Alþýðublaðið - 13.11.1942, Blaðsíða 2

Vatn Jivéri
1 i ölvesá og
Hvttá.
' í FYRRADAG veittu menn
* því áthygli á Setfossi, að
Ölvesá var mjög vatnslítil.
Á þessum stáð eru klettar
svo að segja í miðri ánni, og
era að öllu óbreyttu álar báð-
um megin klettanna. En í þetta
sinn var hægt að ganga þurr-
‘um fótum yfír í klettana af
austurbakka árinnar, en við
vesturbakkann var áll.
Einnig hafði Hvítá verið af-
ar vatnslítil.
Hefir slík vatnsþurrð komið
fyrir óður í þessum ám — og
var það síðast árið 1911.
Slldarverksmiðjan á Hjalteyri
hefir fengið leyfi til stækkunar
upp í 10 þús. mála afköst á sól-
arhring. Hafði hún áður 5 þús.
mála afköst. Ekki er enn ákveðið,
hvenær verksmiðjan verður
staakkuð.

Heildsalabiaðið vlðurkenmr

Húsaleigulogin ern ein sterkasta
stóðín gegn fióði dýrtfiðarinnar.
■ ■ • ' »♦ i.
Þau sýna forráðamönnum þjóðarinnar, hvern-
ig fara átti að þvi að hindra verðbólguna.
D
ÝRTÍÐIN myndi nú orðin óbærileg hér í bænum,*
Jef húsaleigan hefði hækkað á sama hátt og mjólk-
in. Mönnum hlýtur því nú að vera Ijóst, að allt er undir
því komið, að haldið sé dauðahaldi í allar ráðstafanir, sem
enn halda dýrtíðinni í skefjum að einhverju leyti.
Húsaleigulögin eru em sterkasta stoðin gegn flóði
dýrtíðarinnar, og þau sýna forráðamöimum þjóðarinn-
ar, hvernig hefði átt að fara með önnur stórmál til að
hindra verðbólguna.
Leiðin er ekki sú, að losa um eða afnema lög, sem halda dýr-
tíðinni í skcfjum, heldur að endurskoða og FÆEA AFTUR til
samræmis það verðlag, sem er að stöðva hjó.I framleiðslunnar
í landinu.“
Þrfár merkar bæknr að
koma á markaðlnn.
Úrvalsljóð Kristjáns Jónssonar, bók
uin Snorra Sturluson og endurmmn"
ingar um Einar Benediktsson.
A NÆSTUNNI eru væntanlegar á markaðinn þrjár
bækur, sem líklegt er að vekja muni mikla athygli.
Verður mjög vandað til þeirra' á allan hátt. Eru það úrvals-
kvæði ICristjáns Jónssonar, bók um Snorra Sturluson og
goðafræðina, og endurminningar um Einar Benediktsson.
Úrval úr kvæðum Kristjáns
Jónssonar er gefið út í tilefni
af hundrað ára afmæli skálds-
ins, en það var á s.l. sumri. —
Verður þetta sams konar út-
gáfa og á úrvalskvæðum ým-
issa annarra ísl. skálda, sem
komið hafa út undanfarin ár.
Málaferli út af
björgunarlaun-
uui.
Eigandi Max Pemberton tékk
35 Þásuud krónur.
NÝLEGA kvað hæstiréttur
upp dóm í málinu: í»órður
Björnsson skipstjóri gegn Hall-
dóri Kr. Þorsteinssyni skipstjóra
f. h. Pemberton“.
Mái þetta hafði risið út af
björgun skips, -og voru mála-
vextir þeir, að í síðast liðnum
febrúar var togarinn Max Pem-
berton á heimile.ið frá Englandi.
Heyrðú skipsmenn þá neyðar-
kall frá m. s. Sleipni N. K. 54
(eigamdi Þórður Björnsson), en
Sleipnir var þá staddiur 18 sjó-
mílur NV. fná Barrahead og var
vélin biluð.
Skipstjórinn á Max Pember-
ton lét þegar rjúfa innsigli tal-
stöðvar skipsins og tilkynnti
Sleipni, að togarinn kæmi á
vettvang. Dró hann því næst
Sleippni hingað til Rvíkur.
Málið reis út af björgunarlaun
unum. Taldi eigandi togarans,
að hér hefði verið um fulla
björgun að ræða í skilningi sigl-
ingalágánna, en eigandi Sleipn-
is hélt þvi hins vegar fram, að
þetta ihefði einungis verið að-
stoð, og raeitaði hann á þeim
Frih. á 7. síðu.
Hulda skáldkona, frænka
skáldsins, hefir valið kvæðin
og mun hún jafnframt rita um
hann mjög ýtarlega grein, sem
hún hefir lagt mikla ástundun
og alúð við.
Bókin um Snorra Sturluson
og gcðafræðina er mjög stór,
eða af sömu stærð og bókin
um Maríu Stuart, eftir Stefan
Zveig, sem út kom á þessu ári
í ísl. þýðingu eftir Magnús
Magnússon ritstjóra.
Vilhjálmur Þ. Gíslason mag-
ister hefir samið bókina og lagt
í hana margra ára starf. Tekur
hann fyrst fyrir Gylfaginn-
ingu, en þá eru skýringar, rit-
gerðir og hugleiðingar um
Snorra og verk hans.
Fjöldamargar myndir eru . í
bókinni úr goðafræðinni, og eru
þær sumar teknar upp úr
þýzkum ritum um norræna
goðafræði, en aðrar eru gerðar
af ísl.' teiknurum. Þá eru og í
bókinnijitprentaðar myndir. —
Múft^pctta að öllum líkindum
verða iólsbókin os kemur hún
út upp úr mánaðamótun'
Samtímis þessari óbk kemur
á markaðinn bók, sem heitir
Endurminningar um Einar
Benediktsson. Er hún eftir frú
Valgerði Benediktsspn, konu
. skáldsins, en Guðni Jónsson
magistér hefir fært í Iétur.
Aftan við endurminningar
frúarinnar verða ritgerðir um
Einar Benediktsson eftir Bene-
dikt Sveinsson bókavörð, Árna
Jónsson frá Múla og Árna
Pálsson prófessor.
Bókin verður 200 blaðsíður
að stærð og í sama broti og
Meistari Hálfdán eftir Jón bisk
up Helgason og hinar ævisög-
ur hans.
í bók þessa hafa margir af
beztu listamönnum okkar teikn
að myndir.
Allar þessar bækur koma frá
ísaf oldarprentsmið ju.
Þessi orð gat að lesa í aðal-
ritstjórnargrein Vísis í gær, —
um mjólkina og húsaleiguna.
Svo ómótmælanlegur og augljós
getur sannleikurinn verið, að
jafnvel heildsalablaðið treysti
sér ekki til að þegja um hann,
hvað þá heldur að bera á móti
honum.
En um hitt þegir Vísir að
sjálfsögðu, hvaða flokkur það
er og hvaða maður, sem hefir
sýnt forráðamönnum þjóðarinn
ar með húsaleigulögunum og
framkvæmd þeirra ,Jivemig
hefði átt að fara. með önnur
stórmál til að hindra verðbólg-
una.“ •— Það var nefnilega
Alþýðuflokkurinn og formaður
hans, Stefán Jóh. Stefánsson,
meðan hann átti sæti í stjórn
landsins sem félagsmálaráð-
herra. Það var hann, sem í því
embætti gei<5(i húsaleigvílörlin,
þessa „sterkustu stoð gegn flóði
dýrtíðarinnar“, gildandi, þegar
allir hinir ráðherramir svikust
um að gera sitt til að halda dýr-
tíðinni f skefjum og kepptu í
þess stað hverir við aðra vun að
spenna upp afurðaverðið og
magna dýrtíðina!

Starístðlknafélagið
SókD“ senmr við
ríkisspitalana.
TARFSSTTJLKNAFE-
LAGIÐ „SÓKN“ hefir
undanfarið ■ staðið í samningum.
við stjórnarnefnd Ríkissnítal-
anna og tókust samningar 10.
þ. m.
Samið var vun 8 stunda vinnu
dag og að sama kaup héldist
yfir vetrarmánuðina og surnar-
mánuðina, eða 120 krónur á
mánuði. En auk þess eru ýms
hlunnindi svo sem fæði, vinnu-
föt og húsnæði.
Eítirvinna greiðist með kr.
1,65 1 og næturvinna með kr.
2,20. A þetta kemur full dýr-
tíðaruppbót.
Hefir vinnudagurinn þá verið
styttur um 20% og mánaðar-
kaupið hækkað um 50%. Raun-
veruleg hækkun er því 70%
Jón Sigurðsson, framkvæmd-
arstjóri Alþýðusambandins að-
stoðáði við samningána, en í
samninganefndinni voru af
hálfu Starfsstúlknafélagsins: —
Aðalheiður S. Hólm, María
Guðmundsdóttir, Petra Sig-
tryggsdóttir, Vilborg Ölafsdótt-
r og Guðrún Kerúlf.
Bæstíréttnr:
Binar M. Einarsson
krefst skaðaböta af
Skipaútgerð rikisins.
Telnr slg hafa tapað hlnnn>
inðnm við að vera sviptnr
skipherrastoðunni.
H
ÆSTIRETTUR hœfir ný-
lega kveðið upp dóm í
málinu Einar M. Einarsson,
fyrrum skivherra, gegn SJcipa-
útgerð ríkisms.
Hafði Einar höfðað málið og
krafizt skaðabóta að upphæð
kr. 18,536,20. Þetta tjón taldi
hann sig hafa beðið við að vera
sviotur skipherrastöðunni í des.
1937. ,
A þessu sama ári hafði hann
verið skipaður skipherra til 6
ára, en var vikið frá starfi án
þess sakir væru tilgreindar.
Einar hefir fengið laun öll
árin, en telur sig eiga kröfu
á téðri upphæð, sem væru ýms
hlunnindi, sem fylgdu skip-
herrastarfinu.
Málið höfðaði hann gegn
Föstndbgur U, oóvexKdbwir 1942,.

„Félagi“ Björn fer
f meiðyrðamál við
FÉLA<1I“ Björa Bjarna-
son hefir stefnt Alþýðu-
blaðinu fyrir nokkrar hispurs-
laiisar setningar í grein, seœ
það birti, eflir iðnaðarverka*
mann, um sanmingana, sem
hann gerði sem formaður Iðju
í sumar við atvinnurekendur
fyrir hqnd verksmiðjufólksins
hér £ bæmun.
Ber „félagi“ Björn sig í kæru
sinni mjög illa yfir nokkrum
ummælum greinarhöfundarins,
$vo sem þeim, að hann hafi
„samið hinn helga rétt verka-
mannsins til að vera í stéttar-
félagi af honum,“ og samning-
ur hans sé „hneykslissamning-
ur“ og að hann sé „versti verká
lýðssvikari, sem þetta land hef-
ir alið,“ eins og iðnaðarverka-
maðurinn komst að orði í rétt-
látri reiði sinni.
„Öll þessi ummæli eru ó-
sönn,“ segir „félagi“ Björn f
kærunni. En eins og menn sjá
ber hann með þessum orðum
ekki á móti því að hann sé
verkalýðssvikari, heldur aðeins
á móti því, að hann sé „versti
verkalýðssvikari, sem þetta
land hefir alið“!
Skipaútgerð ríMsins, en Skipa-
útgerðin taldi sig ekki réttan
hlutaðeiganda og kraíðist
sýknunar. !
Héraðsdómari féllst á þetta,
en Hæstiréttur felldi úr gildi
dóm undirréttar og vísaði mál-
inu heim til nýrrar dómsálagn-
ingar.
Skipaútgerðinni var dærnt
að greiða 1000 kr. í málskostn-
að.
Skógræktarfélag íslands
heldur aðalfund sinn í Baðstofu
iðnaðarmanna í lcvöld kl. 8,30.
Nýtt tæbiftil pess að
kenna bðrnnm n8 lesa.
■■■■ —»
Stafa og orðaspi! eftlr Astrldi
¥ik og Marteio SkaftfelOs.
' "• iii.
ÞAU HJÓNIN Marteinn Skaftfells kennari og Astrid Vik
Skaftfells, kona hans, hafa búið til nýtt tæki til þess a<5
kenna bömum að lesa, og er það að koma á markaðmn..
Er það stafa- og orðaspil, sem bömin eiga að raða saman
til þess að mynda orðin, eftir að þau eru farin að þekkja
stafina. Orðaspili þessu, sem er alveg nýtt hér á landi, er
skint í flokka. /
Alþýðublaðið náði tali af
Marteini í gær og bað hann að
skýra þetta nánar fyru* lesend-
um. Hann sagði m. a:
„Tækið er spjald með áteikn
uðu stafrófinu og stöfunum
persónugerðum. Eiga svo
börnin að klippa það sundur.
Geta tvö til fjögur börn verið
um hver spil.
Flokkarnir eru þrír og lærir
barnið í fyrsta flokki að þekkja
stafina og skrifa þá,
í öðrum flokki lærir það að
lesa og skrifa stutt orð — og
á þessu stigi koma fyrir ein-
göngu stutt orð, en margfalt
fleiri ,en barnið mætir í bók-
inni sinni. Sömu orðin koma
aftur og aftur, én eigi í neinni
ákveðinni röð, eins og í bók-
inni. Þetta eykur eftirvænt-
;ngu barnsins og áhuga. í þess
um flokki á barnið einnig að
finria rímorð, sem béinlínis er
stefnt gegn hljóðvillum.
í þriðja flokki mætir barnið
bæði stuttum og löngum orð-
um, því lengri sem gefin eru
fleiri spil, en gefa skal í bess-
um flokki 8—12 spil. Einnig
lærir barnið að búa til ný orð
og setningar og rímorðafjöldi
margfaídast. .
Próf eru milli flokka. Til þess
að hafa rétt til að taka þátt
í öðrum ílokki, skal barnið
þekkja stafina og kenna að
skrifa þá. Hefir það þá unnið
sig upp í annan flokk með
ágætum, kunni það stafrófið
líka.
Til að geta tekið þátt í þriðja
flokki, skal keppandi kunna
stafróíið og geta lesið 10 3ja
stafa orð hiklaust. Hefir hann
þá unnið síg með sæmd upp í
þriðja flokk, en með ágætum
g. 11 hann lesið 10 5-stafa orð.
Prófin milli flokka eiga bæði
að örva áhuga harnsins og vera
trygging fyrir því, að eigi sé
farið of hratt.
Mjög rík áherzla er lögð á
skýran og réttan framburð, og
kemst barnið eigi hjá því að
gera sitt bezta, því að skýr
framburður er í beinum tengsl
um við tap og gróða.
Vakin er athygli á siðferðiá-
gildi orðanna: góður, iðin(n),
gleðja, reyna, hjálpa, hreinn
— með því að hafa gíldi þeirra
Frfj. á 7. síðu.