Tíminn - 22.12.1963, Side 5

útgefsndl: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson,
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.simi 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
Nú verður að forðast
hefndaraðgerðír
og bolabrögð
Það er vafalítið að þjóðin andar léttara eftir lausn
hinna miklu kaupdeilna, sem hafa staðið yfir seinustu
vikur, í meira en 10 daga lömuðu þær allt athafnalíf
hennar meira og minna. Mikill dapurleiki hefði hvílt yfir
iólahaldinu, ef verkföllin hefðu haldist áfram.
í augum margra hvílir mikill skuggi yfir þeirri lausn,
sem fékkst, vegna þess, að ekki er samið nema til fárra
mánaða. Þjóðin býr því áfram við ótryggan vinnufrið.
Verkalýðssamtökunum verður þó tæpast láð það, þótt
þau vildu ekki semja nema til stutts tíma. Óskum þeirra
um raunhæfa kauptryggingu var haínað og ekki eru enn
sjáanleg nein merki þess, að ríkisstjórnin ætli að hverfa
frá þeirri taumlausu verðhækkana- og skattpíningar-
stefnu, sem hún hefur fylgt undanfarin ár. Meðan svo
er ástatt, verða verkalýðssamtökin ekki með sanngirni
gagnrýnd fyrir það, þótt þau telji nauðsynlegt að vera
á varðbergi.
Það hefur og vafalítið átt meira en lítinn þátt í þessan
afstöðu verkalýðsfélaganna, að meðan á kaupdeilunum
stóð, var ríkisstjórnin með stöðugar hótanir um, að ann,-
aðhvort yrði gripið til stórfeldra nýrra skattaálaga eða
gengisfellingar, ef fallist yrði á rettmætar kröfur lág-
launastéttanna. Þessar hótanir höfðu mikil áhrif á þá af-
stöðu verkalýðsfélaganna að vilja ekki semja til langs
tíma.
í tilefni af þessum hótunum ríkisstjórnarinnar er
rétt aS segja það strax, að þjóðin þarfnast nú alls
annars en hótana og hefndaraðgerða. Rikisstjórnin má
ekki láta sig henda sama slysið og sumarið 1961
þegar hún greip til tilefnislausrar gengislækkunar
vegna þess, að hún hafði orðið undir í kaupdeilu.
Óvit og hefndarhugur bar þá skynsemi cg géðvild ofur-
liði. Það væri jafnrangt af ríkisstjórninrii, ef hún hæf-
ist nú handa um skattahækkanir eða gengisfellingu
vegna þeirra hóflegu kauphækkana, sem nú hefur ver-
ið samið um. Slílct verður ekki heldur með neinu
móti réttlætt, þar sem fjárlög ríkisins fyrir 1964 eru
bersýnilega afgreidd með mjög riflegum tekjuafgangi
og það veitir ríkisstjórninni svigrúm til að bæta að-
stöðu atvinnuveganna, án þess að til skattahækkanna
eða gengisfellingar þurfi að koma.
Skattahækkanir eða gengisfelling nú myndi verka eins
og olía á þann eld, sem umfram allt þarf að slökkva. Nú
þarf frekar að reyna að draga úr álögunum en auka þær.
Dýrtíðarkapphlaup „viðreisnarinnar“ verður að hætta.
Ef ríkisstjórnin gerir sér þetta Ijóst og breytir um stefnu
samkvæmt því, yrði vinnufriðurinr: öruggari en tíma-
takmark hinna nýjir kjarasamninga bendir til.
Ríkisstjórnin verður að forðast að láta sig nú henda
sama slysið og sumarið 1961. þegar hún 'lét hefndarhug
og óvit ráða. Leið þjóðarinnar út úr þeim ógöngum, sem
,,viðreisnin“ hefur leitt hana í, er að leita sanngirni i
stað bolabragða. Þeir valdhafar, sem ekki skilja þetta
geta engan vanda leyst. Þráseta þeirra í stié"n->rcfóii
leiöir aðeins til aukinna vandræða.
Halldór Pálsson, búnaðarmálastjóri:
Viðhorf til landbúnaðarins
Viðskipta- og menntamálaráð-
herra, Gylfi Þ. Gíslason, beindi
geiri sínum að íslenzkum land-
búnaði dg bændastéttinni í ræðu
í sameinuðu Alþingi fyrir
skömmu. Kjarninn í ræðu ráð-
herrans var sá, að framleiðni
landbúnaðarins væri svo lítil, að
hún stæði í vegi fyrir eðlilegum
hagvexti þjóðfélagsins, og helztu
ráðin til úrbóta væru að lækka
framlög til landbúnaðarins,
fækka bændum og draga á þann
hátt vinnuafl frá landbúnaðinum
til annarra atvinnuvega. Ég hef
eftir föngum reynt að kynna mér
á hve traustum heimildum þess-
ar fullyrðingar og ágizkanir ráð-
herrans byggjast. f því sambandi
hef ég leitað til Hagstofu fslands
og Efnahagsstofnunarinnar. Þess-
ar stofnanir tel'ja, að enn liggi
ekki fyrir næg gögn til þess, að
hægt sé að reikna út framleiðni í
einstökum atvinnugreinum með
viðunandi nákvæmni, m.a. vegna
Iþess að ekki liggja fyrir tölur
um, hve margir vinna að hverri
atvinnugrein. Virðist því ekki
réttmætt að ásaka einstakar at-
vinnugreinar um litla framleiðni
og allra sízt ætti ráðherra að
gera slíkt. Það er engum til góðs,
en getur alið á óþörfum stétta-
ríg.
Hins vegar eru til allnákvæm-
ar tölur um árlegt framleiðslu-
magn ýmissa atvinnuvega, og
hefur Efnahagsstofnunin reiknað
út framleiðsluaukningu þjóðar-
innar og einstakra atvinnugreina,
t.d. landbúnaðarins. Sé tekið
u tímabilið frá 1954 til 1961 sam-
kvæmt þeim útreikningum, þá
hefur aukning landbúnaðarfram-
leiðslu á ári að jafnaði numið
4,2%, en árleg aúkning þjóðar-
framleiðslunnar 4,0% á sama
tíma. Vegna fjölgunar þjóðarinn-
ar á nefndu tímabili er aukning
þjóðarframleiðslunnar á mann
aðeins 1,8% að jafnaði á ári. Nú
hefur fólki í sveitum fækkað á
nefndu tímabili úr 34429 í 31731
eða um 2698 manns, samkvæmt
mannfjöldaskýrslum Hagstofunn-
ar. Þessi fækkun nemur um 1%
á ári. Hefur því framleiðslu-
aukning á mann í sveitum orðið
meiri en 4,2% og því mun meiri
en hjá þjóðinni í heild.
Líklegt er, að framleiðsluaukn-
ing í landbúnaðl á nefndu tíma-
bili sé aðeins minni en magn-
aukningin, vegna eitthvað meiri
notkunar á rekstrarvörum I lok
tímabilsins en í byrjun þess,
vegna aukinnar tækni. Efnahags-
stofnunin hefur enn ekki reiknað
þetta út og brestur jafnvel gögn
til þess að geta það.
Hlutur sveitafólksins í þjóðar-
framleiðslunni er mun meiri en
búvöruframleiðslan ein bendir
til.
f fyrsta lagi býr margt fólk i
sveitum, sem ekki stundar land-
búnað.
f öðru lagi vinnur f jöldi bænda
og þeirra skyldulið við aðrar at-
vinnugreinar jafnhliða landbún-
aðinum. Að vísu vinna nokkrir
kaupstaðabúar dálítið að búvöru-
framleiðslu, en þess gætir minna
með hverju árinu sem líður.
í þriðja lagi eykur sveitafólkið
mjög þjóðarauðinn með hinni
miklu fjárfestingu í sveitunum,
einkum eftir síðustu styrjöld. Nú
eru bændur vel á vegi með að
endurnema landið. Þeir hafa ekki
aðeins byggt nýtízku íbúðarhús á
flestum býlum, sem er hliðstæð
framkvæmd og hjá bæjarbúum
sem byggja yfir sig og sína, held-
HALLDÓR PÁLSSON
ur hafa bændur byggt yfir fénað
sinn og fóður og meira en þre-
faldað ræktað land síðustu 40
árin.
Árið 1920 er stærð túna á land-
inu talin 23 þúsund ha, en nú eru
þau um 76 þúsund ha.
Framkvæmdir í lanðbúnaði
1951—1960.
í XII. árg. Árbókar Landbún-
aðarins er birt yfirlit um fram-
kvæmdir í landbúnaði á tímabil-
inu 1951—1960. Á þessum 10 ár-
um stækka túnin um 32 þúsund
ha. Byggð eru fjós yfir 20 þús-
und gripi, fjárhús yfir 282 þús-
und fjár og hlöður yfir 1,5 mill-
jónir hestburða. Á þessu tímabili
festu bændur eining mikið fé í
vélvæðingunni. Á árunum 1951—
1960 keyptu þeir 4078 dráttarvél-
ar til framleiðslustarfa, auk véla
ræktunarsambanda. Auk dráttar-
vélanna var keypt óhemju magn
annarra véla og verkfæra bæði
til ræktunar og heyskapar. Þá
voru byggðar 1392 nýjar íbúðir í
sveitum á nefndu tímabili.
Heildarfjármunamyndun land-
búnaðarins, reiknuð á verðlagi
hvers árs á árunum 1951—1960
var 1884 mill'jónir króna eða
rúmlega 31 þúsund krónur hjá
hverjum bónda á ári á þessu
tímabili. Af þessari fjármuna-
myndun hafa ríkisframlög, að
landnámi og nýbýlum meðtöld-
um, numið aðeins 12% af heild-
arupphæðinni, en eigið fé 88%,
þar af lánsfé úr Ræktunar- og
Byggingarsjóði 19,11% af heild-
arupphæðinni. Verulegur hluti
af eigin fé bænda til framkvæmd-
anna hefur að sjálfsögðu verið
vinna þeirra, en það er verðmæti
til viðbótar búvöruframleiðsl-
unni.
Enn halda framkvæmdir áfram
í sveitum, en því miður hefur
um stundar sakir dregið skaðlega
úr sumum þáttum framkvæmda.
svo sem landþurrkun.
Bændur geta rólegir vísað á
bug öllum aðdróttunum, um að
þeir séu ekki fullgildir þegnar
við þjóðarframleiðsluna. Þeir
geta með fullum rétti krafizt að
vera í engu settir hjá, er hinir
vísu landsfeður, valdhafarnir
miðla fjármunum úr ríkissjóði ti)
framkvæmda og framfara, hvort
heldur er í atvinnumálum eða
menningarmálum.
Fjárframlög til landbún-
aðarins.
Skammsýnir stjórnmálamenn
og margir aðrir hafa séð ofsjón-
um yfir hverri krónu, sem beint
hefur verið til uppbyggingar og
viðhalds hinna dreifðu byggða
að undanförnu, enda gætir mjög
kreppusjónarmiða í sambandi
við framlög til landbúnaðar.
Á tímabilinu frá 1923 til 1940
setti Alþingi margþætta löggjöf
til eflingar og framfara landbún-
aðarins. Má þar nefna jarðrækt-
arlögin, búfjárræktarlögin, ný-
býlalögin og lögin um tilraunir
og rannsóknir í þágu landbúnað-
arins. Fjárframlögin samkvæmt
þessurn lagabálkum voru að vísu
ekki há í krónutölu, en miðað
við þjóðartekjurnar á þeim tíma
sýndu þau þó stórhug Alþingis
Og trú á land og þjóð. Þessi lög
og síðar lögin um ræktunar- og
húsagerðarsamþykktir í sveitum,
hafa verið driffjöðrin í hinum
miklu og fjölþættu framförum
í landbúnaðinum.
Flest þessara laga hafa verið
endurskoðuð öðru hverju á síð-
ustu áratugum, en því miður
hefur Alþingi orðið smátækara í
framlögum til landbúnaðarins eft
ir því, sem þjóðartekjurnar hafa
vaxið, að vísu ekki í krónutölu,
heldur hafa framlögin sí og æ
orðið minni og minni hundraðs-
hluti af kostnaði við framkvæmd-
irnar. Má í því sambandi nefna
jarðræktarlögin. Síðustu 4 árin
hefur jarðræktarframlagið sam-
kvæmt jarðræktarlögum verið
greitt með óbreyttri vísitölu, 532,
þótt kostnaður við framkvæmd-
irnar hafi stórhækkað á þessum
árum. Þó er greitt aukaframlag
í hlutfalli vio kostnað samkvæmt
landnámslögum til túnræktar á
þeim býlum, sem hafa' minnst
tún.
Framlagið samkvæmt jarð-
ræktarlögum er engin stórfúlga
ár hvert. Árið 1962 nam heildar-
framlagið, sem greitt var bænd-
um vegna framkvæmda árið
1961, aðeins 20,9 milljón króna
eða minna en hálfur togari.
Á sama tíma og framlög til
landbúnaðarframkvæmda hér á
landi hafa farið lækkandi, sé
miðað við kostnað framkvæmd-
anna, þá hafa nágrannaþjóðir
okkar mjög aukið framlög til
landbúnaðar. Er nú nokkurn veg-
inn víst, að í þessu efni býr land-
búnaður á fslandi við minni hlut
en landbúnaður flestra landa
Vestur-Evrópu. Til þess að ganga
úr skugga um þetta atriði og
fleira varðandi hlut landbúnað-
arins hér og hjá nágrannaþjóðum
vorum, hefur Búnaðarfélag ís-
Iands og Stéttarsamband bænda
skipað nefnd til að rannsaka
þessi mál. Þegar sú nefnd hefur
lokið störfum, verður hægt að
leggja staðreyndir á borðið.
Hlutur sveitanna i upp-
byggingu þéttbýlisins.
Dýrmætasti auður hverrar
þjóðar er hraust, starfsfúst, vel
menntað fólk, sem hlotið hefur
•mikinn menningararf fslenzkar
sveitir hafa lagt kaupstöðunum
til tugi þúsunda af slíku ágætis-
fólki á undanförnum áratugum,
sem skipzt hefur í ýmsar at-
vinnugreinar, ekki sízt í sjávarút-
veginn Þetta fólk lagði grund-
völlinn að örri stækkun fiski-
þorpa og kaupstaða, ekki aðeins
með vinnuafli sínu, heldur líka
með þeim fjármunum, sem það
flutti með sér úr sveitunum.
Ekki hefur verið ránnsakað, hve
mikið fjármagn sveitirnar hafa
Framhald á bls. 19.
5
T í K I N N, sunnudagur 22. desember 1963.