Tíminn - 01.12.1963, Blaðsíða 4

;;::::t:::::i:i:i:i:i:;:i:;:i:i:::;:::::>:;:;:; íiWíSíý-ýiiíiýi
i£g$£i ÖG SKRAFAO \§ □G SKRAFAÐ iiii»«iiiiiii
: * - Siliii
Minnkandi kvíði
UM SEINUSTU helgi, voru
menn harmi lostnir og kvíðnir
um framtíðina vegna hins
sviplega fráfalls Kennedys for
•seta. Enn er þessi hörmulegi
atburður mönnum ferskur í
minni og söknuðurinn mikill
vegna fráfalls hins glæsilega
leiðtoga, sem svo miklar von-
ir voru tengdar við. Kvíðinn
er hins vegar nokkru minni.
Maður k.emur í manns stað og
hinn nýi forseti, Lyndon B.
Johnson, hefur þegar sýnt
það, að hann er líklegur til að
halda uppi merki Kennedys
með festu og skörungsskap.
Alveg sérstaka ánægju hefur
það vakið, að í ræðu þeirri,
sem hann flutti á Bandaríkja
þingi síðastl. miðvikudag, lýsti
hann ekki aðeins eindregnum
stuðningi við jafnréttisstefnu
Kennedys, heldur hvatti þing
ið til þess að láta það ganga
fyrir öllu öðru að samþykkja
jafnréttissfrumvarp hans. Á
öðrum sviðum lýsti hann einn
ig ákveðnum stuðningi við
stefnu Kennedys.
Það hefur ekki sízt dregið
úr kvíðanum, að Johnson hef
ur lýst yfir eindregnum stuðn-
ingi við utanríkisstefnu Kenn
edys, enda er það létt verk
fyrir Johnson, þvi að hann
hefur átt drjúgan þátt í að
móta hana. Stuðningur Banda
ríkjanna við Sameinuðu þjóð
irnar og vanþróuðu löndin
mun haldast óbreyttur og efl-
ing vestræns samstarfs mun
verða engu minna takmark
Bandarikjastjórnar en áður,
Þá mun ekki lagt minna kapp
á það en áður að bæta sam-
búðina milli austurb og vest-
urs og hafa hin fyrstu skipti
hins nýja forseta og valda-
manna Sovétríkjanna verið
hin vinsamlegustu.'
Allt hefur þetta hjálpað til
að draga úr hinum mikla
kvíða og óvissu, sem ríkti
allra fyrstu dagana eftir frá-
fall Kennedys.
Samningarnir
Enn hefur litlu þokað áleið-
is í þeim samningum,. sem ný-
lega hófust milli atvinnurek-
enda og launþegasamtakanna
og á a"ð verða lokið fvrir 10.
desember. Allmargir viðræðu-
fundir hafa verið hairtnir', en
lítið gerzt annað þar en það,
að fulltrúar atvinnurekenda
hafa sagt, að þeir gætu ekki
fallizt á neina kauphækkun,
en fulltrúar launþega hafa
hins vegar haldið fram kröf-
um sínum. Þessi ósveigjanlega
afstaða beggja byggist á því,
að ríkisstjórnin hefur enn
engu svarað þessum aðilum
um þær fyrirgreiðslur, sem
þeir hafa farið fram á. Hún
hefur ekki gefið launþegum
nein teljandi fyrirheit um
kjarabætur, er gætu gert þeim
mögulegt að draga úr kaup-
kröfunni. Hún hefur ekki held
ur gefið atvinnurekendum fyr
irheit um aðgerðir, sem gætu
gert atvinnuvegunum mögu-
legt að rísa undir hækkuðu
kaupgjaldi. Meðan ríkisstjórn
in svarar ekki neinu um þessi
mál, halda bæði fulltrúar at-
vinnurekenda og launþega að
sér höndunum. Samninga-
fundirnir verða því þóf eitt.
Eins og Framsóknarmenn
hafa bent á, hefur ríkisstjórn
in mikla möguleika til að
greiða fyrir lausn þessara
mála, m. a. með lækkun vaxta,
útflutningsgjalda og tolla. —
Hún telur þetta hins vegar
stríða gegn íhaldsstefnunni.
Þess vegna þrjózkast hún við
og aðhefst ekki neitt.
Hættuleg fyrir-
ætlun
Hið eina nýmæli í efnahags-
málum, sem hefur komið frá
ríkisstjórninni að undanförnu,
er frumvarp um að auka enn
frystingu Seðiabankans á
sparifé, eða í 25% úr 15%.
Þetta frumvarp er ný sönn-
un þess, að ríkisstjórnin er
við sama heygarðshornið. Af-
leiðing þess, ef slíkt frumvarp
yrði samþykkt, yrði óhjá-
kvæmilega minni sparifjár-
söfnun í bönkum og'sparisjóð
um og aukið svartamarkaðs-
brask með peninga. Þegar
frystingin lamar viðskipta-
bankana orðið svo mikið, að
þeir geta ekki lengur haldið
uppi eðlilegum útlánum, afla
menn sér lánsfjár eftir
öðrum leiðum. Þetta sést.
þegar glöggt á' mihh'kandi
sparifj árinnlögum, erí; hvað
verður þá, ef frystingin verð-
ur enn aukin. Sennilega er
það ekki ætlun stjórnarinn-
ar og ráðunauta hennar að
draga með þessum hætti úr
sparifjársöfnun, heldur að ná
sparifénu úr umferð til þess
að geta þrengt meira að fram
kvæmdum á eftir. En hér eins
og oftar, eru ráð hennar sein
heppileg og verka öfugt við
það, sem þeim er ætlað.
Ellilaunin
Ríkisstjórnin sýndi það með
kaupbindingarfrumvarpi sínu
á dögunum, að hún teiur það
meginundirstöðu stefnu sinn-
ar, að haldið sé niðri hlut
láglaunafólksins í þjóðfélag-
inu, því að anr.ars sé ekki
hægt nð tryggja aðstöðu og
forgangsrétt „aflaklónna“ og
,,máttarstólpanna“, sem hún
ber mest fyrir brjósti. Þótt
ríkisstjórnin væri neydd til
þess að hætta við þetta frum-
varp sitt, er stefna hennar
bersýnilega óbreytt. Það sést
bezt á því frumvarpi um
hækkun ellilauna og fleiri
tryggingalauna, er hún lagði
fyrir Alþingi í síðastl. viku.
Venjan hefur verið að hækka
ellilaunin í samræmi við
hækkanir á launum opin-
berra starfsmanna og þvl
hefðu þau átt að hækka nú
JOHNSON OG MIKOJAN
um 40%. Stjórnin leggur hins
vegar til að þau hækki aðeins
um 15%, en það svarar ekki
til helmingsins á þeirri aukn-
ingu framfærslukostnaðar,
sem orðið hefur siðan í apríl í
vor. en þá afgreiddi Alþingi
ný almannatryggingalög, sem
mjög var hampað fyrir kosn-
ingar. Minni hefði hækkunin
ekki mátt v.era en að gamla
fólkið héldi því, sem því vbru
gefin svo fögur fyrirheit um
síðastl. vor. Síðan hefur dýr-
tíðin vaxið um 12%, en elli-
launin nema um 40% af fram
færslukostnaðinum. Á þessi
40% hans fæst 15% hækk-
un, en ekkert á 60 prósentin.
Ef gamla fólkið ætti að fá
dýrtiðaraukninguna, sem orð-
ið hefur síðan í ágúst, bætta,
þyrfti hækkun ellilauna allt-
af að vera yfir 30% .
En stjórnin skammtar því
15%. Þannig verður hlutur
margra þeirra, sem lakast eru
staddir, gerður mun verri en
hann var fyrir kosningarnar
í vor.
Versnað síðan 1958
í umræðum, sem urðu um
þetta mál á Alþingi síðastl.
fimmtudag, var sýnt fram á
með glöggu dæmi, að hlutu"
gamla fólksins hefði versnað
verulega síðan 1958. Þá námu
ellilaunin 45% af dva’arkostn
aði á hinni almennu deild
elliheimilisins Grundar í
Reykjavík, en nú nema þau
ekki nema 39% af honum.
Ef rétt hefði verið á mál-
um haldið, ætti hlutur gamla
fólksins að hafa batnað veru-
lega síðan 1958, því á þeim
tíma, sem síðan er liðinn,
hafa þjóðarframleiðslan og
þjóðartekjurnar vaxið veru-
lega, m.a. vegna þeirrar upp-
byggingar, sem hafði verið
gerð á árunum þar á undan,
og þeir, sem nú fá ellilaunin,
höfðu átt sinn þátt í að fram-
kvæma. Þetta fólk hefði vissu
lega átt skilið að fá starf sitt
þakkað með því að hljóta
aukna hlutdeild í arðinum af
þessu starfi þess. Svo hefur
hins vegar ekki orðið heldur
hefur hlutur þess versnað.
Ríkisstjórnin hefur hjálpað
„aflaklónum“ og „máttar-
stólpunum" til að hrifsa til
sín hinn ríflegri hlut.
Málþóf ráðherr-
aona
í sambandi við umræður
á Alþingi um tillögu Fram-
sóknarmanna um nýja þjóð-
hagsáætlun. hefur sá óvenju-
legi atburður gerzt, að ráð-
herrarnir hafa keppzt við að
halda uppi miklu málþófi, svo
að eigi kæmust þar aðrir að.
Þetta málþóf hófst með því,
að Gylfi Þ. Gislason flutti
lanéa ræðu um landbúnaðar-
mál, þar sem hann lýsti yfir
því, að bændum bæri að
fækka og minnka bæri aðstoð
við landbúnaðinn til þess að
koma þvi í framkvæmd. Þessu
til stuðnings fór hann með
ýmsar talnafirrur um land-
búnaðinn. Eftir að Gylfi hafði
flutt þessa ræðu, hélt B.iarni
Benediktsson ræðu, þar sem
farið var um landbúnaðinn
ýmsum fögrum orðum, en
skoðun Gylfa þó síður en svo
mótmælt. Eftir það var fundi
frestað, en þegar málið var
svo tekið fyrir að nýju, tók
Ingólfur Jónsson til máls og
hélt nýja landbúnaðar-
ræðu og talaði allan fundar-
tímann.
UM MENN OG MÁLEFNI
Mikla athygli vakti það, að
þrátt fyrir ýmis faguryrði um
landbúnaðinn, andmælti Ing
ólfur ekki neitt skoðunum
Gylfa.
Þær fregnir berast líka úr
stjórnarherbúðum ,að þar séu
i undirbúningi ráðstafanir,
sem sýni að stefna Gylfa sé
stefna ríkisstjórnarinnar og
málþóf þeirra Bjarna og Ing-
ólfs stafi ekki af öðru en því,
að þeim hafi þótt Gylfi lýsa
stjórnarstefnunni óþarflega
opinskátt.
Hvað skal lækka?
Rlkisstjfernin hefur sýnt
meði kaupbindingarfrumvarp-
inu og landbúnaðarboðskap
Gylfa, að hún hyggst reyna
að leysa vandann á kostnað
láglaunafólks og bænda.
„Aflaklærnar“ og „máttar-
stólparnir" skulu halda sinu
og vel það. Þó er það næsta
augljóst ,að ríkisstjórnin hef-
ur mörg önnur ráð til að leysa
vandann en að níðast á þeim,
sem verst eru settir.
Tollar þeir og söluskattar,
sem hún hefur lagt á, eru svo
úr hófi fram, að umframtekj-
ur ríkisins urðu 300 millj.
króna 1 fyrra. verða enn meiri
í ár og þó fyrirsjáanlegar
einna mestar á næsta ári, ef
engin sérstök óhöpp steðja að
atvinnuvegum landsmanna.
Hér eru því miklir möguleik-
ar til að draga úr dýrtíðinni.
Til skýringar má t.d. geta þess
að sumarið 1961 reiknuðu hag
fræðingar ríkisstjórnarinnar
út, að 10% almenn kaup-
hækkun næmi samanlagt um
300 millj. kr.
Enn bólar ekki neitt á því,
að rikisstjórnin ætli að lækka
tolla og söluskatta. Dýrtið-
inni, sem umframtollarnir
valda. skal haldið haldið á-
fram. Enn meira skal þrengt
að láglaunafólki og bændum.
Betur getur það ekki sannazt,
að hér er harðsvíruð íhalds-
stjórn á ferð.
Hið venjulega bókaflóð fyr-
ir jólin, er byrjað. Þar kennir
margra misjafnra grasa líkt
og áður. Hæst ber þar tví-
mælalaust hina nýju íslenzku
orðabók. Með útgáfu hennar
hefur verið unnið mikið og
srott starf, og á Menningar-
sjóður miklar þakkir skilið
fyrir það verk, ásamt þeim
sérfræðingum, ér þar hafa
lagt hönd á plóginn. Hér er
vissulega um bók að ræða,
sem ætti að vera til á hverju
íslenzku heimili, og fólk ætti
að læra að grípa til og fræð-'
ast af. Það mun líka hafa
reynzt, að menn hafa kunnað
betur að meta betta verk en
búizt var við Ýmsir drógu í
efa, að orðabók vrði góð sölu-
bók, og því yrði að miða út-
gáfu hennar við lengri tima.
Það hefur hins vegar komið
á daginn, að eftirspurnin
hefur orðið melri en unnt hef
ur verið að fullnæg.ia. Þetta
eru góð tíðindi og þjóðinni
góður vitnisburður.
T f M I N N, sunnudaginn 1 desember 1963. —