Alþýðublaðið - 21.08.1942, Blaðsíða 5

Laugardagur 21. ágúst 1942.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
s
MEXIKO, sem aldrei hefur lát*
ið nazistana bilbug á sér finna.
MEXIKO-búar eru fámenn
iþvúð, 19.000.000, og árleg-
31 tekjur eru tæpar tvö hundr-
uð krónur á mann. Þessi þjóð
hefir sannað samtíðirmi iþað, að
hún tekur málstað allra þeirra,
,sem snauðir eru og kúgaðir, en
■elska frelsið.
Land þeirra var eini griða-
;staður mannanna, sem börðust
;gegn fasismanum á Spáni. Þeir
viðurkeimdu aldrei árásina á
Aibyssiniu, og iþeir fordæmdu
-Múnchen-sáttmálann. Og þeir
sýndu það hvað eftir annað
í Genf, að þeir voru trúir hug-
sjón 'hins almenna öryggis.
IÞegar Hitler lagði Austur-
xíki undir Þýzkaland sendu
þeir orðsendingu til Þjóða-
ibandalagsins og kölluðu þýzku
innrásina blátt áfram „svívirði-
legt brot á meginreglum banda-
lagsins, einnig á Versala- og
Saint Germain-sáttmálunum.“
Þeir gengu enn lengra. Þeir
lýstu því yfir, að eina leiðin
til að viðhalda friði og forðast
fleiri „aiþjóðlega glæpi,“ væri
að framfylgja refsiaðgerðum,
„sem i'eglugerð bandalagsins á-
kvæði, og framfylgja gerðum
Shirley Temple
orðin stór.
Shirley Temple er nú komin
fram aftur og tekin að leika í
kvikmyndum. Hún er nú orðin
myndarleg stúlka og er meira
að segja búin að fá fyrsta koss-
inn á ihvíta léreftinu. Þóttu það
liin mestu tíðindi vestra. Hér
sést hún dansa. við pilt, sem
beitir Earl Miller, og virðist
nna sér vel á háu hælunum.
samningum og alþjóðalögum.
Þetta var sköruleg yfirlýs-
ing frá fámennri. og fátækri
þjóð, sem hafði aðeins 50.000
manna her, veikan lofther og
engan herflota. Auk þess var
ein hin ihættulegasta og út-
breiddasta landráðastarfsemi í
í heimi rekin í landinu.
Samt spyrja margir; hvortt
stríðsyfirlýsing Mexikó á hend-
ur öxulríkjunum sé í raun og
veru nokkuð annað en djarfleg
hvatning til Bandaríkjanna.
Þessari spurningu verður að
svara þannig, að hér sé um
miklu meira og merkilegra að
ræða. Stríðsyfirlýsingin færir
ef svo mætti segja, Bandaríkin
2,460 mili^mð með stiþndum
fram ,nær Panama-skurðinum,
og það er mikilsvert í vörnum
íýdræði^ins, að honum verð^
ihægt að halda.
Auk :þess tryggir hún Banda-
ríkjimum aðgang að tuttugu og
tveimur höfnum, sem fara má
úr til árása á kafbáta og víkinga
skip. Mikilsverðastar iþessara
flotahafna eru Aoapulco, Manz-
anillo; Magdalena, Bay, Vera
Cruz og Tampico.
En nú er frá því að segja, að
þótt megnið af mexikönsku þjóð
inni sé bláfátækt, er land þeirra
auðugt. Þama er framleitt
mikið af olíu heimsins, 33 af
hundraði af öllu silfri, 2 af
hundraði af gullinu, og málm-
framleiðsla þeirra er yfirleitt
mjög góð.
Kaupskipaflotinn var 1939 56
skip með smálestatölu, sem nam
38,373. En skipunum fjölgaði
við töku öxulríkjaskipa í mexi-
könskum höfnum.
LfOks hefir stríðsyfirlýsing
Mexikó losað Bandaríkin við
allar áhyggjur af innrás úr
þeirri átt.
Slík innrás var vel hugsan-
leg. Hún var bollalögð af Þjóð-
verjum í síðasta stríði, og 16.
janúar 1917 símaði Zimmer-
mann; þýzki utanríkisráðherr-
ann til þýzka sendiherrans í
Mexikó, von Eckhardt, og bað
hann að hefja strax samninga
við Mexikó um innrás í Banda-
ríkin. Von Eckhardt fékk heim-
ild til að bjóða Mexikó ríkin
Texas, Nýja Mexikó og Arizona
fyrir góða samvinnu.
Sendiherrann svaraði og
spurði hvort Þýzkaland gæti
lagt itil skotfæri. Hann féjdc
skifpun, um að athuga hvej*s
konar skotfærum og vopnum
væri þörf á, og eins að ákveða
höfn í Mexikó, sem þýzkt skip
gæti komiö til, undir fölsku
flaggi.
Um sömu mundir sendi þýzki
herfulltrúinn í Mexikó þeim
boð, að ibófinn Panco Villa
væri við því foúinn, að taka á
móti þýzkum vopnum.
En þessi áætlun, sem átti að
vera meistarasmið þýzkrar
stjómmálakænsku, fór alger-
lega út um þúfur.
Síðan 1933, að Hitter kom til
valda hefir fimmta herdeild
nazista unnið látlaust í Mexikó.
Göbbels hefir einskis látjð ó-
freistað til að útbreiða áróður
sinn, í blöðum, útvarpi og fé-
lögum. Það átti að vinna Mexi-
kó á band Þjóðverja. En Mexi-
kó-menn hafa ekki bitið á agn-
ið og verið trúir sögu sinni.
En saga þeirra er stórkost-
leg. Upphaf hennar er að finna
hjá Mayum, sem er ein elzta
menningarþjóð, sem þekkist.
Þá kom ríki Astekanna.
Síðastur hinna mjklu Asteka
var Montesuma, einkennilegur
maður. Hann vissi ekki, að
að hann gtti aðeins skammt
skeið fyrir höndum, því að
Herman Cortes og liðssveitiir
hans kollvörpuðu ríki hans.
Fífldirfska og hreysti þessara
innrásarmanna hafði æ síðan
mikil áhrif á Mexikóbúa. Þeir
komu með aðeins sextán hesta,
(sem Indíánar héldu að væru
kentárar) og þeir voru sjálfir
aðeins 632. Samt brenndu þeir
flota sinn, svo að iþeir ættu sér
engrar undankomu auðið og
svo lögðu þeir landið undir sig.
Frá 1521 til 1882, þegar
Mexikó varð sjálfstætt, var því
stjómað af Spánverjum, en
litlu fyrir endalok spænsku
yfirráðanna kom fram með
Mexikó-ibúum maður, sem
reyndist hæfur til að hrífa
hugi landa sinna.
Sá maður var faðir Hidalgo,
sem stjómaði mótspymu gegn
franskri innrás, en var svikinn
og, skotinn, sem uppreisnar-
maður.
Næsti þjóðarleiðtoginn var
Juarez, en foreldrar hans
voru hreinir Zapotec-Indíánar.
Frakkneskar hersveitir Maxi-
milians, gervikeisara Napo-
leons IH., hröktu hann fast að
landamærum Bandaríkjanna,
her hans var dreifður og stjóm
hans peningalaus, en samt barð-
ist hann áfram og neitaði að
viðurkenna það, að föðurland
foans væri sigrað.
Juarez hrósaði sigri um síðir.
Hann vamð forseti, og þegar
hann féll frá hafði hann unnið
stórvirki fyrir uppeldi og vel-
ferð Indíananna.
í stað hans kom Diaz, sem
var líka af Indíána-ættum.
Takmark ihans var samræmd
stjórn, öryggi almennings, lag-
færing fjánhagsins og framfarir
í vegagerð, verksmiðjum og
járnbrautum .
Diaz hóf Mexikó til álits,
hann sat lengi, allt til 1911, en
stjórn hans varð æ afttrrhalds-
samari, og loks var hann neydc.
ur til að hverfa frá völdum.
Nú varð Mexikó byltinga-
sinnað og framfarirnar jukust.
1915 lýsti Carranza forseti
stefnu sinni: „Þjóðin verður
jafnan að eiga rétt til þess að
setja eignum einstaklinga þau
takmork, sem almenningshagur
krefur.“ Og Emiliano Zapata
skapaði heróp þjóðarinnar, þeg-
ar (hann reið um f jöllin á kol-
svörtum jó og sagði við alla
Mexikóbúa: „Það er betra að
deyja standandi en lifa á fonján-
nm,“
Síðastur hinna miklu við-
Stúlkan^og fallhlífin.
Þessi stúlka heitir Adeline Gray og er 24 ára. Þegar myn
var tekin, var hún nýbúin að stökkva úr fallhlíf, sem g.
var úr nylon, en venjulega eru þær úr silki. Hún stökk
700 m. hæð, og var þetta í fyrsta sinn, sem slík fallh.
var notuð.
reisnarmanna í Mexikó var
Cardenas hershöfðingi fyrr-
verandi forseti, sem stefndi að
því að skipta jörðunum milli
hinna jarðnæðislausu. Undir
stjóm hans voru eignir sautján
stærstu olíufélaganna teknar
eignarnámi. Það stofnaði til á-
greinings, sem nú foefir verið
sætzt á við Bandaríkin og nærri
því að fullu við England. Þeg-
ar foonum var sagt, að olíufé-
lögin hefðu hagað sér þannig,
sem óviðeiagndi væri fyrir heið
ur Mexikó, svaraði hann djarf.
lega:
„iSegið þeim, að ef olian okk-
ar stendur í vegi fyrir þjóð-
heiðrinum, skuli olíulindirnar
verða forenndar.“
Frímann og knattspyrnumálin. — Bréf frá „Snorra
Sturlusyni frá Seyðisfirði fyrir hönd frjálsra ís-
lendinga.“
1 BÍMANN HEIiGASON heídur að skilja, að Alþingi hafí stöðvað
bersýnilega að ég hafi lagt
blessun mína yfir bréf „Vallsæk-
ins“, sem ég birti nýlega. Sam-
kvæmt því ætti cg líka að hafa
lagt blessun mína yfir svarbréfið
frá „Gömlum knattspymumanni“.
SANNLEIKURINN ER SÁ að ég
þarf alls ekki að hafa tékið neina
afstöðu til allra bréfa sem ég birti,
en þó að ég álíti að efni bréfanna
eigi erindi til almennings. Mér
finnst líka að bréf „Vallsækins“
hafi hrist dálítið upp í knattspymu
málum, vakið umtal og deilur —
og það álít ég ekki nema gott.
OG SVO BIRTI EG HER á eftir
hneysklisbréf frá Snorra Sturlu-
syni frá Seyðisfirði og segist hann
skrifa fyrir hönd frjálsra íslend-
inga. Hygg ég að þetta bréf hans
muni, ekki síður en bréfin, sem ég
birti frá hctoum í fyrra, vekja
gremju í brjóstum sumra og aðdá-
un annarra. Bréfið er svohljóðandi:
„FJÓRIR ALÞINGISMENN hver
úr smuih stjórnmálaflokknum hafa
borið fram þmgsályktimartillögu
þess efnis, að reist verði drykkju-
mannahæli hið bráðasta. Telja má
víst, að tillaga þessi verði sam-
þykkt, Goodtemplarar munu ef-
laust verða mjög ánægðir með
þessi málalok, sem eðUlegt er Það
er þeirra sigur. Þó tel ég þetta ekki
glæsilegasta sigur templara“.
„STÆRSTI SIGUR þeirra er sá,
er þeir stöðvuðu framkvæmd á-
fengislaganna eftir að þau höfðu
verið í gildi og framkvæmd um
nokkurra ára skeið og gefist frá-
bærlega vel. (Svol) Það er ekki svo
framkvæmd áfengislaganna eða
breytt þeim eða fellt úr gildi að
fullu og öllu. Nei, nei, þau eru í
gildi á pappírnum! Nú er mér
spum, hvenær ætla templarar að
stöðva framkvæmd hegningarlag-
anna, kosningalaganna, réttarfars-
laganna, o. s. frv., o. s. frv, Er ekki
kominn tími til þess, templarar góð
ir, þið virðist ráða öUu“.
„NÚ ER BARIST í heimi hér um
einræði og lýðræði. Templarar eru
ei nræÚissmnar. Þeir, þessar fáu
sálir, vilja ráða öllu um áfengis-
málin. Þeir segja: Vér einir vit-
um. Vér einir skulum ráða, þið,
allur almenningur, hlýðið! Hinir
mörgu skulu hlýða hinum fáu.
þessum einræðissinnuðu mönnum,
templurunum, sem hættulegir eru
öllu sönnu lýðræði, vil ég benda á
í fullri alvöru að Churchill, einn
skelleggasti formælandi lýðræðis-
ins ,hefur aldrei verið stórkapilán
eða stórtemplar, hann hefur ætíð
farið vingjarnlegum orðum um á-
fengið, aldrei slegið hendi gegn
góðu víni og þó, þrátt fyrir allt,
verið fær um að afkasta meiru en
nokkur templari nokkurntíma hef-
ir gert nokkursstaðar. Jósep Stalin,
sá mikli félági og verkalýðsvinur,
brosir aldrei hlýlegar en þá, er
hann sér vín glampa í skál; enda
er Jósep fæddur og uppaUnn í
Georgíu og kann því gott vín að
meta“.
„SNÚUM VIÐ OKKUR hinsveg-
ar að einræðislöndunum þá sjáum
við fljótt, að það er staðreynd að
templarar eru einræðissinnar.
Hinn segulmagnaði foringi Þjóð-
Prh. á 6. siöu.