Alþýðublaðið - 17.07.1942, Blaðsíða 4

AL»YPUBLAOtP
Föstadagtir 17. júlí 1942.
fttþijðttbUðtó
ÚtftttBfl: AlþýfBflokkttrtM
KSfcttjóri: Stefia PjetaraaB
Rltstjórn 08 afgretðsdm I Al-
þýðahúrtau við Hverfisgötu
Qímar ritstjórnar: 4901 08
4803
Siraar afgreiOelu: 4900 og
4806
Veiö I lausaaöiu 25 aura.
AlþýOuyrentsmiSjan h. L
ÁhiDOÍBr Framsókn'
arfiokkslns.
TÍMINN hefir áhyggjur ý.t
af framtíð Alþýðuflokks-
ins. Hann vill, „að Alþýðuflokk
urinn fylgi þeirra reglu eins og
Framsóknaiflokkurinn“ — svo
segir í aðalritstjórnargrein
blaðsins í gær, — ,,að vinna
stöðugt að umbótamálum al-
þýðustéttanna og láta hvorki
teymast of langt til vinstri eða
hægri.“ En nú undanfarið hafi
hann einmitt látið leiðast til
þess „að samfylkja með íhald-
inu og stutt hreina íhalds-
stjórn“. Og þess vegna hafi hann
tapað í kosningunum.
Þessi umhyggja Framsóknar-
blaðsins fyrir Alþýðuflokknum
er að sjálfsögðu mjög falleg —
og það því fremur, sem ætla
mætti, að það hefcíi alveg nægi-
legar áhyggjur út af sínum eig-
in flokki — hvaða afleiðingar
„hægra bros“ Jónasar frá
Hriflu og Hitlersdraumar Her-
manns Jónassonar hafa haft fyr-
ir hann, í vetur hélt Hermann
Jónasson, að þeir draumar væru
að rætast og tók höndum saman
við Ólaf Thors um útgáfu kúg-
una(r)laganna gegn lauínastétt-
unum, eins og Hitler tók hönd-
um saman við Hugenberg, höf-
uðpaur þýzka íhaldsins, forðum.
En margt fer öðru vísi en ætlað
er, og svo fór einnig um þetta
ævintýri Hermanns. Það varð
ekki aðeins honum sjálfum að
fótakefli, heldur og Framsókn-
arflokknum, sem svo gersam-
lega hafði gleyrnt sinni fortíð,
að láta leiðast út í slíkt glapræði
af lukkuriddaranum í forsætis-
ráðherrastólnum. Nú ráfa þeir
um, Framsóknarforingjarnir,
eftir einræðisvímuna, valda-
lausir í fyrsta sinn a 15 árum og
brjóta heilann um það, hvað til
ibragðs skuli taka. Og í því sál-
axástandi hafa þeir nú allt í elnu
uppgötvað á ný umhyggju sína
fyrir Alþýðuflokknum. Og það
er jafnvel ekki grunlaust um,
að þeir hafi nú einnig uppgötv-
að í brjóstum sínum einhverjar
taugar til annars flokks, sem að
minnsta kosti sumir þeirra hafa
hingað til talað miður vinsam-
lega um — Moskvasafnaðarins.
Það mætti máske „nota“ hann
til þess að halda í ístaðið fyrir
Hermann & Co. á ný.
Alþýðuflokkurinn er að sjálf-
sögðu þakklátur Tímanum
fyrir umhyggju hans og hugul-
samar ráðleggingar um það,
„að láta hvorki teymast of langt
til vinstri eða hægri“. En er
ekki nokkur ástæða til að ætla,
eftir allt það, sem skeð er, og
GUMNAR STEEÁNSSON:
Afburðamaður i alfaraieið.
ÞAÐ var með kvíðablandinni
tilhlökkun að ég leit Dalina
augum í þeim tilgangi að ferðast
þar um allar sveitir, og kynnast
mönnum og málefnum. Nú eru
samgöngur á landi orðnar það
góðar, að þótt maður fari ekki
frá Reykjavík fyr en kl. 5 e. h.,
þá er maður kominn alla leið
vestur í Ásgarð í Hvammssveit
næsta miðnætti. Gömlu Dala-
bændunum, sem ég man eftir frá
Ósi, hefði þótt slíkt ferðalag tíð-
indum sæta.
Dimmt var í lofti og smáskúr-
ir daginn sem ég fyrst leit Dal-
ina, svo ég fékk ekki notið þess
augnagamans að virða fyrir mér
hinar fögru og blómlegu sveitir,
sem ekið var gegnum. Og þegar
til Ásgarðs kom, var ég feginn
að leggjast til svefns undir dún-
sængum þess þjóðfræga heimil-
is, enda var sá maðurinn, sem
mig lengi hafði langað til að sjá,
allra manna mest á íslandi, hátt-
aður, en það var Bjarni hrepp-
stjóri og sýslunefndarmaður
Jensson, bóndi í Ásgarði, sem
frægur er um allt land fyrir
gestrisni.
í bíti morguninn eftir var mér
vísað upp í herbergi til bænda-
öldungsins, en hann sat þá við
símann, önnum kafinn við að
stilla fjölda takka, og á þann
hátt að koma á talsambandi
manna á milli. Þegar ég kom inn
sneri hann baki að dyrum, svo
ég sá ekki framan í hann, en
brátt leit hann við og hvessti á
mig augun. Og það væri synd að
segja, að ég væri ekki veginn,
og léttvægur fundinn. Að sjálf-
sögðu hefur hann álitið, að ég
væri kominn upp til hans í þeim
eina tilgangi að boða honum
hina pólitísku sannfæringu
mína, enda vildi hann auðsjá-
anlega verða fyrri til, og til-
fieifinsékn Ii|á l|arna Jensspi
i ÁsgarHi i Dðlnm.
kynnti mér, að það væri nú að
koma í geitarhús að leita ullar.
Hann var hinn kaldranalegasti í
öllu tali sínu og háttum, lengi
vel, en þegar hann fánn, að ég
gat um annað talað en stjórn-
mál, þótt frambjóðandi væri,.fór
að færast örlítið bros um andlit-
ið, og þegar hann, við miðdegis-
verðinn, ætlaði að þröngva meiri
mat ofan í mig, sem þó var þeg-
ar ofsaddur orðinn, með þessum
orðum: „reyndu að éta bölvað
gorkúlu-himpigimpið þitt“, þá
þóttist ég þess fullviss, að mér
væru syndir mínar fyrirgefnar.
En þótt yfirborðið sé hrjúft, og
ókunnugir séu í vafa um hvern-
ig þeir eiga að hegða sér gagn-
vart honum fyrst í stað, þá
hverfur sá vafi farátt, því yndis-
þokki sá, sem innra býr, brýzt
fljótlega fram. Að sál hans sé
göfug geta héraðsmenn sjálfir
bezt um dæmt, því alsiða er, að
þeir leiti, í vandræðum sínum á
hans fund, og mun hann engan
synjandi látta frá sér fara.
Höfðu þeir allir, sem minntust
á hann við mig, þá sömu sögu
að segja.
Bjarni í Ásgarði ber aldurinn
vel. Hann er fæddur 14. maí
1865, og hefur verið í Hvamms-
sveitinni síðan hann var eins
árs, en í Dalasýslu frá fæðingu.
Það er enginn leikur að ætla sér
að toga upp úr honum um hann
sjálfan, svo að til þess að fá eitt-
hvað að vita um störf hans,
verður maður að fara í opinber-
ar' skýrslur. Þar sést, að hann
hefur verið sýslunefndarmaður
síðan 1905 og gjaldkeri Spari-
sjóðs Dalasýslu frá stofnun
með tilliti til vissra teikna, sem
nú eru að gerast á himni stjórn-
málanna, að slíkum ráðlegging-
um væri betur beint til Fram-
sóknarflokksins sjálfs, sem ým-
ist er með hægra eða vinstra
•bros, fyrir skömmu síðan sat
í stjórn með Ólafi Thors og nú
er byrjaður að kokettera við
kommúnista. Eða er það máske
það, sem Tíminn kallar „að
vinna stöðugt að umbótamálum
alþýðustéttanna,“ að vera eitt
missirið í bandalagi við Ólaf
Thors um stofnun lögþvingaðs
gerðardóms til þess að kúga
niður kaup launastéttanna, og
annað í makki við kommúnista
um leiðir og möguleika til þess
að brjótast til valda á ný og
hindra að jafnréttiskrafa kjós-
enda í landinu nái fram að
ganga?
Alþýðuflokkurinn mun halda
sínu striki, og hvorki láta blekkj
ast af blíðmælum Framsóknar-
flokksins, né' hræðast af hót-
unum hans. Alþýðuflokkurinn
hefir enga íhaldsstjórn stutt og
mun enga íhaldsstjórn styðja.
Hann hefir átt augnabliks sam-
leið með Sjálfstæðisflokkn-
um um eitt einasta mál, kjör-
dæmamálið; en einmitt í því
máli hefir Sjálfstæðisflokkur-
lians, samai ár„ Hreppsstjóri hef-
ur hann verið. síðan 1909, en set-
ið í hreppsnefnd í 46 ár. Hann
byggði íbúðarhús á jörðinni
1893,. sem talið var stórhýsi á
þeim tíma,. en reif það og byggði
að nýju, helmingi stærra, strax
1905. Þá hefux hann .gjört stór-
kostlegar umbætur á jörðinni,
svo nú er túnið, sem var óræktar
móar þegar hann kom, orðið
rennislétt og 30 dagsláttur að
stærð, en af því fær hann um
600 hesta af töðu.
Eins og ég sagði áðan, er
Bjarni í Ásgarði frægur um land
allt fyrir gestrisni, en sjálfur
segir hann, að ef hann sé frægur
fyrir nokkuð, þá sé það fyrir það
eitt, hve illyrtur hann sé, og ef
þú spyrð hann hvaða gesti hafi
föægasta þar að garði borið, þá
er svarið á þá leið, að í Ásgarði
séu: allir jafnfrægir og jafnvel-
komnir. Innir þú hann eftir,
hvað merkilegt hafi á daga hans
drifið, þá segir hann, að eigin-
lega muni hann ekki eftir neinu
sérstöku naerkilegu, en þó sé það
einn viðburður, sem sé sá mesti
og versti ævinnar, en það hafi
verið, þegar bílferðirnar hófust
norður fyrir, um hlaðið í Ás-
garði, að hann sá sig knúðan til
að fara að selja greiða. Sér er nú
hver salan, hugsaði ég, þegar
ekki var við það komandi að fá
að borga meira en 5 krónur á
sólarhring. Ekki auðgast gamli
maðurinn af slíkri sölu, muiiu
fleiri segja en ég. En þegar tillit
er tekið til þess, að eitt árið
skrifaði hann niður, það var um
1920, hvað marga gesti bar þar
að garði, þáðu þar einhverjar
góðgerðir og sumir gistingu næt-
urlangt eða nokkrar nætur í röð,
og talan reyndist vera um 4000,
eða 10—11 manns að meðaltali á
dag, fer mönnum væntanlega að
skiljast, þegar nú bílferðirnar
hófust að auki, að varla hefur
Frh. á 6. síðu.
inn enn frjálslynd og lýðræðis-
leg sjónarmi3; þó aS hann í
f lestum öSrum málum sé ákveð-
inn íhaldsflokkur.
(Þegar kjördæmamálið hefir
verið leyst, skapast því enn ný
viðhorf. Því að Alþýðuflokkur-
•inn getur enga samleið átt með
íhaldsöflunum í Sjálfstæðis-
flokknum. En það þýðir ekki
að Alþýðuflokkurinn eigi held-
úr. neina samleið með Fram-
sóknarflokknum að óbreyttri
þeirri stefnu, sem sá flokkur
hefir upp á síðkastið tekið. Sú
stefna < er ekki stefna neins
írjálslynds vinstriflokks, eins
o'g Framsóknarflokkurinn var
upphaflega. Og snúi hann ekki
við í þeirri braut, sem hann er
nú á ,er erfitt að sjá, að annað
geti fyrir honum legið; en hin-
um svojnefnda vinstri,flokki í
Danmörku, sem einu sinni bar
nafn með réttu, en er nú fyrir
löngu síðan orðinn íhaldsflokk-
ur númer eitt þar í landi. Og
það er rétt að geta þess í því
sambandi, að við engan annan
flokk, að kommúnistum ef til
vill einurn undanskildum, hef-
ir danski Alþýðuflokkurinn
upp á síðkastið verið eins fjarri
því að geta átt nokkra sam-. j nauðsyn þess að sameina Al-
vinnu og einmitt við hann, | |>ýðiifl<3!kkinn Qg Komin\W:istg=
ÞJÓÐVILJANUM þykir
erfitt að glíma við þá
staðreynd, sem oft hefir verið
bent á í Alþýðublaðinu undan-
farið, að svo að segja öll þau
réttindi og allar þær kjarabæt-
ur, sem unnizt hafa fyrir launa
stéttir þessa lands, eru verk
Alþýðuflokksins og verkalýðs-
samtakanna undir forystu hans.
Eftir kommúnista liggur alls
ekki neitt nema kjaftæði og
sundrung. Þessu getur Þjóð-
viljinn ekki mótmælt. Þess-
vegna og í stað þess hellir hann
daglega úr sér ókvæðisorðum
um Alþýðuflokkinn og forystu-
menn hans og sakar þá um
svik við allt og alla. Það á að
leiða athyglina frá staðreyndun
um. í óhróðursgrein Þjóðvilj-
ans um Alþýðflokkinn í gær,
sem er ágætt dæmi um þess-
ar bardagaaðferðir blaðsins,
segir meðal annars:
„Málgagn Stefáns Jóhanns er
öðruhvoru að klífa á því að það
sé með umbótum. Mennirnir sem
fóru inn í þjóðstjórnina 1939 til
þess að svíkja hverja endurbót-
ina, sem íslenzk alþýða hafði
áunnið sér með baráttu, — á
fætur annarri í hendur afturhalds-
ins, — menniimir, sem sviptu
verkalýðnum(!) samningsréttinum
og verkfallsréttinum, — menn-
imir, sem spilltu fátækralöggjöf-
iniii til að koma aftur á þræla-
haldi styrkþega, — mennirnir,
sem svikust aftan að verkalýðsn-
um til að koma aftur á ríkislög-
reglu, — mennirnir, sem lækkuðu
gengi íslenzku krónunnar og þar
með kaup verkamanna, -—- þeir
menn ættu að hafa þá sómatil-
finningu að opna ekki sinn mumi
til að .minnast á umbætur.“
Þessa og aðra eins lyga- og
blekkingaþvælu má lesa dag-
lega í Þjóðviljanum. Og hvað.
halda menn nú: Þjóðviljinn er
alltaf öðru hvoru að tala um
flokkinn og jafnvel að gefa í
skyn, að eitt samfylkingar-
eða sameiningartilboðið enn sé
í aðsígi. Halda menn ekki að
önnur eins rógskrif og þau, sem
hér að ofan er vitnað í, séu vel
til þess fallin að sameina? Og
halda menn ekki að þeir menn
mæli af heilindum, sem tala
um sameiningu við Alþýðu-
flokkinn samtímis því, sem þeir
ávarpa hann með slíkum sakar-
giftum?
*
Framsóknarblaðið hefir allt í
einu upgötvað umhyggju sína
fyrir smáútgerðinni. í gær
birtist í Tímanum grein um
nauðsyn verðjöfnunar milli
stórútgerðar og smáútgerðar og
segir þar meðal annars:
„íslenzk fiskiskip, sem flytja
sjálf fisk sinn til Bretlands,
njóta margfalt betri kjara en smá-
útvegurinn. Eigendur þessara
skipa safna stórgróða. Það er
ekki rnema réttmætt, að nokkrum
hluta af þessum gróða sé veitt til
smáútgerðarinnar. Með slíkri ráð-
stöfun verður þessum gróða áreið-
amlega bezt varið til alhliða efl-
ingar útgerðmni í landinu.
Ríkisstjórn og þing verða að
gera sér ljóst, að smáútvegurinn
er sízt veigaminni þáttuir í þjóðar-
búskapnum en stórútgerðin. Þess
vegna ber ekki síður að tryggja
hag og framtíð hennar. Verðjöfn-
un milli smáútgerðarinnar, sem
gerð er með framangreindum
hætti, er sjálfsagt þjóðfélagsmál.
Þess vegna verður að kveða niður
alla sérhagsmuni, sem ætla að
reyna að hindra þessa réttarbót.“
Vel er nú mælt. En er Tíminn
búinn að gleyma því, að í vor,
þega(r Framsóknarflokkurinn
•bar fram tillögu sína á alþingi
um verðuppbót á útfluttar
landbúnaðarafurðir, lagði
Emil Jónsson til fyrir hönd Al-
þýðuflokksins, að verðuppbæt-
mmk. á 6. síðu.