Tíminn - 19.10.1963, Blaðsíða 14

Hitlers og um leið svipt hann
öllum hans hernaðarsigrum. Þet'ta
voru hinar kvalafullu hugsanir
Hi'tlers eftir Miinchenarfundinn,
eins og sjá má í þýzkum skjölum.
„Mér var ljóst frá fyrstu stundu“,
sagði hann síðar í trúnaði við hers
höfðingja sína, „að óg gat ekki
orðið ánægður eneð Súdeta-Þjóð-
verja l'andsvæðin. Það var aðeins
hluti af lausninni".
Nokkrum dögum eftir fundinn
í Miinchen hóf einræðisherrann að
vinna að áætlun til þess að geta
framkvæmt heildarlausnina. og
á skömmum t'íma gerði hann út
um örlög allrar Tékkóslóvakíu og
sneri sér síðan að Póllandi.
Röðin komin að Póllandi
Tæpum mánuði eftir Munchen-
ar-fundinn, eða 24. október 1938,
var Ribbentrop gestgjafi í þriggja
stunda hádegisverði, sem haldinn
var fyrir Józef Lipski, pólska
Sendiherrann í Berlín, í Grand
Hotel í Bercht'esgaden. Pólland
hafði eins og Þýzkaland, og reynd
ar með þegjandi samkomulagi
þess, tekið sneið af tékknesku
landi. Viðræðurnar yfir hádegis-
verðinum fóru fram, eins og seg-
ir í skýrslu þýzka utanríkisráðu-
meytisins, „í mjög vinsamlegum
tón“.
En samt sem áður lét þýzki ut-
anríkisráðherrann ekki mikinn
tíma fara til spillis, og komst
fl'jótt að efninu. Tími var til kom-
inn, sagði hann, að almennt sam-
komulag yrði gert milli Þýzka-
lands og Póllands. Nauðsynlegt
var fyrst af öllu, hélt hann áfram,
„að ræða við pólsku stjórnina um
Danzig“. Hún skyldi „snúa aftur“
til Þýzkalands. Ribbentrop sagði
einnig, að rikið óskaði eftir að
byggja stórkostlegan akveg
t'veggja spora járnbrautarlínu yf-
ir pólska hliðið, til þess að tengja
Þýzkaland við Danzig og Austur-
Prússland. Þetta hvort tveggja
yrði að vera undanþegið lögsögu
Póllands. Og að lokum óskaði
Hitler eftir, að Pólland gengi í
sambandið gegn Rússlandi. Gegn
öll'um þessum ívilnunum myndi
Þýzkaland vera fúst til þess að
framlengja pólsk-þýzka sáttmál-
ann um tíu til t'uttugu ár og
tryggja landamæri Póllands.
Ribbentrop lagði á það áherzlu,
að hann.færði þetta vandamál nú
í tal „í algerum trúnaði". Hann
stakk upp á, að sendiherrann gæfi
Beck utanríkisráðherra skýrslu
sína „munnlega — þar sem ann-
ars væri mikil hætta á, að frétt-
irnar kæmust lengra, sérstaklega
til blaðanna". Lipski lofaði að
gefa stjórninni í Varsjá skýrslu,
en varaði Ribbentrop við því, að
persónulega sæi hann „enga mögu
leika“ á því, að Danzig yrði aftur
fengin Þýzkalandi. Hann minnti
þýzka utanríkisráðherrann enn
fremur á tvo atburði, sem nýlega
hefðu gerzt — 5. nóvember 1937
og 14. janúar 1938 — þegar Hitler
hafði / í eigin persónu fullvissað
Pólverja um, að hann myndi ekki
styðja nokkrar breytingar á Dan-
zig-samþykktinni. Ribbentrop
sagði, að hann vildi ekkj svara
þessu núna, en ráðlegði Pólverj-
um „að hugsa málið“.
St'jórnin í Varsjá þurfti ekki
langan tíma til þess að gera þetta
upp við sig. Viku síðar, 31. októ-
ber, sendi Beck utanríkisráðherra
nákvæm fyrirmæli til sendiherra
síns í Berlín um það, hvernig
svara skyldi Þjóðverjum. En það
var ekki fyrr en 19. nóvember,
sem sá síðarnefndi hafði fengið
viðtal við Ribbentrop — nazistinn
vddi auðsjáanlega, að Pólverjar
veltu svarinu vel' fyrir sér. Svarið
var neiíandi. Sem vott um skiln-
ing á málinu voru Pólverjar fús-
ir að lát'a pólsk-þýzkan samning
um stöðu Danzig koma í staðinn
fyrir tryggingu Þjóðabandalagsins
á stöðu þessa fríríkis.
„Önnur lausn“, skrifaði Beck
í skýrslunni, sem Lipski las fyrir
Ribbentrop, „og sér í lagi nokkur
tilraun til þess að innlima borg-
ina í ríkið, mun óhjákvæmilega
leiða til árekstra11. Og hann bætti
við, að Pilsudski marskálkur, síð-
ar einræðisherra í Póllandi, hefði
varað Þjóðverja við því árið 1934,
á meðan á viðræðunum stóð varð-
andi samninginn milli landanna,
að „Danzig-málið væri bezti mæli-
kvarðinn á það, hvað Þýzkaland
hefði í huga gagnvart Póllandi'1
Slíkt svar var ekki Ribbentrop
að skapi. „Ilann harmaði afstöð-
una, sem Beck hafði tekið“, og
sagði Pólverjum, að það væri
„þess virði að athuga vandlega
tillögur Þjóðverja“.
Svar Hitlers við afsvari Pól-
verja varðandi Danzig var áhrifa-
meira. Fimm dögum eftir fund
þeirra Ribbentrops og Lipski, þ. e.
24. nóvember, gaf hann út nýjar
leiðbeiningar til yfirmanna herj-
anna.
Aljgert leyndarmál.
Foringinn hefur skipað: Fyrir
utan atriðin þrjú, sem nefnd eru
í fyrirskipununum frá 21. október
1938, skal nú einnig hefja undir-
búning til þess að gera kleift að
þýzkar hersveitir geti hernumið
fríríkið Danzig öllum að óvörum.
Undirbúninginn á að fram-
kvæma á eftirfarandi hátt: Tilbú-
in uppreisn leiðir til hernáms
Danzig, og tilbúnar stjórnmálalega
heppilegar aðstæður, ekki styrj-
öld gegn Póllandi . .
Hermönnunum, sem notaðir
verða í þessum tilgangi, má ekki
einnig vera ætlað að hernema
Nemelland þannig að hægt sé að
framkvæma hernámið á báðum
stöðum samtímis, ef nauðsyn kref
ur. Sjóherinn á að aðstoða land-
herinn með því að gera árás af
sjó um leið og landherinn fram-
kvæmir sínar aðgerðir . . . Það
verður að vera búið að senda inn
skýrslu um þær greinar herjanna,
sem taká eiga þátt í þessu 10.
janúar 1939.
Enda þótt Beck hefði aðeins
varað við því, að tilraun af hálfu
Þjóðverja til þess að taka Danzig
209
myndi „óumflýjanlega" leiða til
árekstra, þá fullvissaði Hitler nú
sjálfan sig um, að þet'ta væri hægt
án styrjaldar. Nazistar í borginni
sjálfri stjórnuðu henni, og þeir
tóku nú við skipunum frá Berlín,
eins og Súdetarnir höfðu áður
gert. Það yrði ekki erfitt að koma
af stað „tilbúnu uppreisnar"-
ásíandi þar.
Því var það, þegar árið 1938
var að renna út, árið, þegar Aust-
urríki var tekið, án þess að ein-
um einasta blóðdropa væri út-
hellt, og sömuleiðis Súdetahéruð-
in, að Hitler var önnum kafin'n
við að undirbúa áframhaldandi
landvinninga: Það sem eftir var
af Tékkóslóvakíu, Memel og Dan-
zig. Það hafði verið auðvelt að
auðmýkja þá Schuschnigg og
Benes. Nú var röðin komin að
Beck.
Samt var foringinn ekki tilbú-
inn til þess að veita pólska utan-
ríkisráðherranum þá meðferð,
sem hann hafði veitt Schuschnigg
og var í þann veginn að veita
Hácha, þegar Pólverjinn kom til
þess að hitta hann í Berchtesgad-
en skömmu eftir nýárið — 5. janú-
ar 1939. Fyrst varð að útrýma því,
sem eftir \rar af Tékkóslóvakíu.
Eins og leynilegar fundargerðir
sýna, bæði þýzkar og pólskar, var
Hitler í bezta samvinnuskapi.
Hann var ,,fús“, byrjaði hann, „að
gera allt fyrir Beck“. Var nokk-
uð „sérstakt“, spur|Si hann, sem
hvíldi ó hjarta pólska utanríkis-
ráðherrans? Beck svaraði, að hann
væri að hugsa um Danzig. f Ijós
kom, að- sama máli gegndj um
Hitler.
„Ðanzig er þýzk“, minnt'i for-
inginn gest sian á, „verður alltaf
þýzk og mun fyrr eða síðar verða
hluti af Þýzkalandi". Hann lofaði
því samt, að ekkert það yrði gert
50
— sagði hún — ég elska þig ekki
nóg til að giftast þér. Eg efast
um, að ég hafi nokkui-n tíma gert
það. Þetta var skyndihrifning. Þú
varst svo ólíkur öllum þeim mönn-
um, sem ég hafði þekkt, en sú ást,
sem ég bar til þín, var aðeins á
yfirborðinu, hún var ekki varan-
leg.
— Er það einhver annar? Hann
reyndi að hafa vald á rödd sinni,
en hún heyrði að það vottaði fyr-
ir afbrýðisemi í rómnum.
— Kannski, hvíslaði hún.
— Ó, Gail. Hann tautaði hálf-
kæfðri röddu: — Eg held, að ég
viti hver hann er.
Hún leit á ha'.m og það voru
tár í augum heninar. — Við skul-
um ekki tala meira um þetta í
kvöld, Brett. Já, ég elska annan
mann. Hún sagði aftur ofurlágt:
— Fyrirgefðu, Brett.
Svo flýtti hún sér inn í her-
bergi sitt, og læsti svaladyrunum
að baki sér.
22. KAFLI,
Tom Manning setti mikinn
skrípaleik á svið, en sannanirnar
hlóðust upp gegn honum. Eftir
grátbeiðni Bretts gafst hann loks
upp og játaði. Gail hafði náð sam
bandi við John Tamm, og reynd-
ist honum auðvelt að sanna, að
Tom Manning hefði verið starfs-
félagi föður hennar og náinn vin-
ur. Síðar kom hann frá, Maccao
með þeim til að yfirheyra Mann-
ing.
— Það var ekki ætlun mín að
láta myrða Gail, sagði Tom Mann
ing eymdarlega. Hann var nú
eymdin sjálf uppmáluð, gersigr-
aður maður. — Það voru alls ekki
fyrirskipanir' mínar. Hsung átti
að fara með ykkur án þess að ykk
ur væri kunnugt um það. Hann
átti að gæta vegabréfanna og sjá
um að ekkert kæmi fyrir þau og
að þau kæmust í réttar hendur.
Hann hafði engin fyrirmæli um
að ráðast á Gail. Það gerði hann
á eigin ábyrgð. Karlræksnið er
svo trúr mér og mínum hagsmun-
um, að hann brá skjótlega við
og réðst á stúlkuna.
— En senduð þér hann ekki til
herbergis míns til að myrða mig
meðan ég var sofandi í rúminu?
spurði Gail rólega.
Andlit hans afmyndaðist, hann
virtist enn þá eldri og niðurbeygð
ari. — Eg gaf honum ekki fyrir-
skipun um að drepa yður, heldur
veita yður smáskeinu, svo að þér
þyrðuð ekki annað en hætta leit-
inni að manninum, sem þér héld-
uð, að hefði svikið föður yðar
í hendur Japana og rænt síðan
eignum hans.
Tom Manning sat við skrifborð
sitt og hvíldi höfuðið í höndum
sér. Hann vissi, að hann átti í
vændum langa fangelsisvist. Svo
margt hafði verið dregið fram í
dagsljósið, svo margt sem auðvelt
var að sanna. Hann vænti sér ekki
lengur mlskunnar.
— Þér voruð sá „vinur“, sem
sveik föður minn, ekki satt, hr.
Manning? Gail bar spurninguna
fram rólega, en hún varð að beita
ýtrustu kröftum tll að geta talað
stlllilega.
Tom Manning hikaði við og
Brett hrópaði hásum rómi: —
Frændi, í guðanna bænum, segðu
sannleikann! Hvern sem þú hefur
svikið, hvað sem þú hefur gert,
reyndu bara ekki að ljúga að okk
ur. Eg mun standa við hlið þér.
Svo mikið skulda ég þér.
Tom sagði hörkulegri röddu: —
Jú, ég lét óvinina fá nafn Hectors
Stewarts; en ekki til að geta hrifs
að undir mig eignir hans. Það
gerði ég ekki fyrr en síðar. Og
þegar faðir yðar hafði ó annað
borð verið handtekinn, varð ein-
hver að taka við eigum hans, ella
hefði hann misst þær.
— Og hvers vegna svikuð þér
föður minn? spurði Gail og rödd
hennar skalf.
Hann leit undan. Hann sagði
eymdarlega:
— Japanir lofuðu mér, að ef ég
gæfi þeim upp nöfnin á nokkrum
mönnum, sem væru að undirbúa
flótta, skyldu þeir ekki skerða
hár á höfði mér, meðan á hernám
inu stóð. Eg var sjúkur maður
þá, ég óttaðist að ég yrði annars
settur í fangabúðir. Eg vissi að
það myndi ríða mér að fullu. En
sem laun fyrir þessi nöfn fékk ég
að dvelja um kyrrt á heimili mínu
og ekkert eftirlit var haft með
mér öll hernámsárin. Eg held
ekki, að neinn hafi vitað það, en
ég er viss um, að Wong grunaði
það. Hann hefur alllaf verið fjand
maður minn, alveg síðan það gerð
ist — vinur minn á yfirborðinu,
en hann hefur alltaf unnið gegn
mér.
— Undirbjugguð þér árásina á
hann? spurði Gail.
— Það getur verið, að ég hafi
ófús orðið ábyrgur fyrir henni,
sagði hann og neri hendur sínar
í angist — Eg var flæktur inn í
nokkur hneykslismál og ég sagði
við suma félaga mína, að ég héldi
að Wong vissi of mikið um okk-
ur og ég áliti að hann gæti leit-
að til yfirvaldanna þá og þegar.
Mér varð mikið um. þegar mér
bárust fréttir af tilræðiíiu við
hann og ég ásakaði sjálfan mig,
ep samt fannst mér ég ekki bera
þar sök á. Sem betur fer er hann
á góðum batavegi.
Það var þögn. Hank ræskti sig.
— Þér og samstarfsmenn yðar
verða dregnir fyrir dóm vegna
vegabréfasvika ug settir í gæzlu-
varðhald. Síðan munu fleiri ákæ>i
ur koma fram. Eg veit ekki hvað
ungfrú Stewart hyggst gera vegna
þess að þér hrifsuðuð á ólöglegan
hátt undir yður eigur föður henn-
ar.
Tom Manning pataði örvænting
arfullur út í loftið.
— En ég mun afhenda henni
allar eigur hennar. Fyrirtækið er
nú rekið undir nafninu Ashworth
& Co. Það er miklu stærra nú en
þegar faðir hennar átti það. Eg
hef byggt það algerlega upp og
margfaldað eignir hennar Eg
mun á löglegan hátt afhenda
henni það aftur, En þess vegna
vildi ég líka, að Brett kvæntist
henni, svo að ég gæti gefið henni
það sem brúðargjöf. Ungfrú Ste-
wart mun verða mjög auðug ung
kona.
' Hank sneri sér að henni og
spurði hljóðlega:
— Hyggizt þér teggja fram
ákæru gegn honum vegna þjófn-
aðar á eigum yðar og morðtil-
raunar Eg tel, að þér séuð í full-
um rétti til að gera það
Brett horfði á hana. laglegt and
lit hans var tekið og þreytulegt
eins og andlit frænda har.s Húr
leit undan og þagði fáeinar mín-
útur. Hún minntist næturinnar
voðalegu, þegar þau nauðlentu á
fjallinu í Persíu, þegar hann hafði
verið við hlið hennar alla nóttina
og hjálpað henni, hún mundi vin-
áttu hans í hennar garð síðan og
hún vissi, að hann elskaðj hana
enn.
Að lokum sagði hún:
— Þótt ég geti aldrei fyrirgefið
frænda þínum allt, sem hann
gerði foreldrum mínum, þá mun
ég — þín vegna, Brett, ekki bera
fram ákæru — ef mér verða af-
hentar eignir mínar. En aðeins
þín vegna. Hr. Manning er gam-
all og hann mun þurfa að svara
til saka fyrir nógu margt, þegar
þar að kemur.
Brett kom til hennar og stóð
víð hlið hennar.
— Þakka þér fyrir, Gail, þakka
þér fyrir elskan mín, sagðj hann
brostinni röddu.
Tom Manning leit einnig á hana
og sagði:
— Eg gat ekki vænzt slíkrar
göfugmennsku af yðar hálfu. Eg
sveik foreldra yðar, ég hef reynt
að vjnna yður tjón. Þér getið ekki
sýnt mér :’íka miskunn.
— En þér voruð góður við
Brett og elskuðuð hann og tókuð
hann að yður munaðarlausan,
sagði hún hæglátlega. — Og ég
vona. að við Brett getum verið
vinir áfram Það gætum við ekki.
ef ég réðist á liggjandi mann.
— Eg þakka yður af heilum
1M
TÍMINN, laugardaginn 19. október 1963 —