Alþýðublaðið - 04.11.1942, Page 5

ftU»YPUBLADM»
Stríðstízka.
s
$
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
Þessar 5 ungxr meyjar á myndinni eru ameirískar tízkumeyjar. Ameríkumenn hafa eins og
Englendingar eftir að þeir urðu þátttakendiir í stríðinu fariá inn á þá braut að koma í
tízku búningum senv'eru, óbrotnir og lítið efini fer í.
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
í
s
m
ákasns?
Miðvikoúagur 4. póvember 1942
KAKASUS er draumaland
sérhvers Rússa, og það er
heitasta ósk þeirra að koma
Jþangað einhvern tíma á œv-
inni. í augum Rússans er Káka-
sus vagga sögu, bókmennta og
hvers konar lista. Nýlega fór ég
í óperuna í Moskva og sá þar
gamla óperu, sem heitir Djöfsi.
Það er fremur óhefluð ópera
frá miðri nítjándu öld eftir Ru-
binstein. Ég spurði fram-
kvæmdastjóra óperunnar, hvers
vegna væri verið að/sýna þessa
óskemmtilegu óperu viku eftir
viku. Hann viðurkenndi, að tón-
listin væri lítilfjörleg, en bætti
við: — Hvað eigum við að
gera! Óperan fjallar um Káka-
sus, og unga fólkið er brjálað
í þennan djöfsa, sem hefir að-
setur á fjallstindi og verður
ástfanginn af prinsessunni í
Georgiu og fer með hana í
fjallaklaustur og svo framvegis.
Tvö stórskáld Rússa, þeir Push-
kin og þó einkum Lermontov,
lýstu Kákasus fyrir Rússum
sem einhverjum rómantískasta
og skáldlegasta stað undir sól-
unni. Lermontov þekkti Káka-
sus vel — fjöllin þar áttu
hvergi sinn líka nema Hima-
Xayjafjöll, og Lexmontov sagði,
að menn væru þar frjálsir sem
fuglar loftsins. Hinar fögru og
friðsælu norðurhlíðar fjallanna
voru vettvangur hinnar dásam-
legu skáldsögu Nutímahetja.
Og ef einhver vill kynnast
Kákasus, fjöllunum þar, lofts-
laginu og himninum, ræð ég
honum eindregið til þess að lesa
þessa sögu. Einnig átti Kákasus
ofurlítið hólf í hjarta Tolstoys,
og þegar hann var hartnær átt-
ræður ritaði hann um Kákasus
af sama eldmóði og einkenndi
Kákasussögur hans frá yngri
árum. Þetta sýnir, að sá, sem
hefir eitt sinn litið Kákasus,
gleymir því ekki aftur. Jafnvel
í huga áttræðs manns lifir
minningin ljós og skýr. Þannig
er tilfinningum Rússa varið
gagnvart Kákasu.;. Talið við
Rússa, sem hefir séð Elbrus eða
ferðast um Georgiu, og hann er
eins og í draumi.
Frá Kákasus fá Rússar allt,
sem þeir þarfnast: fjallafegurð,
rómantík, fagra liti og síðast en
ekki sízt gnótt veraldlegra
gæoa. Nefnum fyrst slétturnar
í Norður-Kákasus, hið svo-
nefnda Kubanland, þar sem
Kubankósakkarnir hafa öldum
saman búið og ásarnt frændum
sínum Donkósökkunum hafa
lagt geyslmikið í sölurnar til
þess að .' ggja Kákasus undir
Rússland. Þsssar ‘þjóðir af rúss-
neskum eða ukrainskum ættum
enx kjarni Rússa, að sumu
leyti vegna þess, að þær hafa
borcað góðan mat og að öðra
leyti af því, að þær hafa lifað
heilsusamlegu lífi á hestbaki.
Þoxpin á Kubanlandi eru auð-
ugustu þorp á Rússlandi. Það er
land mjólkur og hunangs, ald-
ingarði, hveitiakra og víngarða.
Þar vex mikið af tóöaki. Kub-
anlandið varð frægt af tveimur
S
* .*K ®
Uvers virði
EFTIRFARANM grein
er eftir Alexander
Werth, Moskvafréttaritara
biaðsins „Sunday Times“.
Fjallar greinin um náttxiru-
Eegurðina á Kákasus og þýð-
iagu landsins fyrir Rússa í
hernaði. Lolis er minnzt á af-
leiðingar þess fyrir Rússa, ef
þeir misstu hinar miklú olíu-
iindir sínar þar í hendur
Þjóðverja.
stærstu ríkis-hveitiekrunum. A
friðartímum vcru kúbanskar
konur bezt klæddar af öllum
konum á Rússlandi, og áíti hver
þeirra stóran klæðaskáp fullan
af fallega útsaumuðum fötum.
I borgarastyrjöidinni 1918
—1919 var höfuðborg Iiteni-
kins hershöfðingja Krasnodar,
stærsta borg Kubanlands, sem
Þjóðvei-jar tóku fyrir nokkru.
En enda þótt kósakkarnir kæm-
ust þá oft í kast við sovétstjóm-
ina, einkum á tímum samyrkju-
búskajjarins, hafa þeir reynzt
tryggir föðurlandsvinir. Af
miklu hugrekki hafa þeir ráðizt
á þýzku hersveitirnar og brríj-
að þær niðua' með sverðrím sin-
um. Þessir ágæíu riddarar hafa
yfirgefið heimili sín og skilið
I konur og börn eftir undir náð
Þjóðverja, en halda baráttunni
áfram uppi í fjöllum Kákasus.
Árið 1936 leyfði Stalin kósökk-
unum aftur að ganga í ein-
kennisbúningum sínum og
leyfði þeim að taka upp á ný
ýmsa gamla siði, og þannig lauk
bróðurlegri baráttu milli kós-
akkanna og sovétstjórnarinnar.
Af öllum stöðum, sem ég hefi
séð í Kákasus, geðjast mér sízt
að Novorossisk. Ég veit, að það
er þýðingarmikil ílotabækistöð
og mikið tjón að missa hana,
þvi að rússneski Svartahafsflot-
inn hefir orðið að hörfa til
miður tryggra hafna svo sem
Batum. En Novorossisk er
hrjóstrugur staður og óbyggi-
íegur. Norðanvindarnir næða
urn Novorossisk gegnum fjalla-
skörðin, og þar er ekki meiri
gróður en í Murmansk. En frá
iðnaðarlegu sjónarmiði er No-
vorossisk þýðingarmikil. Þar er
frámleitt sement. Ströndin fyrir
norðan Novorossisk er allt öðru-
vísi. Þar eru ávaxtaríkir aldin-
garðar cg víngarðar. Suðurhluti
landsins er jafnvel enn þá gróð-
ursælli. Þar er fjallabelti alþak-
ið skógum og þar er þjóðgarður
Rússa, stórt skógasvæði þar sem
fjallageitur, bisonuxar og önn-
ur sjaldgæf dýr læðast um.
Kér er landið orðið mjög fag-
urt og gróðursælt. Á ströndinni
og í norðurhlíðunum eru upp-
sprettur og á síðari árum hafa
ýerið bypgð þar inörj hressing-
arhæli, Stefna sovétstjómarinn-
ar var sú, að koma þar upp
hvíldarheimilum fyrir verka-
menn á sumrin, og ekki einung-
is á sumrin, því að á þessum
slóðum og einkum fram með
Svartahafsströndiniii og reynd-
ar um allt Kákasus mun Vetur
herforingi ekki verða Rússum
að neinu liði.
Suðurhluti Svartahafsstrand-
arinnar er ekki stórfenglegur,
en það er mjög yndislegur stað-
ur. Þetta er ekki Miðjarðar-
hafsströnd Rússa, eins og hún
hefir oft verið kölluð, heldur
Suður-ítalía Rússa. Ég man eft-
ir Sukhum í febrúar. Trén voru
gul af appelsínum, það var
mildur blær í lofti og fólklð sat
í gildaskálunum og drakk tyrk-
neskt kaffi og varpaði tening-
um. Þetta er viðkunnanleg borg
og iolkið er fremur letilegt. Og
sé farið lengra suður, til Batum,
þá er þar nærri því hitabeltis-
loftslag og hitabeltisgróður og
regnið veldur því, að hægt er
að rækta þar bæði hrísgrjón og
te. Aður fvrr fluttu Rússar inn
gríðarmikið te og voru þeir þá
mestu te-innflytjendur í heimi.
En nú rækta þeir allt það te,
sem þeir þarfnast, í suðvestur
Kákasus. Þessi hluti Kákasus er
hin kristna Georgia, og Arm-
enia er enn fremur kristin, en
NSKKXFAR: ,Eg er meðal þeirra
sem hlasta mikið á útvarpið,
og er, sem s.ð vonum lætar, mjög
misjofn efsii, scm þar korna, þa®
es-u iíka misjafnir menn sem
hlissta, stimir verða gjarna „spent-
ir“, þegar það flytur skammarræð-
ur og skrallpIöttHr, aðrir fyllast
hrifninga og efíirtekt þcgar það
flytur fagra ténlist og fræðanöi er-
indi, ásair.t inörgu fleiru, þarna í
milli. Og svtnta erum við mennirn-
ir, dutlnngasamir, eins og veðrið,
það getur heldur aldrei verið al-
veg eins og ölulm líkar. Það færi
he’.dur ekki vel á því að al^sr
rnenn væru eins“.
„EfTT ÁR ÞVÍ, sem ég hlustaði
á frá útvai-pinu n.ú í vikunni voru
upplýsingar frá búnaðarmálastjóra
um afkomu bænda, um heyfeng og
fleira á síðastliðnu sumri, það var
getið um ’pað, meðal annars, hvað
heyfengur hefði verið rýr, bæði
vegna siæmrar sprettu og svo af
þeirri ástæðu að fólk vantaði. Já,
það var nú það, sem vert, er að
minnast á“.
„SEINT Á síðastlit'hu sumri
vekur verkímiðjustúlk:? máls á
því, að verksrrdðjuœ sé iokað yfir
sláttinn, — þar sem flestar þeirra
megi missa sig þann bluta úr 6r-
tnu, eða margar greiiMur belrra. oð
5
margar af þessum fjallaþjóðum
hafa öldum saman verið Mú*
haameðstúar. í Orzhonikidze,
við norðurenda hins mikla þjóð»
vegar um Georgiu, var nýlega
haldinn fundur fulltrúa frá
fjallaþjóðunum í Kákasus, þar
sem fulltrúarnir lýstu yfir
hollustu sinni við Rússland.
Við Kaspíahafið er Kákasus
ekki eins litskrúðugt og fallegt
eins og við Svartahafið, nema
við Daglustan, þar sem háir og
brattir klettar ganga út í hafið.
Ef illa fer munu þessir klettar
verða Þjóðverjum til hindrunar
á leið þeirra til Baku. En Kas-
píahafsmegin er þó Kákasus
þýðingarmest í þessari styrjöld,
Þar reyna Þjóðverjar að brjót-
ast fram til Austur-Kákasus, en
Rússar hafa reynt að stöðva þá
við Mozdok. Mozdok er ekki
mjög langt frá Grozny, sem er
næstþýðingarmesta olíumiðstöð
in á Kákasus. Þar eru fram-
leiddar árlega sex milljónir
tonna af olíu, og þykir það sér-
lega góð olía. Nú þegar eru
Rússar komnir í vandræði með
olíuflutninga. Flutningar eru
stöðvaðir um Volgu síðan styrj-
öldin um Stalingrad hófst, og
íbúarnir í Moskvu hafa orðið að
spara við sig olíu síðustu vik-
urnar.
Kákasus er mjög þýðing-r-
mikið land í öðra tilliti. Þar eru
miklar birgðir af manganese, en
fram að þessu hafa Þjóðverjar
ekki getað náð í það. En vegna
loftslags og annars er mjög
sennilegt, að Þjóðverjar geri
Kákasus að miðstöð vetrarhem-
aðar síns, og þeir geta komizt
mjög langt, einkum ef Stalin-
grad fellur og þeir geta losað
mikið af hersveitum frá vinstri
arminum. Það yrði hræðilegt
áfall fyrir Rússa bæði siðferði-
lega og efnalega, ef Þjóðverjar
næðu Kákasus á vald sitt. Að
því er mér virðist myndi mjög
draga úr möguleikum Rússa á
sókn árið 1943, ef Rússar misstu
olíubirgðir sínar í Kákasus, og
þá myndi óhjákvæmilega vakna
spurningin: hvað myndi ske, ef
mikið af þýzka hemum yrði
flutt til Vestur-Evrópu?
er þar talið margt til gildis því að
svona sé. Það er alveg víst að
þetta er vert að athuga nú þegar
alvarlega. Það segir sig sjálft að
gangi landbúnaðurinn saman, er
voðinn vís fram undan, það virð-
ist, sem þetta megi vera auðskilið
hverri hugsandi manneskju, og nú
verður, með valdboði, ef ekki viíl
betur að beina fólkinu upp í sveit-
irnsr áftur, og það nú þegar á
næsta sumri“.
„EVAÐ FÓLKH> SJÁLFT hefír
svo að auki betra af slil ri vinnu,
og útiveru, þarf víst ekki að út-
skýra. Þegar í harðbakkann slær,
munu að líkindmn ekki þær verk-
smiðjur, sem hér starfa, framleiða
landbúnaðarafurðir handa þjoð-
inni til að lifa á, og þeirra getum
við ekki verið án. Meðal annars er
verð afurðanna svo hátt nú, sem
raun er á, að framleiðslan e: svo
lítil, og fer auðvitað minkandi með
sama áframhaldi, í stað þess ,að
aukast mikið og þá um leið I að
lækka mikið í verði“.
„VERKSMIÐJUR þjóta nú upp,
eins og skollakúlur á haug og flest
ar þeirra xneð sömu eða hliðstæða
iðnerein og allar eru þær eign
sára fi&rro manna og eru aðeins
IWl á 8.
Siásieerð á istiliiin.
Útsöluverð á ameríkskum vindliivgum má eigi
vera hærra en hér segir: Lucky Stríke 20 stk. pk. Kr. 2.10 pakkinn
tlaleigh 20 — — — 2.10 --
;Id Gold 20 —• — — 2.10 —
Kool 20 — — — 2.10 —
i?icerov 20 — — — 2.10 —
Camel '20 — — — 2.10 —
Pall Maf.I 20 — — — 2.40 —
Utau Eey kjavíkur og H.ifnarfjarðar má útsöluverð-
ið vera 3% hærra en að framan greinir, vegna flutn-
ingskostoaðar.
TÓBAKSOCNKASALA KÍKISINS
Um verksmiðjur, útvarp, sveitabúskap, vélar og sumar-
störf. — Reiðilestur „Ungfrá L“. — Móðir kvartar
vfir latinunni.