. m. k. að koma fram strax í
hækkuðu verði til þeirra. Hinn
5. sept. s.l. var mjólkin hækk-
uð um 8 aura líterinn, en eng-
in hækkun kom til framleið-
enda fyrir þann mánuð. Það
var ekki fyrr en kotmið var
fram í nóvember, að fulltrúi
Aiþýðusambandsins í Mjólkur-
sölunefnd gat barið það í gegn,
að septembermjólkin yrði
hækkuð, til framleiðenda, þó
seint væri. Maður hefði þó
haldið, að Það hefði staðið nær
einhverjum öðrum, eins og t. d.
formanni Mjólkursölunefndar,
en hann hélt ekki einu sinni
fund allan þennan tíma, og
barðizt gegn hækkun útborg-
unar til bænda í lengstu lög.
Ummæli Páls um það. að ryiál
þetta só hugsað sem kosninga-
beita, lætur Alþýðublaðið sér
sem vind um eyru þjóta, snert-
andi ekki afstöðu þess í þessu
máli. Alþýðuflokkurinn styður
aldrei óþarfa mjólkurhækkun,
stendur ekki gegn því, að
bændur fái og fái strax inn-
eignir sínar hjá Samsölunni og
hugsar sér eltki að koma nærri
ráðstöfun sjóða þeirra, sem
Samsalan er nú að safna í, til
úthlutunar fyrir kosningar í
vor. Hann spilar ekki „Fram-
sóknarvist.“
Með sérstakri skárskotun til
þeirra ummæla Páls, f upphafi
greinarinnar, að honum sé
sama hvað um hann sé sagt,
verður að telja það bæði skyn-
samlegt og í alla staði ráðlegt
að hann taki á sig alla sekt út
af skökkum útreikningi og
áætlunum í sambandi við Þessa
mjólkurhækkun, en fíiíi hins
vegar bæði formann Mjólkur-
sölunefndar og forstjóra Sam-
sölunnar. ,
Það er auðvitað ekkert vit í
því fyrir tvo, að taka á sig
sök, sem verður ekkert þyngri
fyrir einn, en afleiðingarnar
fyrir neytendurnar verða bara
þær sömu-
Ekki verður séð, að grein
Páls verði til að draga úr á-
stæðum þeim, sem lágu fyrir
kröfunni um fullkomna rann-
sókn út af mjólkurhækkuninni.
Miklu fremur mun hún sann-
færa menn um nauðsyn þess að
slík rannsókn nái fram að
ganga.