Alþýðublaðið - 17.03.1943, Page 5

MiSvikudagur 17. marz 1943.
ALÞYÐUBLAÐIP
Þetta er „Tirpitz.“
Skömmu eftir að þýzka orrus uskipinu „Bismarck“ var sökkt, vorið 1941, varð það kunnugt, að Þjóðverjar hefðu lileypt
af stokkunum öðru orrustuskipi af sörnu stærð og gerð, sem gefið var nafnið „Tirpitz". Af þessu herskipi hafa þó litlar
sögur farið. Þjóðverjar hafa gætt þess vel, að hafa það ekki í neinni hættu. Það hefir lengst af legið inni á fjörðum í
Noregi. Þessi mynd var tekin af þvi þar.
MÓÐIR MÍN, Jane Lompton
Clemens, dó á áttugasta
og áttunda aldursári, sem er hár
aldur konu, sem um fertugs-
aldur var svo veikbyggð og
heilsutæp, að henni var ekki
hugað líf og gat litla björg sér
veitt. En örbjarga manneskja,
sem tekur jafnmikinn þátt í
kjörum annarra og hún gerði
og lætur ekkert fara fram hjá
.sér, er dauðanum ekki þægt her
Jang.
Hún var svo brjóstgóð, að
hún tók þátt í hörmum og gleði
allra, sem umgengust hana.
Einn af nágrönnum hennar gat
aldrei komizt að því, hvernig
hún kæmist að öllu því, sem
fram fór í kringum hana, og
xeyndi hann þó mikið til þess.
Og ekki varð hann síður undr-
andi á því, hvernig hún tók
þeim fréttum, sem hann færði
henni. Einu sinni sagði hann
henni frá því, að maður nokk-
ur hefði dottið af hestbaki og
dáið ,af því að kálfur hljóp í
veg fyrir hestinn. Móðir mín
spurði af mikilli eftirvæntingu:
— Hvað varð um kálfinn? Hún
lét sér ekkert óviðkomandi.
Alltaf gat hún fundið nægi-
legar afsakanir og eitthvað fann
hún gott við alla, hvort sem um
menn eða dýr var að ræða —
jaínvel þótt hún yrði að finna
það upp. Einu sinni gátum við
meira að segja narrað hana til
að leggja sjálfum höfuðpúkan-
um liðsyrði. Við byrjuðum á
því, samsærismennirnir, að
salla á hann svívirðingum og
hættum ekki fyrr en hún gekk
í gildruna. Hún kannaðist að
visu við það, að ekki væri hann
nú neitt guðslamb, e.n var hon-
um ekki vorkunn, þar sem eng-
inn hafði hafði í átján aldir beð-
ið fyrir þessum auma syndara?
Hún notaði aldrei stóryrðin,
en þó var hún mælskasta mann-
eskja, sem ég hefi þekkt, þegar
hún komst í æsingu. Við höfð-
um á heimilinu svertingja-
dreng, sem var þræll, og við
höfðum fengið að láni. Hann
hafði verið tekinn frá ættingj-
um sínum í Maryland, fluttur
yfir hálft meginlandið og seld-
Móðir Mark Twains
Eftirfarandi grein,
sem er kafli úr sjálfs-
ævisögu hins heimsfræga
rithöfundar Mark Twain,
fjallar um móður skáldsins,
sem, samkvæmt lýsingu son-
arins, hefir hlotið að vera
hin merkilegasta kona.
Sj
s
s
$
■s
s
s
Amerískar
vinnubuxur
nýkomnar.
VERZL.
Grettisgötu 57.
ur. Allan daginn söng hann,
blístraði, hló og þvaðraði. Læt-
in í drengnum voru óþolandi og
einn daginn stóðst ég ekki mát-
ið lengur en bað móður mína að
þagga niður í honum. Tárin
komu í augu móður minnar, og
hún sagði:
— Veslings drengurinn. Þeg-
ar hann syngur, ber það vott
um, að hann sé ekki að hugsa
um hin dapurlegu örlög sín þá
stundina, og það veitir mér
huggun. En þegar hann er þög-
ull, þykist ég vita, að honum
líði ekki vel. Hann fær aldrei
framar að sjá móður sína, og
ég er þakklát, þegar hann syng-
ur. Ef þú værir eldri, mynd-
irðu skila þetta og söngur þessa
munaðarlausa barns myndi
gleðja þig.
Hún var vinur málleysingj-
anna. Flækingskettir áttu grið-
land hjá henni. Einu sinni voru
nítján kettir á heimilinu sam-
tímis. Það var engin smáræðis
fjölskyldubyrði, en köttunum
leið vel og það var henni fyrir
mestu. Hún var alltaf með kött
í fanginu, en hún harðneitaði
því, að sér þætti vænna um
ketti en börn. Þó sagði hún,
að kettir hefðu einn kost fram
yfir börn, það væri hægt að láta
þá á gólfið, þegar maður vildi.
Eg var henni ekki þægur ljár í
þúfu, þegar ég var drengur, og
einn af nágrönnunum sagði eitt
sinn við hana: — Trúirðu
nokkru orði af því, sem þessi
drengur segir?
— Hann er uppspretta sann-
leikans, sagði móðir mín. — En
það er ekki hægt að tæma
brunninn með einni fötu. Eg
kann að draga frá, svo að hann
leikur aldrei á mig. Eg geri ráð
fyrir þvi, að níutiu hundruð-
ustu af þvi, sem liann segir,
séu ýkjur, en afgangurinn heil-
agur sannleikur.
Hana hryllti við ormum og
pöddum, sem ég gekk með í
vösum mínum og laumaði stund
um í saumakörfuna hennar.
Annars óttaðist hún ekki neitt.
Dag nokkurn sá ég bandóðan
Korsíkubúa, sem allir þorpsbú-
ar óttuðust, elta dóttur sína
með gildan kaðal í hendi í þeim
fróma tilgangi að strýkja hana.
Karlmennirnir létu sem þeir
sæju þetta ekki, svo hræddir
voru þeir við afarmennið, en
móðir mín opnaði dyr sínar upp
á gátt fyrir hinni flýjandi
stúlku, en í stað þess að skella
aftur hurðinni og tvílæsa, stóð
hún sjálf í dyrunum. Maður-
inn krossbölvaði og formælti og
ógnaði henni með kaðlinum, en
hún stóð teinrétt í dyrunum,
hörfaði hvergi, en las yfir
hausamótunum á mannfólinu
unz hann varð sneyptur, bað
hana fyrirgefningar, fékk henni
svipuna og sagði að fjandinn
mætti eiga sig upp á það, að
hún væri sú hugrakkasta kona,
sem hann hefði kynnst. Hann
og móðir mín voru perluvinir
upp frá þessu. Hann fann í
henni það, sem hann hafði allt
af þráð að kynnast — mann-
eskju, sem ekki óttaðist hann.
Dag nokkurn var hún á gangi
á götu í St. Louis og kom þá
auga á ekil, sem var að berja
hestinn sinn í hausinn með
þungri svipu. Hún tók af hon-
um svipuna og þuldi yfir hon-
um unz hann hét því að berja
hestinn sinn aldrei framar.
Aldrei varð hún svo veik eða
hrörleg, að hún gæti ekki farið
snemma á fætur til þess að
horfa á trúðfylkinguna halda
innreið sína í borgina. Hún
hafði unun af skrúðgöngum og
allskyns sýningum og samkom-
um, sem ekki voru andstæðar
trúarbrögðunum, og hún sá sig
aldrei úr færi að vera við jarð-
arfarið. Hún afsakaði sig með
því, að ef hún fylgdi ekki öðr-
um til grafar, myndi enginn
fylgja sér til grafar.
Hún var orðin 82 ára gömul
og átti heima í Keokuk, þegar
hún heimtaði að fá að taka þátt
í samkomu, sem frumbyggjar
Missisippidals héldu. Á leiðinni
þangað, sem var talsverður
spölur, var hún eins og ung
stúlka, full af eftirvæntingu og
æsingi. Þegar til gistihússins
kom, spurði hún strax eftir Dr.
Barrett frá St. Louis. Hann
hafði farið burtu um mrogun-
inn, var henni sagt, og var ekki
væntanlegur aftur. Þá sneri
hún sér undan, öll eftirvænt-
ing og tilhlökkun var horfin,
og hún vildi fara heim. En úr
því varð þó ekki, og hún sat
þarna þögul og hugsandi í
marga daga. Loks sagði hún
okkur, að þegar hún hefði ver-
ið átján ára, hefði hún unnað I
ungum læknanema hugástum. I
En þau orðu ósátt út af lítil-
ræði, og hann fór úr landi.
Skömmu seinna giftist hún, til
þess að sýna honum, að sér
stæði á sama. Hún hafði aldrei
séð hann síðan, en lesið það í
blaði, að hann ætlaði að verða
viðstaddur samkomu frum-
byggjanna í Missisippidal. -—
Og hann fór aðeins þremur
klukkutímum áður en við fór-
um, sagði hún með grátstafina
í kverkunum.
Þetta leyndarmál hafði hún
geymt i hjarta sínu í sextíu og
fjögur ár, án þess nokkurt okk-
ar grunaði það. Áður en árið
var úti, f'ór hún að tapa minni.
Stundum settist hún við að
skrifa bréf til gamalla skólafé-
laga, sem höfðu legið í fjöru-
tíu ár undir grænni torfu og
furðaði sig á því að fá aldrei
svarbréf. Fjórum árum seinna
dó hún.
En tannhvöss var hún til ævi-
loka, ef henni bauð svo við að
horfa. Mér hafði alltaf verið
sagt, að ég hefði verið lasburða
í bernsku minni og lifað mest-
megnis á lyfjum fyrstu sjö ár
ævinnar. Síðasta árið, sem móð-
ir mín lifði innti ég hana eftir
þessu og sagði:
— Þú hefir sennilega verið
áhyggjufull mín vegna á þess-
um árum?
— Já, víst var ég það.
— Og óttast, að ég myndí
deyja?
Eftir stundarþögn sagði hún:
— Nei, ég var hrædd um, að
þú myndir ekki deyja.
Móðir mín, Jane Lampton
Clemens, er söguhetja í sumum
bókum mínum. Eg lét hana tala
mállýzkur og reyndi að punta
upp á hana með ýmsum brögð-
um, en sjálf bar hún alltaf af.
Um manninn, sem blótaði veðrinu og sá tákn og stói”
merki á himninum. — Hefir þú blótað veðrinu? — Ger-
ast hetjusögur núna? Hvað skal til bragðs taka?
Fyrir fjolda mörgum
árum, þegar ég var lítill
drengur, komst ég yfir smákver
eitt og las þaS af mikilli áfergju.
Það var furðulegt kver. Maðurinn,
sem skrifaði það, vitnaði um sál-
arkvalir sínar og sára iðrun. Hann
hafði séð einhver tákn og stórmerki
á himninum, og fullyrti hann að
þau hefðu verið vísbending til hans
fyrir ægilega synd, sem hann liafði
framið. Og hann þagði heldur ekki
yfir synd sinni. Hann hafði komið
út úr bæjardyrunum sínum í vondu
veðri og blótaði veðrinu!
UPP FRÁ ÞVÍ blótaði hann
aldrei veðrinu, en lá í rúmi sínu
og bað til guðs um að honum yrði
syndin fyrirgefin, og daglega sá
hann furðulegar sýnir, sem ætluðu
að gera hann sturlaðan. Um það
leyti sem ég las þetta ægilega kver
var iðulaus stórhrið í marga d&ga,
svo að varla var hundi út sigandi,
þó að við strákarnir skriðum út á
fannirnar til að slást. En ég gætti
þess vel og vandlega að blóta ekki
veðrinu. Ég jafnvel hvíslaði, þar
sem ég sat undir grjótgarði og
beið eftir leikfélaga mínum bless-
unarorðum um veðrið, þakkaði
guði fyrir veðrið og hældi honum
á hvert reipi fyrir það, hve snilld-
arlega honum færist úr hendi að
búa til svona ágætt veður.
EN FURÐULEGT ER ÞAÐ, að
alltaf þegar vond veður geisa,
verður mér hugsað til mannsins,
sem blótaði veðrinu og varð svo
ekki mönnum sinnandi út af því.
Mér skilst núna að rithöfundurinn
hafi verið orðinn eitthvaö skrítinn
í höfðinu, en í þá daga grunaði
mig aldrei að endileysa gæti birzt
á prenti. Það, sem stóð á prenti,
hlaut að vera heilagur sannleiki.
HAFIÐ ÞIÐ BLÓTAÐ veðrinu
undanfarna daga? Gætið að ykkur
og gerið það ekki. Þegar rofar til
getur verið að þið sjáið eldkrossa,
blóðugar axir, ríðandi mann á
hvítum hesti í skýjunum með
geislabaug og í bláum kyrtli og þá
verður ekki að sökum að spyrja
fyrir ykkur. Ég reyni að takmarka
mínar formælingar, segi bara:
„Þetta er Ijóta veðrið.“ Stundum
fer ég kannske yfir markið — og
sé þá strax eftir því og hugsa til
mannsins, sem blótaði veðrinu.
ÉG HELD NÆSTUM ÞVÍ að
haustsálin með svörtu gleraugun,
sem við Tómas Guðmundsson hitt-
um í blotanum og hlýjunni í vet-
ur, ætli að' reynast sannspá. Þetta
er ljóta veðrið, versti vetur, sem
við höfum fengið í 15 ár eða meira.
Það er verst að geta ekki kennt
einhverjum um það. Það léttir
alltaf ef hægt er að ásaka ein-
hvern! Finrist ykkur það ekki? En
það dugar ekki. Borgarstjórinn er
úr allri sök — nema þá ef hann
hefir blótað veðrinu. Ríkisstjórnin
er víst laus allra mála. Það væri
þá helzt Ameríkanrnir með alla
sína bannsetta skothríð, sem kem-
ur af stað titringi í loftinu. Ja, þú
hlærð. En ég hefi hitt konu, sem
talaði um þetta í fullri alvöru. —
Henni var ekki hlátur í hug. Hún
kenndi stríðinu um allt saman.
Það væri alltaf verið að skjóta
hringinn í kringum landið. Hvort
ég héldi ekki að það gæti haft
áhrif á veðrið. O-jú, drengur minn.
ÉG VAR AÐ HUGSA um það,
hvort ekki gætu gerzt hetjusögur
hérna á götunum í Reykjavík
þessa daga iðulausrar stórhríðar.
En allt slíkt er víst úr sögunni.
Það væri kannske helzt smákrakk-
arnir, sem bera út blöðin á morgn-
ana, eða þá fólkið í skúrunum, sem
verður að moka snjó af gólfinu hjá
sér á morgnana. Ég sá að vísu
„hetju“ eitt kvöldið klukkan tæp-
lega tólf. Það var vont veður. Út
Frh. á 6. s»u.