Alþýðublaðið - 05.05.1943, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 5. mal 1943.
|Uj>t|ðufrUðið
Útfefandl: AlþýSaflokkurinn.
Rltstjórl: Stefán Fétursson.
Rltstjóm og afgreiðsla 1 Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjómar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
490«.
Verð í lausasölu 40 aura,
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Hðsnæðiseklan
14. maí.
MMAÍ fer nú í hönd. Þá
• eru fardagar á vori,
þeir, sem þurfa að skipta um
heimili, gera það, ef þeir geta.
En hjá flestum Reykvíkingum
er það þægilegra sagt en gert.
Höfuðstaðarbúar hafa undan-
farin ár átt við fádæma hús-
næðisörðugleika að etja. Ótalin
eru þau vandræði, áhyggjur, ó-
friður og alls konar óþægindi,
sem húsnæðiseklunni fylgja.
En það, sem er ískyggilegast
nú, er það, að ekki- virðist
minnstu vitund bjartara fram
undan í húsnæðismálunum —
síður en svo. Undanfarið hefir
allmikið verið reist af. íbúðar-
húsum, þótt ekki sjáist högg á
vatni, en nú er útlit fyrir að ný-
byggingar stöðvist með öllu.
Þeir, sem kunnugastir eru þess-
um málum, telja, að aldrei hafi
horft verr en nú, hörmungar
húsnæðisleysisins muni enn
þrengja að fólkinu.
En meðan skerðist æ meir
um húsakost almennings, sitja
stríðsgróðabraskarar og auð-
menn í víðáttumiklum „lúxus“-
íbúðum og bæta margir við sig
húsnæði heldur en hitt. Þar
strá þeir um sig óhóflega dýr-
um húsgögnum, glingri og mun-
aði, meðan aðrir, sem fátt eiga
húsgagna, verða ýmist að hlaða
þeim í kássu í óhæfum geymslu
stöðum eða selja þau. Misréttið
og ranglætið í húsnæðismálun-
um vex stöðugt.
Síðasta alþingi fékkst við
húsaleigulöggjöfina. í húsa-
leigufrumvarpinu var margt
gott, enda vel undirbúið af
gegnum mönnum. En fulltrúar
auðmanna og stóríbúðaeigenda
létu einskis ófreistað að spilla
því. Þó tókst að fá samþykkta
heimild til að skammta húsnæði
ef vandræði krepptu að, skiþta
óhóflega stórum íbúðum.
Hinn húsnæðislausi fjöldi
krefst þess, að þessi heimild
verði notuð tafarlaust. Vand-
ræðin hafa aldrei verið verri en
nú og ekki horfur á, að fram
úr rætist fyrst um sinn. Sé
skömmtunarheimildin ekki not-
uð nú, er samþykkt hennar
skrípaleikur einn og alþingi ó-
virðing sýnd með því að tráss-
ast við að neyta heimildarinnar.
Um leið og húsnæðisskömmt-
un yrði upp tekin, yrði að
gera gangskör að því að útrýma
allri þeirri spillingu, sem hús-
næðiseklunni er samfara: hóf-
lausu okri, mútum og fanta-
skap, sem bágstöddu fólki hefir
verið sýndur.
Húsnæðisvandræðin hafa þeg
ar leikið svo marga grátt, að
ekki verður þolað lengur, að
yfirvöldin gangi á snið við
skyldur sínar. Krafa hinna
nauðstöddu verður innan
skamms svo kröftug, að ekki
verður hægt að skella við henni
skollaeyrunum lengur.
Stðrf barnaverndarnef ndar.
D ARNAVERNDARSTARFIÐ verður umfangsmeira og
mikilvægara með hverju ári sem líður. Ber því að búa
svo að þessu starfi að það geti gengið truflunarlaust, því að-
eins er hægt að vænta þess að það beri tilætlaðan árangur.
Barnaverndarnefnd hefur
sent Alþýðublaðinu skýrslu um
starf sitt á síðastliðnu ári og
fer hún liér á eftir:
Hinn 19. marz 1942 fór fram
kosning í barnaverndarnefnd
Reykjavíkur á fundi bæjar-
stjórnar. Þessi hlutu kosningú:
Jón Pálsson, fyrrv. banlca-
gjaldkeri, Guðrún Jónasson
bæjarfulltrúi, Ólafur Svein-
björnsson, fulltrúi. cand. jur..
Guðný Jónsdóttir, frú, Petrina
Jakobsson, ungfrú, Arnfinnur
Jónsson, kennari.
Varamenn voru kosnir: Jónas
B. Jónsson, kennari, Grimur
Magnússon, læknir, Kristín Sig-
urðardóttir, frú.
Nefndin skipti þannig með
sér verkum: Jón Pálsson var
éndurkosinn formaður. Ólafur
Sveinbjörnsson var kosinn vara
formaður, en Simon Jóh.
Ágústsson ritari nefndarinnar.
Nefndin hélt alls 53 fundi á
árinu. Venjulegur fundartimi
var kl. 4 á miðvikudögum, en
aukafundir voru haldnir, þegar
þörf krafðist. Alls hefir nefnd-
in tekið til meðferðar 245 mál
á árinu.
Skrifstofa nefndarinnar er
nú í Ingólfsstræti 9 B, og er
hún opin daglega frá 10—12
dg kl. 2—3 e. h. Á þeim tíma
geta menn snúið sér til hjúkr-
unarkonu og ráðunauts nefnd-
arinnar með erindi sín, fengið
uppeldisleiðbeiningar og komið
með börn til athugunar. 22
vandainenn barna hafa leitað
uppeldisráðlegginga hjú Simoni
Jóh. Ágústssyni. Alls hefir hann
vitprófað og rannsakað sál-
fræðilega 33 börn og unglinga
á árinu.
Eftirlit með heimilnm
Á árinu 1942 hefir nefndin
íiaft eftirlit með 61 heiímili,
sem börn dveljast á hér í
Reykjavík. Sum þessara iieim-
ila hafa verið undir eftirliti
nefndarinnar árum saman
vegna alls konar óreglu, van-
hirðu, fátæktar og vandræða.
Hér með eru þó ekki tahn af-
skipti nefndarinnar af heimil-
um veg'na afbrota barna eða ó-
knytta.
Ástæður til afskipta nefndar-
innar af heimilunum flokkast
þannig: 1. Vanliirða og ónógt
eftirlit með börnum 7 heimili..
2. Fátækt, vont húsnæði, heilsu-
leysi og basl 22 heimili, 3. Ó-
samlyndi, vont lieimilislíf 3
heimili, 4. Drykkjuskapur o. fl.
13 heimili, 5. Lauslæti, óregla
og útivist móður 3 heimili, 6.
Deila um mnráðarétt og dvalar-
staði barna 10 heimili. 7. Ýmis
konar afskipti 3 lieimili.
Auk þessa hafa nefndinni.
borizt nokkrar kærur á heimili
um vanrækslu á uppeldi barna,
en við athugun reyndust þær
ástæðulausar. Nefndin liefir og
haft minni háttar afskipti af
allmörgum heimilum, kynnt sér
þau og leiðbeint þeim, þótt ekki
séu þau talin með hér. Flest
iþau heimili. sem hér eru talin,
hafa að staðaldri verið undir
eftirliti nefndarinnar.
Nefndin hefir reynt að hafa
eins gott eftirlit með Iieimilum
þessurti og frekast eru föng á.
Nefndin hefir haft afskipti af
miklu fleiri heimilum en áður
Vegna Veikinda og vonds hús-
næðis. Hefir hjúkrunarkona
nefndariimar gengið á þessi
heimili og hjálpað þeim. En
húsnæðisörðugleikar og skort-
ur á stúlkum til innanhússstarfa
annars vegar, og skortur á
Iiarnaheimili og heimilum, sem
geta tekið börn í fóstur hins
vegar, hafa valdið því, að ekki
hefir verið hægt að greiða úr
vandræðum margra slíkra
heimila eins og skyldi. Sakir
Tafía yfir brot barna og unglinga 1942.
tU)“C4
ÁHEIT
til HaUgrímskirkju fró J. S.
kr. 2.00. til Strandarkirkju kr.
2.00 J. S . : íaíi.t;aí.í
Aldur Tala °S |I gS, Xa „ *• = o s 5 sg Sf f £S 3=s S- -°% S S £g e&3 e g-g fs -S& Srs 5° 53 bí) £ ÖC ^ fcg) os <U.S ÍSÖ, CflO X C fc*C3 O O cG.W. 4 > Z-CÍ
7 ára piltar .. • • 4 4 y F 4
7 ára stúlkur • • 0 > > ' fí 1 »í 7 4
8 ára piltar .. • • 2 2 2 1 1
8 ára’ stúlkur • • 0 1 / f wj 7
9 ára piltar 7 • • o 4 3 2 2 1 1 i 1 9
9 ára stúlkur « • 0 f ' 9
10 ára piltar .. . • 11 i 2 3 2 1 i i t ii
10 ára stúlkur • • 2 i 1 í 2 13
11 ára piltar .. . , 11 8 4 / 1 13
11 ára stúlkur • , 2 1 £ . * 1 ' 2 15
12 ára piltar .. • • 7 12 f jff 1 1 14
12 ára stúlkur . o 1 r T 1 1 15
13 ára piltar .. 14 14 1 1 2 2 20
13 ára stúlkur • • 6 1 f 3 11 6 26
14 ára piltar .. . • 32 72 1 / 2 5 1 2 83
14 ára stúlkur • •. 4 # . 4 4 87
15 ára piltar .. r • * 22 27 ¥ 7 3 8 2 40
15 ára stúlkur • • 14 4 2 12 18 58
16 ára piltar .. 4 3 1 • # 1 5
16 ára stúlkur • • 16 / 2 14 ™ 16 21
17 ára piltar .7 i • • 3 2 r 1 3
17 ára stúlkur • • 6 3 ^. * 4 2 9 12
18 ára piltar .7 . • • 4 1 ' i 2 4
18 ára stúlkur • '4 2 2 2 6
Alls piltar ..7". 98 149 8 11 3 9 18 0 6 7 2 213
Alls stúlkur 77 • • 53 10 0 0 0 11 0 33 3 3 0 60 273
Samtals ....... 151 159 , 8 11 3 20 18 33 9 10 2 273
þessa fór neíndin þess á leit við
bæjarráð Reykjavikur, 23 des.
s. 1., að það leitaði samninga
við Oddfellowa um að fá Sil-
ungapoll á leigu sem upptöku-
heimili fyrir börn, sem nefndin
þarf að ráðstafa um langan eða
skamman tíma. Samningar tók-
ust ekki að svo stöddu með
þessum aðiljum um málið. 1
Eftirlit með bornnm
og ungmennnin.
Á árinu voru samþykkt lög
um eftirlit með ungmennUrti
o. fl. (lög nr. 62 1942), sem
lieimila barnavern.darnefnd að
hafa afskipti af siðferði ung-
linga til 18 ára aldurs. Jafn-
framt var stofnaður sérstakur
dómstóll, ungmennadómur, og
er lionum fengið vald til að
dæma bæði fyrir lögbrot og
ýmis konar misferli, er ekki
varðar við refsilög, en þ^^kir
gefa tilefni til uppeldisráðstaf-
ana og frelsissviptingar í sam-
bandi við þau. Á árinu var og
komið á fót eftirliti með hegð-
un barna og ungmenna, sem
sérstök lögreglukona annast,
frk. Jóhanna Knudsen, lijúkr-
unarkona. Hefir hún stúlku sér
til aðstoðar í starfinu, frú Sig-
ríði Þorgrímsdóttur. Hefir tmg-
Auglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Áuglýs-
ingaskrifstofunnarí
Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
íyrir kl. 7 að kvðlði.
Sfni 4006.
mennaeftirlitið bækistöð sína í
sama húsi og barnaverndar-
nefnd Reykjavíkur, Ingólfs-
stræti 9 B. ,
Seint i marz réð barnavernd-
arnefnd Ingimar Jóhannesson
kennara sem fulltrúa til að
annast dagleg störf nefndar-
innar í umboði hennar.
Upptökuheimili fyrir img-
menni. tók til starfa þ. 19. apríl
í gamla sóttvarnarhúsinu, og er
forstöðukona þess frk. Margrét
Jóhannesdóttir. Hefir Ingimar
Jóhannesson þar bækistöð sína.
enda er starf hans að mestu
fólgið i afskiptum af ungling-
Frih. á 6. síðu.
TÍMINN gerði hinar mis- I
heppnuðu tilraunir til að I
mynda vinstri stjórn í vetur að
umtalsefni í aðalritstjórnar-
grein sinni á laugardaginn og
minntist í því sambandi á það,
hvað nú væri fram undan. —
Tíminn skrifar:
„Stríðsgróðamennirnir hafa
staðið á eins konar glóðum í all-
an vetur. Þeir hafa óttazt, að
samkomulag myndi nást milli
Framsóknarflokksins, Alþýðu-
flokksins og Sósíalistaflokksins
um myndun ríkisstjórnar. Þeim
hefir verið Ijóst, að slík stjórn
væri líkleg til að taka réttum tök-
um á Jbeim misfellum, er skapað
hefir stórfelldan stríðsgróða ein-
stakra manna og gróðafélaga. —
Þeim hefir ,þótt líklegt, að hún
myndi tryggja hag og afkomu al-
þýðustéttanna á kostnað brask-
lýðsins. Þeir hafa því sannarlega
staðið á glóðum í vetur, stríðs-
gróðamennirnir.
Nú er þessi uggur þeirra liðinn
hjá. Sósíalistaflokkurinn hefir
hindrað að samstarf vinnandi
stéttanna um ríkisstjórn gæti tek-
izt. Hann hefir meira að segja
hjálpað stríðsgróðamönnunum til
að halda óhreyttum skattaíviin-
unum, þótt álögum á öllum al-
menningi séu auknar. Áhrifa-
mestu forráðamenn hans vilja láta
upplausnina halda áfram, því að
trú þeirra er sú, að þannig skapist
beztur jarðvegur fyrir byltinguna,
þótt meginþorri liðsmanna þeirra
sé á annarri skoðun. Stríðsgróða-
mennirnir reiknuðu rétt, þegar
þeir efldu þessa forsprakka sósí-
alista til áhrifa í verkalýðsfélög-
unum á kostnað Alþýðuflokksins.
Sá ótti stríðsgróðavaldsins, að for
sprakkar sósíalista myndu bregð-
ast því trausti, er það sýndi þeim
þá, hefir ennþá reynzt ástæðulaus.
Stríðsgróðavaldið hlakkar nú
yfir því, að samstarf bænda og
verkafólks hefir mistekizt að
smni. Það gerir sér ljóst, að eins
og sakir standa eru aðeins tveir
möguleikar til myndunar venju-
legrar þingræðisstjómar: Annar er
sá, að s+"'“ róðavaldið fói stjórn
\ ',n ■ ku.í hvort m ‘ rtuðniagi
■ • h.'ib,;..-
verkamanna eða bænda og stjórn-
arfarið markist þá með tilliti til
hagsmuna þess. Hinn. er sá, að
bændur og verkamenn vinni sam-
an. Vegna þess, að slík samvinna
tókst ekki nú, telja stríðsgróða-
mennirnir sig komna hálfa leiðina
í valdastólana.
Það er víst, að stríðsgróða-
mennirnir munu bjóða bændum og
verkamönnum gimileg boð meðan
þeir reyna að fá þá á víxl til að
koma sér í stjórnarsætin. Verka-
mönnum verða boðin há laun, —
bændum háar verðuppbætur. En
slíkar augnabliksginningar mega
ekki villa þessum stéttum sýn á
framtíðarmarkinu. Þessar stéttir
mega ekki gleyma úlfinum á bak
við sauðargæru stríðsgróðavalds-
ins.“
Það er rétt. En því miður hef
ir bara Framsóknarblaðið
ekki alltaf haft eins opin aug-
un fyrir úlfinum á bak við
sauðargæruna, eins og það
þykist hafa nú. Augnabliks-
ginningar stríðsgróðavaldsins
með hækkun afurðaverðsins og
verðjuppbótum úr ríkissjóði
hafa nokkuð oft villt því og
flokki þess sýn. En máske
þetta breytist. Vissulega væri
það ekki nema vel farið.
*
Kommúnistar eru eitthvað
óánægðir með 1. maí kröfu-
gönguna og hátíðahöld verka-
lýðsins hér í höfuðstaðnum. —
Þjóðviljinn skrifar í gær:
„Það þarf að vera hærra ris á
ræðum leiðtoga verkalýðfélaganna
en var að þessu sinni. Það var að-
eins ein ræða, sem flutt var þenn-
an dag, sem fyllilega var í stíl
við áhuga og viljamátt þeirra
þúsunda manna og kvenna, sem
þarna söfnuðust saman, —■ það
var ræða Stefáns Ö gmundasonar,
varaforseta Alþýðusambandsins, í
útvarpinu um kvöldið.“
Þetta ættu þeir „félagi“
Björn, Snorri Jónsson og Sig-
urður Guðnason að taka til at-
hugunar, ef vera mætti, að „ris-
ið“ yrði eitthvað hærra á þeim
næsta vor. ;.] - •